Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος

Το Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος (πρωτότυπος τίτλος: Captain America: Civil War) είναι αμερικανική ταινία με υπερήρωες παραγωγής 2016, η οποία είναι βασισμένη στον χαρακτήρα Captain America των Marvel Comics. Η παραγωγή της ταινίας έγινε από τα Marvel Studios και διανεμήθηκε από τη Walt Disney Studios Motion Pictures. Αποτελεί συνέχεια των ταινιών Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America (2011) και Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα (2014) και την 13η ταινία του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel (MCU). Την ταινία σκηνοθέτησαν οι Άντονι και Τζο Ρούσο, ενώ το σενάριο έγραψε το δίδυμο Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Στιβ Ρότζερς/Captain America επιστρέφει ο Κρις Έβανς, πλαισιωμένος από τους Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Σκάρλετ Τζοχάνσον, Σεμπάστιαν Σταν, Άντονι Μακί, Ντον Τσιντλ, Τζέρεμι Ρένερ, Τσάντγουικ Μπόουσμαν, Πολ Μπέτανι, Ελίζαμπεθ Όλσεν, Πολ Ραντ, Έμιλι ΒανΚαμπ, Τομ Χόλλαντ, Φρανκ Γκρίλο, Γουίλιαμ Χερτ και Ντάνιελ Μπρουλ. Στο Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος, μία διαφωνία σχετικά με τη διεθνή εποπτεία των Εκδικητών διασπά την ομάδα σε δύο αντίθετες φατρίες—τη μία με επικεφαλής τον Στιβ Ρότζερς και την άλλη με επικεφαλής τον Τόνι Σταρκ.

Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος Captain America: Civil War
Κινηματογραφική αφίσα της ταινίας
Σκηνοθεσία	Άντονι Ρούσο Τζο Ρούσο
Παραγωγή	Κέβιν Φάιγκι
Σενάριο	Κρίστοφερ Μάρκους Στίβεν ΜακΦίλι
Βασισμένο σε	Captain America των Τζο Σάιμον Τζακ Κίρμπι
Πρωταγωνιστές	Κρις Έβανς Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ Σκάρλετ Τζοχάνσον Σεμπάστιαν Σταν Άντονι Μακί Ντον Τσιντλ Τζέρεμι Ρένερ Τσάντγουικ Μπόουσμαν Πολ Μπέτανι Ελίζαμπεθ Όλσεν Πολ Ραντ Έμιλι ΒανΚαμπ Τομ Χόλλαντ Φρανκ Γκρίλο Γουίλιαμ Χερτ Ντάνιελ Μπρουλ
Μουσική	Χένρι Τζάκμαν
Φωτογραφία	Τρεντ Όπαλοκ
Μοντάζ	Τζέφρι Φορντ Μάθιου Σμιντ
Ενδυματολόγος	Τζουντιάνα Μακόβσκι[1]
Εταιρεία παραγωγής	Marvel Studios
Διανομή	Walt Disney Studios Motion Pictures
Πρώτη προβολή	12 Απριλίου 2016 (Θέατρο Dolby)
Κυκλοφορία	6 Μαΐου 2016 (ΗΠΑ)
Διάρκεια	147 λεπτά[2]
Προέλευση	Ηνωμένες Πολιτείες
Γλώσσα	Αγγλικά
Προϋπολογισμός	$250 εκατομμύρια[3][4]
Ακαθάριστα έσοδα	$1.153 δισεκατομμύρια[3]
Προηγείται	Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα (Captain America franchise) Ant-Man (MCU franchise)
Έπεται	Captain America: Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος (Captain America franchise) Doctor Strange (MCU franchise)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η ανάπτυξη της ταινίας ξεκίνησε στα τέλη του 2013, όταν οι Μάρκους και ΜακΦίλι ξεκίνησαν τη συγγραφή του σεναρίου, το οποίο δανείζεται στοιχεία της ιστορίας του ομότιτλου κόμικ Civil War που κυκλοφόρησε το 2006, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί και στοιχεία της ιστορίας και των χαρακτήρων από τις προηγούμενες ταινίες Captain America, ώστε να ολοκληρωθεί η τριλογία. Μετά την επιτυχία της ταινίας Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα, τα αδέλφια Ρούσο επέστρεψαν στις αρχές του 2014 για να αναλάβουν τη σκηνοθεσία. Ο τίτλος και η υπόθεση της ταινίας αποκαλύφθηκαν τον Οκτώβριο του 2014, όπως επίσης και η συμμετοχή του Ντάουνι ως Τόνι Σταρκ, με τα υπόλοιπα μέλη του καστ να ανακοινώνονται τους επόμενους μήνες. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2015 στα Pinewood Atlanta Studios στην πολιτεία της Τζόρτζια και συνεχίστηκαν στη μητροπολιτική περιοχή της Ατλάντα, πριν μεταφερθούν και ολοκληρωθούν στη Γερμανία τον Αύγουστο του 2015. Η ταινία ήταν η πρώτη που χρησιμοποίησε ψηφιακές 2D κάμερες της IMAX (για την κεντρική σκηνή μάχης στο αεροδρόμιο), ενώ τα οπτικά εφέ παρασχέθηκαν από σχεδόν είκοσι διαφορετικά στούντιο.

Το Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στις 12 Απριλίου 2016 στο Λος Άντζελες, ενώ κυκλοφόρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες των Ηνωμένων Πολιτειών στις 6 Μαΐου, ως η πρώτη ταινία της τρίτης φάσης του MCU. Στην Ελλάδα η ταινία κυκλοφόρησε στις 5 Μαΐου 2016.^[5] Η ταινία είχε κριτική και εμπορική επιτυχία, με συνολικά έσοδα παγκοσμίως πάνω από $1,1 δισεκατομμύρια και τους κριτικούς να επαινούν τις ερμηνείες των ηθοποιών (κυρίως των Έβανς και Ντάουνι), τις σκηνές δράσης, το σενάριο και τα θέματα. Αποτελεί την ταινία με τις περισσότερες εισπράξεις για το 2016 και κατά την κυκλοφορία της, έφτασε στη δωδέκατη θέση της λίστας των ταινιών με τις περισσότερες εισπράξεις όλων των εποχών. Μια τέταρτη ταινία με τίτλο Captain America: Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος κυκλοφόρησε το 2025, δρώντας ως συνέχεια της σειράς των Marvel Studios στο Disney+ The Falcon and the Winter Soldier (2021), ακολουθώντας τον Σαμ Γουίλσον ως Captain America.

Πλοκή

Το 1991, ο υπερ-στρατιώτης Τζέιμς «Μπάκι» Μπαρνς ο οποίος βρίσκεται σε κατάσταση πλύσης εγκεφάλου, αποστέλλεται από την Υ.Δ.Ρ.Α. στη Σιβηρία για να πάρει μία βαλίτσα με ορό υπερ-στρατιώτη. Στο παρόν, περίπου έναν χρόνο μετά τα γεγονότα στη Σοκόβια,^[α] οι Στιβ Ρότζερς, Νατάσα Ρόμανοφ, Σαμ Γουίλσον και Γουάντα Μάξιμοφ σταματούν τον Μπροκ Ράμλοου από το να κλέψει ένα βιολογικό όπλο από εργαστήριο στο Λάγος. Ο Ράμλοου αυτοανατινάζεται και η Μάξιμοφ, προσπαθώντας να βοηθήσει μη χαθούν ζωές, εκτρέπει την έκρηξη σκοτώνοντας, ωστόσο, κατά λάθος πολίτες σε ένα κοντινό κτίριο.

Ο Υπουργός Εξωτερικών Θαδδαίος Ρος ενημερώνει τους Εκδικητές πως τα Ηνωμένα Έθνη ετοιμάζονται να εγκρίνουν τη Συμφωνία της Σοκόβια, βάση της οποίας θα οριστεί μία επιτροπή που θα ελέγχει την ομάδα. Οι Εκδικητές διχάζονται, με τον Τόνι Σταρκ να υποστηρίζει τη συμφωνία μετά και τα τελευταία γεγονότα, και με τον Ρότζερς να εμπιστεύεται περισσότερο την κρίση του παρά των πολιτικών. Στο μεταξύ, ο Χέλμουτ Ζίμο εντοπίζει και σκοτώνει τον πρώην χειριστή του Μπαρνς, κλέβοντας το σημειωματάριο με τις λέξεις που ενεργοποιούν την πλύση εγκεφάλου του. Στη συνδιάσκεψη της Βιέννης, όπου θα επικυρωθεί η Συμφωνία, μία βόμβα εκρήγνυται και σκοτώνει τον Βασιλιά της Γουακάντα, Τ'Τσάκα, με τα στοιχεία να ενοχοποιούν τον Μπαρνς. Ο Τ'Τσάλα, γιος του Τ'Τσάκα, ορκίζεται να πάρει εκδίκηση. Ο Ρότζερς, μαθαίνοντας από τη Σάρον Κάρτερ πού βρίσκεται ο Μπαρνς, αποφασίζει να τον βρει και να τον παραδώσει ο ίδιος στις Αρχές, για να του σώσει τη ζωή. Μαζί με τον Γουίλσον τον εντοπίζουν στο Βουκουρέστι και επιχειρούν να τον προστατέψουν από τον Τ'Τσάλα, καταλήγοντας να συλληφθούν όλοι από την τοπική αστυνομία.

Προσποιούμενος τον ψυχοθεραπευτή που στέλνεται για να εξετάσει τον Μπαρνς, ο Ζίμο του απαγγέλει τις λέξεις ενεργοποίησης της πλύσης εγκεφάλου, κάνοντάς τον υποχείριό του. Αφού τον ανακρίνει, τον στέλνει να επιτεθεί στους φύλακες ενώ ο ίδιος δραπετεύει. Ο Ρότζερς καταφέρνει να σταματήσει και να απομακρύνει τον Μπαρνς ενώ, όταν ο Μπαρνς επανακτά τον έλεγχο, εξηγεί πως ο Ζίμο είναι ο πραγματικός βομβιστής και έψαχνε την τοποθεσία της βάσης της Υ.Δ.Ρ.Α. στη Σιβηρία, όπου διατηρούνται στον πάγο υπερ-στρατιώτες με πλύση εγκεφάλου σαν κι εκείνον. Μη πρόθυμοι να περιμένουν έγκριση για να εντοπίσουν τον Ζίμο, ο Ρότζερς και ο Γουίλσον στρατολογούν τους Μάξιμοφ, Κλιντ Μπάρτον και Σκοτ Λανγκ να τους βοηθήσουν. Με την άδεια του Ρος, ο Σταρκ δημιουργεί μία ομάδα με τους Ρόμανοφ, Τ'Τσάλα, Ρόουντς, Vision και Πίτερ Πάρκερ, με σκοπό να σταματήσει τους αποστάτες. Οι δύο ομάδες έρχονται αντιμέτωπες στο αεροδρόμιο Λειψία/Χάλλε της Γερμανίας, μέχρι τη στιγμή που η Ρόμανοφ επιτρέπει στους Ρότζερς και Μπαρνς να το σκάσουν. Η υπόλοιπη ομάδα του Ρότζερς συλλαμβάνεται και οδηγείται στη φυλακή Ραφτ, η Ρόμανοφ εξορίζεται και ο Ρόουντς τραυματίζεται σοβαρά στη σπονδυλική στήλη, έπειτα από ακούσιο κτύπημα του Vision κατά τη διάρκεια της μάχης.

Ο Σταρκ ανακαλύπτει στοιχεία που δείχνουν πως ο Ζίμο έστησε παγίδα στον Μπαρνς και πείθει τον Γουίλσον να του αποκαλύψει τον προορισμό του Ρότζερς. Φτάνει στις εγκαταστάσεις της Υ.Δ.Ρ.Α. στη Σιβηρία και επιτυγχάνει εκεχειρία με τον Ρότζερς και τον Μπαρνς, χωρίς ωστόσο να γνωρίζει πως τον ακολούθησε ο Τ'Τσάλα. Εκεί, βρίσκουν νεκρούς τους υπόλοιπους υπερ-στρατιώτες. Ο Ζίμο εμφανίζεται και, αφού τους κατηγορεί για τον θάνατο της οικογένειάς του στη Σοκόβια, θέλοντας να στρέψει τον έναν εναντίον του άλλου, τους δείχνει βίντεο από κάμερες ασφαλείας, όπου αποκαλύπτεται πως το αυτοκίνητο που σταμάτησε ο Μπαρνς το 1991 ήταν των γονιών του Σταρκ, τους οποίους σκότωσε για να πάρει τον ορό. Όταν ο Ρότζερς παραδέχεται πως γνώριζε για το συμβάν, ο Σταρκ επιτίθεται και στους δύο εξαγριωμένος. Κατά τη διάρκεια της μάχης, ο Σταρκ καταστρέφει το ρομποτικό χέρι του Μπαρνς, ενώ ο Ρότζερς απενεργοποιεί τη στολή του Σταρκ. Ο Ρότζερς αποχωρεί με τον Μπαρνς αφήνοντας πίσω την ασπίδα που του έφτιαξε ο Χάουαρντ Σταρκ. Ο Ζίμο, ικανοποιημένος για την εκδίκησή του, επιχειρεί να αυτοκτονήσει αλλά ο Τ'Τσάλα τον σταματά και τον παραδίδει στις Αρχές.

Στον απόηχο όλων αυτών, ο Σταρκ παρέχει βοήθεια στον Ρόουντς με τη θεραπεία του, ενώ ο Ρότζερς βγάζει τους συμμάχους του από τη Ραφτ. Στην πρώτη σκηνή μετά τους τίτλους τέλους, ο Μπαρνς βρίσκει άσυλο στη Γουακάντα, όπου αναζητά επίσης θεραπεία που θα τον απαλλάξει από την πλύση εγκεφάλου. Στη δεύτερη σκηνή, ο Πάρκερ μελετά τους εκτοξευτές ιστού που του έφτιαξε ο Σταρκ.

Ηθοποιοί και Χαρακτήρες

(Α-Δ) Νέιτ Μουρ, Κέβιν Φάιγκι, Αδέλφια Ρούσο, Πολ Μπέτανι, Ντάνιελ Μπρουλ, Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Κρις Έβανς, Τομ Χόλλαντ, Πολ Ραντ, Ελίζαμπεθ Όλσεν, Τζέρεμι Ρένερ, Άντονι Μακί, Σεμπάστιαν Σταν και Έμιλι ΒανΚαμπ στην πρεμιέρα του Λονδίνου

