Τέως
Αρχαία Ελληνική πόλη στην Ιωνία From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Τέως (ο κάτοικος Τήιος) ήταν παραθαλάσσια πόλη σε μια χερσόνησο στην Ιωνία. Αποικία των Μινυαίων από τον Ορχομενό, Ιώνων και Βοιωτών. Στην πόλη λατρευόταν ο Διόνυσος. Εκεί γεννήθηκε ο Ανακρέων, ο Εκαταίος ο ιστορικός, ο σοφιστής Πρωταγόρας (κατά τη μαρτυρία που δίνει ο κωμικός ποιητής Εύπολις, στο έργο "Κόλακες" ενώ κατά τη μαρτυρία, που δίνει ο Απολλόδωρος, ο σοφιστής Πρωταγόρας γεννήθηκε στα Άβδηρα), ο ποιητής Σκυθίνος, ο γεωγράφος Άνδρων, και ο Απελλικών, που διέσωσε τα έργα του Αριστοτέλη. Η πόλη ήταν φημισμένη για το κρασί της.
| Τέως | |
|---|---|
 Τα ερείπια του θεάτρου. | |
 | |
| Είδος | αρχαία πόλη, αρχαιολογική θέση και πόλις[1] |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Σμύρνης και Κονάκι |
| Χώρα | Τουρκία[2] |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ήταν μία από τις δώδεκα πόλεις της ιωνικής κοινοπολιτείας.
Η σύγχρονη πόλη Σιγατζίκ (Sığacık) βρίσκεται κοντά στα ερείπια της Τέω.[3]
Η Τέως ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του ιωνικού αποικισμού. Η πόλη σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικήθηκε ήδη από την Πρωτογεωμετρική περίοδο (1000 π.Χ.).[4] Πρώτος οικιστής θεωρείται ο Αθάμας από τον Ορχομενό Βοιωτίας. Έπειτα από αυτόν ήρθαν Ίωνες με επικεφαλής τον Άποικο. Σε μεταγενέστερη εποχή ήρθε μία τρίτη ομάδα μεταναστών από την Αθήνα με επικεφαλής τους γιους του Κόδρου, Δάμασο και Ναύκλο, και από τη Βοιωτία με αρχηγό το Γέρη.[3]Επειδή η Τέως ιδρύθηκε από τον Αθάμαντα, ο Ανακρέοντας την ονόμασε και Αθαμαντίς (Ἀθαμαντίς).[5][6]
Ανήκε στην Ιωνική Δωδεκάπολη. Ο Θαλής ο Μιλήσιος πρότεινε γύρω στο 600 π.Χ. να γίνει η Τέως έδρα μιας πολιτικής ένωσης των ιωνικών πόλεων, λόγω της ιδανικής θέσης της στο μέσο ακριβώς της Ιωνίας.[3][7][8]
Μετά την κατάληψη της Μικράς Ασίας από τους Πέρσες (546 π.Χ.) οι κάτοικοι της πόλης εγκατέλειψαν την πατρίδα τους (γύρω στο 545 με 540 π.Χ.) και ίδρυσαν δύο αποικίες: τα Άβδηρα στη Θράκη και τη Φαναγόρεια στον Κιμμέριο Βόσπορο. Μεταξύ των κατοίκων της Τέω, που μετανάστευσαν στα Άβδηρα ήταν και ο ποιητής Ανακρέων. Αργότερα ένα μέρος των κατοίκων επέστρεψε στην Τέω.[4] Υπήρχε στενή σχέση μεταξύ Αβδήρων και Τέω έως τον 2ο αιώνα π.Χ.[3]
Η Τέως συμμετείχε στην ναυμαχία της Λάδης (494 π.Χ.) κατά των Περσών συνεισφέροντας με 17 πλοία. Οι Ίωνες ηττήθηκαν και πολλές πόλεις της Ιωνίας κάηκαν τότε.[6]
