Συμπόσιο

Στην αρχαία Ελλάδα το συμπόσιο (συν+πόσις,^[1] «συνάθροιση ανθρώπων που πίνουν») αποτελούσε έναν από τους πιο αγαπημένους τρόπους διασκέδασης, μια συγκέντρωση φίλων ή ένα πάρτι όπως θα λέγαμε σήμερα. Σε ορισμένα από αυτά, οι συμμετέχοντες συνεισέφεραν ή οικονομικά, ή με τρόφιμα, τα οποία και λέγονταν συμβολές. Ο Όμηρος τα αποκαλεί εράνους, ενώ γνωστές είναι οι αρχαίες σχετικές φράσεις δειπνείν από συμβολών, ή δείπνον από σπυρίδος.

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Συμπόσιο (αποσαφήνιση).

Σκηνή από συμπόσιο: οι συνδαιτημόνες παίζουν κότταβο ενώ μία κοπέλα παίζει αυλό. Αττικός ερυθρόμορφος κρατήρας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Μαδρίτης, 420 π.Χ. περίπου.

Περιγραφή

Το συμπόσιο περιελάμβανε δύο στάδια: το πρώτο μέρος ήταν αφιερωμένο στο φαγητό, που σε γενικές γραμμές ήταν λιτό, ενώ το δεύτερο στην κατανάλωση ποτού. Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι έπιναν κρασί και μαζί με το γεύμα, ενώ τα διάφορα ποτά συνοδεύονταν από μεζέδες (τραγήματα): κάστανα, κουκιά, ψημένους κόκκους σίτου ή ακόμη γλυκίσματα από μέλι, που είχαν ως στόχο την απορρόφηση του οινοπνεύματος ώστε να επιμηκυνθεί ο χρόνος της συνάθροισης.

Το δεύτερο μέρος ξεκινούσε με σπονδή, τις περισσότερες φορές προς τιμή του Διονύσου. Κατόπιν οι παριστάμενοι συζητούσαν ή έπαιζαν διάφορα επιτραπέζια παιχνίδια, όπως ο κότταβος. Συνεπώς τα άτομα έμεναν ξαπλωμένα σε ανάκλιντρα (κλίναι), ενώ χαμηλά τραπέζια φιλοξενούσαν τα φαγώσιμα και τα παιχνίδια. Χορεύτριες, ακροβάτες και μουσικοί συμπλήρωναν την ψυχαγωγία των παρευρισκόμενων. Ένας «βασιλιάς του συμποσίου» ο οποίος εκλεγόταν στην τύχη αναλάμβανε να υποδεικνύει στους δούλους την αναλογία κρασιού και νερού κατά την προετοιμασία των ποτών.

Εντελώς απαγορευμένο στις γυναίκες, με εξαίρεση τις χορεύτριες και τις εταίρες, το συμπόσιο ήταν ένα σημαντικότατο μέσο κοινωνικοποίησης στην αρχαία Ελλάδα. Μπορούσε να διοργανωθεί από έναν ιδιώτη για τους φίλους ή για τα μέλη της οικογένειάς του, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα με τις προσκλήσεις σε δείπνο. Μπορούσε επίσης να αφορά τη μάζωξη μελών μιας θρησκευτικής ομάδας ή μιας εταιρείας (ενός είδος κλειστού κλαμπ για αριστοκράτες). Τα πολυτελή συμπόσια προφανώς προορίζονταν για τους πλούσιους, ωστόσο στα περισσότερα σπιτικά θρησκευτικές ή οικογενειακές γιορτές αποτελούσαν αφορμή για δείπνο, έστω και ταπεινότερο.

Το συμπόσιο ως πρακτική εισήγαγε κι ένα λογοτεχνικό ρεύμα: το Συμπόσιον του Πλάτωνα, το ομώνυμο έργο του Ξενοφώντα, Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον του Πλουτάρχου και οι Δειπνοσοφισταί του Αθήναιου αποτελούν χαρακτηριστικά έργα.

Δείτε επίσης

• Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα
• Πλακουντοποιικόν σύγγραμμα
• Λοπαδο­τεμαχο­σελαχο...

Παραπομπές

1. Cholidou, Anastasia (2022). The symposium in ancient Macedonia. An approach through domestic architectural remains. Θεσσαλονίκη: International Hellenic University. σελ. 9.

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Σκηνές από συμπόσια