Σφακτηρία
νησί της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Σφακτηρία είναι βραχονησίδα της Μεσσηνίας στο νότιο Ιόνιο πέλαγος και συγκεκριμένα κοντά στην Πύλο, μπροστά στο φυσικό της λιμάνι, ως κυματοθραύστης. Είναι ένα μακρόστενο νησί και έχει έκταση 3,2 τ.χλμ. Κατέχει στρατηγική θέση σ' ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Πελοποννήσου. Το γεγονός αυτό συνετέλεσε στο να εξελιχθούν αρκετά ιστορικά γεγονότα στην περιοχή, όπως πολεμικές συγκρούσεις κατά τα αρχαία χρόνια, όπως επίσης και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Σήμερα υπάγεται στο Δήμο της Πύλου.
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
 Η Σφακτηρία από την Πύλο | |
| Γεωγραφία | |
|---|---|
| Αρχιπέλαγος | Ιόνιο Πέλαγος |
| Έκταση | 3,2 km² |
| Χώρα | |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή ενότητα | Μεσσηνίας |
| Δήμος | Πύλου - Νέστορος |
| Δημογραφικά | |
| Πληθυσμός | 0 (απογραφής 2011) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Σφακτηρία βρίσκεται στο λιμάνι της Πύλου και πήρε πιθανότατα το όνομά της από το ρήμα σφάζω που σήμαινε και θυσιάζω,επειδή εκεί πραγματοποιούσαν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου θυσίες προς τιμήν του θεού Ποσειδώνα.
Ομηρικοί χρόνοι
Κατά τους Ομηρικούς χρόνους ή και παλαιότερα, οι Πύλιοι (που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο υπό τον Νέστορα) οχύρωσαν το βόρειο (και καταλληλότερο για κάτι τέτοιο) άκρο της βραχονησίδας με ένα φρούριο.
Κλασικοί χρόνοι
Κατά τον έβδομο χρόνο του Πελοποννησιακού πόλεμου (424 π.Χ.) η Σφακτηρία έγινε θέατρο αιματηρού αγώνα ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και στους Αθηναίους.
Αρχηγός των Αθηναίων ήταν ο στρατηγός Δημοσθένης, ο οποίος παρέπλεε τη δυτική Πελοπόννησο με πέντε τριήρεις, τυπικά προς ενίσχυση της μεγαλύτερης αθηναϊκής μοίρας υπό το στρατηγό Ευρυμέδοντα στη Ζάκυνθο. Η επίσημη αποστολή των δυο στρατηγών ήταν να πλεύσουν στην Κέρκυρα, ώστε να την ενισχύσουν ενάντια σε νέα απόπειρα του πελοποννησιακού στόλου, κυρίως του κορινθιακού.
Ωστόσο ο Δημοσθένης είχε άλλο σχέδιο: εισήλθε στον Κόλπο του Ναυαρίνου και αποβίβασε, σε μια φυσική οχυρή προεξοχή, ακριβώς απέναντι από το βόρειο άκρο της Σφακτηρίας, οπλισμένο το σύνολο των πληρωμάτων των πλοίων του: 900 ελαφρά οπλισμένους ερέτες (κωπηλάτες που όμως είναι ασαφές τι ακριβώς οπλισμό έφεραν), που προέρχονταν από την τάξη των θητών, καθώς επίσης και 150 οπλίτες (150 = 30 × 5, μετά τις μετατροπές επί Κίμωνα όπου η μάχιμη δύναμη των αθηναϊκών τριήρεων αυξήθηκε από 14 σε 30 οπλίτες) και 20 τοξότες (20 = 5 × 4, από 4 που ήταν ο παραδοσιακός αριθμός τοξοτών στις αθηναϊκές τριήρεις). Συνολικά είχε δηλαδή δύναμη 1.076 ανδρών (μαζί με τους πέντε τριήραρχους και τον εαυτό του). Διέταξε μάλιστα την οχύρωση του στενότατου ισθμού που χώριζε το ακρωτήριο αυτό από την ενδοχώρα. Το έδαφος βόρεια του ισθμού ήταν δύσβατο και ελώδες, ενώ νότια ομαλό και αμμώδες. Η κατάληψή του ήταν μια ριψοκίνδυνη κίνηση εκ μέρους των Αθηναίων.
