From Wikipedia, the free encyclopedia
Η μάχη της Ιμέρας είναι πολεμική σύγκρουση που πραγματοποιήθηκε το 480 π.Χ., ανάμεσα στους Έλληνες των Συρακουσών και του Ακράγαντα από τη μία πλευρά και τους Καρχηδονίους από την άλλη, στην Ιμέρα της Σικελίας. Η σύγκρουση έληξε με αποφασιστική νίκη των Ελλήνων και σήμανε τον τερματισμό των επιθετικών προσπαθειών των Καρχηδονίων στη Σικελία για τα επόμενα 71 χρόνια.
Κατά τον Ηρόδοτο[2] και τον Αριστοτέλη,[3] η μάχη της Ιμέρας πραγματοποιήθηκε την ίδια ημερομηνία με τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τον Τίμαιο, ο οποίος είναι η πηγή του Διοδώρου Σικελιώτη για την ιστορία της Σικελίας, συνέπεσε με τη μάχη των Θερμοπυλών. Ο φημισμένος ποιητής Πίνδαρος επανέλαβε τους ισχυρισμούς αυτούς σε ωδή του. Όμως είναι ελάχιστα πιθανό να είναι αληθινός κάποιος από αυτούς τους ισχυρισμούς, οι οποίοι απλά δείχνουν την επιθυμία των Ελλήνων να παραλληλίσουν τις αποφασιστικές νίκες τους σε Ανατολή και Δύση.[4], στα πλαίσια χονδροειδούς προπαγάνδας[5] υπέρ του πανελληνίου ιδεώδους (η περίπτωση του Αριστοτέλη είναι διαφορετική, καθώς θεωρούσε ότι ο συγχρονισμός ήταν καθαρά τυχαίος). Φαίνεται πως η διάδοση του μύθου ξεκίνησε από την αυλή του Γέλωνα, αμέσως μετά τη νίκη στην Ιμέρα.[6]
Μετά τη μάχη του Μαραθώνα και τη μεγάλη προετοιμασία του Ξέρξη, οι Πέρσες εισέβαλλαν στην Ελλάδα (480 π.Χ.). Εν τω μεταξύ στη Δυτική Μεσόγειο, σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, οι Καρχηδόνιοι είχαν έρθει σε συμφωνία με τους Πέρσες για να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στους Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας, για να μη στείλουν ενισχύσεις στους Έλληνες της Ανατολικής Μεσογείου.[1] Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο, ο Θήρων, τύραννος του Ακράγαντα, έδιωξε τον τύραννο της Ιμέρας, τον Τέριλλο κι εκείνος ζήτησε βοήθεια από τους Καρχηδόνιους,[7] οι οποίοι άδραξαν την ευκαιρία προκειμένου να προλάβουν τη συνένωση της Σικελίας υπό τον τύραννο της Γέλας και των Συρακουσών, Γέλωνα.[8] Ο ίδιος ιστορικός αναφέρει πως ο Γέλων έστειλε τρία πλοία για να παρακολουθήσουν την περσική εισβολή στην Ελλάδα με σκοπό, αν νικούσαν οι Πέρσες, να δώσουν «γην και ύδωρ» (αναγνώριση υποτέλειας), καθώς και μεγάλο χρηματικό ποσό, στον Ξέρξη. Η πληροφορία αυτή θεωρείται πιθανή, αφού οι Πέρσες θα ήταν πιο χρήσιμοι από τους Έλληνες της κυρίως Ελλάδας, στον αγώνα του Γέλωνα εναντίον των Καρχηδονίων.[9]
