Πλειάδες (αστρονομία)

Πλειάδες ή Πλειάς ή Μ45 στην αστρονομία ονομάζεται ανοικτό αστρικό σμήνος που ανήκει στον αστερισμό Ταύρο.

Πλειάδες

Οι Πλειάδες
Παρατηρησιακά δεδομένα (J2000 Εποχή)
Αστερισμός	Ταύρος
Ορθή αναφορά	3h 47m 24s[1]
Απόκλιση	+24° 7′[1]
Απόσταση	440 ly (135 pc[2][3])
Φαινόμενο μέγεθος (V)	1,6 [4]
Φαινόμενες διαστάσεις (V)	110'
Άλλοι προσδιορισμοί	Μεσιέ 45, Εφτά αδελφές [1]
Δείτε επίσης: Ανοικτό σμήνος, Κατάλογος ανοικτών σμηνών

Από τους αστέρες του σμήνους των Πλειάδων είναι ορατοί με γυμνό μάτι μόνο έξι ή οκτώ, ενώ με το τηλεσκόπιο αποκαλύπτεται ότι το σμήνος αποτελείται από 2.500 περίπου αστέρες μέχρι του 17ου μεγέθους. Οι λαμπρότεροι από αυτούς έχουν ιδιαίτερα ονόματα και είναι οι κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης: Αλκυόνη, Μαία, Μερόπη, Ηλέκτρα, Κελαινώ, Ταϋγέτη και Στερόπη.

Όλοι οι αστέρες των Πλειάδων παρουσιάζουν την αυτή ιδία κίνηση, που καταμαρτυρεί την κοινή φυσική καταγωγή και ύπαρξη και άλλων φυσικών δεσμών μεταξύ τους. Επίσης οι αστέρες αυτοί περιβάλλονται από διάχυτη νεφελώδη ύλη που καλείται συνολικά «νεφέλωμα των Πλειάδων».

Οι Πλειάδες απέχουν από τη Γη περίπου 440 ως 480 έτη φωτός.

Τα ονόματά τους δόθηκαν από τις επτά Πλειάδες από την Ελληνική μυθολογία.

Λαογραφία

Οι από της αρχαιότητας παρατηρήσεις των Πλειάδων δεν ξέφυγαν από την προσοχή του ελληνικού λαού, που τις ονόμασε κοινώς Πούλια ή Πλειά ή Πιλειά ή Απλειά ή Οπλειά ιδιωματικά και ιστορεί πως ήταν επτά αδελφές, γι' αυτό και τις αποκαλούν και «Εφτάστερο» ή «Εξάστερο» (η Μερόπη είναι δυσδιάκριτη), από όπου και ο λαϊκός στίχος από τα «Εκατολόγια της Αγάπης»:

Έξι άστρα σέρνει η Πούλια.

Επίσης από τις παρατηρήσεις γεωργών και ποιμένων δόθηκε συνάφεια με τις εποχές, από όπου και η γνωστή παροιμία: «Όντας η Πούλια βασιλεύει, ο καλός ο ζευγολάτης αποσπέρνει, κι ούτε τσοπάνος στα βουνά, κι ούτε ζευγάς στους κάμπους».

Χαρακτηριστικές είναι και οι εκφράσεις: «Άμα σκάσει η Πούλια» ή «μέχρι να πέσει η Πούλια στη θάλασσα».

Κατά τη νεοελληνική παράδοση η Πούλια ήταν «κλώσσα με εφτά κλωσσόπουλα» από τα οποία επέζησε το ένα, ενώ τα άλλα έγιναν αστέρια, από όπου και το όνομα «Κλωσσαριά».

Στους ανατολικούς λαούς οι Πλειάδες συνδέθηκαν με την Αστρολατρία, έτσι οι Πέρσες γιόρταζαν κατά το μεσονύκτιο της 17ης Νοεμβρίου τη μεσουράνησή τους. Τότε ο βασιλέας των Περσών δεν αρνιόταν καμία χάρη που ζητούσαν οι υπήκοοί του. Αλλά και οι Αιγύπτιοι από αυτή την ημέρα άρχιζαν τις προς τιμή της Ίσιδος θρησκευτικές εορτές. Στον Ινδουισμό ονομάζονται Καρτίκα (Krttika) ή Κρττίκα και φέρονται να είναι οι σύζυγοι των επτά σοφών Ρίσσι (Rishi), οι οποίοι σχετίζονται με τους επτά αστέρες της Μεγάλης Άρκτου. Όταν κάποτε αμφισβήτησαν οι επτά Ρίσσι την συζυγική πίστη των συζύγων τους, χώρισαν οι έξι από αυτούς και εκείνες τότε αποχώρησαν και έγιναν οι Πλειάδες. Άλλοι λαοί συνδύασαν τις Πλειάδες με τα επτά αγαθά πνεύματα των Βέντα και της Ζενταβέστα.

• Σήμερα ακόμη για πολλές φυλές στην Πολυνησία οι Πλειάδες αποτελούν αντικείμενο λατρείας.

Παραπομπές

1. «SIMBAD Astronomical Database». Results for M45. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2007.
2. Percival, S. M.; Salaris, M.; Groenewegen, M. A. T. (2005), The distance to the Pleiades. Main sequence fitting in the near infrared, Astronomy and Astrophysics, v.429, p.887.
3. Zwahlen, N.; North, P.; Debernardi, Y.; Eyer, L.; Galland, F.; Groenewegen, M. A. T.; Hummel, C. A. (2004), A purely geometric distance to the binary star Atlas, a member of the Pleiades, Astronomy and Astrophysics, v.425, p.L45.
4. SEDS: Messier 45

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πλειάδες (αστρονομία)

• Το M45 φωτογραφημένο με μεγάλο ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο
• Οι Πλειάδες (M45) στον αστροφωτογραφικό ιστοτόπο του T. Yoshida
• Εικόνες και πληροφορίες για τις Πλειάδες από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρυ
• Η ιστοσελίδα των Πλειάδων στους SEDS
• Πληροφορίες και εικόνες από το Αγγλοαυστραλιανό Αστεροσκοπείο
• Βάση δεδομένων ανοικτών σμηνών WEBDA για το σμήνος των Πλειάδων - E. Pauzen (Πανεπ. Βιέννης)
• NightSkyInfo.com: Οι Πλειάδες
• Αστρονομία των Μάγια