Η Σφακτηρία ανήκε στη Σπάρτη, καθώς είχε κατακτήσει από τον 7ο π.Χ. αιώνα τη Μεσσηνία, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της ήταν είλωτες ή έστω περίοικοι. Η υπακοή τους στους Σπαρτιάτες ήταν αμφίβολη και καθώς είχαν σχετικά πρόσφατα συντριβεί κατά τον Γ' Μεσσηνιακό Πόλεμο και υπήρχε ο κίνδυνος να επαναστατήσουν.
Οι Σπαρτιάτες δεν αντιλήφθηκαν γρήγορα την κίνηση των Αθηναίων να αποβιβαστούν στη Σφακτηρία. Πρώτοι ανακάλυψαν το αθηναϊκό απόσπασμα κάποιοι Μεσσήνιοι, οι οποίοι πλησίασαν κρυφά, αλλά φιλικά τους Αθηναίους. Τους ενίσχυσαν με εφόδια και με έναν μικρό αριθμό πρόχειρα οπλισμένων ανδρών που επέλεξαν μεταξύ αυτών που ήταν ανύπαντροι ώστε να αποφύγουν τα σπαρτιατικά αντίποινα.
Η αντίδρασή των Σπαρτιατών ήταν η αποστολή αποσπάσματος που στρατοπέδευσε στην αμμώδη παραλία νότια του ακρωτηρίου. Ύστερα από λίγες ημέρες κατέφτασε και μοίρα 40 τριήρεων του Πελοποννησιακού Στόλου. Για να γίνει δε στενότερος ο αποκλεισμός των Αθηναίων αποβίβασαν μια φρουρά περίπου 600 Σπαρτιατών στη Σφακτηρία. Εν τω μεταξύ, πριν ακόμη ολοκληρωθεί πλήρως ο ναυτικός αποκλεισμός, ο Δημοσθένης πρόλαβε και έστειλε δύο τριήρεις στη Ζάκυνθο, ζητώντας ενισχύσεις από την εκεί κύρια αθηναϊκή μοίρα υπό τον Ευρυμέδοντα. Το αποτέλεσμα ήταν να αναγκαστεί να σπεύσει προς βοήθεια το ταχύτερο, ενώ, λόγω του συνδυασμού φυσικής και τεχνητής οχύρωσης, οι από ξηράς και θάλασσας επιθέσεις των Πελοποννησίων αποκρούστηκαν με λίγες απώλειες εκατέρωθεν.
Κατά τη διάρκεια της θαλάσσιας απόπειρας ο Δημοσθένης διέταξε την πυρπόληση των τριών υπόλοιπων τριηρεών του, όταν αυτές είχαν σχεδόν κυριευθεί από τους εχθρούς. Όταν τελικά η ενίσχυση υπό τον Ευρυμέδοντα έφτασε (20 τριήρεις) επιτέθηκε στον αριθμητικά υπέρτερο πελοποννησιακό στόλο και τον κατέβαλε χάρη στην ανώτερη ναυτική ικανότητα των αθηναϊκών πληρωμάτων. Όταν ο Ευρυμέδοντας αποβιβάστηκε στο ακρωτήρι καταφερόμενος στο Δημοσθένη γιατί όλα αυτά δεν ήταν στα επίσημα σχέδια, ο Δημοσθένης απλά του έδειξε τη Σφακτηρία και τους αποκλεισμένους πλέον εκεί Σπαρτιάτες. Ο Ευρυμέδοντας σύντομα κατάλαβε το σχέδιο και την ευκαιρία που παρουσιαζόταν για την Αθήνα.
