Οι Σκαμβωνίδες ή Σκαμμωνίδες ή Σκαμωνίδες ή Σκαβωνίδες (αρχαία ελληνικά: Σκαμβωνίδαι ή Σκαμμωνίδαι[1] ή Σκαμωνίδαι[2] ή Σκαβωνίδαι[3])[4] ήταν αρχαίος οικισμός και δήμος της Λεοντίδας[5] (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας), ο οποίος πιθανόν βρισκόταν στην πόλη της Αθήνας και μάλιστα εντός του Θεμιστοκλείου τείχους. Η τοποθεσία του δήμου αυτού δεν έχει ακόμα ταυτιστεί με κάποια σημερινή περιοχή.
 Επιτύμβια στήλη ανώνυμου δημότη των Σκαμβωνιδών, περίπου 420-410 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού. | |
| Γενικά στοιχεία | |
|---|---|
| Ονομασία | Σκαμβωνίδαι |
| Άλλες ονομασίες | Σκαμμωνίδαι ή Σκαμωνίδαι ή Σκαβωνίδαι |
| Κύριος οικισμός | Σκαμβωνίδες |
| Διοικητικά στοιχεία | |
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
| Ονομασία δήμου | Δήμος Σκαμβωνιδών |
| Ονομασία δημότη | Σκαμβωνίδης |
| Φυλή | Λεοντίδα Αδριανίδα |
| Τριττύς | Άστεως |
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
| Αριθμός βουλευτών | |
| 1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ. | 3 |
| 2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ. | 4 |
| 3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ. | 4 |
| 4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
| 5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
| Ιστορική εξέλιξη | |
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
| Λήξη | 3ος αιώνας |
| Αντικαταστάθηκε από | Δήμος Αθηναίων |
| Λατρευτικές παραδόσεις | |
| Ιερά | Ιερό του Λέοντα Βωμός του Φρατρίου Διός Βωμός της Φρατρίας Αθηνάς. |
| Αρχαιολογία | |
| Περιοχή | |
| Αρχαία Αττική Σήμερα: Σήμερα: Αθήνα | |
_Attica_Demos_II-el.svg) | |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αθήνας | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ετυμολογία
Στο παρελθόν υπήρχε η πεποίθηση ότι αυτό το όνομα ήταν στενά συνδεδεμένο με εκείνο του δήμου της Μελίτης: Σύμφωνα με την παράδοση, ο πατέρας της ναϊάδας Μελίτης, συζύγου του Ηρακλή (από την οποία ονομάστηκε ο αντίστοιχος δήμος), ο Μύρμηξ ή Μύρμηκας, κατασκεύασε την οδό Μύρμηκος,[6] που έφτανε ως τις Σκαμβωνίδες.
Σήμερα, ωστόσο, πιστεύεται ότι το όνομα του δήμου προέρχεται από τους δρόμους του και τη κυρτή ή λοφώδη φύση του τόπου, στον οποίο βρισκόταν, που ήταν κυρτός ή “στραβός” (αρχαία ελληνικά: σκαμβός).[7][8]
Τοποθεσία των αρχαίων Σκαμβωνιδών
Ο δήμος των Σκαμβωνιδών, ήταν δήμος του άστεως[9] και σύμφωνα με τις περισσότερες απόψεις των ερευνητών,[10] πιθανόν βρισκόταν μέσα στην πόλη της Αθήνας και μάλιστα εντός του Θεμιστοκλείου τείχους, στο βόρειο μέρος της πόλης[11] ή στα βορειοδυτικά[12][13] της πόλης, στο δρόμο προς τον Ιππιο Κολωνό[14] και βόρεια της Ακρόπολης.[15]
Παλαιότερες πηγές ήθελαν το δήμο, ο οποίος αναφέρεται και από τον Παυσανία,[16] «παρά την προς δυσμάς παραλίαν της Αττικής, κατά τον Ελευσίνιον κόλπον, προς ανατολάς της Ελευσίνος».[17][18]