• Κρις Έβανς ως Στιβ Ρότζερς/Captain America:
  Ο επικεφαλής της ομάδας των Εκδικητών που είναι ενάντια στον νέο κανονισμό λειτουργίας της ομάδας.^[7][8] Είναι βετεράνος στρατιώτης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο οποίος ενισχύθηκε στο μέγιστο της ανθρώπινης ικανότητας από έναν πειραματικό ορό και βρέθηκε σε αναστολή έπειτα από την παραμονή του στον πάγο για πολλά χρόνια πριν ανακαλυφθεί από την ομάδα του Νικ Φιούρι και ξυπνήσει στον σύγχρονο κόσμο.^[9][10] Ο σκηνοθέτης Άντονι Ρούσο περιέγραψε την ιστορία του χαρακτήρα του Captain America στην ταινία ως κάποιον που παίρνεις ως «τον πιο επαναστατικό άντρα μίας εταιρείας» σε κάποιον που είναι «κάπως πρόθυμος προπαγανδιστής» και καταλήγει στο τέλος της ταινίας «αντάρτης».^[11] Σε αντίθετη με το ομότιτλο κόμικ, στην ταινία δεν υπήρχε ποτέ η πρόθεση να σκοτωθεί ο Ρότζερς, καθώς οι σκηνοθέτες θεώρησαν πως αυτό ήταν «ένα εύκολο τέλος ... Το πιο δύσκολο και ενδιαφέρον σημείο να αφήσεις έναν οικογενειακό καυγά είναι με το ερώτημα 'Μπορούν αυτές οι σημαντικές σχέσεις να διορθωθούν ποτέ; Είναι αυτή η κατάσταση μόνιμη;'»^[12] Η προετοιμασία του Έβανς για τον ρόλο περιλάμβανε ασκήσεις με βάρη, οι οποίες αποτελούνταν από «τα κλασικά πράγματα βάρους και μπόντι μπίλντινγκ», γυμναστική και πλειομετρικές ασκήσεις, ενώ έμενε μακριά από ασκήσεις που βασίζονταν στο κάρδιο και η διατροφή του ήταν πλούσια σε πρωτεΐνη.^[13] Η στολή του στην ταινία υπέστη «ανεπαίσθητες αλλαγές σε όλες τις λεπτομέρειες και στο κόψιμο» καθώς επίσης και στο χρώμα, γινόμενη ένας συνδυασμός της λαθραίας στολής από τον Στρατιώτη του Χειμώνα και της στολής από τους Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron.^[14]
• Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ως Τόνι Σταρκ/Iron Man:
  Ο επικεφαλής της ομάδας των Εκδικητών που στηρίζει τον νέο κανονισμό λειτουργίας της ομάδας.^[7][8] Αυτοπεριγράφεται ως ιδιοφυής, δισεκατομμυριούχος, playboy και φιλάνθρωπος και έχει δημιουργήσει ο ίδιος την ηλεκτρομηχανική στολή του Iron Man.^[15][16] Ο Άντονι Ρούσο είπε πως η εγωμανία του Σταρκ επέτρεψε στους σεναριογράφους «να τον φτάσουν σε ένα σημείο στη ζωή του όπου ήταν πρόθυμος να υποταχθεί σε μία Αρχή, νιώθοντας πως αυτό ήταν το σωστό να πράξει». Ο Τζο Ρούσο πρόσθεσε πως λόγω των οραμάτων που είχε ο Σταρκ στην Εποχή του Ultron, τώρα νιώθει ενοχές οι οποίες «τον οδηγούν να πάρει κάποιες συγκεκριμένες αποφάσεις», αποκαλώντας τον συναισθηματισμό του «πολύ περίπλοκο».^[11] Ο προσωπικός γυμναστής του Ντάουνι, Έρικ Όραμ, δήλωσε πως το τέχνασμα να βάλουν τον Ρότζερς απέναντι στον Σταρκ «είναι για να δείξουν πως ο Iron Man χρησιμοποιεί την 'ελάχιστη δύναμη' που απαιτείται για να κερδίσει τη μάχη».^[17] Αρχικά, η Marvel ήθελε ο ρόλος του Ντάουνι στην ταινία να είναι μικρότερος, αλλά «ο Ντάουνι ήθελε ο Σταρκ να έχει έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στην πλοκή». Το περιοδικό Variety σημείωσε πως ο Ντάουνι θα λάμβανε το ποσό των $40 εκατομμυρίων συν ποσοστά για τη συμμετοχή του, καθώς και μία επιπρόσθετη αμοιβή αν η ταινία ξεπερνούσε σε εισπράξεις τον Στρατιώτη του Χειμώνα, καθώς η Marvel θα απέδιδε αυτή την επιτυχία στην παρουσία του.^[18]
• Σκάρλετ Τζοχάνσον ως Νατάσα Ρόμανοφ/Black Widow:
  Μία από τους Εκδικητές που εντάσσεται στην ομάδα του Σταρκ.^[7][8] Αποτελεί υψηλά εκπαιδευμένη πρώην κατάσκοπο της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α..^[19] Ο Άντονι Ρούσο σημείωσε τον διχασμό της στην ταινία όσον αφορούσε την υπακοή της, λέγοντας πως «η λογική της είναι με την πλευρά του Τόνι, αλλά η καρδιά της συμβαδίζει με τον Καπ με πολλούς τρόπους».^[11] Η Τζοχάνσον πρόσθεσε πως η Ρόμανοφ «ψάχνει έναν στρατηγικό τρόπο να τοποθετήσει τον εαυτό της, βάζοντάς τον σε μία θέση όπου μπορεί να αφήσει τις συνθήκες να καταπολεμήσουν την κατάσταση», έτσι ώστε εκείνη να «έχει μία καλύτερη οπτική γωνία του τι πραγματικά συμβαίνει».^[20] Περιγράφοντας την κατάσταση του χαρακτήρα της μετά τα γεγονότα της ταινίας Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron, η Τζοχάνσον είπε: «Θεωρώ πως το παρελθόν της Widow θα την στοιχειώνει πάντα. Προσπαθεί να προχωρήσει μπροστά, προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια της ζωής της».^[21] Είπε επίσης πως η Ρόμανοφ είναι σε ένα σημείο στη ζωή της όπου μπορεί να πάρει τις δικές της αποφάσεις, χωρίς να έχει άλλους να συμμετέχουν στη διαδικασία.^[22] Σχετικά με τη συνέχιση της σχέσης μεταξύ της Ρόμανοφ και του Ρότζερς από τον Στρατιώτη του Χειμώνα, ο Τζο Ρούσο είπε πως ήθελαν να «τη δοκιμάσουν» έχοντας τη Ρόμανοφ να επισημάνει στον Ρότζερς τα λάθη που έκανε η ομάδα και να τον πείσει «πως ίσως να μην είναι όλα μαύρο ή άσπρο όπως εκείνος τα βλέπει» και πως οι Εκδικητές πρέπει «να βρουν έναν τρόπο να δουλέψουν μέσα στο σύστημα ώστε να μην διαλυθούν».^[11]
• Σεμπάστιαν Σταν ως Μπάκι Μπαρνς/Στρατιώτης του Χειμώνα:
  Ένας σωματικά ενισχυμένος, με πλύση εγκεφάλου δολοφόνος που εντάσσεται στην ομάδα του Ρότζερς.^[7][8] Αποτελεί και τον καλύτερο φίλο του Ρότζερς, ο οποίος επανεμφανίζεται μετά από χρόνια που θεωρείτο πως είχε σκοτωθεί εν ώρα καθήκοντος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.^[23][24][25] Αυτή του η απεικόνιση είναι ένα μείγμα του Μπαρνς και του Στρατιώτη του Χειμώνα, με τον Σταν να αναφέρει: «Αυτός είναι ο τύπος που προκύπτει όταν ενώσεις τους δύο. Αυτό βγήκε. Για μένα, δεν θα είναι ποτέ πραγματικά ο Μπάκι Μπαρνς ξανά. Θα υπάρχουν πράγματα που θα αναγνωρίζεις πάνω του, αλλά το μονοπάτι του μέσω των εμπειριών του Winter Soldier πάντα θα βρίσκεται εκεί, να τον στοιχειώνει».^[26] Εξαιτίας αυτού, ο χαρακτήρας έχει περισσότερες ατάκες σε αυτή την ταινία από αυτές που είχε στον Στρατιώτη του Χειμώνα.^[27]
• Άντονι Μακί ως Σαμ Γουίλσον/Falcon:
  Ένας από τους Εκδικητές που εντάσσεται στην ομάδα του Ρότζερς.^[7][8] Είναι πρώην αλεξιπτωτιστής εκπαιδευμένος από τον στρατό σε εναέρια μάχη με τη χρήση μιας ειδικά σχεδιασμένης συσκευής που φέρει φτερά.^[28] Ο Γουίλσον, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, έχει βοήθεια από ένα ρομποτικό τηλεχειριζόμενο αεροσκάφος το οποίο ονομάζει Redwing.^[29] Συζητώντας τη σχέση μεταξύ Γουίλσον και Ρότζερς, ο Μακί ανέφερε: «Με τον Flacon και τον Καπ, αυτό που είναι τόσο απίθανο είναι πως υπάρχει ένας αμοιβαίος σεβασμός. Υπάρχει ένας στρατιωτικός σεβασμός. Αυτό που είναι υπέροχο ... [στο Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος] μπορείς να δεις αυτή τη σχέση να εξελίσσεται»,^[30] προσθέτοντας: «Σέβεται και θαυμάζει τον Καπ επειδή ο Καπ κέρδισε τη θέση του και δεν καθόταν πίσω από ένα γραφείο δίνοντας απλά εντολές».^[31] Ο Τζο Ρούσο δήλωσε πως η συμπερίληψη του Μπαρνς στην ομάδα του Ρότζερς αναγκάζει τον Γουίλσον να αμφισβητεί τη δυναμική και τη σχέση που θα έχει με τον Ρότζερς στο μέλλον.^[11]
• Ντον Τσιντλ ως Τζέιμς «Ρόουντι» Ρόουντς/War Machine:
  Στενός προσωπικός φίλος του Τόνι Σταρκ και ένας από τους Εκδικητές που εντάσσεται στην ομάδα του Σταρκ.^[7][8] Αξιωματούχος της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, ο οποίος χειρίζεται τη στολή του War Machine.^[32] Ο Τσιντλ αποκάλεσε την εμφάνιση του Ρόουντς στην ταινία «λίγο πιο έντονη και ζωτική» σε σύγκριση με τις προηγούμενες εμφανίσεις του.^[33]
• Τζέρεμι Ρένερ ως Κλιντ Μπάρτον/Hawkeye:
  Αυθεντία στη χρήση τόξου, ο οποίος εντάσσεται στην ομάδα του Ρότζερς.^[7][8] Πρώην Εκδικητής και πράκτορας της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., αφού πλέον έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση.^[14][34] Σχετικά με τους λόγους που ο Μπάρτον συμμάχησε με την πλευρά του Ρότζερς, ο Ρένερ ανέφερε: «Ο Καπ ήταν ο πρώτος που κάλεσε. Ας πάμε απλά να τελειώνουμε με τη δουλειά ώστε να μπορέσω να πάω σπίτι στην οικογένειά μου»,^[31] ενώ υπήρχε και ένα αίσθημα υποχρέωσης να βρίσκεται στο πλευρό της Scarlet Witch, αφού ο αδελφός της, Πιέτρο Μάξιμοφ/Quicksilver, θυσιάστηκε για να τον σώσει στην ταινία Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron.^[35] Σχετικά με το πώς ο Μπάρτον ταιριάζει μέσα στο κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel, ο Ρένερ είπε: «Είμαι ευτυχισμένος να ανήκω στο συνολικό καστ. Δεν ψάχνω ή παρακαλάω να κάνω σόλο ταινία με κάθε κόστος ... θεωρώ πως [ο Μπάρτον] είναι χρήσιμος τύπος που μπορεί να πετάγεται στους κόσμους των άλλων για λίγο».^[36]
• Τσάντγουικ Μπόουσμαν ως Τ'Τσάλα/Black Panther:
  Ο πρίγκιπας του αφρικανικού κράτους Γουακάντα, ο οποίος εντάσσεται στην ομάδα του Σταρκ^{[7][8][37][38][39]} και ο οποίος αποκτά την υπερδύναμή του από την κατάποση του βοτάνου σε σχήμα καρδιάς.^[40] Ο παραγωγός Κέβιν Φάιγκι εξήγησε πως ο χαρακτήρας συμπεριλήφθηκε στην ταινία «επειδή χρειαζόμασταν ένα τρίτο πρόσωπο. Χρειαζόμασταν μία φρέσκια ματιά που δεν εμπλεκόταν με τους Εκδικητές και που θα είχε μία διαφορετική οπτική γωνία των γεγονότων από τον Τόνι ή τον Στιβ». Ο Τ'Τσάλα βρίσκεται στο «αρχικό στάδιο των φάσεων» του χαρακτήρα του Black Panther^[41] και η εμφάνισή του είναι μεγαλύτερη από μία κάμεο εμφάνιση, με πλήρη ιστορία και ταξίδι χαρακτήρα έχοντας «τη δική του σύγκρουση και τους δικούς του ανθρώπους τους οποίους νοιάζεται και φροντίζει».^[42] Ο Μπόουσμαν δεν πέρασε από ακρόαση για να πάρει τον ρόλο, αλλά «είχα μία συζήτηση σχετικά με το τι ήθελε να κάνει [η Marvel] και το πώς το είδα και το τι ήθελα να κάνω».^[43] Ο Τ'Τσάλα είναι διχασμένος ανάμεσα στην ανάγκη να ανταποκριθεί στις παραδόσεις και την κληρονομιά του πατέρα του και της Γουακάντα και στο πώς πρέπει να γίνονται τα πράγματα στο παρόν.^[42] Ο Μπόουσμαν δημιούργησε ο ίδιος τη Γουακαντιανή προφορά του και τη χρησιμοποιούσε καθ' όλη τη διάρκεια της παραγωγής «μπροστά και πίσω από τις κάμερες»,^[12] ενώ η Γουακαντιανή γλώσσα βασίστηκε στη γλώσσα Κόσα, την οποία ο Μπόουσμαν διδάχθηκε από τον Τζον Κάνι, τον ηθοποιό που υποδύεται τον πατέρα του Τ'Τσάλα, Τ'Τσάκα.^[44] Η στολή του Black Panther είναι ένας συνδυασμός πρακτικής στολής και οπτικών εφέ, που περιέχει ένα πλέγμα ύφανσης από βιμπράνιο παρόμοιο με τις πανοπλίες chainmail.^[11] Η σχεδιάστρια της στολής, Τζουντιάνα Μακόβσκι, αποκάλεσε τη στολή του Black Panther «δύσκολη», αφού «χρειαζόσουν κατά κάποιο τρόπο ένα σώμα αιλουροειδούς, αλλά να είναι ταυτόχρονα σκληρό και πρακτικό. Χρειαζόσουν το αίσθημα μιας κάποιας εθνικότητας εκεί, αλλά ενός κόσμου που δεν δημιουργούσαμε πραγματικά ακόμη, κι έτσι δεν θέλαμε να το πάμε πολύ μακριά και να προδώσουμε πάρα πολλά για αυτόν τον κόσμο». Επιπρόσθετα, η Μακόβσκι ένιωσε πως η δημιουργία της βασιλικής εμφάνισης του Τ'Τσάλα ηταν «πρόκληση», αφού έπρεπε να αποφύγει τις αφρικανικές ρόμπες όταν έμαθε πως στην πραγματικότητα οι Αφρικανοί βασιλείς γενικά «μορφώνονται στη Δύση και ντύνονται από τη Σάβιλ Ρόου».^[45] Ο Μπόουσμαν υπέγραψε για να συμμετάσχει σε πέντε ταινίες της Marvel.^[46]
• Πολ Μπέτανι ως Vision:
  Ανδροειδές και μέλος των Εκδικητών που εντάσσεται στην ομάδα του Σταρκ.^[7][8] Δημιουργήθηκε από τον Σταρκ και τον Μπρους Μπάνερ με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης του J.A.R.V.I.S., του Ultron και την Πέτρα της Νόησης.^[32] Επειδή ο Vision δημιουργήθηκε μόλις στην προηγούμενη ταινία, ο Μπέτανι είπε: «Βλέπετε τον χαρακτήρα μου να γεννιέται... Πρέπει να είναι παντοδύναμος αλλά και αφελής την ίδια στιγμή. Και να βιώνει τον κόσμο σε πραγματικό χρόνο και τη θέση που έχει μέσα σε αυτόν. Θα είναι δύναμη του καλού ή δύναμη του κακού;»^[47] Ο Μπέτανι είπε επίσης πως ενδιαφερόταν να εξερευνήσει με τον χαρακτήρα «τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και τι είναι η αγάπη», καθώς «ο μόνος τρόπος που κάποιος μπορεί να εγγυηθεί την πίστη του άλλου, είναι η αγάπη».^[48] Αυτό φαίνεται στη σύνδεση που αρχίζει να σχηματίζει ο Vision με τη Γουάντα Μάξιμοφ, με τον Μπέτανι να σχολιάζει: «Και οι δύο έχουν αυτές τις καινούριες εκρηκτικές δυνάμεις τις οποίες δεν καταλαβαίνουν ... Νομίζω ανησυχεί πως και οι δύο είναι επικίνδυνοι. Έτσι νιώθει αυτή την πραγματική σύνδεση μαζί της».^[49] Καθώς ο Vision έχει την ικανότητα να δημιουργεί μία προβαλλόμενη αμφίεση, επιλέγει να ντυθεί όμοια με τον ακόλουθο του Χάουαρντ Σταρκ, Έντουιν Τζάρβις.^[14]
• Ελίζαμπεθ Όλσεν ως Γουάντα Μάξιμοφ/Scarlet Witch:
  Μία από τους Εκδικητές η οποία εντάσσεται στην ομάδα του Ρότζερς.^[8][50] Έχει την ικανότητα της ύπνωσης και της τηλεκίνησης.^[51] Σύμφωνα με την Όλσεν, ο χαρακτήρας «δημιουργείται σιγά σιγά μόνος του ξεκινώντας να καταλαβαίνει και να έρχεται σε σύγκρουση με το πώς θέλει εκείνη να χρησιμοποιήσει τις ικανότητές της».^[52] Έτσι, σύμφωνα με τη Μακόβσκι, η στολή της Μάξιμοφ ήταν «σχετικά απλή» και «περισσότερο βασισμένη σε απλά ρούχα παρά σε υπερήρωες», αφού οι Ρούσο πίστευαν πως η Μάξιμοφ δεν ήταν ακόμα πλήρως περατωμένη Εκδικητής.^[53] Όταν ρωτήθηκε για τη σχέση του χαρακτήρα της με τον Vision σε σύγκριση με τα κόμικ, η Όλσεν είπε: «Μαθαίνεις λίγα περισσότερα πράγματα σχετικά με το τι ενώνει [τη Scarlet και τον Vision] σε αυτή την ταινία. Και πιστεύω πως υπάρχουν κάποιες πολύ γλυκιές στιγμές ανάμεσα στον Πολ κι εμένα, και έχει να κάνει περισσότερο με το πώς σχετίζονται ο ένας με τον άλλο και τις ομοιότητές τους με βάση τις υπερδυνάμεις τους».^[54]
• Πολ Ραντ ως Σκοτ Λανγκ/Ant-Man:
  Πρώην μικροεγκληματίας ο οποίος εντάσσεται στην ομάδα του Ρότζερς.^[7][8] Απέκτησε μία στολή που του επιτρέπει να σμικρύνει ή να μεγεθύνει τον εαυτό του σε μέγεθος, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τη δύναμή του.^[32][55][56] Η στολή του Ραντ «είναι αεροδυναμική και πιο υψηλής τεχνολογίας» από αυτήν που είδαμε στην ταινία Ant-Man.^[14] Ο σκηνοθέτης της ταινίας Ant-Man, Πέιτον Ριντ, συζήτησε τον χαρακτήρα και τον τρόπο που η παραγωγή του Ant-Man γύρισε συγκεκριμένες σκηνές με τα αδέλφια Ρούσο, λέγοντας: «Καθώς κάναμε [τον Ant-Man] και βρισκόμασταν στο στάδιο της μετα-παραγωγής και εκείνοι ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν για την Ατλάντα ώστε να ξεκινήσουν τον Εμφύλιο Πόλεμο, είχαμε αρκετές συζητήσεις ... Είναι σημαντικό επειδή είναι αυτή η συνοχή που πρέπει να υφίσταται σε αυτό το σύμπαν».^[57] Για την απόφαση να βάλουν τον Λανγκ να μεγαλώσει σε μέγεθος και να γίνει Giant-Man στη σκηνή του αεροδρομίου, ο Φάιγκι είπε: «Ήταν απλά εξαιρετική ιδέα να αντιστρέψουμε τη ροή της μάχης με ένα τεράστιο, σοκαριστικό και μη αναμενόμενο τρόπο. Έχουμε αρκετές ιδέες για την ταινία Ο Ant-Man και η Σφήκα, καμία από τις οποίες δεν εξαρτάται από την αποκάλυψη του Giant-Man, έτσι σκεφτήκαμε πως αυτός θα ήταν ένας διασκεδαστικός, απίστευτος μη αναμενόμενος τρόπος να το κάνουμε».^[58] Ο Άντονι Ρούσο πρόσθεσε πως η μεταμόρφωση ήταν η συνέχεια της ιστορίας του χαρακτήρα του Λανγκ από τον Ant-Man, λέγοντας: «Είναι απλά πολύ εντυπωσιασμένος με τον Captain America, δεν θέλει να τον απογοητεύσει και βρίσκει έναν τρόπο να ανταπεξέλθει παρά το ότι μπορεί να μοιράσει τον εαυτό του στα δύο, αλλά είναι πρόθυμος να το κάνει και τελικά δουλεύει».^[59]
• Έμιλι ΒανΚαμπ ως Σάρον Κάρτερ:
  Πρώην πράκτορας της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και ανιψιά της Πέγκι Κάρτερ, η οποία δουλεύει τώρα για τη CIA και υποστηρίζει τον Ρότζερς.^{[7][8][60][61]} Η ΒανΚαμπ δήλωσε πως ο χαρακτήρας της παίρνει την πλευρά του Ρότζερς επειδή και οι δύο έχουν «παρόμοια πυξίδα ηθικής».^[62] Για τη δυνατότητα μιας σχέσης ανάμεσα σε Ρότζερς και Κάρτερ όπως συμβαίνει στα κόμικ, ο Έβανς είπε: «Είναι σίγουρα ανοικτός σε αυτό. Η Σάρον είναι προφανώς πρέπων, αλλά ... δεν χρειάζεται να το παρουσιάσουμε σε μία ταινία. Έτσι, έχουν χρόνο».^[22] Η ΒανΚαμπ πρόσθεσε: «Έχουμε την ευκαιρία να εξερευνήσουμε το θέμα...δεν μπορώ να πω πως το πάμε μέχρι εκεί, αλλά σίγουρα παίρνουν χρόνο και γνωρίζονται μεταξύ τους».^[62]
• Τομ Χόλλαντ ως Πίτερ Πάρκερ/Spider-Man:
  Ένας έφηβος ο οποίος εντάσσεται στην ομάδα του Σταρκ.^[63] Απέκτησε τις ικανότητες που έχει έπειτα από το δάγκωμα μίας ραδιενεργής αράχνης.^{[64][65][66][67]} Ο Φάιγκι είπε πως ο Πάρκερ θα διχαζόταν ανάμεσα στις ιδεολογίες των υπερηρώων αναφέροντας: «Θέλει να είναι σαν αυτούς τους άλλους χαρακτήρες; Δεν θέλει να έχει καμία σχέση με αυτούς του άλλους χαρακτήρες; Πώς αυτό επηρεάζει την εμπειρία του να είναι αυτός ο προσγειωμένος αλλά υπερδύναμος ήρωας; Αυτά είναι τα πράγματα με τα οποία ο Σταν Λι και ο Στιβ Ντίτκο έπαιξαν τα πρώτα δέκα χρόνια της ιστορίας [του Spider-Man] στα κόμικ και τώρα μπορούμε να παίξουμε κι εμείς για πρώτη φορά σε μία ταινία».^[68] Σχετικά με τη συμμαχία με τον Σταρκ, ο Άντονι Ρούσο είπε πως παρά το ότι μπήκε στη σύγκρουση αφού είχαν σχηματιστεί οι δύο φατρίες και δεν είχε τόσο πολύ πολιτική επέκταση, η επιλογή του Πάρκερ προέρχεται από «μία πολύ προσωπική σχέση» που ανέπτυξε με τον Σταρκ.^[63][69] Οι Ρούσο ήλπιζαν να έχουν «μία πολύ λογική και ρεαλιστική και νατουραλιστική προσέγγιση στον χαρακτήρα» σε σύγκριση με τις απεικονίσεις του σε προηγούμενες ταινίες. Ο Άντονι Ρούσο πρόσθεσε πως η εισαγωγή του χαρακτήρα έπρεπε να ταιριάζει «στον ειδικά τονικό, στιλιστικό κόσμο» του MCU, καθώς και στον τόνο που καθιερώθηκε από τους σκηνοθέτες στον Στρατιώτη του Χειμώνα, λέγοντας: «Είναι λίγο πιο προσγειωμένος και λίγο πιο σκληροπυρηνικά σύγχρονος». Αυτό «καθοδηγούσε πολύ τις επιλογές μας» με τον Πάρκερ.^[70] Όσον αφορά τη στολή του Spider-Man, ο Τζο Ρούσο την περιέγραψε ως «ελαφρώς πιο παραδοσιακή, επηρεασμένη από τη στολή που είχε δημιουργήσει για τον ήρωα ο Στιβ Ντίτκο», και πως η ταινία θα εξερευνούσε τον τρόπο που λειτουργεί η στολή, ειδικά τα μηχανικά μάτια.^[71] Ο Χόλλαντ επέλεξε να μην διαβάσει ολόκληρο το σενάριο του Εμφυλίου Πολέμου ώστε να αποφύγει την πιθανότητα να διαρρεύσει πληροφορίες δημοσίως.^[72] Είχε υπογράψει συμβόλαιο για τουλάχιστον τρεις ταινίες, μη συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισής του στον Εμφύλιο Πόλεμο,^[73] αλλά αργότερα το συμβόλαιό του επεκτάθηκε, με τον ίδιο να λέει πως είχε υπογράψει για «τρεις ταινίες Spider-Man και τρεις σόλο ταινίες».^[74]
• Φρανκ Γκρίλο ως Μπροκ Ράμλοου/Crossbones:
  Πρώην διοικητής της αντιτρομοκρατικής μονάδας S.T.R.I.K.E. της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., ο οποίος αποκαλύφθηκε να είναι πράκτορας της Υ.Δ.Ρ.Α.. Όσον αφορά τον χαρακτήρα, ο Γκρίλο είπε: «Είναι πολύ πρώτος. Απλά είναι κακός. Μου αρέσει το ότι δεν τον κρατάει τίποτα πίσω. Ήμουν 7 κιλά πιο βαρύς όταν έκανα το Καπ 2, και θα πάρω άλλα 7 κιλά για να κάνω το Καπ 3».^[75] Ωστόσο, προειδοποίησε πως «Αυτή η ταινία είναι τόσο μεγάλη ταινία με πολύ κόσμο που συμμετέχει σε αυτήν, έτσι δεν παίρνεις τόσο πολύ χρόνο στην οθόνη όσο θα ήθελες να έχεις».^[76] Ο Γκρίλο δήλωσε πως το βασικό αντικείμενο του Ράμλοου στην ταινία είναι να πάρει εκδίκηση—«Ό,τι ένιωθε ο Ράμλοου σχετικά με τον διχασμό του για το ποια πλευρά θα έπρεπε να υποστηρίζει, έναν διχασμό τον οποίο νομίζω πως είχε, έχει πλέον εξαφανιστεί».^[77]
• Γουίλιαμ Χερτ ως Θαδδαίος «Θάντερμπολτ» Ρος:
  Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και πρώην Στρατηγός του Αμερικανικού Στρατού Ξηράς.^[29][32] Ο Χερτ, σχετικά με την επιστροφή του στο MCU μετά την εμφάνισή του στην ταινία Ο Απίθανος Hulk, ανέφερε: «[...] νομίζω είναι μία εντελώς καινούρια επανάληψη του χαρακτήρα»,^[78] προσθέτοντας: «αυτό που έχουν κάνει [οι σεναριογράφοι] είναι το ότι έχουν πάρει έναν χαρακτήρα ... κι έφτιαξαν μία καινούρια εκδοχή του ... ένα πιο εκσυγχρονισμένο στυλ».^[79] Ο Τζο Ρούσο πρόσθεσε πως ο Ρος ήταν ο τέλειος χαρακτήρας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν επειδή έχει «μία φανατική οπτική άποψη εναντίον των υπερηρώων» και έχει «γίνει πολύ δεκτικός και πιο πολιτικός και έχει θέσει τον εαυτό του σε μία θέση ισχύος, όχι ανόμοια με κάποιον σαν τον Κόλιν Πάουελ. Τώρα μπορεί και στριμώχνει τους Εκδικητές από πολιτικής πλευράς, τους προσπερνά». Ο Τζο πρόσθεσε επίσης πως ο Ρος συμπεριλήφθηκε επειδή οι Ρούσο ένιωσαν πως ήταν σημαντικό να κάνουν τον Απίθανο Hulk «και πάλι σχετικό μέσα στον κόσμο [του MCU]», αφού «μπορεί να είχε ξεχαστεί λίγο».^[11]
• Ντάνιελ Μπρουλ ως Χέλμουτ Ζίμο:^[28][80]
  Συνταγματάρχης από τη Σοκόβια, ο οποίος μετατράπηκε σε τρομοκράτη και έχει εμμονή να διαλύσει τους Εκδικητές. Ο Ζίμο, ο οποίος χρησιμοποιεί πολλά διαφορετικά ονόματα στην ταινία,^[64] δεν φοράει τη μάσκα κατατεθέν που φοράει ο χαρακτήρας στα κόμικ. Ο Μπρουλ είπε πως η εκδοχή που εμφανίζεται στην ταινία είναι «ελαφρώς συνδεδεμένη» με τον χαρακτήρα των κόμικ και αυτός ήταν ένας λόγος που του άρεσε η Marvel, καθώς «κάποιοι από τους χαρακτήρες και τα πράγματα που πρέπει να αντιμετωπίσουν, πάντα αναφέρονται σε τρέχοντα γεγονότα κι έτσι ο χαρακτήρας μου είναι από μία διαφορετική περιοχή από αυτή που νομίζετε».^[81] Ο Φάιγκι περιέγραψε τον χαρακτήρα ως «κατά πολύ ένα προϊόν του Κινηματογραφικού Σύμπαντος [της Marvel] και όλων όσων συνέβησαν μέσα σε αυτό το σύμπαν μέχρι αυτή τη στιγμή»,^[64] ενώ ο Άντονι Ρούσο τον αποκάλεσε «ο μέσος άνθρωπος. Η προσέγγισή του ήταν: Έχει δει αυτούς τους τύπους να μάχονται αρκετά ώστε να γνωρίζω πως δεν μπορώ να τους νικήσω. Αλλά αυτό που μπορώ να κάνω είναι να βρω τρόπους να τους υπονομεύσω. Οδηγείται από το συναίσθημα και βρίσκει ένα αδύνατο σημείο».^[12] Ο Μπρουλ, ο οποίος πήρε τον ρόλο λόγω της γερμανικής προφοράς του, δεν ένιωσε πως ο ρόλος ήταν στερεοτυπικός λέγοντας: «Δεν είναι ένας τύπος ο οποίος είναι κακός και μοχθηρός, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ έξυπνος—ένας πολύ έξυπνος τύπος ο οποίος κάνει όσα κάνει έχοντας μία πολύ κατανοητή αιτία και κίνητρο».^[82] Ο Μπρουλ δήλωσε επίσης πως ο Ζίμο μπορεί να επανεμφανιστεί σε μελλοντικές ταινίες του MCU,^[81] με τον Μουρ να προσθέσει πως όσο ο Ζίμο έχει έναν σκοπό σε αυτή τη ταινία, είναι περισσότερο πιθανό να στηθεί μία μελλοντική ταινία.^[83]

