Δήμος Αιτωλικού

Ο Δήμος Αιτωλικού ήταν ένας από τους 29 Δήμους του Νομού Αιτωλοακαρνανίας που λειτούργησαν την περίοδο 1999-2010 με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας. Το 2010 με εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης καταργήθηκε και εντάχθηκε στον νέο δήμο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου. Περιλάμβανε το Αιτωλικό, τον Άγιο Ηλία, τη Σταμνά, τα Φραγκουλαίϊκα, το Κεφαλόβρυσο, και το Χρυσοβέργι.

Δήμος Αιτωλικού
Δήμος
Χώρα	Ελλάδα
Διοίκηση
Διοικητική υπαγωγή
• Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Νομός	Αιτωλοακαρνανίας

Αρχική σύσταση-προσαρτήσεις

Ο δήμος Αιτωλικού σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 1ης (13) Οκτωβρίου 1835 (ΦΕΚ 19) «Περί σχηματισμού των δήμων της επαρχίας Μεσολογγίου…» Κατατάχθηκε στη Β. τάξη με πληθυσμό τότε 1517 κατοίκους και έδρα το Αιτωλικό (Ανατολικόν). Ο δημότης ονομάστηκε Αιτωλικεύς.

Στο έμβλημα της σφραγίδας του δήμου, εικονίζονταν «κέρας Αμάλθειας», που σύμφωνα με αναγραφόμενο στη συλλογή σφραγίδων του ΕΛΙΑ σχόλιο προήλθε «… εκ του κατέχοντος τούτου Αχελώου παρά τω οποίω κείται και ο δήμος…». Σήμερα στη σφραγίδα του δήμου δεν εικονίζεται το κέρας της Αμάλθειας, αλλά το νησάκι του Αιτωλικού με τα γεφύρια του.

Η αρχική σύσταση του δήμου περιελάμβανε το Αιτωλικό (Ανατωλικόν) με 1.500 κάτοικους και τον συνοικισμό «Κούντουρα» (νοτιοδυτικά του Αιτωλικού όπου και το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου του Κούνδουρου) όπου υπήρχαν κάτοικοι 17.^[1][2]

Στο δήμο Αιτωλικού προσαρτήθηκαν λίγο αργότερα τμήμα του δήμου Παραχελωίτιδος (Νεοχώριον, Μαγούλα, Μάστρου): η Συβίστα (του δήμου Μακρυνείας με το Β.Δ. 31 Δεκε3μβρίου 1874 – ΦΕΚ 9). Τα Μούσουρα, Κουντούρι, Άγιος Γεώργιος, Μονή Αγίας Παρασκευής, Αστροβίτσα, Παληομάλη, Μονή Ζωοδόχου Πηγής.^[1]

Κοινότητες που λειτούργησαν στο δήμο

Με το Β.Δ. της 27 Νοεμβρίου (9 Δεκεμβρίου) 1840 (ΦΕΚ 5/1841), «Περί συγχωνεύσεως των δήμων της επαρχίας Μεσολογγίου») τμήμα του δήμου Παραχελωίτιδος, συγχωνεύθηκε στο δήμο Αιτωλικού. Με τη νέα σύστασή του ο δήμος κατατάχθηκε στη Β. τάξη με πληθυσμό 2.907 κατοίκους και την ίδια έδρα.

Με το Β.Δ. της 30 Δεκεμβρίου 1865 (ΦΕΚ 14/1866), ανασυστάθηκε ο δήμος Παραχελωίτιδος και ανάκτησε το τμήμα που είχε προσαρτηθεί στο δήμο Αιτωλικού με τη συγχώνευση του 1840.

Επίσης αργότερα έγιναν κοινότητες και αποσπάστηκαν από το δήμο Αιτωλικού η Συβίστα και τα Μούσουρα, οι οποίες κοινότητες σήμερα είναι πλέον δημοτικά διαμερίσματα του Καποδιστριακού δήμου Μεσολογγίου. Ενώ η κοινότητα Νεοχωρίου (Παραχελωίτιδος), ενώθηκε με την κοινότητα Κατοχής και αποτελούν μαζί με τις: Μαγούλα, Μάστρου, Γουριά, και Πεντάλοφο το νέο Καποδιστριακό δήμο Οινιαδών με έδρα το Νεοχώρι.

