Χημικό σθένος

Ως χημικό σθένος χαρακτηρίζεται αφενός η αναλογία ένωσης ενός στοιχείου με άλλα, αφετέρου η ενωτική ικανότητα αυτού. Προσδιορίζεται δε από τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στοιβάδας του ατόμου του στοιχείου.

Γενικά

Κάθε στοιχείο έχει συγκεκριμένη ενωτική ικανότητα - χημικό σθένος προκειμένου αυτό να καταστεί κορεσμένη χημικής ένωση. Το σθένος του υδρογόνου για παράδειγμα είναι 1, εξ ου και ονομάζεται μονοσθενές (στοιχείο), του οξυγόνου 2, (δισθενές), του άνθρακα 4 (τετρασθενές) κλπ.
Όταν λοιπόν δύο ή περισσότερα στοιχεία συγκροτούν μια χημική ένωση συνδυάζονται μεταξύ τους με καθορισμένες αναλογίες που καθορίζονται ακριβώς από τα σθένη τους. Έτσι 2 μέρη υδρογόνου θα πρέπει να ενωθούν με 1 μέρος οξυγόνου για να σ3; Ορισμένα στοιχεία εμφανίζονται με περισσότερα του ενός σθένη. Όπως π.χ. ο σίδηρος που εμφανίζεται άλλοτε με 2 και άλλοτε με 3 σθένη, δηλαδή άλλοτε δισθενής και άλλοτε τρισθενής.

Προσδιορισμός σθένους

Κατ΄ αρχήν το σθένος ενός χημικού στοιχείου προσδιορίζεται ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων του υδρογόνου που μπορεί να ενωθεί με το άτομο του στοιχείου προκειμένου να δημιουργήσει κορεσμένο μόριο χημικής ένωσης. Ανάλογα δε του απαιτούμενου αυτού αριθμού χαρακτηρίζεται και μονσθενές, δισθενές, τρισθενές κ.λπ.
Υφίστανται όμως και χημικά στοιχεία που δεν σχηματίζουν ενώσεις με το υδρογόνο. Στη περίπτωση αυτή το σθένος των στοιχείων αυτών προσδιορίζεται από το σχηματισμό ένωσης με άλλο στοιχείο γνωστού χημικού σθένους. Έτσι το σθένος των μετάλλων που οι ενώσεις τους με το υδρογόνο είναι σπάνιες λαμβάνεται κυρίως υπόψη οι ενώσεις τους με το χλώριο όπου πάντοτε σ΄ αυτές φέρεται ως μονοσθενές.

• Σημειώνεται ότι από τα αμέταλλα στοιχεία συνηθέστερα(*):

μονοσθενή είναι: το φθόριο, το χλώριο, το βρώμιο και ιώδιο.

δισθενή είναι: το οξυγόνο, το θείο, το σελήνιο και το τελούριο.

τρισθενή είναι: το άζωτο, ο φωσφόρος, το αρσενικό, το αντιμόνιο και το βόριο, και ακόμη

τετρασθενή είναι: ο άνθρακας και το πυρίτιο.

Συμβολισμός

• Το χημικό σθένος συμβολίζεται με ένα λατινικό αριθμό μόνο στο όνομα της ένωσης π.χ. "χλωρίδιο του σιδήρου (ΙΙ)" ή FeCl₂, "οξείδιο του σιδήρου (ΙΙΙ)" ή Fe₂O₃.