Επιπρόσθετα, ο Τζον Σλάτερι και η Κέρι Κόντον επιστρέφουν για τους ρόλους τους ως Χάουαρντ Σταρκ και η φωνή της F.R.I.D.A.Y. αντίστοιχα, από προηγούμενες ταινίες του MCU.^[84][85] Ο Μάρτιν Φρίμαν συστήνεται ως Έβερετ Ρος, μέλος του Κέντρου Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας της CIA και χαρακτήρας που συσχετίζεται με τον Black Panther στα κόμικ.^[86][87][88] Ο Φρίμαν περιέγραψε τον Ρος ως κάποιον που «δουλεύει για την αμερικανική κυβέρνηση ... [και] δουλεύει σε συνδυασμό με τους υπερήρωες και συγκεκριμένα πρακτορεία που βοηθούν στο να δαμαστεί η δύναμη των υπερηρώων».^[89] Ο Φάιγκι πρόσθεσε πως ο Ρος θα εμφανιζόταν για πολύ λίγο στην ταινία, με την πρόθεση να επεκταθεί ο ρόλος του χαρακτήρα σε μελλοντικές ταινίες.^[64] Η Μαρίζα Τομέι εμφανίζεται ως Μέι Πάρκερ, θεία του Πίτερ Πάρκερ,^[90] ο Τζον Κάνι ως Τ'Τσάκα, πατέρας του Τ'Τσάλα και ηγέτης της Γουακάντα,^[84] η Χόουπ Ντέιβις ως Μαρία Σταρκ, μητέρα του Τόνι Σταρκ,^[91] ο Τζιν Φάρμπερ ως Βασίλι Καρπόφ, αξιωματούχος της Υ.Δ.Ρ.Α. ο οποίος επέβλεπε το πρόγραμμα του Στρατιώτη του Χειμώνα^[92] και η Φλόρενς Κασούμπα ως Άγιο, μέλος της Dora Milaje του Τ'Τσάλα.^[93] Η Άλφρι Γούνταρντ, η οποία εμφανίζεται ως Μαράια Ντίλαρντ στην τηλεοπτική σειρά του MCU Luke Cage, εμφανίζεται για λίγο στην ταινία ως Μίριαμ Σάρπ, μητέρα ενός Αμερικανού πολίτη που σκοτώθηκε στη μάχη της Σοκόβια. Η Γούνταρντ προτάθηκε για τον ρόλο από τον Ντάουνι, πριν τα Marvel Studios μάθουν πως είχε προσληφθεί για το Luke Cage.^[94] Ο Τζιμ Ρας εμφανίζεται ως μέλος του σώματος των καθηγητών του MIT,^[95][96] ο Σταν Λι κάνει μία σύντομη εμφάνιση ως διανομέας της FedEx,^[96][97] ενώ ο συν-σκηνοθέτης Τζο Ρούσο κάνει επίσης μία σύντομη εμφάνιση ως Θίο Μπρουσάρ, ένας ψυχίατρος ο οποίος δολοφονείται από τον Ζίμο.^[92][98] Τέλος, ο Ντέιμιον Πουατιέ, ο οποίος εμφανίστηκε ως Θάνος στην ταινία Οι Εκδικητές πριν προσληφθεί για τις μετέπειτα ταινίες για τον ρόλο αυτό ο Τζος Μπρόλιν, εμφανίζεται ως ένας από τους μισθοφόρους του Crossbones.^[92]

Παραγωγή

Ανάπτυξη

Αυτό είναι ο Εμφύλιος Πόλεμος του Κινηματογραφικού Σύμπαντος, ο οποίος θα είναι αρκετά εμπνευσμένος από τον «Εμφύλιο Πόλεμο» του σύμπαντος των κόμικ, αλλά έχουμε μία πολύ διαφορετική συνοχή ... Δεν έχει να κάνει με τη μυστική ταυτότητα, αλλά αφορά, συνολικά, το ποιος δίνει αναφορά σε ποιον και το ποιος συμφωνεί σε μία επιτροπή που θα επιβλέπει [τους Εκδικητές]. Επειδή από αυτή τη στιγμή, στην [Εποχή του Ultron], προφανώς δεν υπάρχει πια συμβούλιο ασφαλείας, δεν υπάρχει Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Ο Σταρκ είναι αυτός που πληρώνει [για τους Εκδικητές], ο Captain America τους διευθύνει, και συμβαίνουν πράγματα τα οποία θα κάνουν την κυβέρνηση να αρχίσει να έχει ερωτήσεις.

—Κέβιν Φάιγκι, Πρόεδρος των Marvel Studios^[99]

Τον Μάρτιο του 2014, οι Άντονι και Τζο Ρούσο επιβεβαίωσαν πως είχαν υπογράψει για να επιστρέψουν και να σκηνοθετήσουν την τρίτη ταινία Captain America, έχοντας και πάλι τον Κρις Έβανς στον ομώνυμο ρόλο, με τον Κέβιν Φάιγκι ως παραγωγό και το δίδυμο των Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι να αναλαμβάνει το σενάριο.^[10][100] Οι Μάρκους και ΜακΦίλι δούλευαν πάνω στο σενάριο από τα τέλη του 2013,^[101] ενώ τα αδέλφια Ρούσο άρχισαν να δουλεύουν στην ταινία τον Φεβρουάριο του 2014.^[102][103] Η επαναπρόσληψη των σκηνοθετών, τρεις μήνες πριν την κυκλοφορία της ταινίας Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα, ήρθε ως αποτέλεσμα του πόσο εντυπωσιάστηκαν οι ανώτεροι υπάλληλοι της Marvel κατά τις δοκιμαστικές προβολές εκείνης της ταινίας.^[10] Ο Έβανς εισέπραξε $15 εκατομμύρια για τη συμμετοχή του στην ταινία.^[104]

Σε μία συνέντευξη τον Απρίλιο του 2014, ο Τζο Ρούσο περιέγραψε το πρότζεκτ ως μία συνέχεια της ιστορίας της ταινίας Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα: «Αυτό που είναι ωραίο σχετικά με την ταινία είναι το ότι ... είναι σε δύο μέρη. Υπάρχει ένα ταξίδι που διανύει ο Στρατιώτης του Χειμώνα και το οποίο δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί».^[105] Τον ίδιο μήνα, η Marvel ανακοίνωσε πως η ημερομηνία κυκλοφορίας θα ήταν 6 Μαΐου 2016,^[106] ενώ ο Τρεντ Όπαλοκ, ο οποίος είχε αναλάβει τη φωτογραφία στον Στρατιώτη του Χειμώνα, είπε πως θα επέστρεφε για τη συνέχεια.^[107] Τον Ιούλιο, οι Μάρκους και ΜακΦίλι δήλωσαν πως βρίσκονταν στο μέσο του πρώτου προσχεδίου του σεναρίου της ταινίας, για το οποίο τα γυρίσματα αναμένονταν να ξεκινήσουν τον Απρίλιο του 2015.^[108] Τον επόμενο μήνα, δήλωσαν πως προσπαθούσαν να κάνουν τον τόνο της ταινίας να μοιάζει με «ένα κράμα» των δύο πρώτων ταινιών Captain America, Ο Πρώτος Εκδικητής και Ο Στρατιώτης του Χειμώνα,^[109] με τους Ρούσο να παρομοιάζουν την ταινία με ένα ψυχολογικό θρίλερ και να αναφέρουν τις ταινίες Seven, Φάργκο και Ο Νονός ως εμπνεύσεις,^[8] μαζί με ταινίες γουέστερν και ταινίες του Μπράιαν Ντε Πάλμα.^[83] Οι Ρούσο δήλωσαν επίσης πως «αρκετό μέρος [του Εμφυλίου Πολέμου] είναι στην πραγματικότητα πιο αστείο από τον Στρατιώτη του Χειμώνα» έχοντας έναν πιο κωμικό τόνο και πιο ελαφρές στιγμές καθ' όλη τη διάρκεια.^[110]

Τον Αύγουστο του 2014, οι Ρούσο δήλωσαν πως τα γεγονότα της ταινίας θα λάμβαναν χώρα «περίπου δύο χρόνια» μετά τα γεγονότα του Στρατιώτη του Χειμώνα και η ιστορία θα εξακολουθούσε να επικεντρώνεται στη σχέση του Στιβ Ρότζερς με τον Μπάκι Μπαρνς, καθώς επίσης και στα πολιτικά θέματα που σχετίζονταν με τον Captain America. Ο Άντονι δήλωσε: «Ο χαρακτήρας εφευρέθηκε για έναν ρητά πολιτικό σκοπό. Έτσι είναι δύσκολο να ξεφύγεις από αυτή τη φύση». Οι Ρούσο είπαν επίσης πως «θα φέρουμε κάποια καινούρια στοιχεία στο παιχνίδι τα οποία θα μας δώσουν μία στροφή σχετικά με τον Στρατιώτη του Χειμώνα»,^[111] και υπέδειξαν πως τα γυρίσματα ήταν προγραμματισμένα να ξεκινήσουν στην Ατλάντα. Περιέγραψαν τους εαυτούς τους ως «εκστασιασμένους» με το πρώτο προσχέδιο του σεναρίου που πήραν από τους Μάρκους και ΜακΦίλι, ενώ δήλωσαν πως ο τίτλος της ταινίας θα ανακοινωνόταν «σε περίπου ένα μήνα το πολύ» και πως το θέμα και ο τίτλος της ταινίας ήρθαν από τον Φάιγκι, ο οποίος τα σκεφτόταν «εδώ και λίγο καιρό».^[102][112] Τον Σεπτέμβριο, ο Τζο επεκτάθηκε περισσότερο λέγοντας πως η ταινία θα είχε άλλη μία «μεγάλη ιδέα η οποία μεταβάλλει ολόκληρο το σύμπαν κατά κάποιον τρόπο» όπως και η πτώση της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. στον Στρατιώτη του Χειμώνα. Η υπόλοιπη ταινία, όπως οι χαρακτήρες, η ιστορία και ο τόνος θα αφήνονταν ανοικτά στις ερμηνείες των Ρούσο και των σεναριογράφων.^[112]

Προ-παραγωγή

Μέχρι τον Οκτώβριο του 2014, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ είχε αρχίσει τις τελικές διαπραγματεύσεις για να επαναλάβει τον ρόλο του ως Τόνι Σταρκ/Iron Man στην ταινία. Ο Ντάουνι προστέθηκε στο καστ λόγω του ότι η ταινία θα αποτελούσε προσαρμογή της ιστορίας του ομότιτλου κόμικ που κυκλοφόρησε το 2006-07 και είχε γράψει ο Μαρκ Μίλαρ, όπου Iron Man και Captain America βρέθηκαν ο ένας απέναντι στον άλλον.^[18] Στο τέλος του μήνα επιβεβαιώθηκε πως ο Σεμπάστιαν Σταν θα επέστρεφε ως Μπάκι Μπαρνς/Στρατιώτης του Χειμώνα.^[23] Λίγες μέρες αργότερα, η Marvel αποκάλυψε πως ο τίτλος της ταινίας θα ήταν Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος, επιβεβαιώνοντας την εμφάνιση του Ντάουνι και ανακοινώνοντας πως ο Τσάντγουικ Μπόουσμαν θα εμφανιζόταν ως Black Panther, πριν την κυκλοφορία της δικής του σόλο ταινίας.^[15][37][38] Ο Φάιγκι επιβεβαίωσε επίσης πως η ταινία θα ήταν η πρώτη ταινία της τρίτης φάσης του MCU.^[99] Ο Άντονι Ρούσο δήλωσε πως η προσαρμογή της ιστορίας του «Εμφυλίου Πολέμου» δεν ήταν εξαρχής η ιστορία και η κατεύθυνση που θα είχε η ταινία όταν τα δύο αδέλφια υπέγραψαν για να επιστρέψουν ως σκηνοθέτες.^[113] Ο Μάρκους επεκτάθηκε πάνω σε αυτό λέγοντας πως το αυθεντικό κόνσεπτ της τρίτης ταινίας Captain America «δεν έφτασε ποτέ στο στάδιο συγγραφής», με τον Φάιγκι να λέει κάποια στιγμή στη σεναριακή ομάδα να ξεκινήσει την προσαρμογή του «Εμφύλιου Πολέμου» γύρω από τις πρωτότυπες ιδέες τους. Ο ΜακΦίλι πρόσθεσε επίσης πως παρά την αλλαγή κατεύθυνσης της ταινίας, «το κεντρικό θέμα, ακόμη και ο τρόπος που ενεργεί ο Ζίμο, προέρχονται από τις [αρχικές] ιδέες».^[114] Οι Ρούσο αποκάλυψαν πως, αν οι διαπραγματεύσεις για την εμφάνιση του Ντάουνι στην ταινία αποτύγχαναν, θα χρησιμοποιούσαν την ιστορία Madbomb από τα κόμικ του Captain America, η οποία χρησιμοποιήθηκε τελικά στον πρώτο κύκλο της τηλεοπτικής σειράς Agent Carter. Η υπόθεση της ταινίας θα επικεντρωνόταν στον Ζίμο να πυροδοτεί τη Madbomb, κάτι το οποίο θα «μετέτρεπε ορδές ανθρώπων σε μαινόμενους» ως μία φυσική απειλή για τον Captain America, ενώ κάποιοι ήρωες θα εξακολουθούσαν να στρέφονται ενάντια σε άλλους, καθώς θα μετατρέπονταν σε ζόμπι λόγω της Madbomb, έτσι ώστε να ικανοποιηθεί η «συναισθηματική συνιστώσα» της ταινίας.^[115]

Ο ΜακΦίλι είπε πως η ιδέα του να βασίσουν την ταινία στον «Εμφύλιο Πόλεμο» ήταν μία ιδέα που «έπεφτε στο τραπέζι συχνά για κάποιο διάστημα» στα Marvel Studios, εξηγώντας: «Είναι πρόκληση να το κάνεις και να είσαι σίγουρος πως όλοι οι χαρακτήρες που καθιερώθηκαν στο MCU πράττουν και ακούγονται σωστοί. Επειδή υπάρχει μία διαφωνία ανάμεσα στους χαρακτήρες στον «Εμφύλιο Πόλεμο», ο οποίος γράφτηκε το 2006, 2007. Το MCU δεν υπήρχε τότε. Δεν υπήρχε Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ή Κρις Έβανς, οι οποίοι βοήθησαν στο να δημιουργηθούν αυτοί οι χαρακτήρες και έτσι πρέπει να βεβαιωθούμε πως το πρότυπο αυτό προσαρμόζεται και στα δικά μας δεδομένα».^[116] Ο Τζο Ρούσο πρόσθεσε πως η «ουσία» του «Εμφυλίου Πολέμου» χρησιμοποιήθηκε ως «η έννοια της καταχώρησης, η αντίληψη πως οι ήρωες πρέπει είτε να παρακολουθούνται είτε να ελέγχονται, επειδή η δύναμή τους μπορεί να είναι τρομακτική» όταν εφαρμόζεται. Ο Άντονι Ρούσο επεκτάθηκε λέγοντας: «[Η εγγραφή υπερηρώων] μπορεί να είναι με πολλούς τρόπους πολιτικό θέμα και δεν θέλαμε η διαμάχη της ταινίας να υπάρχει αποκλειστικά σε αυτό το επίπεδο. Θέλαμε να βρούμε πολύ προσωπικούς λόγους για τους οποίους η σχέση του καθενός με αυτή την ιδέα της εγγραφής θα γινόταν περίπλοκη. Αυτό μας επέτρεψε να κάνουμε η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε Στιβ και Μπάκι, να γίνει πολύ προσωπικό ζήτημα όσον αφορά στο γιατί κάποιοι θα έκλειναν προς τη μία ή στην άλλη κατεύθυνση».^[11] Ο εκτελεστικός παραγωγός Νέιτ Μουρ πρόσθεσε πως «νιώσαμε κάπως σαν να ήταν η κατάλληλη στιγμή» για μία προσαρμογή του «Εμφυλίου Πολέμου», δεδομένου πως Οι Εκδικητές αλλά και αρκετές από τις ταινίες της δεύτερης φάσης (Thor 2: Σκοτεινός Κόσμος, Ο Στρατιώτης του Χειμώνα και Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron), όλες είχαν να κάνουν με «εμπειρίες παγκόσμιας καταστροφής. Νιώσαμε πως έπρεπε να διηγηθούμε το επόμενο μέρος αυτής της ιστορίας, το οποίο είναι ... ποια η αντίδραση του κόσμου σε όλο αυτό;»^[8]

Τον Νοέμβριο του 2014, ο Ντάνιελ Μπρουλ προστέθηκε στο καστ χωρίς να διευκρινίζεται ποιος θα ήταν ο ρόλος του,^[28] ενώ οι Άντονι Μακί και Φρανκ Γκρίλο επιβεβαιώθηκε πως θα επέστρεφαν ως Σαμ Γουίλσον/Falcon και Μπροκ Ράμλοου/Crossbones αντίστοιχα.^[28][75] Μετά το χακάρισμα στους υπολογιστές της Sony Pictures τον Νοέμβριο του 2014, δημοσιεύτηκε η ηλεκτρονική αλληλογραφία μεταξύ της συν-προέδρου Έιμι Πασκάλ και του προέδρου Νταγκ Μπέλγκαρντ της Sony Pictures, όπου αναφερόταν πως η Marvel ήθελε να συμπεριλάβει τον Spider-Man (του οποίου τα δικαιώματα κατέχει η Sony) στην ταινία, αλλά οι συνομιλίες όσον αφορούσε αυτό το ζήτημα μεταξύ των δύο στούντιο πιστευόταν πως είχαν καταρρεύσει.^[117] Ωστόσο, τον Φεβρουάριο του 2015, η Sony Pictures και τα Marvel Studios έφτασαν σε συμφωνία να χρησιμοποιηθεί ο χαρακτήρας του Spider-Man σε μία ταινία MCU^[118] και οι αναφορές υποδείκνυαν πως αυτή η εμφάνιση θα γινόταν όντως στον Εμφύλιο Πόλεμο.^[119][120] Οι Ρούσο δήλωσαν πως προσπαθούσαν και επεδίωκαν για μήνες να συμπεριλάβουν τον χαρακτήρα στην ταινία.^[110] Τον Ιανουάριο του 2015, ο Μακί αποκάλυψε πως, επιπρόσθετα από την περιοχή της Ατλάντα, γυρίσματα θα γίνονταν και σε Πουέρτο Ρίκο και Βερολίνο,^[121] ενώ οι Ρούσο επιβεβαίωσαν την επιστροφή της Σκάρλετ Τζοχάνσον στον ρόλο της Νατάσα Ρόμανοφ/Black Widow.^[19] Ο μοντέρ Τζέφρι Φορντ, ο οποίος είχε δουλέψει και στον Στρατιώτη του Χειμώνα, υπέγραψε και για τον Εμφύλιο Πόλεμο.^[122] Τον Μάρτιο του 2015, ο Τζέρεμι Ρένερ αποκάλυψε πως θα επέστρεφε στον ρόλο του ως Κλιντ Μπάρτον/Hawkeye.^[34] Τον επόμενο μήνα, αποκαλύφθηκε πως η ταινία θα μετατρεπόταν και σε μορφή 3D κατά το στάδιο της μετά-παραγωγής^[123] και πως ο Μπρουλ θα υποδυόταν τον Χέλμουτ Ζίμο.^[80] Επιπρόσθετα, η Ελίζαμπεθ Όλσεν αποκάλυψε πως θα επαναλάμβανε τον ρόλο της ως Γουάντα Μάξιμοφ/Scarlet Witch.^[51]

Γυρίσματα

Σκηνικό γυρισμάτων για την ταινία στο κέντρο της Ατλάντα.