Σύμφωνα με άλλους ερευνητές, με βάση το σκεπτικό ότι στο χώρο των Δυτικών Λόφων (ο λόφος του Μουσείου, γνωστός σήμερα ως λόφος Φιλοπάππου, ο λόφος της Πνύκας και ο λόφος των Νυμφών οι οποίοι βρίσκονται στα δυτικά της Ακρόπολης των Αθηνών) αναπτύχθηκε ο αρχαίος δήμος της Κοίλης και το νοτιοδυτικό τμήμα του αρχαίου δήμου της Μελίτης,[19] τοποθετούν το δήμο των Σκαμβωνιδών νοτιότερα αυτού της Μελίτης ή νοτιότερα του άστεως των Αθηνών.[20] Μερικοί επίσης θεωρούν ότι στην έκταση του δήμου των Σκαμβωνιδών περιλαμβανόταν η σημερινή περιοχή γνωστή ως Κουκάκι.[21]
Πάντως, προς το παρόν, η θέση των Σκαμβωνιδών παραμένει αβέβαιη, καθώς η ανασκαφική σκαπάνη ακόμα δεν έχει ταυτίσει την περιοχή του αρχαίου δήμου με κάποια από τις σημερινές συνοικίες της Αθήνας ή των γύρω περιοχών.[22]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές που έχουν βρεθεί (IG II² 918)[23] συμμετείχε[24] με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500 κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.), με 4 βουλευτές στη Βουλή των 600 κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) επίσης με 4 βουλευτές κατά την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.). Ο αριθμός για την επόμενη τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127 μ.Χ.) δεν είναι γνωστός, ενώ κατά την έναρξη της πέμπτης περιόδου (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος εντάχθηκε στην Αδριανίδα φυλή (επίσης με άγνωστο αριθμό βουλευτών - αντιπροσώπων).
Οι κάτοικοι των Σκαμβωνιδών
Ο δημότης των αρχαίων Σκαμβωνιδών ονομαζόταν Σκαμβωνίδης.[25][26][27] Ο πιο γνωστός δημότης του δήμου ήταν ο Αλκιβιάδης, γιος του Κλεινία.[28]
Λατρευτικές παραδόσεις
Το ιερό ημερολόγιο των Σκαμβωνιδών, που χρονολογείται από το 460 π.Χ., είναι το παλαιότερο του είδους του και είναι επίσης το πρώτο διάταγμα αρχαίου αττικού δήμου που βρέθηκε. Ρυθμίζει διάφορα θρησκευτικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των θυσιών, με βάση το κρέας, καθώς και τη συμμετοχή του δήμου σε εορτές της πόλης.
Στο δήμο υπήρχε επίσης ιερό του Λέοντα και βωμοί του Φρατρίου Διός και της Φρατρίας Αθηνάς.
Προσωπικότητες από τις Σκαμβωνίδες
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο των Σκαμβωνιδών, όπως ο Δημάλκης ο Σκαμβωνίδης, ο Δημήτριος ο Σκαμβωνίδης, ο Διότειμος ο Σκαμβωνίδης κ.α.[29] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
- Κλεινίας, (γεννήθηκε στις αρχές του πέμπτου αιώνα π.Χ.) και η σύζυγός του Δεινομάχη (κόρη του Μεγακλή), γονείς του Αλκιβιάδη,
- Αξίοχος, αδελφός του Κλεινία και θείος του Αλκιβιάδη,
- Αλκιβιάδης, (γεννήθηκε το 450 π.Χ.)
- Αδείμαντος, (γεννήθηκε γύρω στα μέσα του πέμπτου αιώνα π.Χ.),
- Καλλίας, Αθηναίος αριστοκράτης (γεννήθηκε στα μέσα του πέμπτου αιώνα π.Χ.),
Δείτε επίσης
Παραπομπές - σημειώσεις
Πηγές – βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
