«Νιιτροενώσεις» ονομάζονται οι οργανικές ενώσεις που περιέχουν μια ή περισσότερες «νιτροομάδες»[1] (-NO2). Είναι συχνά πολύ εκρηκτικές, ιδιαιέτερα αν περιέχουν περισσότερες από μια νιτροομάδες ή και περιέχουν κάποιο άλλον παράγοντα που ενισχύει την εκρηκτική τους ικανότητα. Σ' αυτές ανήκουν[2] τα πιο συνηθισμένα εκρηκτικά, παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου και του 2,4,6-τρινιτροτολουόλιο, γνωστό ως TNT, που αποτελεί και το παγκόσμιο μέτρο σύγκρισης εκρηκτικής ισχύος.
Το 1-νιτρο-1-δεκαπεντένιο είναι μια αμυντική ένωση των τερμιτών. Αρκετά ένζυμα είναι ικανά να οξειδώνουν αλειφατικές[3] νιτροενώσεις προς λιγότερο τοξικέςαλδεΰδες και κετόνες. Για παράδειγμα η οξειδάση των νιτροαλκανίων που οξειδώνουν ειδικά νιτροενώσεις[4]. Υπάρχουν όμως και ένζυμα, όπως για παράδειγμα η οξειδάση της γλυκόζης, που οξειδώνει και άλλες χημικές ουσίες [5].
Η παραγωγή των νιτροενώσεων διαφοροποιείται από το αν πρόκειται για αλειφατικές ή αρωματικές νιτροενώσεις. Πολλές φορές, αλλά όχι πάντα, χρησιμοποιούνται γενικά για την προσθήκη νιτροομάδας και σε οργανικές ενώσεις που περιέχουν κι άλλες χαρακτηριστικές ομάδες και επομένως δεν χαρακτηρίζονται (πάντα) ως νιτροενώσεις.
Τα αλκυλαλογονίδια (RX) (και ομοίως και τα υπόλοιπα αλογονοπαράγωγα των αλειφατικών υδρογοναθράκων) υποκαθιστούν το αλογόνο τους (ή τα αλογόνα τους) με νιτροομάδα (ή με νιτροομάδες, αντίστοιχα) με τη χρήση νιτρώδους αργύρου (AgNO2)[7][8]:
Η νιτροομάδα θεωρείται ιεραρχικά το «κατώτερο» χαρακτηριστικής ομάδας. Αυτό σημαίνει πως αν μια οργανική ένωση περιέχει μια οποιαδήποτε άλλη χαρακτηριστική ομάδα (ή ακόμη και αλογόνο) δεν χαρακτηρίζεται ως νιτροένωση ακόμη και αν περιέχει μία ή περισσότερες νιτροομάδες.
Nagpal,Akanksha;Michael P. Valley, Paul F. Fitzpatrick, Allen M. Orville(1/5/2006).«Crystal Structures of Nitroalkane Oxidase: Insights into the Reaction Mechanism from a Covalent Complex of the Flavoenzyme Trapped during Turnover».Biochemistry.
