Η Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος (ΥΒΕ) και από τον Ιούλιο του 1942 Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις (ΠΑΟ), ήταν αντιστασιακή και αντικομμουνιστική οργάνωση, αμφιλεγόμενου χαρακτήρα.[1] Ήταν αμφιλεγόμενη αντιστασιακή οργάνωση καθώς μέλη της ήταν και διορισμένοι σε έμμισθες θέσεις από το ναζιστικό καθεστώς όπως ο Αθανάσιος Χρυσοχόου και ο Γεώργιος Θεμελής.[2][3]
ΥΒΕ/ΠΑΟ | |
|---|---|
| Ίδρυση | 10 Ιουλίου 1941(ΥΒΕ) |
| Διάλυση | 1944 |
| Εφημερίδα | Εθνική φωνή |
| Στρατιωτικό σκέλος | Ελληνικός στρατός |
| Ιδεολογία | Αντικομμουνισμός Ελληνικός Εθνικισμός |
| Πολιτικό φάσμα | Δεξιά |
Ίδρυση
Το πρακτικό ίδρυσης της οργάνωσης υπογράφτηκε από τέσσερις αξιωματικούς στις 10 Ιουλίου 1941 στο εσωτερικό του ιερού ναού του Ελευθερίου στη Θεσσαλονίκη.[4] Η διοικούσα επιτροπή επέλεξε την ονομασία «Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος» και έθεσε ως πρώτο σκοπό την εξουδετέρωση της κατοχικής προπαγάνδας στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, ενώ εμφάνισε και αλυτρωτικές διαθέσεις αναφέροντας πως χρειάζεται «προσπάθεια επεκτάσεως των ορίων της Ελλάδος προς τας ιστορικάς της κατευθύνσεις».[4] Ως αντίπαλοι της οργάνωσης κρίθηκαν οι «βουλγαρίζοντες», οι «ρουμανίζοντες» καθώς και οι «εθνικοί μειοδότες».[4]
Αρχική σύσταση
Προσπάθειες συντονισμού και πρώτες ανταρτομάδες
Στην αρχή στελέχη της ΥΒΕ ήρθαν σε επαφή με εκπροσώπους της αντιστασιακής οργάνωσης «Ελευθερία» με σκοπό τον συντονισμό της δράσης τους και την ένωση των οργανώσεων καθώς είχαν παρόμοιους στόχους.[5] Στις συζητήσεις αυτές, συμμετείχε και το ΕΑΜ γεγονός το οποίο φόβιζε τόσο στελέχη της ΥΒΕ όσο και τον ίδιο τον Ψαρρό, καθώς δεν ήθελαν να απορροφηθούν από την αριστερά.[6] Η στάση αυτή οφείλεται και στην ύπαρξη ορισμένων σοσιαλιστικών αλλά αντιεαμικών ομάδων που βρίσκονταν στους κόλπους της ΥΒΕ.[6]
Ύστερα, η ΥΒΕ αποπειράθηκε να προσεγγίσει τις Βρετανικές δυνάμεις και την εξόριστη κυβέρνηση, στέλνοντας στις 17 Οκτωβρίου 1941 την πρώτη έκθεση σχετικά με την κατάσταση στη Βόρεια Ελλάδα.[6] Η απάντηση από το Κάιρο ήταν θετική, με αποτέλεσμα την χρηματοδότηση της οργάνωσης από τους Βρετανούς στις αρχές του 1942. Το υπουργείο Εξωτερικών της Αγγλίας, παρότι φίλα προσκείμενο στην ΥΒΕ, ανέφερε πως κατά την διάρκεια του 1942 δεν είχε ιδιαίτερη δράση.[6] Σε μία προσπάθεια να ανατραπεί η απραξία της οργάνωσης, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος μέσω της Αγγλοελληνικής επιτροπής έστειλε 5.000 χρυσές λίρες και ασύρματους προκειμένου να δημιουργηθούν αντάρτικα σώματα και να αναπτύξει αντιστασιακή δράση.[6] Η αποστολή έφτασε στις αρχές του Φεβρουαρίου του 1943 και στις 20 του ίδιου μήνα συγκροτήθηκε η πρώτη ανταρτοομάδα στη Πιερία.[7]
Έως την άνοιξη του 1943, η ΠΑΟ δεν είχε καμία αντιστασιακή δράση σύμφωνα με βρετανικές και γερμανικές εκθέσεις, με μοναδική εξαίρεση τη μάχη του Φαρδύκαμπου.[8]
Μετονομασία από ΥΒΕ σε ΠΑΟ