Πληθυσμός δήμου Αιτωλικού 1848-1896

Στοιχεία: ΕΛΙΑ, Αρχεία Δημου Αιτωλικού, ΑΠΑΝΤΑ Κ.Σ.ΚΩΝΣΤΑ

Έτος	Πληθυσμός
1848	3.232
1849	3.269
1850	3.267
1855	3.364
1861	4.139
1870	3.089
1879	4.211
1889	5.492
1896	4.045
1907	4.319

Δήμος της περιόδου 1999-2010

Ο Καποδιστριακός δήμος Αιτωλικού περιλάμβανε, εκτός του Αιτωλικού τα δημοτικά διαμερίσματα (πρώην Κοινότητες): Αγίου Ηλία, Σταμνάς, Χρυσοβεργίου και των Φραγκουλαιϊκων. Συνολικά έχει πληθυσμό περίπου 8.000 κατοίκων: εγγεγραμμένα άτομα στους εκλογικούς καταλόγους των τελευταίων Εθνικών εκλογών του 2004 είναι 7.736. Η απογραφή του 1991 δίνει συνολικά 7.744 και αυτή του 2001 7.279 (ακολουθεί σχετ. πίνακας).^[3] Ο αριθμός των μελών του δημ. Συμβουλίου είναι 19. Η έκταση του δήμου είναι 129.305 χιλ. στρέμματα, εξ αυτών μικρό ποσοστό είναι ημιορεινό, ενώ τα περισσότερα είναι εύφορη πεδινή έκταση όπου καλλιεργείται κατά το πλείστον η ελιά καλαμών, η ποιότητα της οποίας είναι αρίστη και ιδιαίτερα ονομαστή στο εμπόριο. Το 2010 με εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης καταργήθηκε και εντάχθηκε στον νέο διευρυμένο δήμο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.

Δημοτικά διαμερίσματα

Διαμέρισμα	Έκταση (στρέμματα)	Πληθυσμός
		1991	2001
Αιτωλικού	57.507	5.381	5.349
Άγιος Ηλίας	10.425	311	244
Σταμνά	40.064	1.291	1.165
Φραγκουλαίϊκα	6.475	120	88
Χρυσοβέργι	14.834	641	433
Σύνολο	129.305	7.744	7.279

Διατελέσαντες δήμαρχοι Αιτωλικού

• 1835-18?? Κωνσταντίνος Μπέλιας, πρώτος δήμαρχος ^[4]
• 1895-1899 Βαλανδρέας
• 1899-1914 Μπάφας (ο δήμος καταργήθηκε το 1912)^[5]
• 1914-1946 Πρόεδροι Κοινότητας
• 1946-1951 Διορισμένοι δήμαρχοι από το υπουργείο Εσωτερικών

...

• 1954-1967 Θανάσης Καρβέλης (1918-2011)
• 1967-197? Ελευθέριος Χ. Μοσχανδρέου, με αναπληρωτή τον Ιωάννη Βύσσιο^[6]
• 1974-1975 Διορισμός από κυβέρνηση εθνικής ενότητας
• 1975-1982 Θανάσης Καρβέλης (1918-2011) Εξελέγη το 1975 με ποσοστό 50,3%.
• 1983-1990 Ανδρέας Φούντας
• 1991-1994 Αντώνης Γρίβας
• 1995-1998 Ευάγγελος Κολτσίδας
• 1999-2010 Νικόλαος Γαλάνης

Παραπομπές

1. Δήμος Αιτωλικού, αρχική σύσταση του δήμου^{[νεκρός σύνδεσμος]}
2. «1η απογραφή ελληνικού κράτους». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2011.
3. «Υπουργείο Εσωτερικών, δήμοι του σχεδίου Καποδίστριας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2011.
4. Ιστορία των γεφυριών του Αιτωλικού, aixmi-news.gr, 2 Ιανουαρίου 2018, ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2020.
5. EETAA, Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ, ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2020.
6. Επιθεώρησις Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, τεύχος ΙΒ΄, Δεκέμβριος 1967, σελ. 1119.