ExoMars

Το ExoMars (Exobiology on Mars, Εξωβιολογία στον Άρη) είναι ένα πρόγραμμα αστροβιολογίας αποτελούμενο από δύο φάσεις, με σκοπό την αναζήτηση αποδείξεων ύπαρξης ζωής στον πλανήτη Άρη. Αποτελεί μία κοινή αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και του αντίστοιχου ρωσικού Roscosmos. Κατά την πρώτη φάση, που ξεκίνησε το 2016, τοποθετήθηκε ένας δορυφόρος έρευνας ιχνών αερίων και τηλεπικοινωνίας στην τροχιά του Άρη και ελευθερώθηκε ένα πειραματικό σκάφος προσεδάφισης, το οποίο όμως συνετρίβη στην επιφάνεια του πλανήτη. Κατά τη δεύτερη φάση, που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2022, θα προσεδαφιστεί ένα ρομποτικό όχημα (ρόβερ) στην επιφάνεια, που θα υποστηρίξει μια επιστημονική αποστολή η οποία αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το 2024 ή αργότερα.^[1][2][3]

Ένα πρωτότυπο του ρομποτικού οχήματος (ρόβερ) που θα επιχειρήσει στην επιφάνεια του Άρη, στο φεστιβάλ τεχνολογίας του Κέμπριτζ το 2015

Οι στόχοι του ExoMars είναι η αναζήτηση για σημάδια παρελθοντικής ζωής στον Άρη,^[4][5] η διερεύνηση της ποικιλίας του νερού και του γεωχημικού περιβάλλοντος στον Άρη και η διερεύνηση ιχνών ατμοσφαιρικών αερίων και των πηγών τους και, με αυτόν τον τρόπο, να επιδείξει τις τεχνολογίες για μια μελλοντική αποστολή που θα συλλέξει και θα επιστρέψει στην Γη δείγμα από τον πλανήτη.^[6] Η αποστολή θα αναζητήσει αρχαίες βιο-υπογραφές ζωής στον Άρη, με τη βοήθεια αρκετών διαστημικών συσκευών που θα σταλούν στον πλανήτη στις δύο εκτοξεύσεις.

Ο δορυφόρος έρευνας ιχνών αερίων και τηλεπικοινωνίας (ExoMars Trace Gas Orbiter, TGO) και ένα πειραματικό σκάφος προσεδάφισης που ονομάζεται Σκιαπαρέλι (Schiaparelli) εκτοξεύθηκαν στις 14 Μαρτίου 2016.^[7] Ο TGO τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Άρη στις 19 Οκτωβρίου 2016 και θα χαρτογραφήσει τις πηγές μεθανίου (CH₄) και άλλων ιχνών αερίων που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα του Άρη και που θα μπορούσαν να αποτελούν αποδείξεις για πιθανή βιολογική ή γεωλογική δραστηριότητα. Ο TGO διαθέτει τέσσερα όργανα και θα ενεργεί επίσης ως δορυφόρος επικοινωνιών-αναμετάδοσης. Το Σκιαπαρέλι χωρίστηκε από τον TGO στις 16 Οκτωβρίου και με ελιγμούς επιχειρήθηκε να προσεδαφιστεί στην περιοχή Meridiani Planum του Άρη, αλλά συνετρίβη στην επιφάνεια του πλανήτη.^[8] Η προσγείωση ήταν σχεδιασμένη έτσι ώστε να δοκιμαστούν νέες βασικές τεχνολογίες για να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια το 2020 η αποστολή του ρόβερ.^[9]

Το 2022, μια διαστημική συσκευή προσεδάφισης κατασκευασμένη από την Roscosmos θα ελευθερώσει το κατασκευασμένο από τον ESA ρόβερ (ExoMars Rover) στην επιφάνεια του Άρη.^{[2][10][11][12]} Το ρόβερ θα περιλαμβάνει επίσης ορισμένα όργανα κατασκευασμένα από την Roscosmos. Οι χειρισμοί και τηλεπικοινωνίες της δεύτερης αποστολής θα καθοδηγούνται από κέντρο ελέγχου στην Ιταλία.^[13]

Στόχοι της αποστολής

Μοντέλο του πειραματικού σκάφους προσεδάφισης Σκιαπαρέλι. Κατά τη διάρκεια της καθόδου του απέστειλε 600 MB δεδομένων, αλλά δεν προσεδαφίστηκε ομαλά και συνετρίβη.^[14]