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις 27 Απριλίου 2015^[123][124] στην κομητεία Φαγιέτ της Τζόρτζια, στα Pinewood Atlanta Studios,^[125] υπό τον τίτλο Sputnik.^[126] Άλλες τοποθεσίες γυρισμάτων στη μετροπολική περιοχή της Ατλάντα συμπεριλαμβάνουν την περιφέρεια Μπάκχεντ,^[127] τη Χριστιανική Εκκλησία Πίτστρι στο Μινττάουν,^[128] το κέντρο της πόλης^[129] και την περιοχή κοντά στο Philips Arena γνωστό και ως The Gulch, η οποία εξυπηρέτησε ως η αγορά του Λάγος,^[130] την πόλη Νόρκρος στη Τζόρτζια,^[127] τα κεντρικά γραφεία της Porsche στην Ατλάντα τα οποία εξυπηρέτησαν ως το αρχηγείο των Εκδικητών στην ταινία,^[31] και το Πολιτικό Κέντρο της Ατλάντα, το οποίο εξυπηρέτησε ως το εργαστήριο του IFID (Ινστιτούτο Μολυσματικών Ασθενειών) στο Λάγος και ένα άλλο μέρος του χρησιμοποιήθηκε ως τοποθεσία στο Βερολίνο.^[130] Ο Τρεντ Όπαλοκ ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας,^[107] ενώ οι Τσαντ Σταχέλσκι, Ντέιβιντ Λιτς και Σπύρος Ραζάτος ήταν υπεύθυνοι της δεύτερης μονάδας.^[131]

Στις αρχές Μαΐου, η Marvel ανακοίνωσε πως ο Μάρτιν Φρίμαν είχε προσληφθεί για κάποιον ρόλο στην ταινία, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται ποιος θα ήταν αυτός,^[86] ενώ ανακοινώθηκε επίσης πως θα επέστρεφαν για τους ρόλους τους οι Πολ Μπέτανι ως Vision, Ντον Τσιντλ ως Τζέιμς Ρόουντς/War Machine, Πολ Ραντ ως Σκοτ Λανγκ/Ant-Man, Έμιλι ΒανΚαμπ ως Σάρον Κάρτερ και Γουίλιαμ Χερτ ως Θαδδαίος «Θάντερμπολτ» Ρος.^[32][60] Ο Σάμιουελ Λ. Τζάκσον, ο οποίος είχε εμφανιστεί ως Νικ Φιούρι στις δύο προηγούμενες ταινίες Captain America, ανέφερε πως «ξαφνιάστηκε» όταν ανακάλυψε πως δεν θα συμμετείχε στην ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος, αφού «τα αδέλφια Ρούσο [του είπαν] πως θα συμμετείχε».^[132] Ο Μουρ δήλωσε πως ο Φιούρι δεν συμπεριλήφθηκε «επειδή δεν προσέθετε κάτι στην ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου που ήθελαν να αφηγηθούν»,^[83] ενώ ο Μάρκους δήλωσε πως δεν τον ήθελαν να επιλέξει κάποια συγκεκριμένη πλευρά επειδή «δεν είναι αυτή η θέση του στο σύμπαν».^[133] Σχετικά με τη σύνδεση που έχει ο κάθε χαρακτήρας με την πλοκή, ο Άντονι Ρούσε είπε πως κάθε χαρακτήρας εξετάστηκε σε προσωπικό επίπεδο για να δουν το πώς θα αντιδρούσαν στην ιδέα της εγγραφής των υπερηρώων.^[11] Σχετικά με την απεικόνιση του κάθε χαρακτήρα, ο Τζο Ρούσο είπε πως εκείνος και ο αδελφός του είχαν δυνατό «συναισθηματικό» και «ψυχολογικό δέσιμο με αυτούς τους χαρακτήρες» ως παιδιά, προσθέτοντας: «Θέλουμε να φτάσουμε στο σημείο να καταλάβουμε ποιο ήταν το βασικό κίνητρο που μας οδήγησε να αγαπήσουμε τους χαρακτήρες. Αυτό είναι που προσπαθούμε να βγάλουμε αυτή τη στιγμή από αυτούς». Ανέφερε επίσης πως με την ταινία προσπαθούσαν «να τιμήσουν το αίσθημα του νατουραλισμού και το αίσθημα της πραγματικότητας».^[70]

Μετά την αποκάλυψη ολόκληρου του καστ της ταινίας, αρκετοί άρχισαν να αναφέρονται σε αυτήν ως «Εκδικητές 2.5» δεδομένου της ποικιλίας και της φύσης του συνόλου του καστ, κάτι το οποίο απαντάται συνήθως σε ταινίες Εκδικητών, και του γεγονότος πως η ταινία δεν έμοιαζε πια να επικεντρώνεται στον Captain America, όπως είχε γίνει στον Στρατιώτη του Χειμώνα.^{[134][135][136][137][138]} Ως απάντηση σε αυτό, ο Φάιγκι είπε: «Αυτό το οποίο είναι ωστόσο διασκεδαστικό με τον Εμφύλιο Πόλεμο, όπως γνωρίζετε κι από τα κόμικς, είναι πως είναι μία πολύ απλή ιστορία. Και έτσι πρέπει να είναι, ώστε να μπορεί να συμπεριλάβει τόσους πολλούς παίκτες. Είναι μια Captain America ταινία και μία συνέχεια του Στρατιώτη του Χειμώνα με τρόπους που πιστεύω πως ο κόσμος [δεν αναμένει]... Έχει μία πολύ απλή δομή η οποία σου επιτρέπει να παρουσιάσεις τις αλληλεπιδράσεις αυτών των καταπληκτικών χαρακτήρων με έναν τρόπο που θεωρώ πως δεν γίνεται κουραστικός».^[139] Ο Φάιγκι αποκάλυψε επίσης πως ο χαρακτήρας της Χόουπ βαν Ντάιν/Σφήκας υπήρχε σε ένα από τα πρώτα πρόχειρα της ταινίας, αφού είχε παραλάβει ήδη τη στολή της Σφήκας στο τέλος της ταινίας Ant-Man, αλλά τελικά αφαιρέθηκε επειδή «υπάρχουν τόσοι πολλοί χαρακτήρες στον Εμφύλιο Πόλεμο που δεν θέλαμε να της κάνουμε κάποια ζημιά», προσθέτοντας πως η Marvel τη «φυλούσε» για να εμφανιστεί σε ένα καλύτερο περιβάλλον όπου θα αποκαλυπτόταν για πρώτη φορά και ο χαρακτήρας με τη στολή και θα βλέπαμε «τη δυναμική της με τον Σκοτ [Λανγκ] με έναν τρόπο που θα μπορούσε να αποδώσει».^[140]

Στο τέλος Μαΐου, τα αδέλφια Ρούσο, μαζί με τον Φάιγκι και την Πασκάλ, διοργάνωσαν στην Ατλάντα μία δοκιμαστική ακρόαση με καταγραφή αυτής σε κάμερα για έξι έφηβους ηθοποιούς οι οποίοι ήταν υποψήφιοι για τον ρόλο του Πίτερ Πάρκερ/Spider-Man, με τους ηθοποιούς να δοκιμάζονται δίπλα σε Ντάουνι και Έβανς ώστε να δουν τη «χημεία» που υπήρχε.^{[73][113][141]} Τον επόμενο μήνα προσλήφθηκε για τον ρόλο ο Τομ Χόλλαντ, ο οποίος θα εμφανιζόταν σε μία ακόμα σόλο ταινία.^[65] Οι Ρούσο συμμετείχαν πολύ ενεργά στη διαδικασία για το ποιον ήθελαν για τον συγκεκριμένο ρόλο, πιέζοντας να προσληφθεί κάποιος ο οποίος θα ήταν κοντά στην ηλικία που είχε ο Πίτερ Πάρκερ στα κόμικς, έτσι ώστε να υπάρχει διαχωρισμός από τις προηγούμενες απεικονίσεις του χαρακτήρα. Επαίνεσαν επίσης τον Χόλλαντ για τις χορευτικές και γυμναστικές του ικανότητες.^[64] Εκείνη την περίοδο, η Marvel δεν επιβεβαίωσε τη συμμετοχή του στον Εμφύλιο Πόλεμο^[66][142] εξαιτίας συμφωνίας που υπήρχε να μην αποκαλυφθεί δημοσίως η συμμετοχή του χαρακτήρα στην ταινία.^[64] Οι Ρούσο αναφέρθηκαν σε αυτό λέγοντας πως οι διάφορες επιχειρηματικές συμφωνίες που απορρέουν από τη χρήση δικαιωμάτων χαρακτήρα τα οποία μοιράζονται δύο στούντιο για πράγματα που αφορούν την προώθηση και το εμπορικό κομμάτι, τους έκαναν «πάντα λίγο διστακτικούς στο πώς να χρησιμοποιήσουμε τον χαρακτήρα. Πάντα βρισκόμασταν σε κίνδυνο να διαταράξουμε τη συμφωνία, καθώς υπήρχαν κάποια ευαίσθητα θέματα ανάμεσα στα δύο στούντιο, τα οποία δεν είχαν ακόμα συμφωνηθεί».^[143] Η συμμετοχή του Χόλλαντ στην ταινία επιβεβαιώθηκε τον Ιούλιο του 2015 από τον Τζόναθαν Γκόλντσταϊν, έναν από τους σεναριογράφους της σόλο Spider-Man ταινίας,^[67] και αργότερα από το περιοδικό Entertainment Weekly κατά την επίσκεψή του στον χώρο γυρισμάτων.^[64] Ο Τζον Γουότς, ο σκηνοθέτης της ταινίας Spider-Man: Η Επιστροφή Στον Τόπο Του, βρισκόταν στα γυρίσματα των σκηνών του Spider-Man, με σκοπό να «παρατηρώ τι γινόταν και να ενημερώνομαι για το πού οδηγούνταν με τον χαρακτήρα», καθώς επίσης και να παρέχει «ιδέες πάνω σε διάφορα θέματα»,^[144] όπως το πώς έμοιαζε η ντουλάπα και το δωμάτιο του Πάρκερ, «έτσι ώστε να βρισκόμαστε όλοι στον ίδιο δρόμο και η μετάβαση [στην Επιστροφή Στον Τόπο Του] να είναι ομαλή και να μην υπάρχουν διαφορές».^[145] Ο Άντονι Ρούσο δήλωσε πως, παρά το ότι η Marvel τους ζήτησε να έχουν ένα «εναλλακτικό σχέδιο» σε περίπτωση που η συμφωνία με τη Sony δεν έκλεινε, οι Ρούσο δεν το έκαναν ποτέ επειδή «ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να επανασυστήσουμε» τον Spider-Man στην ταινία, προσθέτοντας: «Έχουμε οραματιστεί την ταινία μόνο με τον Spider-Man».^[146]

Μέχρι το τέλος Ιουνίου, τα μισά γυρίσματα είχαν ολοκληρωθεί,^[147] με την παραγωγή να μεταφέρεται στη Γερμανία στις αρχές Αυγούστου.^[148] Τοποθεσίες όπου πραγματοποιήθηκαν γυρίσματα στη Γερμανία συμπεριλαμβάνουν το Ολυμπιακό Στάδιο στο Βερολίνο και το αεροδρόμιο Λειψία/Χάλλε.^[149] Επιπρόσθετα γυρίσματα έλαβαν χώρα στο Πουέρτο Ρίκο και στη Νορβηγία,^{[32][121][150]} ενώ προγραμματίστηκαν να γίνουν και σε Ισλανδία.^[32] Τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν στις 22 Αυγούστου 2015.^[151][152]

Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος ήταν η πρώτη που χρησιμοποίησε ψηφιακές IMAX 2D κάμερες, φτιαγμένες σε συνεργασία με την κατασκευαστική Arri, οι οποίες ήταν μία προσαρμοσμένη έκδοση της κάμερας Arri Alexa 65. Σύμφωνα με τον Τζο Ρούσο, περίπου δεκαπέντε λεπτά της ταινίας, η σκηνή όπου οι δύο φατρίες μάχονται η μία απέναντι στην άλλη στο αεροδρόμιο Λειψία/Χάλλε, η οποία περιγράφηκε να έχει «απίστευτο βάρος στην ταινία» και αναφέρεται από τους σκηνοθέτες ως «αποκορύφωμα», γυρίστηκε με αυτές τις κάμερες.^[56][123] Ο Όπαλοκ σημείωσε πως υπήρχαν συζητήσεις προς το τέλος του σταδίου της προ-παραγωγής να γυριστεί ολόκληρη η ταινία με κάμερες Alexa 65. Ωστόσο, επειδή βρίσκονταν πολύ κοντά στην έναρξη των γυρισμάτων καθώς κι επειδή η ιδέα ήταν «μία επιχείρηση μεγάλης κλίμακας», αποφασίστηκε να τις χρησιμοποιήσουν μόνο στη σκηνή του αεροδρομίου, ενώ στην υπόλοιπη ταινία χρησιμοποιήθηκαν ψηφιακές κάμερες Arri Alexa XT. Για τη σκηνή του αεροδρομίου, ο Όπαλοκ προσάρμοσε τις κάμερες Alexa 65 σε τεχνο-γερανούς, steadicam και dolly, καθώς και σε ντρόουνς για εναέριες λήψεις, τους οποίους χειρίζονταν μία ειδική ομάδα. Εξαιτίας της ανάλυσης που προσφέρουν οι Alexa 65, ο Όπαλοκ επέλεξε να χρησιμοποιήσει μισο-κοντινά πλάνα παρά κοντινά, ενώ για τις ευρείες λήψεις μεγάλωνε λίγο τη διάρκεια του πλάνου «ίσως με μία μικρή κίνηση της κάμερας που επέτρεπε στον θεατή να μη χάσει κάτι».^[153]

Μετά-παραγωγή

Τον Σεπτέμβριο του 2015, ο Μαρκ Ράφαλο, ο οποίος υποδύεται τον Μπρους Μπάνερ/Hulk στις ταινίες του MCU, δήλωσε πως ο χαρακτήρας του βρισκόταν αρχικά στο σενάριο του Εμφύλιου Πολέμου, αλλά αργότερα αφαιρέθηκε λόγω τους τέλους της ταινίας Η Εποχή του Ultron, καθώς η Marvel «δεν ήθελε να αποκαλύψει το πού βρισκόταν [ο χαρακτήρας] και γιατί» σε αυτή την ταινία.^[154] Ο Μάρκους πρόσθεσε πως μόλις ο Hulk έπαιρνε το μέρος της μίας πλευράς, τότε η μάχη θα τελείωνε γρήγορα προσθέτοντας: «Πρέπει κατά κάποιο τρόπο να επιλέξεις τη σύνθεση [των χαρακτήρων] αναλόγως του τι είδους μάχη θέλεις να έχεις».^[64] Εξήγησε αργότερα πως υπήρχε σκέψη να εμφανιστεί ο Hulk στο τέλος της ταινίας, αλλά τελικά αποφάσισε να μην το κάνει θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα φόρτωνε την ταινία με χαρακτήρες και πρόσθεσε: «[Ο Hulk] ξεκάθαρα έχει πάει κάπου στο τέλος της ταινίας [Η Εποχή του] Ultron και αυτό αποτελεί μία ξεχωριστή ιστορία. Μην την κάψεις με το να δείξεις ένα πολύ μικρό κομμάτι της, απλά για να προσθέσεις κάτι έξτρα στη δική μας ταινία».^[155] Επιπρόσθετα, υπήρχε η σκέψη να συμπεριληφθεί στην ταινία και το alter ego του Ρος, ο Κόκκινος Hulk, αλλά οι Ρούσο θεώρησαν πως μέρος αυτού του χαρακτήρα θα χρειαζόταν ένα σωστό παρασκήνιο, το οποίο δεν είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν σε μία ήδη πολυπληθή ταινία. Θεώρησαν πως ο Ρος «βρισκόταν εκεί ως ατζέντα της κυβέρνησης και όχι για να προσθέσει έναν ακόμα περίπλοκο υπερδύναμο χαρακτήρα στο ήδη υπάρχον μείγμα». Επίσης, υπήρχε και η σκέψη για εμφάνιση της στολής Iron Spider του Spider-Man.^[156]

Εκείνον τον Νοέμβριο, ο Τζο Ρούσο ανέφερε πως το θέμα της ταινίας ήταν η προδοσία, αποκαλώντας το «εξαιρετικά συναισθηματικό. [Η ταινία] εξαρτάται από αυτό το συναίσθημα και σε πολύ προσωπικό επίπεδο δεν θέλαμε να καταλήξει να αφορά την πολιτική και ανθρώπους που διαφωνούν για κοινοτοπίες. Η τρίτη πράξη χτίζεται γύρω από μία πολύ προσωπική στιγμή ανάμεσα [σε Captain America και Iron Man]».^[11] Οι Ρούσο πέρασαν αρκετό διάστημα με τους Μάρκους, ΜακΦίλι και Μουρ για να βεβαιωθούν πως το συναισθηματικό μονοπάτι του κάθε χαρακτήρα θα απεικονιζόταν σωστά καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας, αν και κάποια στιγμή συνειδητοποίησαν πως «πρέπει να θυσιάσεις τη λογική για τη σκοπιμότητα».^[83] Μιλώντας για τη διαδικασία της μετά-παραγωγής τον Ιανουάριο του 2016, τα αδέλφια Ρούσο ανέφεραν: «Αυτή ήταν η πιο εύκολη διαδικασία μετά-παραγωγής που είχαμε ποτέ σε μία ταινία. Είμαστε πολύ χαρούμενοι με το πώς ολοκληρώθηκε η ταινία. Όλοι είναι πολύ χαρούμενοι με το πώς ολοκληρώθηκε η ταινία. Για εμάς, το δύσκολο πράγμα είναι τα εφέ επειδή είναι μία πολύ περίπλοκη ταινία και υπάρχουν μερικές πολύ μεγάλες σκηνές σε αυτήν. Η δουλειά στα εφέ είναι κατά πολύ περισσότερη από αυτήν που κάναμε στον Στρατιώτη του Χειμώνα. Αυτό είναι το κομμάτι που γίνεται πραγματικά δύσκολο γιατί δεν έχεις πολύ χρόνο και όλοι έχουν μεγάλες προσδοκίες. Έτσι όλοι σκοτώνονται στη δουλειά σε αυτό το σημείο...θα έχουμε τελειώσει την ταινία σε δυόμιση μήνες».^[110] Δήλωσαν επίσης πως θα γίνονταν «μερικά επιπρόσθετα γυρίσματα» στα μέσα με τέλη Ιανουαρίου.^[110][157]

Τον Φεβρουάριο, αποκαλύφθηκε πως ο χαρακτήρας που θα υποδυόταν ο Φρίμαν ήταν αυτός του Έβερετ Ρος,^[87] ενώ δημοσιεύτηκε πως η Γκουίνεθ Πάλτροου θα συμμετείχε στα επιπρόσθετα γυρίσματα για την ταινία, επαναλαμβάνοντας τον ρόλο της ως Πέπερ Ποτς.^[158] Ωστόσο, τον Απρίλιο του 2016, αποκαλύφθηκε πως η Πάλτροου δεν θα εμφανιζόταν στην ταινία,^[159] με τον Άντονι Ρούσο να εξηγεί πως το συμβόλαιο της Πάλτροου με τη Marvel είχε λήξει μετά την ταινία Iron Man 3 και «αποφασίσαμε νωρίς πως ένας χωρισμός της Πέπερ [με τον Τόνι Σταρκ] θα εξακολουθούσε να έχει συναισθηματική επίδραση σε εκείνον ακόμα και χωρίς να υπάρχει κάποια σκηνή μαζί της».^[12] Στις 16 Μαρτίου 2016, οι Ρούσο δήλωσαν πως η ταινία «βρισκόταν περίπου ενάμιση εβδομάδα» από την ολοκλήρωση,^[160] με τον Τζο να προσθέτει πως η ταινία θα είχε σκηνές μετά τους τίτλους τέλους, πιθανότατα δύο ή τρεις συνολικά.^[71] Η ταινία ολοκληρώθηκε στις 4 Απριλίου 2016.^[161] Αργότερα τον Απρίλιο, αποκαλύφθηκε πως η Άλφρι Γούνταρντ και ο Τζιμ Ρας προσλήφθηκαν για να συμμετάσχουν στην ταινία,^[95] ενώ ο Φάιγκι εξήγησε πως ο σκηνοθέτης του Black Panther, Ράιαν Κούγκλερ, συνέβαλε σε κάποιους διαλόγους του Black Panther σε αρκετές σκηνές κατά τη διάρκεια των επιπρόσθετων γυρισμάτων.^[162] Στην πρεμιέρα της ταινίας, αποκαλύφθηκε πως η Μαρίζα Τομέι εμφανίζεται στην ταινία ως Μέι Πάρκερ, θεία του Πίτερ Πάρκερ.^[90]

Οπτικά εφέ

Η αυθεντική λήψη (πάνω) και η τελική απεικόνιση στην οθόνη (κάτω) από στιγμιότυπο της σκηνής μάχης στο αεροδρόμιο Λειψία/Χάλλε

Για την ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος δούλεψαν περίπου 20 στούντιο οπτικών εφέ, μεταξύ άλλων τα Industrial Light & Magic (ILM), Lola VFX, Method Studios, Luma Pictures, DNEG, Image Engine, Trixter, Cinesite και The Third Floor. Το στούντιο Lola VFX ανέλαβε να κάνει τον Ντάουνι Τζούνιορ να δείχνει νεότερος σε μία σκηνή που περιείχε μία νεαρότερη εκδοχή του ως ολόγραμμα. Ο επικεφαλής των οπτικών εφέ του στούντιο Lola VFX, Τρεντ Κλάους, ανέφερε: «Σε αυτή την υπόθεση, αναλύσαμε υλικό του κυρίου Ντάουνι από την ηλικία που κατά προσέγγιση στοχεύαμε, η οποία ήταν περίπου την περίοδο της ταινίας Λιγότερο από Μηδέν [όπου ο Ντάουνι βρισκόταν στα πρώτα χρόνια της δεύτερης δεκαετίας της ζωής του]». Σημείωσε επίσης τη δυσκολία της σκηνής λόγω του ότι περιείχε περίπου 4000 καρέ και του γεγονότος πως ο Ντάουνι μετακινούσε το κεφάλι του αρκετές φορές. Το στούντιο Lola δούλεψε επίσης πάνω στα οπτικά εφέ του Vision.^[150] Το στούντιο The Third Floor εργάστηκε εκτενώς στην προ-οπτικοποίηση της ταινίας συμπεριλαμβανομένης και της σκηνής μάχης στο αεροδρόμιο Λειψία/Χάλλε. Ο Ζεράρντο Ραμίρεζ, προϊστάμενος και επικεφαλής του στούντιο The Third Floor, ανέφερε:

