Με τον όρο Σιδηρούν Παραπέτασμα (iron curtain) ονομάστηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η νοητή διαχωριστική γραμμή μεταξύ αφ’ ενός της Σοβιετικής Ένωσης και των υπό την επιρροή των σοσιαλιστικών καθεστώτων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης (Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Ανατολική Γερμανία, Βουλγαρία κλπ), και αφ’ ετέρου των κρατών του Νατοϊκού συνασπισμού και των συμμάχων τους. [1]
Ιστορία του όρου
Τον όρο χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στην περιβόητη διάλεξή του στο κολέγιο Ουεστμίνστερ, στο Φούλτον του Μιζούρι, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στις ΗΠΑ τον Μάρτιο του 1946, όπου μίλησε πρώτη φορά για το Σιδηρούν Παραπέτασμα:
Από το Στετίνο στη Βαλτική έως την Τεργέστη στην Αδριατική Θάλασσα ένα σιδηρούν παραπέτασμα πέφτει πάνω στην ήπειρο. Πίσω από τη γραμμή αυτή βρίσκονται όλες οι πρωτεύουσες των παλαιών κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης — Βαρσοβία, Ανατολικό Βερολίνο, Πράγα, Βιέννη, Βουδαπέστη, Βελιγράδι, Βουκουρέστι και Σόφια. Όλες αυτές οι φημισμένες πόλεις και οι πληθυσμοί που τις περιβάλλουν, βρίσκονται σε αυτό που πρέπει να ονομάσω σοβιετική σφαίρα. [...] Τα κομμουνιστικά κόμματα, που ήταν πολύ μικρά σε αυτές τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, έχουν καταλάβει εξέχουσα θέση και δύναμη δυσανάλογη με την αριθμητική τους ισχύ και αποσκοπούν στο να επιβάλουν παντού τον ολοκληρωτικό τους έλεγχο. [2]
Η χρήση του όρου
Η έκφραση αυτή χρησιμοποιήθηκε από τις δυτικές κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να προπαγανδίσει την απαγόρευση ελεύθερης επικοινωνίας των δορυφόρων της ΕΣΣΔ (ανατολικό μπλοκ) με τον υπόλοιπο κόσμο, προκειμένου οι πολίτες τους να παραμένουν στο εσωτερικό τους και οι μη ελεγχόμενες πληροφορίες να μένουν απ' έξω. Έτσι η έννοια του Σιδηρού Παραπετάσματος εκτεινόταν και στα λιμάνια και αεροδρόμια των χωρών αυτών. Σημειώνεται ότι όλα τα υπό ξένη σημαία πλοία που κατέπλεαν σε λιμάνια των κρατών του ανατολικού μπλοκ φυλάγονταν από ένοπλους στρατιώτες.
Οι αιτίες που χρησιμοποιήθηκε
Ιστορικά, η δικαιολογία με την οποία εξαπλώθηκε στο δυτικό μπλοκ αυτός ο όρος, περί της αποτροπής επαφής των λαών των χωρών του Παραπετάσματος με άλλους λαούς, δεν ευσταθεί απόλυτα, δεδομένου ότι και στη Συρία επί εποχής Χαφέζ αλ-Άσαντ, που δεν ήταν λενινιστικό κράτος, υπήρξαν παρόμοια μέτρα τα οποία απέτρεπαν ακόμη και εισαγωγή ευρωπαϊκών προϊόντων, καθαρά για οικονομικούς λόγους. Συνεπώς, ο όρος πρέσβευε στην εποχή του περισσότερο μια οικονομική αντίληψη επί συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου, και κατ' επέκταση συγκεκριμένου συνασπισμού χωρών όπου παρουσιαζόταν αδυναμία εμπορικής διείσδυσης των άλλων. Λόγω του φορτισμένου ψυχροπολεμικού κλίματος ωστόσο, προπαγανδιζόταν έντονα ως όρος που αφορούσε πολιτικές, ιδεολογικές διαφορές.
Πηγές
- Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.15ος, σ.510
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Γρηγόριος Ψαλλίδας, «Το Σιδηρούν Παραπέτασμα», άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας Η Καθημερινή, 22 Αυγούστου 2011. (ανάκτηση 24.XI.2015)
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