Η επιστημονικοί στόχοι, κατά σειρά προτεραιότητας, είναι:^[15]

• η αναζήτηση για πιθανές ενδείξεις ζωής στο παρελθόν του Άρη.
• ο χαρακτηρισμός της κατανομής του νερού και της γεωχημικής κατανομής ως συνάρτηση του βάθους στο ρηχό υπέδαφος.
• η μελέτη του επιφανειακού περιβάλλοντος και ο εντοπισμός κινδύνων για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στον Άρη.
• η διερεύνηση του υπεδάφους του πλανήτη με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης και της κατοικησιμότητας του Άρη.
• η επίτευξη σταδιακών βημάτων με αποκορύφωμα την επιστροφή ενός δείγματος από τον πλανήτη.

Οι τεχνολογικοί στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν είναι:

• η προσγείωση μεγάλων φορτίων στον Άρη.
• η εκμετάλλευση της ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας στην επιφάνεια του Άρη.
• η πρόσβαση στο υπέδαφος με ένα τρυπάνι ικανό να συλλέξει δείγματα σε βάθος 2 μέτρων.
• η ανάπτυξη ικανότητας εξερεύνησης της επιφάνειας του πλανήτη χρησιμοποιώντας ένα ρομποτικό όχημα.

Ένα πρώιμο δοκιμαστικό μοντέλο του ρόβερ, όπως παρουσιάστηκε το 2006 σε αεροπορική έκθεση στο Βερολίνο		Άλλο ένα πρώιμο δοκιμαστικό μοντέλο του ρόβερ, όπως παρουσιάστηκε στην Αεροπορική Έκθεση του Παρισιού το 2007

Παραπομπές

1. Chang, Kenneth (19 Οκτωβρίου 2016). «ExoMars Mission to Join Crowd of Spacecraft at Mars». New York Times. https://www.nytimes.com/2016/10/20/science/esa-mars-lander.html. Ανακτήθηκε στις 19 October 2016.
2. «ExoMars: ESA and Roscosmos set for Mars missions». European Space Agency (ESA). 14 Μαρτίου 2013. http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/ExoMars_ESA_and_Roscosmos_set_for_Mars_missions.
3. Amos, Jonathan (18 Ιουνίου 2013). «Europe». BBC News. https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-22914025.
4. Chang, Kenneth (12 Σεπτεμβρίου 2016). «Visions of Life on Mars in Earth’s Depths». New York Times. https://www.nytimes.com/2016/09/13/science/south-african-mine-life-on-mars.html. Ανακτήθηκε στις 12 September 2016.
5. Habitability on Early Mars and the Search for Biosignatures with the ExoMars Rover. Astrobiology journal. Volume 17, Numbers 6 and 7, 2017 Mary Ann Liebert, Inc. DOI: 10.1089/ast.2016.1533
6. «The ExoMars Programme 2016-2018». European Space Agency (ESA). 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2016.
7. Chang, Kenneth (14 Μαρτίου 2016). «Mars Mission Blasts Off From Kazakhstan». The New York Times. https://www.nytimes.com/2016/03/15/science/mars-mission-blasts-off-from-kazakhstan.html. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2016.
8. Chang, Kenneth (21 Οκτωβρίου 2016). «Dark Spot in Mars Photo Is Probably Wreckage of European Spacecraft». New York Times. https://www.nytimes.com/2016/10/22/science/mars-crash-landing-site-explosion.html. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2016.
9. Katz, Gregory (27 Μαρτίου 2014). «2018 mission: Mars rover prototype unveiled in UK». Excite News. AP News. http://apnews.excite.com/article/20140327/DACQ6UHG0.html.
10. ESA (2 Μαΐου 2016). N° 11–2016: Second ExoMars mission moves to next launch opportunity in 2020. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2016.
11. Amos, Jonathan (15 Μαρτίου 2012). «Europe still keen on Mars missions». BBC News. https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-17390576.
12. de Selding, Peter B. (15 Μαρτίου 2012). «ESA Ruling Council OKs ExoMars Funding». Space News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-12-06. https://archive.today/20121206010858/http://www.spacenews.com/civil/120315-esa-council-oks-exomars.html. Ανακτήθηκε στις 2018-06-22.
13. «ALTEC's role in ExoMars». ALTEC website. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2016.
15. «Scientific objectives - ExoMars». European Space Agency (ESA). 1 Νοεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2018.