«

Οπτικοποιήσαμε τις μεγάλες σκηνές της ταινίας, κάποιες από τις οποίες ήταν περισσότερο καθοδηγούμενες από την ιστορία και κάποιες άλλες περισσότερο από τη δράση και την ιστορία. Οι Ρούσο χρησιμοποίησαν διάφορες μεθόδους στον σχεδιασμό και χρησιμοποίησαν το κάθε τμήμα για αυτό που κάνει καλύτερα. Οι πρώτες επεξεργασίες ήταν ένας συνδυασμός εικονογραφημένου σεναρίου, προ-οπτικοποίησης και βίντεο ακροβατικών από κασκαντέρ. Οι κασκαντέρ χορογραφούσαν λεπτό προς λεπτό τη δράση, ενώ το εικονογραφημένο σενάριο χρησιμοποιείτο για τις στιγμές του χαρακτήρα όσον αφορούσε την ιστορία, και η προ-οπτικοποίηση για τις σκηνές μεγάλης δράσης που περιελάμβαναν αρκετούς ψηφιακούς χαρακτήρες.[150]

»

Τα Method Studios, τα οποία εργάστηκαν πάνω σε 440 λήψεις, ήταν υπεύθυνα για τη σκηνή με το ελικόπτερο στο μέσο της ταινίας και τη μάχη κλιμάκωσης ανάμεσα σε Iron Man, Μπάκι και Captain America. Η αρχική πρόθεση για τη σκηνή με το ελικόπτερο ήταν να τοποθετήσουν τη σκηνή δίπλα στο σπίτι του Πάουλ Λούμπε, το οποίο συναντά την Μπούντεσταγκ. Ωστόσο, η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν επιτρεπόταν να εμφανιστεί στην ταινία, με αποτέλεσμα τα Method Studios να πρέπει να δημιουργήσουν ψηφιακά εξ' ολοκλήρου το φόντο. Για τη σκηνή της μάχης, μία από τις προκλήσεις για τα Method Studios ήταν να προσδίδει σωστά το χρώμα της στολής του Iron Man, επιλέγοντας να προχωρήσουν με μία πιο «κλασική εμφάνιση Iron Man σε αντίθεση με την εμφάνιση γυαλιστερής βαφής αυτοκινήτου» που ο Iron Man είχε στις προηγούμενες ταινίες Εκδικητών. Το στούντιο ILM ήταν κυρίως υπεύθυνο για τα οπτικά εφέ κατά τη διάρκεια της κλιμάκωσης της σκηνής μάχης στο αεροδρόμιο, καθώς και για τη δημιουργία των ψηφιακών στοιχείων για όλους τους χαρακτήρες. Ο επικεφαλής, Ράσελ Ερλ, δήλωσε πως η εικοσάλεπτη σκηνή εξελίχθηκε στο να είναι μία σχεδόν εξ' ολοκλήρου ψηφιακή σκηνή εξηγώντας: «Καταλήξαμε να αντικαθιστούμε το 99% των λήψεων με τους ηθοποιούς να ανασηκώνονται από το φόντο. Αρχικά, τόσο ο Spider-Man όσο και ο Black Panther ήταν προγραμματισμένοι να είναι φωτογραφικά στοιχεία, αλλά καταλήξαμε να τους αντικαταστήσουμε σχεδόν εξ' ολοκλήρου». Η Luma Pictures, η οποία είχε εργαστεί επίσης και στον Στρατιώτη του Χειμώνα, ανέλαβε να συμπληρώσει τις λήψεις του τεχνητού χεριού του Μπάκι και τη μεταλλική καρέκλα που χρησιμοποιήθηκε κατά την πλύση εγκεφάλου που του έκαναν. Εργάστηκαν επίσης πάνω στη σκηνή απόδρασης του Μπάκι από τις δυνάμεις ασφαλείας και σχεδίασαν τη νέα υβριδική στολή του Iron Man που βασιζόταν σε νανοτεχνολογία, η οποία αποτελούσε έναν φόρο τιμής στη στολή Bleeding Edge από τα κόμικς. Η συνολική τους δουλειά αφορούσε περίπου 200 λήψεις.^[150]

Η εταιρία σχεδιασμού Sarofsky εργάστηκε για ακόμα μία φορά στους τίτλους τέλους της ταινίας, όπως είχε κάνει και στον Στρατιώτη του Χειμώνα. Στην ακολουθία χρησιμοποιήθηκαν «μουντές και στικτές, σκούρες, χαλύβδινες μπλε και ψυχρές γκρίζες» αποχρώσεις, οι οποίες αποτελούσαν μία έντονη αντίθεση με τις ακολουθίες που χρησιμοποιήθηκαν στις ταινίες Στρατιώτης του Χειμώνα και Ο Πρώτος Εκδικητής (της τελευταίας δημιουργήθηκαν από τη Method Design), όπου υπήρχε αντίστοιχα «μία μινιμαλιστική γραφική προσέγγιση, ελαττώνοντας τους βασικούς παίκτες σε σιλουέτες και χρησιμοποιώντας μόνο τρία χρώματα από την παλέτα» και «μία ζωηρή και εμβληματική προπαγανδιστική τέχνη που ζωντάνευε, δελεάζοντας τον θεατή να συμμετέχει στον αγώνα». Η καλλιτεχνική διευθύντρια, Έριν Σαρόφσκι, σημείωσε πως μία από τις προκλήσεις στην αλληλουχία του Εμφυλίου Πολέμου ήταν «να την κάνουν να μοιάζει με αλληλουχία ταινίας Captain America και όχι Εκδικητών» δεδομένου του μεγάλου αριθμού χαρακτήρων που υπήρχαν στην ταινία.^[163]

Μουσική

Κύριο λήμμα: Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος (soundtrack)

Ο Χένρι Τζάκμαν, ο οποίος είχε επενδύσει μουσικά τον Στρατιώτη του Χειμώνα, επέστρεψε για να κάνει το ίδιο και με τη συνέχεια.^[164] Βρήκε αυτή την ταινία να είναι διαφορετική τονικά σε σχέση με την προηγούμενη, κάτι το οποίο απαιτούσε μία πολύ πιο συμφωνική και ορχηστρική μουσική. Αυτό κλιμακώνεται στην τελική μάχη ανάμεσα σε Captain America, Στρατιώτη του Χειμώνα και Iron Man, με τον Τζάκμαν να περιγράφει τη μουσική ως «κάτι οπερατικό και ... σχεδόν κλασικό κομμάτι που έχει το δικό του στυλ».^[165] Παρά το ότι ο Τζάκμαν επανέλαβε και ανέπτυξε τα θέματά του για τον Captain America και τον Στρατιώτη του Χειμώνα από τις προηγούμενες ταινίες^[166][167] και εισήγαγε μοτίβα για τους νέους χαρακτήρες της ταινίας, τους Spider-Man, Black Panther και Ζίμο,^[165] ήταν επιφυλακτικός στο να πιέσει το κοινό προς τη μία ή την άλλη πλευρά της κεντρικής διαμάχης με τη χρήση συγκεκριμένης μουσικής που θα αφορούσε έναν χαρακτήρα· ο Τζάκμαν συνέθεσε ένα νέο κεντρικό θέμα για την ταινία, το οποίο εκπροσωπούσε τον Εμφύλιο Πόλεμο, «ένα γενικό θέμα που θα ισορροπούσε τα πάντα»,^[168] «προς το οποίο μπορούν να κινηθούν όλοι οι χαρακτήρες. Τους περιέκλειε όλους και βοήθησε στο να δέσει μαζί η ταινία παρά να υπάρχουν ατελείωτα ανόμοια θέματα».^[169] Ο Τζάκμαν έγραψε επίσης ένα θριλερικό θέμα το οποίο ακούγεται κάθε φορά που διερευνάται το μυστηριώδες σχέδιο του Ζίμο. Αυτό το θέμα είναι εμπνευσμένο από δουλειές του Τζέρι Γκόλντσμιθ.^[166] Το soundtrack της ταινίας κυκλοφόρησε από την Hollywood Records στις 6 Μαΐου 2016.^[170]

Προώθηση

Στις αρχές Ιουλίου του 2015, η Marvel ξεκίνησε μία μεγάλη εκστρατεία για την ταινία Ant-Man στην οποία συμμετείχε η Λέσλι Μπιμπ, επαναλαμβάνοντας τον ρόλο της δημοσιογράφου Κριστίν Έβερχαρτ που είχε στην ταινία Iron Man, κάνοντας ρεπορτάζ για το WHIH Newsfront. Στο πρόγραμμα, η Έβερχαρτ συζητάει τα γεγονότα που οδήγησαν στην ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος.^[171] Στην ταινία Ant-Man, η σκηνή που προβάλλεται μετά τους τίτλους τέλους της ταινίας αφορά υλικό που γυρίστηκε από τα αδέλφια Ρούσο για την ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος,^[172][173] και στην οποία φαίνονται οι Γουίλσον και Ρότζερς να έχουν τον Μπαρνς υπό την κράτησή τους, μη μπορώντας να επικοινωνήσουν με τον Σταρκ λόγων «των συμφωνιών». Ο Γουίλσον αναφέρει πως «γνωρίζει έναν τύπο», υπονοώντας τον Λανγκ.^[174] Ο Φάιγκι εξήγησε πως όταν αυτή η σκηνή εμφανιστεί στον Εμφύλιο Πόλεμο, μπορεί να είναι με «διαφορετικές λήψεις...διαφορετικές γωνίες».^[172] Ο Σταν είπε πως η σκηνή αυτή γυρίστηκε στις αρχές Μαΐου του 2015 και θα εμφανιζόταν στο μέσα της ταινίας του Εμφύλιου Πολέμου.^[27] Τα πρώτα πλάνα της ταινίας προβλήθηκαν τον Αύγουστο του 2015 κατά τη διάρκεια της έκθεσης της Disney, D23 Expo.^[29] Επιπρόσθετα πλάνα προβλήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2015 κατά τη διάρκεια της Ασιατικής Pop Comic Convention.^[175] Τα πλάνα που προβλήθηκαν στις δύο αυτές εκθέσεις έλαβαν εξαιρετικής θετικής ανταπόκρισής από το κοινό.^[176]

Το πρώτο τρέιλερ της ταινίας προβλήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2015 στην εκπομπή Jimmy Kimmel Live! και μέσα σε λίγες ώρες έφτασε στο νούμερο ένα των τάσεων στο Twitter.^[177] Κατά τις πρώτες 24 ώρες της κυκλοφορίας του, το τρέιλερ έφτασε τα 61 εκατομμύρια προβολές ξεπερνώντας τα 34 εκατομμύρια προβολές που είχε το τρέιλερ της ταινίας Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron το 2014.^[178] Ο Σκοτ Μέντελσον από το περιοδικό Forbes αποκάλεσε το τρέιλερ «θορυβώδες» και σημείωσε πως η πρόωρη κυκλοφορία του πριν από την κυκλοφορία της ταινίας Star Wars: Η Δύναμη Ξυπνάει, ήταν μία «καλή κίνηση» από την Disney, καθώς ήταν «ένας τρόπος να μην χαθεί ανάμεσα στα 8,000 άλλα τρέιλερ που θα προβάλλονταν μαζί με την ταινία του Star Wars». Ο Μέντελσον σημείωσε επίσης πως βασισμένος στο περιεχόμενο του τρέιλερ, η ταινία «προωθείτο ως Captain America 3 παρά ως Avengers 2.5 ή Iron Man 4», κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει να κρατηθούν οι προσδοκίες της ταινίας στο box office υπό έλεγχο.^[179]

Στις 4 Φεβρουαρίου 2016, η Marvel κυκλοφόρησε τη δική της εκδοχή βίντεο «#FriendsDay» του Facebook για τον Captain America. Το βίντεο αντικατοπτρίζει εκείνα που δημιουργήθηκαν από τους χρήστες του Facebook για τον εορτασμό της επετείου δημιουργίας της πλατφόρμας, και περιλαμβάνει εικόνες των «φίλων» του Captain America, Στρατιώτη του Χειμώνα, Θορ, Falcon και Hawkeye. Το βίντεο τελειώνει με μία φωτογραφία του Captain America και του Iron Man μοιρασμένη στα δύο. Η Τζένιφερ Κόνερμαν από το περιοδικό The Hollywood Reporter αποκάλεσε το βίντεο «επίκαιρο» και το περιεχόμενό του «ιδιαίτερα σχετικό λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία» του Εμφυλίου Πολέμου.^[180] Τρεις μέρες αργότερα, ένα μικρό τρέιλερ προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του Super Bowl 50, το οποίο έλαβε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη μεγαλύτερη δραστηριότητα από όλα τα τρέιλερ ταινιών που κυκλοφόρησαν εκείνη τη μέρα.^[181][182] Ο Άντονι Μπρένζικαν από το Entertainment Weekly είπε πως το υλικό του βίντεο «στην πραγματικότητα μοιάζει περισσότερο με teaser [παρά με ένα ολοκληρωμένο τρέιλερ], αφού εμπεριέχει μερικές νέες λήψεις αλλά ουσιαστικά δεν αποκαλύπτει και πολλά για την ιστορία της ταινίας». Επιπρόσθετα, ένιωσε πως «οι φωνές που ακούγονται να λένε 'Ενωμένοι...Προχωράμε' και 'Διχασμένοι...Πέφτουμε'» είχαν «μία αίσθηση ατμόσφαιρας γηπέδου ποδοσφαίρου», φιλοφρονώντας το γεγονός πως προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του Super Bowl.^[183] Ο Μέντελσον πρόσθεσε πως η Marvel δεν χρειαζόταν να ακολουθήσει το μοτίβο που χρησιμοποίησε στην ταινία The Winter Soldier κατά τη διάρκεια του Super Bowl XLVIII προβάλλοντας ένα μεγαλύτερο σε διάρκεια τρέιλερ, αφού ο Εμφύλιος Πόλεμος ήταν «ειλικρινά μία συνέχεια υψηλότερου-προφίλ».^[184]

Την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, η εκστρατεία στο Facebook συνεχίστηκε με τη Marvel να δημιουργεί μία «ενημέρωση της ψεύτικης κατάστασης» του Captain America αλλάζοντάς την σε: «περίπλοκη σχέση με τον Iron Man».^[185] Τον Μάρτιο, στην ετήσια συνέλευση των μετόχων της Walt Disney Company που έγινε στο θέατρο Auditorium, ο διευθύνων σύμβουλος Μπομπ Άιγκερ παρουσίασε ένα σύντομο βίντεο από την ταινία, το οποίο έλαβε «γενναιόδωρο χειροκρότημα».^[186] Από τις 7 μέχρι τις 10 Μαρτίου, η Marvel κυκλοφόρησε ατομικές αφίσες των χαρακτήρων της ταινίας,^[187] συνέχισε την εκστρατεία προώθησης στο Facebook με δύο βίντεο όπου φαίνονταν οι συμμετέχοντες στην «Ομάδα Cap» (Team Cap) και στην «Ομάδα Iron Man» (Team Iron Man), ενώ κυκλοφόρησε επίσης ένα δεύτερο τρέιλερ.^[188] Το τρέιλερ έφτασε κοντά στις 95 εκατομμύρια προβολές μέσα σε 24 ώρες, ξεπερνώντας τις προβολές που είχε φτάσει το πρώτο τρέιλερ στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Επιπρόσθετα, δημοσιεύτηκαν 240.000 αναρτήσεις που σχετίζονταν με το τρέιλερ σε κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter, το Tumblr, το Instagram και το Facebook και άλλα, ξεπερνώντας τις 81.000 αναρτήσεις που είχαν δημοσιευτεί το 2014 για το τρέιλερ της ταινίας Η Εποχή του Ultron.^[189] Σύμφωνα με την εταιρία αναλύσεων στο διαδίκτυο ZEFR, το τρέιλερ θεάθηκε πάνω από 62 εκατομμύρια φορές σε YouTube και Facebook σε τέσσερις μέρες, καθιστώντας το το δεύτερο τρέιλερ σε θεάσεις μέχρι τότε, πίσω από το πρώτο τρέιλερ της ταινίας Star Wars: Η Δύναμη Ξυπνάει, το οποίο θεάθηκε 64.4 εκατομμύρια φορές.^[190] Επίσης, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρία ListenFirst, έως τις 13 Μαρτίου 2016 έγινε το κορυφαίο τρέιλερ της χρονιάς, λαμβάνοντας τα περισσότερα likes, retweets και άλλες αντιδράσεις στο Twitter.^[191] Σύμφωνα πάλι με την ZEFR, το τρέιλερ συνέχισε να βρίσκεται στην κορυφή των θεάσεων σε YouTube και Facebook για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες, λαμβάνοντας συνολικά περισσότερες από 96 εκατομμύρια θεάσεις από την κυκλοφορία του.^[192]

Ο Μέντελσον αποκάλεσε το τρέιλερ «εγχειρίδιο για περιττές δεύτερες εντυπώσεις...Υπάρχει κανείς εκεί έξω που να έχει δει το πρώτο τρέιλερ του Δεκεμβρίου και να είπε 'Χμμ, δείχνει καλό αλλά χρειάζομαι περισσότερα στοιχεία'»; Πρόσθεσε επίσης πως ήταν «λίγο απογοητευμένος με την αποκάλυψη του Spider-Man»,^[193] έχοντας προηγουμένως αναρωτηθεί, μετά τη μη κυκλοφορία ατομικής αφίσας του χαρακτήρα μαζί με τις άλλες αφίσες, αν η Marvel θα είχε το «θάρρος» να μην συμπεριλάβει τον χαρακτήρα σε κανένα υλικό προώθησης πριν την κυκλοφορία της ταινίας, αφήνοντας «τις σκηνές του Πίτερ Πάρκερ στην ταινία να είναι κάτι σαν έκπληξη για τους θεατές και/ή κάτι που θα δημιουργήσει θόρυβο μετά το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής».^[187] Ο συνάδελφος του Μέντελσον στο Forbes, Μαρκ Χιουζ, διαφώνησε με αυτό σημειώνοντας πως το τρέιλερ στόχευε το γενικό κοινό κι όχι μόνο τους θαυμαστές, «δίνοντάς μας περισσότερες εξηγήσεις [και περιεχόμενο] στο γιατί υπήρχε αυτή η τεράστια διαμάχη ανάμεσα σε Captain America και Iron Man»^[194] και σχετικά με τον Spider-Man, αφού «υπάρχουν ήδη αρκετές εκπλήξεις σε αυτές τις ταινίες και αφού όλοι ήδη γνωρίζουμε πως ο Spider-Man θα βρίσκεται στον Εμφύλιο Πόλεμο, το να αρνηθούν να μας τον δείξουν στο τρέιλερ θα ήταν ειλικρινά λίγο περίεργο και άσκοπο ... είναι σύνηθες για τον μέσο θεατή να ακούσει μια μικρή πληροφορία ή να δει μία εικόνα και να νιώσει πως θέλει να πάει στον κινηματογράφο και να δει την ταινία την ίδια κιόλας μέρα. Πολλοί παράγοντες έχουν σημασία...και ο κόσμος χρειαζόταν να δει [τον Spider-Man] επειδή είναι από αυτά τα επιπρόσθετα στοιχεία που μπορούν να κάνουν [τη] διαφορά».^[194] Ο Γκρέιεμ ΜακΜίλαν από το The Hollywood Reporter ένιωσε πως η αποκάλυψη του Spider-Man «μόνο προσθέτει στο τρέιλερ», περιγράφοντάς την ωσάν «να ζωντανεύει ο χαρακτήρας των κόμικ. Αυτό το άβολο και περίεργο σπάσιμο της φωνής στην ατάκα 'γεια σε όλους' ήταν ταυτόχρονα τόσο ταπεινό, χαλαρό και αλαζονικό όσο έπρεπε να είναι».^[195]

Με την ταινία φαινομενικά να συνεχίζει με θέματα πλοκής που ξεκίνησαν από την ταινία Η Εποχή του Ultron, ο Μέντελσον αναρωτήθηκε «σε ποιο βαθμό το αφήγημα των 'άφθονων συνεπειών' που υπάρχει στον Εμφύλιο Πόλεμο θα βελτιώσει την Εποχή του Ultron. Όσο εξαιρετικά πράγματα κι αν εμπεριέχει εκείνη η ταινία ... [τελικά δείχνει] τον βασικό ήρωα [να φέρνει] με ανόητο/απερίσκεπτο τρόπο μία παγκόσμια θανατηφόρα απειλή στη Γη, με αποτέλεσμα αρκετά κακά πράγματα να συμβαίνουν για τα οποία φαίνεται να μην νοιάζεται ακόμα κανείς ... Τι μπορεί να σημαίνει αν αναδρομικά ο Εμφύλιος Πόλεμος βελτιώσει την Εποχή του Ultron; Θα φτάσουμε στο σημείο όπου δεν θα μπορούμε να κρίνουμε ξεχωριστά τα όσα συμβαίνουν σε μία ταινία ενός franchise επειδή μία μελλοντική ταινία ίσως διορθώσει τα όποια ψεγάδια συνέβησαν σε αυτήν»;^[193] Ο ΜακΜίλαν συνέχισε κατά κάποιο τρόπο το σκεπτικό του Μέντελσον, νιώθοντας πως η Marvel «βρισκόταν σε άβολη θέση με τον Εμφύλιο Πόλεμο» σχετικά με την αποδόμηση των ηρώων όσο προχωρούσε η ιστορία. Αναρωτήθηκε το πώς η επίβλεψη των υπερηρώων θα «απέτρεπε ουσιαστικά την καταστροφή που προκαλούσαν οι υπερήρωες κατά τη διάρκεια μιας μάχης ... εκτός κι αν όλοι οι κακοί συμφωνούσαν κι αυτοί να παίξουν με τους νέους κανόνες. [...] Ακόμη χειρότερα ... η καταστροφή που προκαλούσαν οι υπερήρωες [θα έπρεπε τώρα] να γίνεται κυρίως στο μυαλό των θεατών ... το κοινό δε θα είναι σε θέση να απολαύσει τον Hulk να διαλύει έναν τυχαίο εχθρό μέσω ενός τοίχου χωρίς να σκέφτεται την καταστροφή ιδιοκτησίας και/ή το ποιος άλλος μπορεί να στέκεται στην άλλη πλευρά του τοίχου. Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, θα μπορεί η Marvel να επιστρέψει στο να προσποιείται πως όλοι είναι καλά μετά από οποιοδήποτε γεγονός μεγάλης κλίμακας»;^[195]

