Σαμνίτες

Οι Σαμνίτες ήταν αρχαίος Ιταλικός λαός στην κεντρική Ιταλία με πρωτεύουσα το Σάμνιον, στην περιοχή του σημερινού Αμπρούτσο, βρέθηκαν σε πολλούς πολέμους με την Ρωμαϊκή Δημοκρατία μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ.^[1] Μιλούσαν την Οσκική γλώσσα και ήταν παρακλάδι των Σαβίνων, χωρίστηκαν σε τέσσερις φυλές : Ιρπίνοι, Καυδίνοι, Καρακηνοί και Πέντροι.^[2] Όταν επιτέθηκαν οι Γαλάτες (354 π.Χ.) συμμάχησαν με την Ρώμη αλλά αργότερα έγιναν μεγάλοι εχθροί και βρέθηκαν σε μια σειρά από πολέμους (343 π.Χ. - 341 π.Χ., 327 π.Χ. - 304 π.Χ. και 298 π.Χ. - 290 π.Χ.).^[3] Παρά το γεγονός ότι οι Σαμνίτες συνέτριψαν τους Ρωμαίους σε μάχη στα Καυδιανά δίκρανα (321 π.Χ.) τελικά υποτάχθηκαν. Οι εξασθενημένοι Σαμνίτες βοήθησαν τον βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο τον Μέγα και τον Αννίβα στους πολέμους τους εναντίον των Ρωμαίων (280 π.Χ. - 275 π.Χ. και 218 π.Χ. - 201 π.Χ.). Συμμετείχαν στους Κοινωνικούς Πολέμους (91 π.Χ. - 87 π.Χ.) και στον τελικό εμφύλιο πόλεμο (82 π.Χ.) που ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας τους νίκησε στην "Μάχη της Πύλης Κόλιν" (82 π.Χ.).^[4] Στην συνέχεια εξαφανίστηκαν σαν αυτόνομος λαός και ενσωματώθηκαν με τους Ρωμαίους.^[5][6]

Σαμνίτες στρατιώτες σε ψηφιδωτό στην Νώλα (4ος αιώνας π.Χ.)

Καταγωγή

Σύμφωνα με τον Στράβωνα και με νομίσματα που κόπηκαν στην διάρκεια του Κοινωνικού Πολέμου οι Σαμνίτες εξορίστηκαν από τους Σαβίνες. Οι Σαβίνες νίκησαν σε πόλεμο τους Ομβρικούς, αποφάσισαν να αφιερώσουν τα λάφυρα και τα αιχμάλωτα μωρά στον θεό Μαρς. Όταν ενηλικιώθηκαν τα μωρά ενώθηκαν μεταξύ τους πολλοί Λουκανοί και έφυγαν να ιδρύσουν αποικία, ένας ταύρος τους καθοδήγησε στην νέα τους κατοικία, στην συνέχεια τον θυσίασαν στον θεό Μαρς.^{[4][7][8][9][10]} Τον 5ο αιώνα π.Χ. κατέλαβαν την Ιταλική Καμπανία, οι Ετρούσκοι εγκατέλειψαν την περιοχή.^[11] Δεν γνωρίζουμε πόσες Σαμνίτικες πόλεις και πόσοι άνδρες συμμετείχαν στην εκστρατεία, μια πιθανή πόλη είναι το Καύδιον.^[12] Η πιθανότερη αιτία της κατάκτησης ήταν το εύφορο έδαφος το οποίο χάρη στην γονιμότητα θα μπορούσε να εξασφαλίσει τροφή στους εξαντλημένους εποίκους, οι κατακτητές είχαν ελάχιστα εφόδια και δεν γνώριζαν γεωργικές μεθόδους.^[13][14] Τα επόμενα χρόνια οι υπόλοιποι Ιταλικοί λαοί όπως οι Λατίνοι, οι Βόλσκοι και οι Ηπειρώτες θα βρεθούν σε νέους πολέμους με τους Ρωμαίους.^[15]