Το 407 ή το 406 π.Χ. κατέλαβαν την Τέω οι Σπαρτιάτες με αρχηγό το Λύσανδρο ή τον Καλλικρατίδα και παρέμεινε υπό το σπαρτιατικό έλεγχο μέχρι το 394 π.Χ.. Τότε απελευθερώθηκε από τον Αθηναίο στρατηγό Κόνωνα. Το 386 π.Χ., με την Ανταλκίδειο ειρήνη, η Τέως πέρασε μαζί με όλες τις ιωνικές πόλεις υπό τον έλεγχο των Περσών.[3]
Η Τέως απελευθερώθηκε από την περσική κατοχή μετά τη νίκη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο Γρανικό ποταμό (334 π.Χ.). Ο Στράβωνας αναφέρει ότι στην Τέω ιδρύθηκε ένα ιερό προς τιμή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου διεξάγονταν και γιορτές, τα Αλεξάνδρεια.[9]
Υπό τη διοίκηση του Αττάλου Α' (241-197 π.Χ.), η Τέως ενσωματώθηκε στο Βασίλειο της Περγάμου. Όταν ο Άτταλος Γ' άφησε τα εδάφη του στη Ρώμη το 133 π.Χ., ο Τέως έγινε υποτελής της Ρώμης. Με την ίδρυση της Ρωμαϊκής Επαρχίας της Ασίας το 129 π.Χ., η Τέως έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.[4]
Την εποχή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, η πόλη ήταν γνωστή για το κρασί της, το θέατρο και τον ναό του Διονύσου. Βρίσκονται κοντά στην ακρόπολη, η οποία βρίσκεται σε χαμηλό λόφο και είχε οχυρώσεις από τον 6ο αιώνα. Ένα ναυάγιο κοντά στο Tektaş, ένα μικρό βράχο κοντά στο λιμάνι της Τέω, χρονολογείται από την Κλασική περίοδο (γύρω στον 6ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ.) και υποδηλώνει εμπορικές συνδέσεις δια θαλάσσης με τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο η πόλη παράκμασε. Ο αυτοκράτορας Αύγουστος συνέβαλε στην ανοικοδόμηση της πόλης, η οποία καταστράφηκε μετά το σεισμό του 47/6 π.Χ.[3]
Ήταν μέλος της Λυδικής ομάδας της Επτανησιακής Συμμαχίας, μιας από τις τέσσερις ομάδες, που όρισε ο Ηρόδοτος, με βάση τις ιδιαίτερες διαλέκτους των πόλεων. Ο Βιτρούβιος σημειώνει τον Ερμογένη της Πριήνης ως αρχιτέκτονα του μονόπτερου ναού του Διονύσου στην Τέω.[10][8]
Τον 16ο αιώνα οι Οθωμανοί έχτισαν στην περιοχή ένα φρούριο. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανασκάψει το αρχαίο θέατρο και το βουλευτήριο. Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν πέτρες από το θέατρο για την κατασκευή μεσαιωνικού φρουρίου. Η Τέως ήταν γνωστή για τα λατομεία μαρμάρου, που διέθετε.[8]
Το σύγχρονο χωριό Sığacık βρίσκεται κοντά στα ερείπια της Τέω. Η περιοχή όπου ήταν παλαιότερα η πόλη έχει τώρα καλλιεργηθεί εντατικά, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ανασκαφή του χώρου. Μέσω του οργώματος έχουν έλθει στην επιφάνεια της γης κεραμικά, τα οποία έχουν συλλεχθεί με αρχαιολογική έρευνα.
