Μικροοργανισμός

Μικροοργανισμοί (καθομιλουμένη μικρόβια) ονομάζονται οι ζωντανοί οργανισμοί (αν και οι ιοί δεν θεωρούνται ζωντανοί οργανισμοί), συνήθως μονοκύτταροι, σχετικά απλοί στην κατασκευή και τους οποίους δεν μπορούμε να διακρίνουμε με γυμνό μάτι, γιατί έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 mm.

Καλλιέργεια μικροβίων σε τρυβλία (δοχεία Petri)

Ως μικροοργανισμοί χαρακτηρίζονται:

• μύκητες
• μικροφύκη
• πρωτόζωα
• βακτήρια

Οι μύκητες, τα μικροφύκη και τα πρωτόζωα έχουν διαφοροποιημένους πυρήνες με πυρηνικές μεμβράνες, για αυτό ονομάζονται ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί. Τα βακτηριακά κύτταρα δεν έχουν διαφοροποιημένο πυρήνα και ονομάζονται προκαρυωτικά. Οι ιοί δεν έχουν κυτταρική δομή και δε θεωρούνται ζώντες οργανισμοί, γιατί δεν διαθέτουν την ικανότητα να αυτοδιπλασιάζονται, να αυτοεπιδιορθώνονται ή να διατηρούνται σε κατάσταση ελάχιστης εντροπίας. Πολλαπλασιάζονται ζώντας παρασιτικά μέσα σε κύτταρα. Οι ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί μοιάζουν βιοχημικά με τους ανώτερους οργανισμούς.

Στους περισσότερους τομείς της Βιολογίας (Βιοχημεία, Μοριακή Βιολογία, Γενετική κ.λπ.) τα βακτήρια και οι ιοί συμβάλλουν καθοριστικά στα εργαστήρια βασικής βιολογικής έρευνας. Αυτό οφείλεται σε ένα αριθμό ιδιοτήτων, που τους καθιστούν βασικό πειραματικό υλικό. Οι ιδιότητες αυτές, είναι:

• Απλότητα δομής και έλλειψη διαμερισματοποίησης (απουσία οργανιδίων) που διευκολύνουν δομικές και φυσιολογικές μελέτες.
• Εύκολη ανάπτυξη σε φθηνά θρεπτικά υλικά και απλές απαιτήσεις διατήρησης.
• Δυνατότητα απόκτησης ομοιογενούς πληθυσμού σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα.
• Μικρός χρόνος γενιάς που επιτρέπει γενετικές μελέτες για πολλές γενιές μέσα σ' ένα λογικό χρονικό διάστημα.
• Σημαντική ποικιλότητα σε επαναλαμβανόμενο πλαίσιο συμπεριφοράς, που επιτρέπει την επιλογή ποικίλων βιοχημικών ή βιοφυσικών ιδιοτήτων μέσα από μία δεδομένη ομάδα μικροοργανισμών.
• Ευκολία απομόνωσης και ανάπτυξης μεταλλαγών.

Μικροοργανισμοί, ενέργεια και περιβάλλον

Η μεγαλύτερη σημασία των μικροοργανισμών αφορά ενδεχομένως τον τομέα της ενέργειας. Το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου (μεθάνιο) είναι προϊόν των μεθανιογόνων βακτηρίων. Οι φωτοτροφικοί μικροοργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τη φωτεινή ενέργεια για τη παραγωγή βιομάζας, αποθηκεύοντας έτσι ενέργεια σε ζωντανούς οργανισμούς. Τόσο η μικροβιακή βιομάζα, όσο και τα άχρηστα προϊόντα, όπως τα οικιακά λύματα, οι πλεονάζουσες ποσότητες δημητριακών και τα απόβλητα των ζώων, μπορούν να μετατραπούν μέσω της αποικοδομητικής δράσης των μικροοργανισμών σε "βιοκαύσιμα", όπως είναι το μεθάνιο και η αιθανόλη.

Οι μικροοργανισμοί μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον καθαρισμό της ανθρωπογενούς ρύπανσης, μια διαδικασία που λέγεται βιοαποκατάσταση. Σήμερα έχουν απομονωθεί από τη φύση μικροοργανισμοί που μπορούν να "καταναλώσουν" κηλίδες πετρελαίου, επικίνδυνους διαλύτες, ζιζανιοκτόνα, πλαστικά και άλλους τοξικούς για το περιβάλλον ρυπαντές, είτε με άμεση δράση στον τόπο της ρύπανσης είτε μεταγενέστερα, αφού πρώτα εισχωρήσουν τα τοξικά υλικά στο έδαφος ή στον υδροφόρο ορίζοντα (ρύπανση των υδάτων). Η τεράστια ποικιλία των μικροοργανισμών στη Γη παρέχει μια τεράστια δεξαμενή γενετικών λύσεων στη προσπάθεια καθαρισμού του περιβάλλοντος, πεδίο στο οποίο καταβάλλεται σήμερα μεγάλη ερευνητική προσπάθεια.

Δικτυακοί τόποι

• Μικροβιόκοσμος
• Microbe News from Genome News Network
• Science aid: Μικροοργανισμοί Αρχειοθετήθηκε 2007-02-12 στο Wayback Machine.
• BBC News, 28 September, 2001: Τα μικρόβια που 'κυβερνούν τον κόσμο'
• BBCNews: 16 January, 2002, Tough bugs point to life on Mars
• BBCNews: 17 January, 2002, Alien life could be like Antarctic bugs
• Μικροβιολογία

Βιβλιογραφία

• Madigan Michael, Martinko John, Parker Jack (Μεταφρασμένο) (2007). Βιολογία των μικροοργανισμών (Τόμος Ι). Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. ISBN 978-960-524-200-8.
• Madigan Michael, Martinko John, Parker Jack (Μεταφρασμένο) (2007). Βιολογία των μικροοργανισμών (Τόμος ΙΙ). Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. ISBN 978-960-524-201-5.
• Καραγκούνη-Κύρτσου Αμαλία (1999). Μικροβιολογία. Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε. ISBN 960-351-204-4.