Σαμνίτικοι Πόλεμοι

Κύριο λήμμα: Σαμνιτικοί Πόλεμοι

Παρά το ότι η παλιότερη καταγραφή αναφέρεται για τους Σαμνίτες σε Συνθήκη (354 π.Χ.) με την οποία καθορίζονταν τα σύνορα τους ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τους Ρωμαίους όταν κατέκτησαν τους Βόλσκους. Αμέσως μετά ξέσπασαν οι Σαμνίτικοι Πόλεμοι (343 π.Χ.), οι Σαμνίτες επιτέθηκαν στους Σιδικίνους οι οποίοι κατέφυγαν στην Κάπουα, οι Σαμνίτες πολιόρκησαν την Κάπουα και ξέσπασε πόλεμος με την Καμπανία.^[16] Οι Καμπάνιοι ηττήθηκαν σε δύο μάχες και πήγαν να ζητήσουν βοήθεια από τους Ρωμαίους, οι Σαμνίτες άφησαν στην περιοχή ισχυρή στρατιωτική παρουσία. Οι Ρωμαίοι συμφώνησαν να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις με τους Σαμνίτες, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα και η Ρώμη κήρυξε τον πόλεμο στους Σαμνίτες. Οι σύγχρονοι ιστορικοί αμφιβάλλουν για τις υπερβολές που γράφει ο Τίτος Λίβιος σχετικά με την περιγραφή του Α΄ Σαμνίτικου Πολέμου, πιθανότατα η προσήλωση του στην Ρώμη τον οδήγησε σε διαστρεύλωση των γεγονότων. Το βέβαιο είναι ότι η Ρωμαίοι νίκησαν αλλά η συντριβή των Σαμνιτών δεν ήταν τόσο μεγάλη όπως την περιγράφει ο Λίβιος, ο πόλεμος έληξε όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν το Σάμνιον. Οι Σαμνίτες ξεκίνησαν ειρηνικές διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην λήξη του πρώτου πολέμου.^{[5][17][18][19][20][21][22][23]}

Ο Β΄ Σαμνίτικος Πόλεμος ξεκίνησε όταν οι πόλεις Φρεγέλλαι και Παλαιόπολις δέχθηκαν επίθεση από τους Σαμνίτες, συμμάχησαν με τους Βεστίνους, τα νέα έφτασαν στην Ρώμη που ετοιμάστηκε για μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία εναντίον των Σαμνιτών. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι τα κίνητρα του Β΄ Σαμνίτικου Πολέμου ήταν καθαρά οικονομικά. Στον πόλεμο εναντίον των Ρωμαίων συμμετείχαν πολλές Ιταλικές φυλές όπως οι Αύσονες, οι Σιδικίνοι, η Δαυνία, οι Ιάπυγες, οι Μεσσάπιοι ακόμα και η ίδια η πόλη του Τάραντα. Μετά την μάχη στα Καυδιανά δίκρανα ακολούθησε μια προσωρινή ανακωχή ανάμεσα στους Σαμνίτες και τους Ρωμαίους. Μετά από πολλά χρόνια μάχης οι Ετρούσκοι συμμάχησαν με τους Σαμνίτες αλλά ηττήθηκαν ξανά από τους Ρωμαίους, οι Σαμνίτες δραπέτευσαν στην Απουλία.^{[17][18][19][20][21][22]} Αργότερα ξέσπασε ο Γ΄ Σαμνίτικος Πόλεμος (298 π.Χ.), η αιτία ήταν οι εντάσεις ανάμεσα στους Ρωμαίους και στους Σαμνίτες όταν οι Λουκανοί ζήτησαν την βοήθεια των Ρωμαίων. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή οι Ρωμαίοι και οι Ετρούσκοι βρέθηκαν σε σύγκρουση χάρη στις Συνθήκες που υπέγραψαν οι Ρωμαίοι και οι Πίκεντες. Μετά από λίγα χρόνια μάχης οι Ετρούσκοι προχώρησαν σε νέες εκστρατείες εναντίον των Ρωμαίων με αποκορύφωμα την νίκη των Ρωμαίων στην "Μάχη του Σεντίνουμ". Μετά την "Μάχη της Ακουιλονίας" ο Σαμνίτικος λαός διαλύθηκε και ενσωματώθηκε με τους Ρωμαίους, οι Ρωμαίοι ίδρυσαν νέα αποικία στην Βενόζα.^{[5][17][18][19][20][21][22][23][24]}

Τα επόμενα χρόνια

Οι Σαμνίτες ήταν ένας από τους Ιταλικούς λαούς που πολέμησαν στο πλευρό του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου του Μέγα, νίκησαν τους Ρωμαίους αλλά όταν αποχώρησε ο Πύρρος βρέθηκαν σε αδυναμία και παραδόθηκαν. Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος πολλοί από αυτούς πολέμησαν με τον Αννίβα αλλά οι περισσότεροι έμειναν πιστοί στην Ρώμη. Οι Σαμνίτες εξεγέρθηκαν με πολλές άλλες φυλές στον Κοινωνικό Πόλεμο επειδή αρνήθηκαν να τους δώσουν τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη, οι Ρωμαίοι τους υπέταξαν έδωσαν ωστόσο σε πολλούς τον τίτλο για να αποφύγουν περαιτέρω ταραχές. Οι Σαμνίτες υποστήριξαν κατόπιν τον εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Σύλλα, ένας Σαμνίτης άντρας ο Πόντιος Τελεσίνος και άλλοι δύο ο ένας Λουκανός ανέλαβαν την ηγεσία εναντίον του Σύλλα. Η μάχη ήταν κλειστή αλλά ο Σύλλας νίκησε τους αντιπάλους του στην "Μάχη της Πύλιν Κόλιν", έπεσε και ο Πόντιος Τελεσίνος. Στην διάρκεια της μάχης ο Πόντιος Τελεσίνος πήγε στους στρατιώτες του και τους είπε σύμφωνα με την παράδοση ότι οι λύκοι δεν θα φύγουν αν δεν εξαφανίσουν πρώτα το δάσος στο οποίο ζούσαν.^[25]