Μια ενδιαφέρουσα συμφωνία ενοικίασης λαξευμένη σε πέτρα αποκαλύφθηκε το 2016 στα ερείπια της πόλης.[11][12] Η συμφωνία έχει αποτυπωθεί πάνω σε μια στήλη 1,5 μέτρων, πυκνογραμμένη σε 58 σειρές και δίνει λεπτομέρειες για την παραχώρηση ενός χώρου, που περιλαμβάνει κτήρια, δούλους, ιερό βωμό και καθορίζει τη χρήση του.[13]
Θέατρο
Το θέατρο, που κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα π.Χ., βρίσκεται 350 μέτρα βορειοδυτικά του Ναού του Διονύσου.[14] Διατηρούνται τα κατώτερα τμήματα των σκαλοπατιών του θεάτρου. Από το κοίλο δε σώζεται σχεδόν τίποτε. Αντίθετα η σκηνή, που ανοικοδομήθηκε τη Ρωμαϊκή περίοδο, διατηρείται σε σημαντικό βαθμό.[3]
Ακρόπολη
Η ακρόπολη βρίσκεται 120 μέτρα βόρεια του θεάτρου στο λόφο Kocakirtepe σε ύψος 35 μέτρων. Στην Ακρόπολη υπάρχουν ερείπια ενός ορθογώνιου ναού της ύστερης αρχαϊκής περιόδου με διαστάσεις 7,3 x 37,4 μέτρα[4] και ενός κτίσματος διαστάσεων 9,6 x 18,2 μέτρων, που ήταν είτε βωμός είτε ρωμαϊκό κτίσμα. Η ακρόπολη χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.Χ. και αρχαιολογικά ευρήματα μεταξύ του βωμού και του ναού, που χρονολογούνται στο 630-590 π.Χ. αποκαλύπτουν θρησκευτική χρήση.[14]
Ωδείο
Νοτιοανατολικά του θεάτρου βρίσκεται το ωδείο των Ρωμαϊκών χρόνων. Είναι ένα στεγασμένο κτήριο με 11 σειρές καθισμάτων, που διατηρείται σε καλή κατάσταση. Δυτικά του ωδείου ανακαλύφθηκαν μερικές ιδιωτικές κατοικίες και τμήματα ενός αρχαίου δρόμου.[3]
Ναός του Διονύσου
Ο Ναός του Διονύσου κατασκευάστηκε είτε στο τελευταίο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ. είτε στο δεύτερο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ.[14]Είναι ένας περίπτερος ναός ιωνικού ρυθμού. Ανήκει στην κατηγορία των εύστυλων ναών. Κάποιοι κίονες του ναού έχουν αναστηλωθεί. Τμήματα της ανάγλυφης ζωφόρου βρίσκονται στο Μουσείο της Σμύρνης.[3]
Ο αρχιτέκτονας του Ναού του Διονύσου ήταν ο Ερμογένης από την Πριήνη. Ο ναός περιβαλλόταν με έξι κίονες στις κοντές πλευρές του και έντεκα κίονες στις μεγάλες πλευρές του και οι διαστάσεις του στυλοβάτη του (δηλαδή η θεμελίωση μιας σειράς κλασικών κιόνων) είναι 18,50 έως 35 μέτρα. Ήταν ο μεγαλύτερος ναός του Διονύσου στον αρχαίο κόσμο. Ο ναός περιβαλλόταν από τέσσερις στοές: δύο δωρικές (βόρεια και νότια) και δύο ιωνικές (δυτική και ανατολική).
