Απόστολος

Ο όρος απόστολος σημαίνει πρωταρχικά «απεσταλμένος, πρεσβευτής», ενώ μια πιο ειδική σημασία και ευρύτερα χρησιμοποιούμενη είναι «απεσταλμένος παρά του Θεού»^[1].

Αρχαία ελληνική γραμματεία

Στην αρχαία ελληνική γραμματεία, ο όρος δήλωνε κάθε απεσταλμένο για την εκπλήρωση συγκεκριμένης αποστολής ή τον αγγελιαφόρο.

Χριστιανισμός

Ο Ιησούς Χριστός

Η Καινή Διαθήκη περιγράφει τον Ιησού Χριστό «τὸν ἀπόστολον καὶ ἀρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν». (Εβραίους 3:1) Στο Ευαγγέλιο και την Πρώτη Επιστολή του Ιωάννη αναφέρεται ως ο Λόγος και ο Γιος του Θεού ο οποίος στάλθηκε από τον Θεό Πατέρα στον κόσμο της ανθρωπότητας^[2]. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας αναφέρει ότι «ὁ λόγος δὲ τοῦ θεοῦ ἐστιν ὁ υἱὸς αὐτοῦ», ο οποίος «καὶ ἄγγελος δὲ καλεῖται καὶ ἀπόστολος». (Πρώτη Απολογία 63:4, 5)

Οι Δώδεκα Απόστολοι

Με τη σειρά του, ο ίδιος ο Ιησούς έστειλε τους μαθητές του ως αντιπροσώπους του στον κόσμο και με το κήρυγμά τους να καλέσουν κοντά στο Θεό, όχι μονάχα Ισραηλίτες, αλλά και εθνικούς («ειδωλολάτρες»). Από τον 2ο αιώνα μ.Χ., η ονομασία Απόστολοι άρχισε να αναφέρεται στο στενό κύκλο των 12 μαθητών του Ιησού, οι οποίοι εκλέχθηκαν από τον ίδιο, παρακολούθησαν ολόκληρη τη δημόσια δράση του μέχρι την Ανάληψη και πήραν την εντολή να περιμένουν την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος μέχρι την ημέρα της Πεντηκοστής.

Από την Καινή Διαθήκη μαθαίνουμε τα ονόματα των 12 μαθητών του Ιησού, τους οποίους ο ίδιος ονόμασε αποστόλους (Λκ. 6:13):

1. Πέτρος, αδελφός του Ανδρέα.

2. Ανδρέας (ο Πρωτόκλητος^[3])

3. Ιάκωβος του Ζεβεδαίου, ο Μεγάλος

4. Ιωάννης (οι Ιάκωβος και Ιωάννης ήταν αδέλφια, παιδιά του Ζεβεδαίου)

5. Φίλιππος

6. Βαρθολομαίος

7. Θωμάς

8. Ματθαίος

9. Ιάκωβος του Αλφαίου, ο Μικρός

10. Ιούδας Θαδδαίος

11. Σίμων ο Κανανίτης

12. Ιούδας Ισκαριώτης (μετά την Ανάσταση του Χριστού, οι μαθητές εξέλεξαν τον Ματθία στη θέση του Ιούδα (Πρ. 1:24-26))

Οι δώδεκα απόστολοι, που είχαν παρακολουθήσει την επίγεια δράση του Χριστού και είχαν μυηθεί στην αποστολή τους, ήταν οι κατεξοχήν μάρτυρες και κήρυκες της ανάστασης του Ιησού, γι' αυτό και κατείχαν μοναδική και ανεπανάληπτη θέση στην ιστορία της Εκκλησίας και στο έργο του ευαγγελισμού των εθνών. Η Σύναξη των 12 Αποστόλων στα Ιεροσόλυμα, που περιγράφεται στις Πράξεις Αποστόλων (15:6-22) εορτάζεται στις 30 Ιουνίου από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Οι Εβδομήκοντα

Πέρα από τους δώδεκα αποστόλους υπήρξαν και άλλοι εβδομήντα που σύμφωνα με τη Χριστιανική θρησκεία είχε επιλέξει ο ίδιος ο Ιησούς. Σ΄ αυτούς με την πάροδο του χρόνου προστέθηκαν και άλλοι που επιλέχθηκαν από τους πρώτους Δώδεκα Αποστόλους όπου και αυτοί κήρυτταν το ιερό Ευαγγέλιο, ή ακολουθώντας τους πρώτους Αποστόλους, βοηθούσαν αυτούς στο έργο τους. Έτσι γρήγορα ο αριθμός αυξήθηκε πέραν των εβδομήκοντα, πλην όμως χάρη σεβασμού του αριθμού των επιλεγέντων από τον Ιησού Χριστό, όπως σημειώνει ο ιερός Θεοφύλακτος, παρέμεινε η ονομασία τους εβδομήκοντα.^[4]