Παραπομπές

1. Pinhasi, Ron; Stock, Jay T. (2011-06-24). Human Bioarchaeology of the Transition to Agriculture. John Wiley & Sons
2. Stek, Tesse D. Cult Places and Cultural Change in Republican Italy: A Contextual Approach to Religious Aspects of Rural Society after the Roman Conquest, Amsterdam University Press, 2009, σσ. 213–22
3. Robson, D. O. “The Samnites in the Po Valley.” The Classical Journal, vol. 29, no. 8, The Classical Association of the Middle West and South, 1934, σσ. 599–608
4. "Samnite (people)". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved 29 November 2012
5. Edward Togo Salmon (1967). Samnium and the Samnites. Cambridge University Press. σ. 30
6. Davies, Penelope J. E. (2020-06-09). Architecture and Politics in Republican Rome. Cambridge University Press
7. Scopacasa, Rafael (2015-06-25). Ancient Samnium: Settlement, Culture, and Identity between History and Archaeology. OUP Oxford
8. Rüpke, Jörg (2011-04-18). A Companion to Roman Religion. John Wiley & Sons
9. Strabo, Geography, book 4, 7 BCE, σ. 465, Alexandria
10. Liddell, Henry George (1899). A History of Rome: From the Earliest Times to the Establishment of the Empire with Chapters on the History of Literature and Art. Harper & Brothers
11. Ring, Trudy; Watson, Noelle; Schellinger, Paul (2013-11-05). Southern Europe: International Dictionary of Historic Places. Routledge
12. Ward, Allen M.; Heichelheim, Fritz M.; Yeo, Cedric A. (2016-05-23). History of the Roman People
13. Rotter, Timothy W. (1990). Roman Italy. University of California Press
14. Schultz, Celia E.; Ward, Allen M.; Heichelheim, F. M.; Yeo, C. A. (2019-04-03). A History of the Roman People
15. Roselaar, Saskia T. (2012-05-07). Processes of Integration and Identity Formation in the Roman Republic. BRILL
16. Terrenato, Nicola (2019-05-02). The Early Roman Expansion into Italy: Elite Negotiation and Family Agendas. Cambridge University Press
17. Cornell, Tim (2012). The Beginnings of Rome: Italy and Rome from the Bronze Age to the Punic Wars (c.1000–264 BC). Routledge
18. Oakley, SP (1998), A Commentary on Livy Books VI–X, Volume II: Books VII–VIII, Oxford: Oxford University Press
19. Forsythe, Gary (2006-08-07). A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War. University of California Press
20. Polybius, The Histories
21. Eutropius, Abridgment of Roman History
22. Russo, Federico (2007). Kinship In Roman-Italian Relationships: Diverse Traditions, Perspectives And Interpretations In Vellius Paterculus And Other Roman And Greek Historical Writers
23. Esposito, Gabriele (2021-01-30). Armies of Ancient Italy 753-218 BC: From the Foundation of Rome to the Start of the Second Punic War. Pen and Sword Military
24. Harris, William Vernon (1985). War and Imperialism in Republican Rome, 327-70 B.C. Clarendon Press
25. Crawford, Michael Hewson (1993). The Roman Republic. Harvard University Press

Πηγές

• Salmon, Edward Togo. Samnium and the Samnites. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1967.
• Forsythe, Gary. A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War. Berkeley: University of California Press, 2005.
• Jones, Howard. Samnium: Settlement and Cultural Change: the Proceedings of the Third E. Togo Salmon Conference On Roman Studies. Providence, RI: Center for Old World Archaeology and Art, 2004.
• Paget, R. F. Central Italy: An Archaeological Guide; the Prehistoric, Villanovan, Etruscan, Samnite, Italic, and Roman Remains, and the Ancient Road Systems. 1st U.S. ed. Park Ridge, NJ: Noyes Press, 1973.
• Salvucci, Claudio R. A Vocabulary of Oscan: Including the Oscan and Samnite Glosses. Southampton, Pa.: Evolution Pub., 1999.
• Stek, Tesse. Cult Places and Cultural Change In Republican Italy: A Contextual Approach to Religious Aspects of Rural Society After the Roman Conquest. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2010.