Η περιμετρική κάτοψη του ναού, με βαθύ δικίονο πρόναο, θυμίζει έντονα τον ναό της Αθηνάς στην Πριήνη, που έχτισε ο Πυθέας. Είναι επίσης παρόμοιο με το άλλο έργο του Ερμογένη - τον περίφημο Ναό της Αρτέμιδος στη Μαγνησία στον Μαίανδρο. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν επίσης την ύπαρξη προγενέστερου ναού στην ίδια τοποθεσία, που χρονολογείται από τους ελληνιστικούς χρόνους.[15]
Οι πρώτες αρχαιολογικές ανασκαφές στον Ναό του Διονύσου έγιναν το 1862 από τον Ρίτσαρντ Π. Πούλαν. Έκανε λεπτομερή σχέδια του αρχαιολογικού χώρου, που είναι ακόμα απαραίτητα για τη μελέτη της πόλης.[6] Αργότερα οι Γάλλοι αρχαιολόγοι συνέχισαν τις ανασκαφές του ναού το 1924. Τη δεκαετία του 1960 το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας συνέχισε τις ανασκαφές στην περιοχή. Μεταξύ 1962 και 1967, οι Y. Boysal και B. Öğün διεξήγαγαν ανασκαφές στο ναό και έκαναν τις πρώτες αναστηλώσεις. Ο Ν. M. Ουζ ασχολήθηκε με τη μελέτη του ναού από το 1980 μέχρι τον θάνατό του το 1991. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Ο Ναός του Διονύσου στην Τέω (1987)» είναι η πιο λεπτομερής μελέτη για το κτήριο αυτό.[4]
Βουλευτήριο
Το βουλευτήριο κατασκευάστηκε περίπου το 200 π.Χ.[14]Είναι σήμερα ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κτήρια της αρχαίας πόλης.[16]Η θεμελίωση του βουλευτηρίου είχε ορθογώνιο σχήμα. Το κοίλον του βουλευτηρίου αποτελείται από 16 σκαλοπάτια. Το κοίλον διαιρείται σε 4 κερκίδες.[4]
Ελληνιστικά τείχη
Τα Ελληνιστικά τείχη της πόλης είναι κατασκευασμένα από ασβεστολιθικές πέτρες. Το πάχος των τειχών είναι περίπου 4 μέτρα και διατηρούνται πλήρως στο δυτικό και νότιο τμήμα της πόλης και εν μέρει στο ανατολικό και βόρειο τμήμα. Το συνολικό μήκος των τειχών είναι περίπου 3,7 χιλιόμετρα. Η πύλη, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ακρόπολης, ονομάζεται «Πύλη του Ηροδότου». Η «Πύλη του Διονύσου» βρίσκεται δυτικά του Ναού του Διονύσου. Κατά μήκος των τειχών της πόλης προς το Νότιο Λιμάνι βρίσκεται μια άλλη πύλη ανάμεσα σε δύο πύργους, η οποία ονομάστηκε «Πύλη της Νότιας Νεκρόπολης» λόγω του ότι η νεκρόπολη βρίσκεται ακριβώς έξω από τα τείχη. Τα τείχη πρέπει να κατασκευάστηκαν ανάμεσα στα τέλη του 4ου αιώνα και το πρώτο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ.[4]
Νότιο λιμάνι
Η Τέως διέθετε δύο λιμάνια: α. Νότιο λιμάνι και β. Βόρειο λιμάνι. Το Βόρειο λιμάνι δεν έχει διασωθεί. Ο Στράβων αναφέρει ότι βρισκόταν 30 στάδια βόρεια από την αρχαία πόλη Τέως. Αντίθετα το Νότιο λιμάνι είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα λιμάνια της Δυτικής Ανατολίας. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στο Νότιο λιμάνι το 2011 ανακαλύφθηκε μία μικρή εκκλησία στην ανατολική άκρη του λιμανιού. Η εκκλησία έχει ορθογώνιο σχήμα και διαστάσεις 11,4 μέτρα x 5,2 μέτρα. Είναι άγνωστο πότε κατασκευάστηκε αλλά από τα ευρήματα συνάγεται πως ήταν σε χρήση γύρω στον 10ο-12ο αιώνα μ.Χ.[4]
- Ανακρέων, ο λυρικός ποιητής[7]
- Εκαταίος, ο ιστορικός[7]
- Πρωταγόρας, ο σοφιστής[7]
- Σκυθίνος, ο ιαμβικός ποιητής[7]
- Άνδρων, ο γεωγράφος
- Αντίμαχος, ο επικός ποιητής[7]
- Απελλικών, που διέσωσε τα έργα του Αριστοτέλη[7]
- Ναυσιφάνης, που επηρεάστηκε από τη φιλοσοφία του Δημόκριτου και ήταν μαθητής του Πύρρωνος[7]
- Επίκουρος, που φέρεται να μεγάλωσε στην Τέω και σπούδασε εκεί κοντά στον Ναυσιφάνη, μαθητή του Δημόκριτου.[7][17][18]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