Την άνοιξη του 1943, ολοκληρώνοντας μια απόφαση που είχε ληφθεί τον Ιούλιο του 1942, η οργάνωση μετονομάστηκε σε «Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις», σε μία προσπάθεια να βελτιώσει τη φήμη της.[9] Ηγετικά στελέχη της ΠΑΟ διαφώνησαν με τον Αθανάσιο Χρυσοχόου σχετικά με τους λόγους μετονομασίας της οργάνωσης, και ανέφεραν πως έγινε προκειμένου να αποπροσανατολιστούν οι Γερμανοί, να υποδηλωθεί η θέληση για μεγέθυνση της οργάνωσης και να αντιμετωπιστεί η -κατά την ΠΑΟ- εαμική προπαγάνδα ενάντια της.[9] Ο Χάγκεν Φλάισερ αναφέρει πως η μετονομασία της οργάνωσης αποσκοπούσε στην οριστική διακοπή των επαφών της οργάνωσης με φιλοδωσιλογικά στοιχεία.[9]
Την ίδια περίοδο η οργάνωση μέσα από έντυπά της, ενέτεινε τις εκκλήσεις της για ενωμένο αντικατοχικό αγώνα ενώ παρότι μέσα από τα άρθρα της «Εθνικής Φωνής», εφημερίδας της ΠΑΟ, επιτίθετο στο ΕΑΜ, ασκούσε πολύ μεγαλύτερη επίθεση απέναντι στους Τσολάκογλου και Χρυσοχόου.[10] Οι πράξεις αυτές αντιμετωπίστηκαν με δυσπιστία τόσο από το ΕΑΜ, όσο και από άλλες οργανώσεις του δεξιού χώρου, οι οποίες θεωρούσαν ότι αποτελούν προσπάθειες συγκάλυψης των σχέσεων της οργάνωσης με τον Χρυσοχόου.[10]
Αντιεαμικός προσανατολισμός και συγκρούσεις με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
Σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ
Με αφορμή τις σχέσεις της οργάνωσης με τον Αθανάσιο Χρυσοχόου, τον οποίο υποπτεύονταν ως μυστικό αρχηγό της ΥΒΕ/ΠΑΟ, τμήματα του ΕΛΑΣ Δυτικής Μακεδονίας, χτύπησαν τμήματα της και τα διέλυσαν.[7] Ύστερα, αντάρτες της ΥΒΕ είτε προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ, είτε ιδιώτευσαν, είτε συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις.[11] Τον Απρίλιο του 1943 ο ΕΛΑΣ οργάνωσε επίθεση στον Αυγερινο Κοζάνης ενάντια σε ομάδα της ΠΑΟ, συνέλαβε και εκτέλεσε έπειτα από δίκη παρωδία τους αξιωματικούς Πόρτη, Μάντζιο, Μπουλογιάννη και Αγγελόπουλο. [12] Ακολούθως στελέχη της ΠΑΟ, σε συνεργασία με τον Πόντιο οπλαρχηγό Μιχάλη Παπαδόπουλο, εκτέλεσαν 7 στελέχη του ΕΑΜ, συμπεριλαμβανομένου και του Λάζαρου Ζησιάδη.[8]
Πλαστογράφηση συμφώνων
Από το καλοκαίρι του 1943 η ΠΑΟ προσπαθούσε να αποδείξει στον ελληνικό πληθυσμό ότι το ΚΚΕ/ΕΑΜ ήταν ελεγχόμενες οργανώσεις από τα γειτονικά κομμουνιστικά κόμματα.[13] Σε μια προσπάθεια να πετύχει το στόχο της, επιστρατεύτηκε το «Σύμφωνο του Πετριτσίου». Σύμφωνα με το συγκεκριμένο σύμφωνο, το ΚΚΕ και το ΚΚΒ, είχαν συμφωνήσει για τη δημιουργία ενός αυτόνομου Μακεδονικού κράτους με την ονομασία «Μακεδονική Σοβιετική Δημοκρατία».[13] Η ΠΑΟ ισχυρίστηκε πως απέκτησε το έγγραφο τον Αύγουστο του 1943, και τον Οκτώβριο, έστειλε αντίγραφο του στη Μέση Ανατολή, το οποίο απορρίφθηκε ως πλαστό από τις βρετανικές υπηρεσίες.[13][14] Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, η ΠΑΟ συνέχισε να πλαστογραφεί σύμφωνα όπως το «Σύμφωνο της Καρυδιάς»[15] και το «Σύμφωνο του Μελισσοχωρίου»[15], και να διατυμπανίζει το ξεπούλημα του ΚΚΕ σε ξένες δυνάμεις.[16]
Παραπομπές
Πηγές
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