Στη Σφακτηρία είχε αποκοπεί σχεδόν το 10% των πολύτιμων (λόγω μεγάλης μαχητικής ικανότητας αλλά και μικρού σχετικά συνολικού αριθμού) ομοίων του εχθρού. Αυτό έθετε πρακτικά τη Σπάρτη προ του διλήμματος της απώλειας των στρατιωτών ή της ανακωχής.
Τελικά, ύστερα από σύντομη πολιορκία, ο Δημοσθένης παραχώρησε μια σύντομη άτυπη ανακωχή, που περιλάμβανε ανεφοδιασμό των αποκλεισμένων, μέχρι να τελειώσουν οι διαβουλεύσεις για τελική επίσημη ανακωχή ή και ειρήνη. Στην Αθήνα επικράτησε η γνώμη, υποκινούμενη και από την δημαγωγική ρητορική του Κλέωνα, να τεθούν βαριοί όροι τους οποίους οι Σπαρτιάτες βρήκαν υπερβολικούς.
Έτσι οι διαβουλεύσεις ναυάγησαν και ο Δημοσθένης διατάχθηκε να τερματίσει την ανακωχή και να εξολοθρεύσει τη φρουρά. Κατόρθωσε να το κάνει και μάλιστα χωρίς τις αναμενόμενες σχετικά μεγάλες απώλειες. Κατόρθωσε λοιπόν να πραγματοποιήσει απόβαση αρκετά αιφνιδιαστικά ώστε να είναι επιτυχημένη και επιτέθηκε στους καταπονημένους από τις προηγούμενες κακουχίες Σπαρτιάτες με τη χρήση ψιλών σε μεγάλη αναλογία σε σχέση με τους οπλίτες. Η μάχη με τη σπαρτιατική φρουρά έγινε κυρίως με βολές ακοντίων και βελών από απόσταση. Ένα σημαντικό ποσοστό της φρουράς παραδόθηκε, προς μεγάλη κατάπληξη των πάντων.
Επανάσταση του 1821
Στη Σφακτηρία έγινε επίσης μάχη κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 μεταξύ των Ελλήνων και των Φιλελλήνων από τη μία μεριά και των Τουρκοαιγυπτίων από την άλλη, όταν στις 16 Απριλίου 1825 ο Ιμπραήμ ήρθε εναντίον του νησιού που το υπερασπιζόταν ο Μαυροκορδάτος με τον Σαχτούρη, τον Τσαμαδό και τον Χιλίαρχο Σταύρο Σαχίνη με χίλιους άνδρες. Η άνιση μάχη έληξε με ήττα των Ελληνικών δυνάμεων. Σκοτώθηκαν ο Τσαμαδός ο Σταύρος Σαχίνης και ο φιλέλληνας Ιταλός Σανταρόζα. Ο Μαυροκορδάτος κι ο Σαχτούρης κατάφεραν να διαφύγουν με το πλοίο του Τσαμαδού, τον Άρη, ο οποίος διέσχισε τον αιγυπτιακό στόλο και κατάφερε να διαφύγει διάτρητος από τις σφαίρες, χωρίς κατάρτια και με λίγες απώλειες.
Αργότερα στη Σφακτηρία στήθηκε αναμνηστική πυραμίδα στη μνήμη του Σανταρόζα και των Ελλήνων ηρώων, καθώς και μνημεία προς τιμή των Άγγλων, Ρώσων και Γάλλων που έπεσαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου (8 Οκτώβρη του 1827).
Η νήσος Σφακτηρία είναι προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR2550008, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, από τον Οκτώβριο του 2010.[1][2][3] Η περιοχή είναι σημαντική ως σταθμός των διαχειμάζοντων και μεταναστευτικών ειδών: λευκοτσικνιάς, αργυροτσικνιάς, χαλκόκοτα, νεροχελίδονο, βαλτότρυγγας, λασπότρυγγας και γελογλάρονο. Στη χλωρίδα του νησιού περιλαμβάνονται: θαμνοκυπάρισσα, Ευφορβίες δενδροειδείς, Ruta chalepensis, ασφάκες και άλλα φρύγανα.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