Επίσης, τον Μάρτιο, η Marvel, σε συνεργασία με το πρόγραμμα Science & Entertainment Exchange της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, την Dolby, την Broadcom Inc. και την Τράπεζα Synchrony, ανακοίνωσε την πρόκληση «Girls Reforming the Future» (ελεύθερη μετάφραση: Τα Κορίτσια Αναμορφώνουν το Μέλλον), η οποία στόχευε σε κορίτσια ηλικίας 15-18 ετών που βρίσκονταν στα πεδία STEM, να υποβάλουν διάφορες ιδέες που πίστευαν πως μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο και να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις. Οι πέντε νικήτριες θα μπορούσαν να παρευρεθούν στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο Dolby Theatre και να απολαύσουν μία ξενάγηση στα Walt Disney Studios στο Μπέρμπανκ. Επίσης, θα λάμβαναν το ποσό των $500 από την Τράπεζα Synchrony, ενώ η πρώτη νικήτρια θα μπορούσε να κάνει πρακτική άσκηση στα Marvel Studios.^[196] Στις 10 Απριλίου, κατά τη διάρκεια των κινηματογραφικών βραβεία MTV, ο Έβανς παρουσίασε ένα αποκλειστικό βίντεο της ταινίας.^[197] Κατά τη διάρκεια του μήνα, τα αδέλφια Ρούσο και το καστ προώθησαν την ταινία σε Παρίσι, Πεκίνο, Σιγκαπούρη, Βερολίνο και Λονδίνο.^[198] Στο τέλος του μήνα, η Marvel κυκλοφόρησε επιπρόσθετα βίντεο από το WHIH Newsfront, όπου εμφανιζόταν και πάλι η Μπιμπ ως Έβερχαρτ. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, η Έβερχαρτ συζητάει με τον «πολιτικό αναλυτή» Γουίλ Άνταμς, τον οποίο υποδύεται ο Αλ Μαντρίγκαλ, το κόστος της διάσωσης του κόσμου από τους Εκδικητές και αν θα έπρεπε η κυβέρνηση να λάβει μέτρα.^[199] Επιπρόσθετα, σε άλλο σημείο του Newsfront, βλέπουμε τον Γουίλιαμ Σάντλερ να επαναλαμβάνει τον ρόλο του ως Πρόεδρος Μάθιου Έλις σε μία «αποκλειστική» συνέντευξη και την αντίδρασή του στο περιστατικό με τους Εκδικητές στο Λάγος.^[200][201] Στις 2 Μαΐου 2016, οι Έβανς, Ρένερ και στελέχη της Marvel, με αφορμή την κυκλοφορία της ταινίας κτύπησαν το καμπανάκι ανοίγματος του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης.^[202]

Εμπορικά προϊόντα

Στη Διεθνή Έκθεση Αδειοδότησης του 2015, το Τμήμα Καταναλωτικών Προϊόντων της Disney ανακοίνωσε πως θα συνεργάζονταν με τις εταιρείες Hasbro, Lego, Funko, Hot Wheels, Rubies, Mad Engine, C-Life, Jay Franco, Global Brand Group, Kellogg's, Hallmark και American Greetings για την πώληση εμπορικών προϊόντων που θα σχετίζονταν με την ταινία,^[203] καθώς και με άλλες εμπορικές επωνυμίες όπως οι Coca-Cola,^[204] Google, Samsung, Wrigley, Harley-Davidson, Audi, Synchrony Financial, Pringles, Keebler, Pizza Hut, Pop Secret, Mouser Electronics και Vivo, ανάμεσα σε άλλες, για την προώθηση της ταινίας.^[205] Ο Πολ Γκίτερ, ο ανώτερος αντιπρόεδρος για θέματα αδειοδότησης της Marvel στο Τμήμα Καταναλωτικών Προϊόντων της Disney, είπε πως θα χτίσουν πάνω στην επιτυχία των προϊόντων από την ταινία Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron, και τα σημεία στα οποία θα επικεντρωθούν θα συμπεριλαμβάνουν τον εορτασμό της 75ης επετείου του Captain America, γυναικεία ρούχα, υγιεινή διαβίωση και ταξίδια, καθώς επίσης και την προώθηση νεότερων χαρακτήρων όπως οι War Machine, Falcon, Όραμα, Μαύρη Χήρα και Μαύρος Πάνθηρας. «Η ομάδα των Εκδικητών είναι φιλόδοξη, όσο και εξαιρετικά εμπορεύσιμη, και αποτελείται από πολλούς, μοναδικούς ήρωες που ενώνουν τις δυνάμεις τους με εκπληκτική δεξιότητα, από υπέροχα οχήματα και μία έδρα υψηλής τεχνολογίας» είπε ο Γκίτερ και πρόσθεσε: «Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος δεν μας προσφέρει μόνο νέες ιστορίες για τους αγαπημένους μας υπερήρωες, αλλά μας συστήνει και καινούριους, επιτρέποντάς μας να επεκτείνουμε τη γραμμή παραγωγής για παιδιά και θαυμαστές».^[203]

Ως μέρος της υπέρογκης προωθητικής εκστρατείας των $200 εκατομμυρίων, η Harley-Davidson δημιούργησε δύο εξατομικευμένες μοτοσυκλέτες για την ταινία, η Audi κυκλοφόρησε ένα διαφημιστικό το οποίο σκηνοθέτησαν τα αδέλφια Ρούσο και στο οποίο συμπεριλαμβανόταν ακυκλοφόρητες σκηνές από την ταινία, ενώ η Pizza Hut δημιούργησε συλλεκτικά πακέτα και τα προϊόντα των Kellogg's, Pringles και Keebler παρουσίασαν διάφορες εμπειρίες με εικονική πραγματικότητα. Λίγο πριν την κυκλοφορία της ταινίας, η προώθηση κορυφώθηκε με μία μαζική διαδικτυακή ψηφοφορία σε Google, YouTube και Twitter, όπου το κοινό καλέστηκε να ψηφίσει το ποια ομάδα στηρίζει, την Ομάδα Captain America ή την Ομάδα Iron Man.^[205]

Η Marvel Comics, από τον Δεκέμβριο του 2015, ξεκίνησε την κυκλοφορία ένας πρελούδιου κόμικ τεσσάρων τευχών, το οποίο έγραψε ο Γουίλ Κορόνα Πίλγκριμ και εικονογράφησε ο Σζιμόν Κουντράνσκι, και περιλάμβανε γεγονότα από τις ταινίες Iron Man 3 και Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα.^[206] Στις 10 Φεβρουαρίου 2016, η Marvel Comics κυκλοφόρησε ακόμα ένα πρελούδιο κόμικ ενός μόνο τεύχους, το οποίο λάμβανε χώρα ανάμεσα στις ταινίες Στρατιώτης του Χειμώνα και Εμφύλιος Πόλεμος.^[207] Αυτό γράφτηκε και πάλι από τον Πίλγκριμ, ενώ η αφήγηση σε αυτό γίνεται από την πλευρά των Μπαρνς, Ράμλοου και Ρότζερς, δείχνοντας το πού κατέληξε ο καθένας λίγο πριν τα γεγονότα της ταινίας Εμφύλιος Πόλεμος. Την καλλιτεχνία του κάθε χαρακτήρα παρέχουν οι Λι Φέργκουσον, Κόραν Σουντζούκα και Γκιγιέρμο Μογκόρον αντίστοιχα.^[208]

Κυκλοφορία

Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος έκανε την επίσημη πρεμιέρα της στο Dolby Theatre στο Χόλιγουντ στις 12 Απριλίου 2016,^[196] ενώ την επόμενη μέρα προβλήθηκε και στη CinemaCon.^[209] Η επίσημη πρεμιέρα στη Νοτιοανατολική Ασία έγινε στις 21 Απριλίου στο θέρετρο Marina Bay Sands στη Σιγκαπούρη,^[210] ενώ η Ευρωπαϊκή πρεμιέρα έλαβε χώρα στο εμπορικό κέντρο Westfield London στις 26 Απριλίου.^[211] Η ευρεία κυκλοφορία της ταινίας ξεκίνησε στις 27 Απριλίου,^[193] με το πρώτο Σαββατοκύριακο να προβάλλεται σε 61 χώρες,^[212] συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασιλείου στις 29 Απριλίου.^[213] Η ευρεία κυκλοφορία στη Βόρεια Αμερική έγινε στις 6 Μαΐου^[106] σε περισσότερες από 4200 αίθουσες, με τις 3300 αυτών να προβάλλουν την ταινία σε 3D, 378 σε IMAX, 480 σε premium μεγάλης μορφής και 161 σε D-Box.^[214] Διεθνώς, η ταινία προβλήθηκε σε 955 αίθουσες IMAX,^[215] ενώ στη Νότια Κορέα ο Εμφύλιος Πόλεμος προβλήθηκε σε 1989 αίθουσες, «πρωτοφανές» νούμερο για τη χώρα.^[216]

Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος ήταν η πρώτη ταινία της Τρίτης Φάσης του MCU.^[99] Τον Σεπτέμβριο του 2014, το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο TNT απέκτησε τα δικαιώματα καλωδιακής μετάδοσης της ταινίας, την οποία θα μπορούσε να προβάλει δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία της στις κινηματογραφικές αίθουσες.^[217]

Home media

Στις 2 Σεπτεμβρίου 2016, ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος διανεμήθηκε ψηφιακά από τη Walt Disney Studios Home Entertainment, ενώ στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 κυκλοφόρησε σε Blu-ray, Blu-ray 3D και DVD. Στην ψηφιακή και Blu-ray έκδοση συμπεριλαμβάνονταν ένθετα από πίσω από τις κάμερες, σχολιασμός της ταινίας, κομμένες σκηνές, στιγμές από τα γυρίσματα και ένα αποκλειστικό βίντεο από την ταινία Doctor Strange.^[218] Η ψηφιακή έκδοση συνοδεύεται επίσης από μία αποκλειστική ταινία μικρού μήκους τύπου «mockumentary» με τίτλο Team Thor, την οποία σκηνοθέτησε ο Τάικα Γουαϊτίτι και η οποία προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Comic Con του Σαν Ντιέγκο το 2016. Σε αυτήν βλέπουμε το πού βρισκόταν ο Θορ κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Εμφυλίου Πολέμου.^[219]

Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος κυκλοφόρησε στις 23 Απριλίου 2019 σε 4K UHD Blu-Ray.^[220] Από τις 12 Νοεμβρίου 2021, η αναβαθμισμένη IMAX εκδοχή της ταινίας διατέθηκε στην πλατφόρμα της Disney, Disney+.^[221]

Υποδοχή

Box office

Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος είχε έσοδα $408.1 εκατομμύρια στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά, ενώ στις υπόλοιπες χώρες συγκέντρωσε $745.2 εκατομμύρια, φτάνοντας συνολικά τα $1.153 δισεκατομμύρια παγκοσμίως.^[3] Μέχρι τις 10 Μαΐου 2016, η ταινία έφτασε τα $737.8 εκατομμύρια σε έσοδα, ξεπερνώντας τα συνολικά έσοδα που είχε η προηγούμενη ταινία της σειράς, Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα ($714.4 εκατομμύρια).^[222] Έγινε η ταινία με τις περισσότερες εισπράξεις για το 2016,^[223][224] η τέταρτη ταινία με υπερήρωες με τις περισσότερες εισπράξεις όλων των εποχών^[225] και η τρίτη ταινία με τις περισσότερες εισπράξεις για το 2016 σε Ηνωμένες Πολιτείες και Καναδά, πίσω από τις ταινίες Rogue One και Ψάχνοντας την Ντόρι.^[226] Το Deadline Hollywood, συνυπολογίζοντας όλα τα έξοδα και έσοδα της ταινίας, υπολόγισε το διαδικτυακό κέρδος της να ανέρχεται στα $193.4 εκατομμύρια, τοποθετώντας την στην όγδοη θέση της λίστας «Τα Πολυτιμότερα Blockbusters» του 2016.^[227]

Κριτικές

Στη σελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes, η ταινία συγκεντρώνει ποσοστό αποδοχής 90% με μέσο όρο 7,7/10, βασισμένα σε 426 κριτικές. Στο τμήμα ομοφωνίας διαβάζουμε: «Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος ξεκινάει ένα νέο κύμα ταινιών της Marvel με ένα γεμάτο δράση υπερωϊκό blockbuster που περηφανεύεται για μία αναμφισβήτητα μη καρτουνίστικη πλοκή και το θάρρος να εξερευνήσει θέματα που θα προκαλέσουν το μυαλό να τα σκεφτεί και αναλύσει περαιτέρω».^[228] Στη σελίδα συλλογής κριτικών Metacritic, η ταινία συγκεντρώνει ποσοστό 75% βασισμένο σε 53 κριτικές, με την επισήμανση «γενικά ευνοϊκές κριτικές».^[229] Σε ψηφοφορία κοινού, η σελίδα CinemaScore δίνει στην ταινία βαθμό «Α» σε μια κλίμακα από το A+ μέχρι το F, ενώ η υπηρεσία ερευνών ταινιών PostTrak, ανέφερε πως ένα ποσοστό 88% όσων παρακολούθησαν την ταινία της έδωσαν συνολικά θετικό σκορ και ένα ποσοστό 75% «σίγουρα θα την πρότεινε».^[230]

Ο Τζάστιν Τσανγκ από το περιοδικό Variety αποκάλεσε την ταινία την «πιο ώριμη και πιο ουσιαστική ταινία που έχει βγει μέχρι στιγμής από το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel».^[231] Η Σέρι Λίντεν από το περιοδικό The Hollywood Reporter είπε: «Πείτε την 'εμφύλιο πόλεμο' ή πείτε την επέκταση φίρμας· πείτε την 'κινηματογραφικό σύμπαν' ή εταιρικό κολοσσό—η τελευταία εξτραβακάνζα της Marvel προάγει τη διασταυρούμενη επικονίαση του στούντιο των franchises δράσης με έναν τρόπο που σίγουρα θα ικανοποιήσει τους λάτρες του είδους».^[232] Ο Ρόμπι Κόλιν από την εφημερίδα The Daily Telegraph έγραψε: «Αυτό είναι μία κινηματογραφική αναμέτρηση υπερηρώων που είχες ονειρευτεί από τα παιδικά σου χρόνια, ακριβώς επειδή είναι όλα—και τα πάντα—που θέλεις να είναι».^[233] Η Κάθριν Σόαρντ από την εφημερίδα The Guardian την αποκάλεσε «μία τεράστια δόση ασπαρτάμης: ένα γιγάντιο, ακαταμάχητο σνακ, μη θρεπτικό, αλλά πολύ νόστιμο».^[234] Ο Ρίτσαρντ Ρόπερ από την εφημερίδα Chicago Sun-Times έγραψε: «Συγχαρητήρια τους συν-σκηνοθέτες Άντονι και Τζο Ρούσο και στην ομάδα των σεναριογράφων που ένωσαν ταχυδακτυλουργικά περισσότερους από δώδεκα χαρακτήρες κόμικ και κοντά εξίσου ίδιο αριθμό ιστοριών, και μόνο περιστασιακά να μας (και με το μας εννοώ εμένα) κάνουν να χαθούμε μέσα σε όλο αυτό».^[235] Ο Κένεθ Τουράν από την εφημερίδα Los Angeles Times είπε: «Αν ζεις και αναπνέεις με τη Marvel, αυτή είναι μία από τις πιο δυνατές προσφορές του MCU. Αν είσαι ένας ψυχρός κατάσκοπος, η απάντηση δεν είναι και τόσο ξεκάθαρη».^[236] Ο Α.Ο. Σκοτ από την εφημερίδα The New York Times έγραψε: «Η ταινία Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος δεν υπερβαίνει σε καμία περίπτωση τις συμβάσεις του είδους. Αντίθετα: πετυχαίνει επειδή δεν προσπαθεί πολύ».^[237]

Αντίθετα, ο Στίβεν Γουίτι από την εφημερίδα New York Daily News είπε: «Αν και η ταινία ονομάζεται Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος, η τελευταία ταινία της Marvel είναι στην πραγματικότητα μία υπερμεγέθης, παραγεμισμένη ταινία Εκδικητών έτοιμη να σκάσει. Και κάποιες στιγμές μέσα στις δυόμιση ώρες που διαρκεί, απλά καταρρέει».^[238] Ο Μικ ΛαΣαλ από την εφημερίδα San Francisco Chronicle είπε: «Ως έργο σκέψης, ο Εμφύλιος Πόλεμος διακυβεύεται, αλλά τουλάχιστον υπάρχουν σκέψεις για συμβιβασμό. Ως ταινία δράσης, έχει τις στιγμές της, αλλά πέραν της μεγάλης εισαγωγικής σκηνής—οι σκηνές δράσης είναι λίγο επίπεδες».^[239] Ο Άντριου Ο'Χερ γράφοντας για την ενημερωτική ιστοσελίδα Salon είπε: «Το περισσότερο μέρος της ταινίας Captain Amerida: Εμφύλιος Πόλεμος είναι απλά η επίπονη επεξεργασία στοιχείων πλοκής που έμειναν μετέωρα από την ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα δύο καλοκαίρια πριν».^[240] Ο Νίκολας Μπάρμπερ από το BBC, αν και έδωσε στην ταινία μία γενικά ευνοϊκή κριτική, επαινώντας τόσο τα οπτικά εφέ όσο και τις σκηνές δράσης, επέκρινε το γεγονός πως δεν υπήρχε «κανένας πειστικός λόγος για κανέναν [από τους Εκδικητές] να είναι είτε στη μία πλευρά είτε στην άλλη, για αυτό η αναπόφευκτη διαμάχη τους μοιάζει με ένα παιχνίδι dodgeball σε παιδική χαρά».^[241] Ο Μαρκ Μίλαρ, συγγραφέας της ιστορίας του κόμικ του «Εμφυλίου Πολέμου» στο οποίο βασίστηκε η ταινία, ένιωσε πως η ταινία «είχε ένα καλό εικοσάλεπτο ξεκίνημα, αλλά μετά από αυτό ειλικρινά δεν μπορώ να θυμηθώ με το τι είχε να κάνει». Θεώρησε επίσης πως η ταινία στερούταν σοβαρότητας, ειδικά λαμβάνοντας υπόψιν το παρελθόν των αδελφών Ρούσο στην κωμωδία.^[242]

Διακρίσεις

Έτος	Βραβεία	Κατηγορία	Υποψήφιοι	Αποτέλεσμα
2016	Βραβεία Teen Choice[243]	Επιλογή Ταινία: Επιστημονική Φαντασία/Φαντασία	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Νίκη
		Επιλογή Άντρας Ηθοποιός σε Ταινία: Επιστημονική Φαντασία/Φαντασία	Κρις Έβανς	Νίκη
			Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ	Υποψηφιότητα
		Επιλογή Γυναίκα Ηθοποιός σε Ταινία: Επιστημονική Φαντασία/Φαντασία	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
		Επιλογή Ταινία: Χημεία	Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Σκάρλετ Τζοχάνσον, Ντον Τσιντλ, Πολ Μπέτανι και Τσάντγουικ Μπόουσμαν	Υποψηφιότητα
			Κρις Έβανς, Σεμπάστιαν Σταν , Άντονι Μακί , Ελίζαμπεθ Όλσεν και Τζέρεμι Ρένερ	Υποψηφιότητα
		Επιλογή Ταινία: Φιλί	Κρις Έβανς και Έμιλι ΒανΚαμπ	Υποψηφιότητα
		Επιλογή Ταινία: Κακός	Ντάνιελ Μπρουλ	Υποψηφιότητα
		Επιλογή Ταινία: Κλέψιμο Σκηνής	Τσάντγουικ Μπόουσμαν	Υποψηφιότητα
			Τομ Χόλλαντ	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Critics' Choice[244]	Καλύτερη Ταινία Δράσης	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Καλύτερος Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης	Κρις Έβανς	Υποψηφιότητα
		Καλύτερη Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
2017	Βραβεία People's Choice[245]	Αγαπημένη Ταινία	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένη Ταινία Δράσης	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένος Ηθοποιός σε Ταινία	Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένη Ηθοποιός σε Ταινία	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένος Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης	Κρις Έβανς	Υποψηφιότητα
			Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ	Νίκη
		Αγαπημένη Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών[246]	Καλύτερη Συνολική Ερμηνεία σε Ταινία	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Annie[247]	Εικονογράφηση Χαρακτήρα σε Live Action Παραγωγή	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος - Spider-Man - Στιβ Ρόλινγκς, Ιμπραχίμ Τζαχρόμι, Σέντρικ Λο, Στίβεν Κινγκ και Γιαΐρ Γκουτιέρεζ	Υποψηφιότητα
	Βραβεία NAACP Image[248]	Β' Αντρικός Ρόλος σε Ταινία	Τσάντγουικ Μπόουσμαν	Υποψηφιότητα
		Καλύτερη Σκηνοθεσία σε Ταινία	Άντονι και Τζο Ρούσο	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Kids' Choice[249]	Αγαπημένη Ταινία	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένος Ηθοποιός σε Ταινία	Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ	Υποψηφιότητα
			Κρις Έβανς	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένη Ηθοποιός σε Ταινία	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένος Butt-Kicker	Κρις Έβανς	Νίκη
			Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
		Αγαπημένοι Φίλοι/Εχθροί	Κρις Έβανς & Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ	Υποψηφιότητα
		#SQUAD	Κρις Έβανς, Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Σκάρλετ Τζοχάνσον, Σεμπάστιαν Σταν, Άντονι Μακί, Ντον Τσιντλ, Τζέρεμι Ρένερ, Τσάντγουικ Μπόουσμαν	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Empire[250]	Καλύτερος Πρωτοεμφανιζόμενος	Τομ Χόλλαντ	Υποψηφιότητα
		Καλύτερο Θρίλερ	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Καλύτερος Σχεδιασμός Κουστουμιών	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Καλύτερα Οπτικά Εφέ	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
	Βραβεία Saturn[251]	Καλύτερη Μεταφορά Κόμικ στη Μεγάλη Οθόνη	Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος	Υποψηφιότητα
		Καλύτερη Σκηνοθεσία	Άντονι και Τζο Ρούσο	Υποψηφιότητα
		Καλύτερος Ηθοποιός σε Ταινία	Κρις Έβανς	Υποψηφιότητα
		Β' Αντρικός Ρόλος	Τσάντγουικ Μπόουσμαν	Υποψηφιότητα
		Β' Γυναικείος Ρόλος	Σκάρλετ Τζοχάνσον	Υποψηφιότητα
		Καλύτερη Ερμηνεία από Νεαρότερο Ηθοποιό	Τομ Χόλλαντ	Νίκη
		Καλύτερο Μοντάζ	Τζέφρι Φορντ και Μάθιου Σμιντ	Υποψηφιότητα
		Καλύτερος Σχεδιασμός Παραγωγής	Όουεν Πάτερσον	Υποψηφιότητα