Οι Καρχηδόνιοι όρισαν αρχηγό τον καλύτερο στρατηγό τους, τον Αμίλκα, ο οποίος και κατεύθυνε την προετοιμασία της εκστρατείας. Το εκστρατευτικό σώμα έφτανε, κατά τους αρχαίους ιστορικούς, τους 300.000 άνδρες και 200 πλοία, όμως οι πραγματικές δυνάμεις των Καρχηδονίων πρέπει να ήταν πολύ μικρότερες[8], ίσως όχι πολύ μεγαλύτερες από τις δυνάμεις των Ελλήνων αντιπάλων τους.[10] Το αποτελούσαν, στο μεγαλύτερο βαθμό, μισθοφόροι από όλες τις περιοχές της Δυτικής Μεσογείου, όπως Φοίνικες Καρχηδόνιοι πολίτες, Λίβυοι, Ίβηρες, Λίγυρες, Σαρδηνοί, Κύρνιοι (Κορσικανοί) καθώς και επίλεκτοι Καρχηδόνιοι στρατιώτες.[8][9]
Οι λεπτομέρειες της σύγκρουσης αναφέρονται, με πολύ αναξιόπιστο και ρητορικό τρόπο, από τον Διόδωρο Σικελιώτη, του οποίου οι πηγές φτάνουν μέχρι τον Έφορο.[10]
Ο στόλος διέσχισε το Λιβυκό πέλαγος, χάνοντας πολλά αποβατικά πλοία σε τρικυμία. Τελικά έφτασε στο λιμάνι του Πανόρμου (σημ. Παλέρμο), όπου ο Αμίλκας ξεκούρασε για τρεις ημέρες τους άνδρες του. Από εκεί κατευθύνθηκε στην Ιμέρα. Μόλις έφτασε έστησε δύο στρατόπεδα ενώ οι Ιμεραίοι τρομοκρατήθηκαν.[1] Ο Θήρων του επιτέθηκε αιφνιδιαστικά αλλά νικήθηκε και, αφού κλείστηκε πίσω από τα τείχη της Ιμέρας, ζήτησε βοήθεια από τον Γέλωνα, τον τύραννο των Συρακουσών. Εκείνος συγκέντρωσε 50.000 άνδρες και 5.000 ιππείς, κυρίως μισθοφόρους. Όταν έφτασε ο Γέλωνας, στρατοπέδευσε κοντά στην πολιορκημένη πόλη και έδωσε εντολή στο ιππικό του να καταστρέψει την ύπαιθρο, ώστε να δυσχεράνει τον ανεφοδιασμό των αντιπάλων. Το ηθικό των κατοίκων της Ιμέρας εξυψώθηκε με την άφιξη του Γέλωνα και πολυάριθμων Καρχηδονίων αιχμαλώτων, τους οποίους οι ιππείς φέρεται να συνέλαβαν κατά την επιδρομή στην ύπαιθρο.
Το σχέδιο του Γέλωνα ήταν να καταφέρει ισχυρό χτύπημα στον εχθρό χωρίς να διατρέξει κίνδυνο. Η ευκαιρία του δόθηκε όταν οι άνδρες του συνέλαβαν έναν γραμματοκομιστή, ο οποίος έφερνε γράμμα στον Αμίλκα από την ελληνική αποικία του Σελινούντα. Το γράμμα αυτό επιβεβαίωνε ότι, σε συμφωνημένη ημερομηνία, οι Σελινούντιοι θα έστελναν ιππείς στους Καρχηδόνιους, ως βοήθεια. Επιπλέον, εκείνη την ημέρα, ο Αμίλκας θα προσέφερε θυσία.[1] Έτσι ο Γέλωνας συνέλαβε το τολμηρό σχέδιο να εισβάλλει αμαχητί στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, στέλνοντας δικούς του ιππείς αντί για τους Σελινούντιους, οι οποίοι θα έκαιγαν τα εχθρικά πλοία, θα σκότωναν τον Αμίλκα και θα έδιναν το σύνθημα για γενική επίθεση.