Άλλοι απόστολοι

Πέρα από τους δώδεκα αποστόλους και τους εβδομήκοντα υπήρξαν και διάφοροι άλλοι απόστολοι όπως για παράδειγμα ο απόστολος Παύλος.

Ισλάμ

Ο όρος «Απόστολος του Θεού», στα αραβικά ρασούλ-ουλλάχ, χρησιμοποιείται στο Κοράνιο για τον Μωάμεθ: «Ο Θεός έστειλε τον Απόστολό Του με οδηγίες και με την αληθινή θρησκεία». (Κοράνιο 9:33, Εκδ. Κάκτος)

Μανιχαϊσμός

Παρόμοια, ο Μάνης, ο οποίος υπήρξε ιδρυτής του κινήματος του Μανιχαϊσμού, αποκαλούνταν από τους ακολούθους του «απόστολος του Ιησού Χριστού», «απόστολος του φωτός» και «πατέρας όλων των αποστόλων» και θεωρούνταν ως ο τελευταίος μιας σειράς αποστόλων.

Υποσημειώσεις

1. Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης των H. Liddell και R. Scott.
2. Βλέπε Ιωάννης 1:6· 3:17· 3:34· 5:36–38· 6:29, 57· 10:36· 17:3, 8, 18, 21, 23· 20:21· 1 Ιωάννη 4:9, 10, 14.
3. Ο όρος "Πρωτόκλητος" δεν εμφανίζεται αυτούσιος στην Καινή Διαθήκη αλλά σύμφωνα με την Ορθόδοξη ερμηνεία περιγράφεται σαφώς στο Ιωάν. 1:40-41. Εκτός από πρώτος στη σειρά κλήσης των μαθητών είναι ταυτόχρονα και ο πρώτος "ευαγγελιστής", αυτός δηλ. που μεταφέρει το μήνυμα της έλευσης του Μεσσία στον κόσμο, λέγοντας στον αδελφό του Πέτρο όταν τον συναντά: «ευρήκαμεν τον Μεσσίαν, ο εστί μεθερμηνευόμενον Χριστός». Ιδιαίτερα από τον 8ο αιώνα και έπειτα, η Ορθόδοξη Εκκλησία στηρίχτηκε και σε αυτό το γεγονός κατά τον διάλογο περί του Παπικού πρωτείου με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία υποστήριζε το πρωτείο του Πάπα (με πρώτο τον Πέτρο), προβάλλοντας τον Ανδρέα ως πρόσωπο που δεν ιδιοποιήθηκε τη δική του προσωπική εμπειρία. Σύμφωνα με μία άποψη, με αυτό τον τρόπο τόνιζε την έννοια της συμπόρευσης των δύο αδελφών εκκλησιών ενώ σύμφωνα με άλλη άποψη αυτή η κίνηση αποτελούσε αντιστάθμισμα στο Παπικό πρωτείο που ήδη υφίστατο στην Καθολική Εκκλησία.
4. «Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Σύναξη των Αγίων Εβδομήκοντα Αποστόλων». www.saint.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2020.

Βιβλιογραφία

• Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, Αγουρίδης Σ., Γρηγόρης, 1991
• Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Καραβιδόπουλος Ι., Πουρναράς, 1998
• Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην Τόμοι Α' & Β', Βούλγαρης Χρ., Αθήνα, 2003
• Exploring the New Testament, Dunnett, W. M., Crossway Books, 2001
• Wiersbe's expository outlines on the New Testament, Wiersbe, W. W., Victor Books, 1992
• New Testament introduction (4th rev. ed.), Guthrie, D., Inter-Varsity Press, 1996
• The Wycliffe Bible commentary: New Testament, Pfeiffer, C. F., Moody Press, 1962
• The Anchor Bible Dictionary, Τόμ. 1, 1992, Εκδ. Doubleday, στην αγγλική.
• Encyclopedia of Religion (Second ed.), 2004, Publ. Macmillan Reference.