Μέλλον

Πιθανή επιστροφή του Έβανς

Σύμφωνα με τον Φάιγκι, ο Εμφύλιος Πόλεμος αποτελεί την τελευταία ταινία της τριλογίας του Captain America, η οποία ξεκίνησε με την ταινία Ο Πρώτος Εκδικητής.^[252] Παρά το ότι η ταινία αποτελεί την τελευταία ταινία Captain America στο συμβόλαιο του Έβανς με τα Marvel Studios,^[253] τον Σεπτέμβριο του 2015, ο Έβανς δήλωσε πως ήταν ανοικτός στο να επεκτείνει το συμβόλαιό του πέραν των ταινιών Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας και Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη, οι οποίες ήταν και οι τελευταίες που υπήρχαν στο συμβόλαιό του εκείνη τη στιγμή.^[254] Τον Νοέμβριο του 2018, ο Τζο Ρούσο είπε πως ο Έβανς «δεν είχε ακόμα τελειώσει» με τον Captain America μετά την Τελευταία Πράξη.^[255] Τον Νοέμβριο του 2019, όταν ρωτήθηκε αν θα επαναλάμβανε τον ρόλο του Captain America ο Έβανς απάντησε: «Ποτέ μη λες ποτέ. Αγαπώ τον χαρακτήρα. Δεν ξέρω» και πρόσθεσε: «Δεν είναι ένα δύσκολο όχι, αλλά δεν είναι κι ένα πρόθυμο ναι».^[256] Τον Ιανουάριο του 2021, δημοσιεύτηκε πως ο Έβανς ήταν κοντά στο να υπογράψει συμφωνία για να επαναλάβει τον ρόλο του Captain America σε τουλάχιστον ένα μελλοντικό πρότζεκτ. Η εμπλοκή του Έβανς ειπώθηκε πως θα ήταν παρόμοια με αυτήν που είχε ο Ντάουνι ως υποστηρικτικός ρόλος σε άλλες ταινίες του MCU, όπως ο Εμφύλιος Πόλεμος, μετά την ολοκλήρωση της δικής του τριλογίας ταινιών με τον χαρακτήρα του Iron Man με την ταινία Iron Man 3 το 2013.^[257] Σύντομα ο Έβανς είπε πως αυτό το δημοσίευμα ήταν «είδηση για [εκείνον]».^[258] Πιθανή του επιστροφή θα αφορά ένα πρότζεκτ ξεχωριστό από την τέταρτη ταινία Captain America που βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης.^[259]

The Falcon and the Winter Soldier

Κύριο λήμμα: The Falcon and the Winter Soldier

Το 2021, κυκλοφόρησε στην πλατφόρμα του Disney+ η μίνι σειρά των Marvel Studios The Falcon and the Winter Soldier, με επικεφαλής σεναριογράφο τον Μάλκολμ Σπέλμαν και σκηνοθέτη την Κάρι Σκόγκλαντ. Η σειρά επικεντρώνεται στους χαρακτήρες των Μακί, Σαμ Γουίλσον/Falcon, και Σταν, Μπάκι Μπαρνς/Στρατιώτης του Χειμώνα, με τους Τσιντλ, Μπρουλ, ΒανΚαμπ και Κασούμπα να επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους ως Τζέιμς «Ρόουντι» Ρόουντς, Χέλμουτ Ζίμο, Σάρον Κάρτερ και Άγιο αντίστοιχα, ενώ ο Ζορζ Σαν-Πιέρ επανέλαβε τον ρόλο του ως Ζορζ Μπατρόκ από την ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα.

Συνέχεια

Κύριο λήμμα: Captain America: Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος

Μέχρι τον Απρίλιο του 2021, μία τέταρτη ταινία Captain America βρισκόταν στο στάδιο της ανάπτυξης και επικεντρωνόταν γύρω από τον Σαμ Γουίλσον, και η οποία αποτελεί συνέχεια των γεγονότων που έλαβαν χώρα στη σειρά The Falcon and the Winter Soldier. Οι Σπελμαν και Ντάλαν Μουσόν, ο οποίος είχε εργαστεί ως σεναριογράφος στη σειρά, έγραφαν το σενάριο.^[260] Μέχρι τον Αύγουστο, ο Μακί υπέγραψε για να πρωταγωνιστήσει στην ταινία.^[261]

Σημειώσεις

1. Όπως απεικονίζεται στην ταινία του 2015 Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron.^[6]