Μόλις ξημέρωσε, οι ιππείς του Γέλωνα εμφανίστηκαν στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, ως Σελινούντιοι, και οι φύλακες του στρατοπέδου τους δέχτηκαν. Αμέσως κινήθηκαν κατά του Αμίλκα και τον σκότωσαν, ενώ έβαλαν φωτιά στα καρχηδονιακά πλοία. Κατά την εκδοχή του Ηροδότου, η οποία προέρχεται από την καρχηδονιακή πλευρά και εντάσσεται στην ηρωική παράδοση γύρω από το πρόσωπο του Καρχηδόνιου στρατηγού, ο Αμίλκας ρίχτηκε απελπισμένος στη φωτιά, όταν είδε τη φυγή των στρατιωτών του.[10] Έτσι, όλος ο στρατός των Συρακουσών και του Ακράγαντα ακολούθησε και επιτέθηκε στο στρατόπεδο των Καρχηδονίων. Ακολούθησε μάχη η οποία ήταν ιδιαίτερα φονική. Τότε διαδόθηκε η είδηση του θανάτου του στρατηγού Αμίλκα. Οι Καρχηδόνιοι αποθαρρύνθηκαν ενώ εξυψώθηκε το ηθικό των Συρακοσίων και των Ακραγαντίνων. Επακολούθησε σφαγή των Καρχηδονίων που τρέπονταν σε φυγή ενώ, όσοι από αυτούς συγκεντρώθηκαν σε οχυρή θέση για να αμυνθούν, παραδόθηκαν εξαιτίας της δίψας.[1] Ελάχιστοι φέρεται να διέφυγαν για να μεταφέρουν τα δυσάρεστα νέα στην Καρχηδόνα.
Μετά την ήττα τους οι Καρχηδόνιοι ζήτησαν ανακωχή. Οι όροι που τους επέβαλλε ο Γέλωνας ήταν μετριοπαθείς. Δεν ζήτησε την αποχώρηση των καρχηδονιακών φρουρών και την απαγόρευση εγκατάστασης αποίκων τους στη Σικελία. Οι Καρχηδόνιοι θα κατέβαλλαν αποζημίωση 2.000 αργυρών ταλάντων και θα κατασκεύαζαν δύο ναούς όπου θα χαρασσόταν το κείμενο της συνθήκης. Έχει εκφραστεί η υπόθεση ότι η μετριοπάθεια αυτή οφειλόταν στην απροθυμία του Γέλωνα να μειωθεί η καρχηδονιακή δύναμη στη Σικελία, την οποία ήθελε ως αντίβαρο στην ανερχόμενη δύναμη του Ακράγαντα. Είναι όμως πιθανό απλά να μην επιθυμούσε πόλεμο μεγαλύτερης διάρκειας με την Καρχηδόνα.[4] Οι Σελινούντιοι παρέμειναν σύμμαχοι των Καρχηδονίων αλλά, όπως και ο Αναξίλας, τύραννος της Ζάγκλης και του Ρηγίου, ήρθαν σε συμβιβασμό με τον Γέλωνα ενώ η Ιμέρα φαίνεται πως εντάχθηκε στον άξονα Συρακουσών-Ακράγαντα.[11]
Ο Γέλωνας, εκμεταλλευόμενος στο έπακρο την ευκαιρία που του δόθηκε με το γράμμα των Σελινούντιων, κέρδισε περήφανη νίκη και απέκτησε τεράστια δόξα στην πατρίδα του ενώ οι Συρακούσες αναδείχτηκαν στο μεγαλύτερο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της ελληνικής Δύσης. Από τα λάφυρα και την αποζημίωση, οι Συρακούσιοι και οι Ακραγαντίνοι έχτισαν πολλούς ναούς και έστειλαν αναθήματα στους Δελφούς και την Ολυμπία. Επιπλέον, ο Θήρωνας, με τα χρήματα από τα λάφυρα και την εργασία των αιχμαλώτων, έκανε τον Ακράγαντα την πιο όμορφη πόλη της Σικελίας.[4]
Η ήττα οδήγησε τους Καρχηδόνιους σε δραστική αλλαγή πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες. Σταμάτησαν τις προστριβές με τους Έλληνες της Σικελίας, περιόρισαν τις εκεί κτήσεις τους στο νοτιοδυτικό άκρο της και αφοσιώθηκαν στην παγίωση της αφρικανικής αυτοκρατορίας τους και τα ταξίδια προς τη Δυτική Μεσόγειο και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα αρχαιολογικά ευρήματα από την περίοδο αυτή δείχνουν σημαντική μείωση των καρχηδονιακών εισαγωγών από τους Έλληνες, τους Ετρούσκους και τη Φοινίκη.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