Παραπομπές

1. «Marvel Studios Begins Production on Marvel's 'Captain America: Civil War'». (Αγγλικά) Marvel Studios Begins Production on Marvel's 'Captain America: Civil War'. 30  Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30  Μαΐου 2016.
2. Graeme McMillian (9 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Will Be the Longest Marvel Studios Film to Date». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020.
3. «Captain America: Civil War (2016)». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020.
4. 2016 Feature Film Study (Report). FilmL.A. Inc., p. 23. https://www.filmla.com/wp-content/uploads/2017/05/2016_film_study_WEB.pdf. Ανακτήθηκε στις 2020-12-29.
5. «Captain America: Civil War (2016)». cine.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020.
6. Davis, Brandon (8 Ιανουαρίου 2016). «Exclusive: Russo Brothers Explain Where Captain America: Civil War Starts». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020.
7. Justin Kroll (27 Αυγούστου 2015). «'Captain America: Civil War' Concept Art Shows Where Each Avenger's Loyalties Lie». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
8. Davis, Erik (7 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Set Visit: "This Is the 'Godfather' of Superhero Movies"». Fandango.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
9. Toro, Gabe (22 Σεπτεμβρίου 2011). «Chris Evans Says 'Captain America' Sequel Might Not Arrive Until 2014». IndieWire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
10. Kroll, Justin (21 Ιανουαρίου 2014). «'Captain America 3′ Takes Shape at Marvel (Exclusive)». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
11. Chris Hewitt (25 Νοεμβρίου 2015). «Captain America: Civil War trailer breakdown». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
12. Nugent, John (9 Μαΐου 2016). «12 secrets from Captain America: Civil War». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
13. Matthew Power· Aundre Jacobs (25 Μαΐου 2016). «Captain America's Training Plan». Bodybuilding.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
14. «'Captain America: Civil War' Official Bios, Costume Upgrades and Hi-Res Behind-The-Scenes Photos». Stitch Kingdom. 11 Απριλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2016.
15. Strom, Marc (28 Οκτωβρίου 2014). «Marvel Pits Captain America & Iron Man in a Cinematic Civil War». Marvel Comics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2014.
16. «Robert Downey Jr. To Return As Marvel's Iron Man». Marvel Comics. 20 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2013.
17. Burlingame, Russ (3 Οκτωβρίου 2015). «Robert Downey Jr.'s Fight Coordinator Eric Oram on the Unique Challenges of Captain America: Civil War». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
18. Graser, Marc (13 Οκτωβρίου 2014). «Robert Downey Jr. to Join 'Captain America 3' (Exclusive)». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
19. Chris Arrant (15 Ιανουαρίου 2015). «Captain America: Civil War Directors: Black Widow Will Be Back, More». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2015.
20. Anthony Breznican (3 Δεκεμβρίου 2015). «Captain America: Civil War star Scarlett Johansson on the scrutiny of Black Widow». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
21. «Captain America: Civil War – Scarlett Johansson Teases Her Role In Captain America: Civil War». IGN. 21 Απριλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
22. Breznican, Anthony (3 Δεκεμβρίου 2015). «Captain America: Civil War star Scarlett Johansson on the scrutiny of Black Widow». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
23. Mike Fleming Jr. (24 Οκτωβρίου 2014). «Sebastian Stan Joins 'The Martian' And 'Ricki and the Flash'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
24. «'Captain America: The Winter Soldier' Character Bios, Fun Facts (Minor Spoilers)». Stitch Kingdom. 24 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2014.
25. Marc Graser (16 Ιουλίου 2012). «Mackie mulls Falcon in 'Captain America'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
26. Breznican, Anthony (4 Δεκεμβρίου 2015). «Sebastian Stan on the Winter Soldier's friendship and redemption in Captain America: Civil War». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
27. Trumbore, Dave (18 Σεπτεμβρίου 2015). «'Captain America: Civil War': Sebastian Stan Talks Winter Soldier, Returns Fire at Zack Snyder». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
28. Mike Fleming Jr. (14 Νοεμβρίου 2014). «Daniel Bruhl To Play Villain In 'Captain America: Civil War'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
29. Breznican, Anthony (15 Αυγούστου 2015). «Marvel brings Captain America: Civil War to Disney's D23 Expo». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
30. Ching, Albert (29 Μαρτίου 2015). «ECCC: Anthony Mackie: Unleash the Falcon». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
31. Truitt, Brian (7 Μαρτίου 2016). «Sneak peek: Captain America goes rogue in 'Civil War'». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
32. «Marvel Studios Begins Production on Marvel's 'Captain America: Civil War'». Marvel Comics. 7 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2015.
33. Douglas, Edward (24 Ιανουαρίου 2016). «Don Cheadle on War Machine's Place in Captain America: Civil War». Superhero Hype!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
34. Kit, Borys (2015-03-06). «Jeremy Renner Joins Amy Adams in Sci-Fi 'Story of Your Life' (Exclusive)». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-03-08. https://web.archive.org/web/20150308133223/http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/jeremy-renner-joins-amy-adams-779876. Ανακτήθηκε στις 2020-12-30.
35. Murphy, Eliza (4 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' Star Jeremy Renner Surprises 'GMA' Audience». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
36. Sullivan, Kevin P. (23 Σεπτεμβρίου 2014). «Did Jeremy Renner Just Confirm Hawkeye For 'Captain America 3'?». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
37. Siegel, Lucas (28 Οκτωβρίου 2014). «Marvel Announces Black Panther, Captain Marvel, Inhumans, Avengers: Infinity War Films, Cap & Thor 3 Subtitles». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2014.
38. Marc Strom (28 Οκτωβρίου 2014). «Chadwick Boseman to Star in Marvel's Black Panther». Marvel Comics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2014.
39. Breznican, Anthony (2 Δεκεμβρίου 2015). «Black Panther: Meet Marvel's fearsome warrior from Captain America: Civil War». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
40. Donn, Emily (9 Ιουνίου 2017). «Black Panther Director Explains T'Challa's Powers». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
41. Faraci, Devin (29 Ιουνίου 2015). «Sokovia, Vibranium And 'Civil War': Kevin Feige Teases Black Panther!». BirthMoviesDeath.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
42. Anthony Breznican (2 Δεκεμβρίου 2015). «Black Panther: Meet Marvel's fearsome warrior from Captain America: Civil War». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
43. Labrecque, Jeff (20 Νοεμβρίου 2014). «Breaking Big: Welcome to The Show, Chadwick Boseman». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
44. Breznican, Anthony (5 Μαΐου 2016). «Black Panther's language: Where Civil War found the words of Wakanda». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
45. Busch, Jenna (24 Σεπτεμβρίου 2016). «Civil War Costume Designer Judianna Makovsky On Returning Spider-Man To His Roots». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
46. Yamato, Jen (28 Οκτωβρίου 2014). «Chadwick Boseman Signed For 5 Films As Black Panther, Captain Marvel Bring Diversity To Superhero Slate». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
47. Santos, Mari-An (19 Σεπτεμβρίου 2015). «Paul Bettany tells Filipinos: "You've all seen me naked. Therefore, you have me at a disadvantage."». Philippine Entertainment Portal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
48. Radish, Christina (12 Νοεμβρίου 2015). «Paul Bettany on Directing, 'Shelter', 'Captain America: Civil War', Anthony Mackie, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
49. Ross, Dalton (9 Μαΐου 2016). «Civil War: Paul Bettany on how Vision's love for Scarlet Witch led to [SPOILER]». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
50. Breznican, Anthony (2 Δεκεμβρίου 2015). «Captain America: Civil War: Chris Evans on Cap's fight to save Winter Soldier». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
51. Johnson, Zach (23 Απριλίου 2015). «Elizabeth Olsen Will Star in Captain America: Civil War!». E! Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
52. Truitt, Brian (3 Οκτωβρίου 2015). «Elizabeth Olsen has big plans for Scarlet Witch». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
53. Schwartz, Terri (29 Μαΐου 2016). «Scarlet Witch Isn't Technically A 'Superhero' In Captain America: Civil War». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
54. Murphy, Desiree (31 Μαρτίου 2016). «Exclusive: Elizabeth Olsen Teases What Will Happen Between Scarlet Witch and Vision in 'Captain America: Civil War'». Entertainment Tonight. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
55. «Director Peyton Reed and Writer Adam McKay Join Marvel's Ant-Man». Marvel Comics. 7 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2014.
56. Ethan Anderton (7 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Set Visit: Witnessing the Beginning of a Clash of Superheroes». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
57. Keyes, Rob (22 Ιουνίου 2015). «Peyton Reed Talks 'Ant-Man 2′ & 'Captain America: Civil War'». ScreenRant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
58. Lussier, Germain (9 Μαΐου 2016). «How That Big Ant-Man Reveal Ended Up in Captain America: Civil War». io9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
59. Truitt, Brian (10 Μαΐου 2016). «Exclusive: Meet the biggest superhero of 'Civil War'». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2020.
60. D'Alessandro, Anthony (6 Μαΐου 2015). «Emily VanCamp Reprising Her Role As Agent 13 In 'Captain America: Civil War'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
61. Team Iron Man Talks "Civil War". Jimmy Kimmel Live!. 14 Απριλίου 2016. Συμβαίνει στα 1:40. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020 – μέσω YouTube.
62. Meredith Kile (10 Δεκεμβρίου 2015). «Emily VanCamp Teases 'Captain America' Love Story and Epic 'Civil War' Fight Scenes». Entertainment Tonight. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
63. Miller, Ross (10 Μαρτίου 2016). «Spider-Man makes first appearance in new Captain America: Civil War trailer». The Verge. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
64. Breznican, Anthony (3 Δεκεμβρίου 2015). «Spider-Man's Captain America: Civil War role revealed». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
65. Kit, Borys· Siegel, Tatiana (23 Ιουνίου 2015). «'Spider-Man' Finds Tom Holland to Star as New Web-Slinger». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
66. «Sony Pictures and Marvel Studios Find Their 'Spider-Man' Star and director». Marvel Comics. 23 Ιουνίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2015.
67. Kyle Buchanan (30 Ιουλίου 2015). «Everything You Need to Know About Chris Hemsworth's Big Dick in Vacation». Vulture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
68. Schwartz, Terri (27 Ιουνίου 2015). «How Marvel's 'Spider-Man' is telling a brand new Peter Parker story». Screener. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2015.
69. Jayson, Jay (11 Ιανουαρίου 2016). «Spider-Man Develops A Very Personal Relationship in Captain America: Civil War». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
70. Brandon Davis (8 Ιανουαρίου 2016). «Exclusive: Captain America: Civil War Directors Explain How Their Spider-Man Is Different». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
71. Thompson, Simon (16 Μαρτίου 2016). «Russo Brothers Talk 'Captain America: Civil War', Their Plans for Spider-Man And Post-Credits Scenes». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
72. Anderson, Kyle (8 Δεκεμβρίου 2015). «Even Tom Holland, who plays Spider-Man, doesn't quite know what Spider-Man does in Civil War». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
73. Kit, Borys· Siegel, Tatiana (23 Ιουνίου 2015). «Robert Downey Jr. and Secret Screen-Tests: How the New 'Spider-Man' Team Was Chosen». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
74. Siegel, Tatiana (9 Νοεμβρίου 2016). «Tom Holland Learned He Got His 'Spider-Man: Homecoming' Role From a Marvel Instagram Post». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
75. Highfill, Samantha (24 Νοεμβρίου 2014). «Frank Grillo talks Crossbones' return in 'Captain America: Civil War'». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
76. Goldberg, Matt (10 Αυγούστου 2015). «'Captain America: Civil War': Frank Grillo Talks Crossbones». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
77. Davis, Brandon (11 Ιανουαρίου 2016). «Frank Grillo Talks Captain America: Civil War & Crossbones». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
78. Woerner, Meredith (24 Ιουνίου 2015). «William Hurt promises a new version of General Ross in 'Captain America: Civil War'». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
79. Στελίνα Θεοδοσοπούλου (25 Ιουνίου 2015). «Ο William Hurt ως ένας 'πολύ διαφορετικός' Στρατηγός Ross για το Captain America: Civil War». IGN Greece. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
80. Jones, Alice (22 Απριλίου 2015). «Daniel Brühl: 'When you have success abroad, you become a traitor. Envy is very German'». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2015.
81. Guerrasio, Jason (19 Οκτωβρίου 2015). «The actor playing Baron Zemo in the next 'Captain America' movie says he won't be wearing the villain's infamous purple mask». Business Insider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
82. McGloin, Matt (9 Απριλίου 2016). «Daniel Bruhl Says Lots Of Secrets in Captain America: Civil War». Cosmic Book News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
83. Goldberg, Matt (7 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War': 115 Things to Know about Marvel's New "Sprawling, Epic" Film». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
84. Nick Tylwalk (14 Απριλίου 2016). «Captain America: Civil War cast list». Fansided. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
85. «Every Captain America: Civil War Character From Marvel Comics Confirmed so Far – FRIDAY». GameSpot. 1 Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
86. Strom, Marc (5 Μαΐου 2015). «Martin Freeman Joins Marvel's 'Captain America: Civil War'». Marvel Comics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2015.
87. Phil De Semlyen (22 Φεβρουαρίου 2016). «Martin Freeman's Captain America: Civil War character revealed». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
88. Joseph Schmidt (19 Νοεμβρίου 2017). «'Black Panther's Martin Freeman Talks About His Character's Journey». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
89. Spencer Perry (19 Ιουλίου 2015). «Martin Freeman Teases His 'Ambiguous' Captain America: Civil War Character». Superhero Hype!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
90. Carly Mallenbaum (13 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' premiere: 5 things we learned». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
91. Breznican, Anthony (8 Μαΐου 2016). «Iron Man's mom: Let's talk about her for Mother's Day». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2016.
92. Dyce, Andrew (7 Μαΐου 2016). «Every Captain America: Civil War Easter Egg & Secret». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
93. «Forest Whitaker Joins Marvel's 'Black Panther'». Marvel Comics. 7 Οκτωβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2016.
94. Sampson, Mike (5 Απριλίου 2016). «Here's Who Alfre Woodard Plays in 'Captain America: Civil War'». Screen Crush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
95. Arrant, Chris (5 Μαΐου 2016). «Is a Netflix Luke Cage Character in Captain America: Civil War?». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2016.
96. Γιώτα Γεράκου (8 Μαΐου 2016). «10 easter eggs, αναφορές και trivia από το Captain America: Civil War». IGN Greece. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
97. Joe Blackmon (31 Μαΐου 2015). «Stan Lee Has Filmed His Captain America: Civil War Cameo». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
98. Schneider, Steven (6 Μαΐου 2016). «The Biggest References And Easter Eggs Of 'Captain America: Civil War'». Tech Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
99. Peter Sciretta (28 Οκτωβρίου 2014). «Watch: All Of Your Marvel Phase 3 Questions Answered By Marvel Head Kevin Feige». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
100. Weintraub, Steve (11 Μαρτίου 2014). «Directors Joe & Anthony Russo Confirm They'll Direct Captain America 3; Say They're Breaking the Story Now with Screenwriters Christopher Markus & Stephen McFeely». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
101. Weinraub, Steve (7 Απριλίου 2014). «Screenwriters Christopher Markus and Stephen McFeely Talk Captain America 3; Reveal They've Been Working on it Since Late 2013». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
102. Adam Chitwood (27 Αυγούστου 2014). «CAPTAIN AMERICA 3 Directors Joe and Anthony Russo Talk Filming Dates, the Title, the Evolution of the Script, Marvel's Involvement, Hawkeye, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
103. Βαλιάνος, Σπύρος (1 Σεπτεμβρίου 2014). «Οι σκηνοθέτες του Captain America 3 θέλουν να σιγουρέψουν ότι το επερχομενο sequel θα φέρει εκπλήξεις». IGN Greece. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
104. Siegel, Tatiana· Kit, Borys (11 Οκτωβρίου 2018). «Scarlett Johansson Lands $15 Million Payday for Black Widow Movie». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
105. Gina McIntyre (2014-04-02). «'Captain America: Winter Soldier' inspired by 'Star Wars,' 'French Connection'». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-04. https://web.archive.org/web/20140404205644/http://herocomplex.latimes.com/movies/captain-america-winter-soldier-inspired-by-star-wars-french-connection/. Ανακτήθηκε στις 2014-04-02.
106. Marc Strom (7 Απριλίου 2014). «Captain America to Return to Theaters May 6, 2016». Marvel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2014.
107. Dana Gee (2014-04-21). «Lensman loves getting lost in the images from new Captain America film». The Province (British Columbia). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-16. https://web.archive.org/web/20140416090830/http://www.theprovince.com/entertainment/Lensman+loves+getting+lost+images+from+Captain/9737395/story.html. Ανακτήθηκε στις 2014-04-21.
108. What to Expect in Marvel's Agent Carter – Comic Con 2014. IGN. 25 Ιουλίου 2014. Συμβαίνει στα 8:45. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2014.
109. Setchfield, Nick (13 Αυγούστου 2014). «Exclusive: Marvel Screenwriters Talk Winter Soldier And Captain America 3». SFX. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2014.
110. Chris Cabin (14 Ιανουαρίου 2016). «'Captain America: Civil War' Directors on Landing Spider-Man, 'Infinity War' Shooting Schedule». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
111. Gwynne Watkins (5 Αυγούστου 2014). «Exclusive: The Russo Brothers Tell Yahoo Movies What They've Got In Store for 'Captain America 3'». Yahoo!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021.
112. Bibbiani, William (9 Σεπτεμβρίου 2014). «The Russo Brothers on Captain America 2 & Captain America 3». CraveOnline. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2014.
113. Thompson, Simon (16 Μαρτίου 2016). «Russo Brothers Talk 'Captain America: Civil War', Their Plans for Spider-Man And Post-Credits Scenes». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021.
114. Sampson, Mike (11 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' Was Originally Not a 'Civil War' Movie». Screen Crush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021.
115. Breznican, Anthony (25 Αυγούστου 2016). «Russo brothers reveal Captain America: Civil War was almost a 'zombie' movie». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021.
116. Γιώτα Γεράκου (15 Ιανουαρίου 2015). «Οι σεναριογράφοι του Captain America μιλάνε για την μεταφορά του Civil War στην μεγάλη οθόνη». IGN Greece. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021.
117. Fritz, Ben (2014-12-09). «Sony, Marvel Discussed Spider-Man Movie Crossover». The Wall Street Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-10. https://web.archive.org/web/20141210035701/https://blogs.wsj.com/speakeasy/2014/12/09/sony-marvel-discussed-spider-man-movie-crossover/. Ανακτήθηκε στις 2021-01-12.
118. «Sony Pictures Entertainment Brings Marvel Studios into The Amazing World Of Spider-Man». Marvel.com. 9 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2015.
119. Fritz, Ben (9 Φεβρουαρίου 2015). «Marvel and Sony Reach Deal on Spider-Man Movie Production». The Wall Street Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021.
120. McNary, David (3 Μαρτίου 2015). «Russo Brothers Sign First-Look Deal with Sony». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021.
121. B-96 Chicago (9 Ιανουαρίου 2015). Kevin Costner & Anthony Mackie Talk "Black or White". Συμβαίνει στα 9:45. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2021 – μέσω YouTube.
122. Peter Caranicas (30 Ιανουαρίου 2015). «Below the Line Bookings & Signings». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2015.
123. Lang, Brent (13 Απριλίου 2015). «'Captain America: Civil War' First to Use New Imax/Arri 2D Camera (Exclusive)». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2021.
124. Damore, Megan (27 Απριλίου 2015). «Frank Grillo Teases Crossbones' "Captain America: Civil War" Appearance». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
125. Jennifer Brett (13 Μαρτίου 2015). «Extras casting call for "Captain America: Civil War"». The Atlanta Journal-Constitution. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
126. Hensley, Ellie (29 Απριλίου 2015). «"Captain America: Civil War" begins filming in Atlanta». Atlanta Business Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
127. Brett, Jennifer (11 Μαΐου 2015). «Photos from the "Captain America: Civil War" set in Atlanta». Atlanta Journal-Constitution. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2015.
128. Brett, Jennifer (13 Μαΐου 2015). «Photos from the "Captain America: Civil War" set in Atlanta». Atlanta Journal-Constitution. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2015.
129. Jennifer Brett (15 Μαΐου 2015). «Photos: Chris Evans on the Atlanta "Captain America" set». Atlanta Journal-Constitution. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2015.
130. Leslie, Jennifer (5 Μαΐου 2016). «"Captain America: Civil War" was shot in, around Atlanta». 11alived.com. WXIA-TV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2016.
131. Hayes, Britt (26 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' Had a Little Help From the Directors of 'John Wick'». Screen Crush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
132. Nicholson, Matt (3 Ιουνίου 2015). «Samuel L. Jackson Talks Frozone in the Incredibles 2, Nick Fury's Absence From Captain America: Civil War». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
133. Woerner, Meredith (10 Μαΐου 2016). «Here's why Nick Fury was absent in Marvel's 'Civil War'». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
134. McMillian, Graeme (7 Μαΐου 2015). «'Captain America: Civil War' Castings: Marvel's Avengers Assemble Earlier Than Expected». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
135. John Boone (7 Μαΐου 2015). «'Captain America: Civil War' Officially Has More Superheroes Than 'Avengers: Age of Ultron'». Entertainment Tonight. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
136. Breznican, Anthony (7 Μαΐου 2015). «Captain America: Civil War: Meet the new cast ...». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
137. Bussey, Ben (7 Μαΐου 2015). «Captain America: Civil War Starts Production, And Sounds Huge». Yahoo! UK. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
138. Mendelson, Scott (15 Μαΐου 2015). «Marvel Must Sell 'Civil War' As 'Captain America 3,' Not 'Avengers 2.5'». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
139. Lussier, Germain (29 Ιουνίου 2015). «Everything We Just Learned About The Future Of Marvel Movies». io9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
140. Peter Sciretta (20 Ιουλίου 2015). «When Will We See Hope Van Dyne As The Wasp? Kevin Feige Responds!». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021.
141. Kit, Borys (30 Μαΐου 2015). «Spider-Man Hopefuls Screen-Test in Atlanta as Marvel Decision Nears (Exclusive)». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
142. Brown, Tracy (29 Ιουνίου 2015). «Kevin Feige on how Marvel's new Spider-Man will be different, and missing Comic-Con». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
143. Anderton, Ethan (19 Ιανουαρίου 2016). «'Captain America: Civil War': Why Haven't We Seen the New Spider-Man Yet?». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
144. Schager, Nick (17 Ιουνίου 2016). «Jon Watts on His Bizarre Journey From The Onion to 'Spider-Man: Homecoming'». The Daily Beast. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
145. Singer, Matt (5 Ιουλίου 2017). «Jon Watts On 'Spider-Man: Homecoming' And Whether His Spider-Man Has An Uncle Ben». Screen Crush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
146. Meagan Damore (27 Δεκεμβρίου 2015). «Anthony Russo Reveals Spider-Man Was Always "Plan A" For "Captain America: Civil War"». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
147. Chitwood, Adam (30 Ιουνίου 2015). «Kevin Feige Reveals When 'Spider-Man', 'Thor 3', and More Start Filming». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
148. Puthenpurakal, John (3 Αυγούστου 2015). «Daniel Brühl, Chris Evans und Mark Ruffalo: Berliner Party-Nächte sind lang / Berlin Party Nights are Long». Bild (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
149. Beilke, Doreen (14 Αυγούστου 2015). «'Captain America'-Dreh Mit Chris Evans Und Daniel Brühl Am Flughafen Hollywood in Leipzig gelandet / "Captain America" with Chris Evans and Daniel Brühl at the Airport: Hollywood Landed in Leipzig». Bild (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
150. Seymour, Mike (24 Μαΐου 2016). «Captain America: a very civil war». FX Guide. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
151. Romano, Nick (22 Αυγούστου 2015). «See the Captain America: Civil War cast celebrate wrapping production». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
152. Perry, Spencer (22 Αυγούστου 2015). «Captain America: Civil War Wraps Principal Photography». Superhero Hype!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021.
153. Giardina, Carolyn (6 Μαΐου 2016). «How the 'Captain America: Civil War' Airport Battle Was Filmed and Why It's a Prelude to 'Avengers: Infinity War'». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2016.
154. Perry, Spencer (3 Σεπτεμβρίου 2015). «Mark Ruffalo Reveals The Hulk Was in Captain America: Civil War But Marvel is Saving Him». Superhero Hype!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021.
155. Bradley, Bill (12 Απριλίου 2016). «Hulk Cut From Post Credit Scene In 'Captain America: Civil War'». The Huffington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021.
156. Davis, Brandon (24 Αυγούστου 2016). «Red Hulk And Iron Spider Were Considered For Captain America: Civil War». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021.
157. Devin Farci (29 Ιανουαρίου 2016). «Captain America: Civil War Is Testing Through The Roof». Birth.Movies.Death. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
158. Sneider, Jeff (22 Φεβρουαρίου 2016). «Gwyneth Paltrow Will Return as Pepper Potts in 'Captain America: Civil War'». The Wrap. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
159. Donnelly, Matt (19 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' Won't Include an Actor We Expected to See». TheWrap. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
160. Russell, Scarlett (16 Μαρτίου 2016). «The Russo brothers sneak a Captain America: Civil War shot into a behind-the-scenes set video». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
161. The Russo Brothers (6 Απριλίου 2016). «The Russo Brothers Live Q&A». Facebook. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016.
162. Lussier, Germain (11 Απριλίου 2016). «Black Panther Director Ryan Coogler Helped With the Character in Civil War». io9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
163. Landekic, Lola (19 Οκτωβρίου 2016). «Captain America: Civil War (2016)». Art of the Title. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021.
164. Burlingame, Russ (25 Αυγούστου 2014). «Exclusive: Captain America 3 Directors Talk Villains And Who Is Returning». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
165. Roberts, Shelia (10 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' Composer Henry Jackman on the Process of Scoring a Marvel Movie». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
166. The Music of Captain America: Civil War with Composer Henry Jackman. SoundWorks Collection. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
167. Morales, Wilson (19 Μαΐου 2016). «Composer Henry Jackman on the Music For Captain America Civil War». blackfilm.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
168. Lam, Steve. «Interview With "Captain America: Civil War" Composer Henry Jackman». Bam!Smack!Pow!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
169. Minow, Nell. «Interview: Henry Jackman, Composer for "Captain America: Civil War"». beliefnet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2016.
170. «Hollywood Records to Release 'Captain America: Civil War' Soundtrack». Film Music Reporter. 12 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021.
171. Fischer, Russ (8 Ιουλίου 2015). «Latest "Ant-Man" Viral Video Holds Scott Lang To His Crimes». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
172. Sciretta, Peter (29 Ιουνίου 2015). «When Will You See the First Clip From 'Captain America: Civil War'?». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
173. Weintraub, Steve (23 Ιουλίου 2015). «Kevin Feige on 'Ant-Man' Post-Credits Scenes, 'Spider-Man', Marvel at Disneyland, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
174. «Ant-Man post credit scenes revealed – spoilers in here!». Irish Examiner. 8 Ιουλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2015.
175. Ansis, JC (15 Σεπτεμβρίου 2015). «Never-seen scenes of 'Captain America: Civil War' to be shown at AsiaPop Comicon Manila». CNN Philippines. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
176. Walker, Alice (19 Σεπτεμβρίου 2015). «New Captain America: Civil War Trailer Descriptions Released». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
177. Parker, Ryan (25 Νοεμβρίου 2015). «'Captain America: Civil War' Trailer Debuts». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
178. Cavanaugh, Patrick (30 Νοεμβρίου 2015). «Marvel's 'Captain America: Civil War' Trailer Shatters World Record». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2015.
179. Medelson, Scott (25 Νοεμβρίου 2015). «'Captain America: Civil War' Trailer Pits Avenger Against Avenger». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
180. Konerman, Jennifer (4 Φεβρουαρίου 2016). «Captain America Celebrates Facebook's #FriendsDay». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
181. McNary, Dave (9 Φεβρουαρίου 2016). «'Captain America: Civil War' Super Bowl Trailer Dominates Social Media». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
182. Busch, Anita (9 Φεβρουαρίου 2016). «Super Bowl: 'Bourne' Explodes On Social Media But Isn't The 'Captain'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
183. Breznican, Anthony (7 Φεβρουαρίου 2016). «Here's the (brief) new Captain America: Civil War Super Bowl trailer». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
184. Mendelson, Scott (7 Φεβρουαρίου 2016). «'Captain America: Civil War' Super Bowl Ad Forces The Avengers To Choose A Side». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
185. Jayson, Jay (14 Φεβρουαρίου 2016). «Marvel Changes Captain America & Iron Man's Relationship To "Complicated"». ComicBook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
186. Miller, Daniel (3 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' footage turns America's hero into a wanted man». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
187. Mendelson, Scott (8 Μαρτίου 2016). «Still No Spider-Man In 'Captain America: Civil War' Posters». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
188. Vejvoda, Jim (9 Μαρτίου 2016). «Captain America: Civil War Teases Second Trailer». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
189. Breznican, Anthony (11 Μαρτίου 2016). «Captain America: Civil War trailer nears 100 million views in 24 hours». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
190. Lewis, Andy (15 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Spiderman Trailer Gets Huge Start». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
191. Fritz, Ben (16 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Trailer Dominates Twitter». The Wall Street Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
192. Lewis, Andy (28 Μαρτίου 2016). «Trailer Report: 'Captain America' Holds No. 1 Spot For Third Straight Week». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
193. Mendelson, Scott (10 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Gets An Unnecessary (But Awesome) Second Trailer». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
194. Hughes, Mark (10 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' Trailer Reveals Spider-Man (As It Should)». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
195. McMillian, Graeme (10 Μαρτίου 2016). «'Captain America: Civil War' and the Diminishing Returns of Mass Destruction». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
196. Truitt, Brian (11 Μαρτίου 2016). «Exclusive: Marvel launches program for girl scientists». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
197. Towers, Andrea (29 Μαρτίου 2016). «Chris Evans to present Captain America: Civil War sneak peek at MTV Movie Awards». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
198. Cavanaugh, Patrick (28 Απριλίου 2016). «See the Cast & Crew of Marvel's 'Captain America' Travel the Globe». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2016.
199. Lesnick, Silas (22 Απριλίου 2016). «WHIH News Returns for Civil War Viral Video!». ComingSoon.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
200. Lesnick, Silas (3 Μαΐου 2016). «WHIH Sits Down With Marvel Cinematic Universe President Ellis». SuperHeroHype.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
201. Arrant, Chris (3 Μαΐου 2016). «MARVEL's U.S. President Addresses Nation After Nigerian Incident Relating to CIVIL WAR». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2016.
202. «Watch Chris Evans & Jeremy Renner Ring the Opening Bell at the New York Stock Exchange». Marvel.com. 2 Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2016.
203. David McNary (10 Ιουνίου 2015). «Marvel Unveils 'Captain America: Civil War' Licensees (Exclusive)». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2022.
204. Schultz, E.J. (7 Φεβρουαρίου 2016). «The Strategy Behind Coke's Marvel Super Bowl Ad». Advertising Age. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2022.
205. Galuppo, Mia (3 Μαΐου 2016). «From Pizza Boxes to Motorcycles: Marvel Reveals $200 Million in 'Civil War' Brand Partnerships». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2022.
206. «MARVEL COMICS January 2016 Solicitations». Newsarama. 20 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2015.
207. «Marvel's Captain America: Civil War Prelude Infinite Comic (2016) #1». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
208. Pilgrim, Will Corona (w), Ferguson, Lee; Sudzuka, Goran and Mogorron, Guillermo (p), Rosenberg, Rachelle (i). Marvel's Captain America: Civil War Prelude Infinite Comic 1 (2016-02-10), Marvel Comics
209. Davis, Brandon (9 Μαρτίου 2016). «Spider-Man Rumored To Debut in New Captain America: Civil War Trailer». ComicBook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
210. «Marvel's Captain America: Civil War – Southeast Asia Blue Carpet & Premiere!». Marina Bay Sands. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
211. Marvel UK & Ireland (5 Απριλίου 2016). «The European premiere of Captain America: Civil War is set for April 26 at @vuecinemas in @westfieldlondon!». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
212. Tartaglione, Nancy (28 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' Blasts Off With $14.9M On Day One Overseas». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
213. Babbage, Rachel (21 Μαρτίου 2015). «Captain America: Civil War to start shooting in two weeks». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
214. D'Alessandro, Anthony (3 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' To Break Out In The U.S.; Looks To Defeat 'Ultron's $191M+ Debut – Box Office Preview». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
215. Tartaglione, Nancy (30 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War' Grabs $200.4M In Debut; 'Jungle Book' A Beast, And With 'Zootopia' Disney Has $1.24B From Three Titles – Int'l Box Office Final». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
216. Kil, Sonia (1 Μαΐου 2016). «Korea Box Office: Unprecedented Opening Gives 'Civil War' $29 Million Win». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
217. Graser, Marc (17 Σεπτεμβρίου 2014). «TNT Locks Down Next Five Marvel Movies Starting With 'The Avengers: Age of Ultron'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
218. Spencer Perry (30 Ιουνίου 2016). «Captain America: Civil War Blu-Ray and Digital Release Coming in September». ComingSoon.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
219. Couch, Aaron (28 Αυγούστου 2016). «Watch the 'Thor' Mockumentary Showing What the Avenger Was Doing During 'Civil War'». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
220. Michael Kennedy (22 Δεκεμβρίου 2018). «Marvel's Captain America Trilogy Getting 4K Ultra HD Blu-ray Release». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
221. Byford, Sam (8 Νοεμβρίου 2021). «Disney Plus is upgrading Marvel movies to IMAX aspect ratio». The Verge. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022.
222. Busch, Anita (11 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' Crosses $200M Stateside And Passes 'Winter Soldier' Globally; 'Jungle Book' On Verge Of Crossing $300M Domestic, $500M Int'l». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
223. McNary, Dave (19 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' Becomes Biggest Movie of the Year Worldwide». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
224. «2016 Worldwide Grosses». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
225. Tartaglione, Nancy (23 Μαΐου 2016). «'X-Men: Apocalypse' Dawns With $101.5M; 'Angry Birds' Sings With $55.5M, 'Zootopia' #4 Animated Pic Ever Worldwide – Intl Box Office Final». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
226. D'Alessandro, Anthony· Busch, Anita (1 Ιανουαρίου 2017). «'Rogue One' Is 2016's Second-Highest Grosser As Box Office Soars To Est. $11.36B- Sunday AM». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
227. Fleming, Mike Jr. (28 Μαρτίου 2017). «No. 8 'Captain America: Civil War' Box Office Profits – 2016 Most Valuable Movie Blockbuster Tournament». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
228. «Captain America: Civil War (2016)». Rotten Tomatoes. Fandango Media. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
229. «Captain America: Civil War Reviews». Metacritic. Red Ventures. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
230. D'Alessandro, Anthony (9 Μαΐου 2016). «Why 'Captain America: Civil War' Is Poised To Be This Summer's Top-Grossing Live-Action Film: B.O. Postmortem». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
231. Chang, Justin (13 Απριλίου 2016). «Film Review: 'Captain America: Civil War'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
232. Linden, Sheri (13 Απριλίου 2016). «'Captain America: Civil War': Film Review». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
233. Collin, Robbie (20 Απριλίου 2016). «Captain America: Civil War is Marvel's best film so far – review». The Daily Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
234. Linden, Sheri (19 Απριλίου 2016). «Captain America: Civil War review – an aspartame rush». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
235. Richard Roeper (2 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' review: Choose your own avenger». Chicago Sun-Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
236. Turan, Kenneth (5 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' may split audience between true believers and puzzled newbies». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
237. Scott, A. O. (5 Μαΐου 2016). «Review: In 'Captain America: Civil War,' Super-Bro Against Super-Bro». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
238. Whitty, Stephen (2 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War,' starring Chris Evans and Robert Downey Jr., has too many super heroes fighting for screen time». New York Daily News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2016.
239. LaSalle, Mick (4 Μαΐου 2016). «'Captain America: Civil War' – a blockbuster with ideas». San Francisco Chronicle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
240. O'Hehir, Andrew (3 Μαΐου 2016). «Our juvenile American fantasies: Comic-book fascism, the rise of Trump and Captain America: Civil War». Salon. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
241. Barber, Nicholas (4 Μαΐου 2016). «Film review: Captain America - Civil War isn't Marvel-ous». BBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
242. Gonzales, Umberto (19 Δεκεμβρίου 2016). «Marvel 'Civil War' Comic Book Writer Rips Russo Bros.' Movie Adaptation». TheWrap. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
243. Allison Crist· Kimberly Nordyke (31 Ιουλίου 2016). «Teen Choice Awards: Winners List». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
244. Gregg Kilday. «'La La Land,' 'Arrival,' 'Moonlight' Top Critics' Choice Nominations». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
245. «People's Choice Awards 2017 Winners List». The Hollywood Reporter. 18 Ιανουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
246. «SAG Award Nominations 2017: The Complete List». The Hollywood Reporter. 14 Δεκεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
247. Carolyn Giardina (4 Φεβρουαρίου 2017). «Annies: 'Zootopia' Wins Big With 6 Awards Including Best Animated Feature». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
248. Hilary Lewis· Arlene Washington (10 Φεβρουαρίου 2017). «2017 NAACP Image Award Winners: Complete List». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
249. Mike Vulpo (12 Μαρτίου 2017). «Kids' Choice Awards 2017 Winners: The Complete List». E! News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
250. Kat Hughes (20 Μαρτίου 2017). «2017 Three Empire Awards winners announced». The Hollywood News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
251. Daniel Montgomery (29 Ιουνίου 2017). «Saturn Awards 2017: Full list of winners led by 'Rogue One,' 'Outlander,' 'The Walking Dead'». Gold Derby. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
252. Rosenfield, Kat (30 Σεπτεμβρίου 2015). «'Civil War' Is The Final Act of the Captain America Trilogy». MTV News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
253. Chitwood, Adam (14 Απριλίου 2015). «Chris Hemsworth Reveals the 3 Marvel Movies Left on His Contract». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
254. Chitwood, Adam (4 Σεπτεμβρίου 2015). «Chris Evans on Extending His Marvel Contract: "If They Want Me, They Got Me"». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
255. Desta, Yohana (29 Νοεμβρίου 2018). «Chris Evans Is "Not Done Yet" with Captain America, Avengers Director Teases». Vanity Fair. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
256. Setoodeh, Ramin (21 Νοεμβρίου 2019). «Chris Evans Tells Scarlett Johansson if He'll Ever Return to Play Captain America». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
257. Kroll, Justin (14 Ιανουαρίου 2021). «Captain America Eyes Return To The MCU As Chris Evans Nears Deal To Reprise Role In Future Marvel Project». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
258. Parker, Ryan (14 Ιανουαρίου 2021). «Chris Evans Says His Reported Return as Captain America Is "News to Me"». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
259. D'Alessandro, Anthony· Kroll, Justin (23 Απριλίου 2021). «'Captain America 4' In Development With 'Falcon And The Winter Soldier' EP Malcolm Spellman Writing». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
260. Kit, Borys· Couch, Aaron (23 Απριλίου 2021). «'Captain America 4' in the Works With 'Falcon and the Winter Soldier' Showrunner Malcolm Spellman (Exclusive)». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.
261. Fleming, Mike Jr. (18 Αυγούστου 2021). «Anthony Mackie Closes Deal To Star In Disney/Marvel's 'Captain America 4' Film». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος

• Επίσημος ιστότοπος
• Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος  στην IMDb
• Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος στο Disney+