From Wikipedia, the free encyclopedia
Η μάχη της Γαβιηνής πραγματοποιήθηκε το 316 π.Χ. ανάμεσα στον Ευμένη και τον Αντίγονο το Μονόφθαλμο στο πλαίσιο των πολέμων των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
| Μάχη της Γαβηινής | |||
|---|---|---|---|
| Πόλεμοι των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου | |||
 Ποταμός του Ισφαχάν, όπου βρίσκονταν η Γαβηινή | |||
| Χρονολογία | Ιανουάριος 316 π.Χ. | ||
| Τόπος | Γαβηινή (πλησίον του σημερινού Ισφαχάν), Ιράν | ||
| Έκβαση | Επικράτηση του Αντίγονου | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απώλειες | |||
| |||
Το 323 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε. Δεν άφησε όμως διάδοχο στο απέραντο κράτος του. Το 321 π.Χ. , ύστερα από την εκτέλεση του Περδίκκα που κατείχε την θέση του ανωτάτου αξιωματούχου του κράτους (αρχικά «χιλίαρχος» και έπειτα «προστάτης των βασιλέων» ) [1] , άρχισε το μοίρασμα της αυτοκρατορίας του Αλεξάνδρου στον Τριπαράδεισο της Συρίας (Συμφωνία του Τριπαράδεισου) από τον γηραιό Αντίπατρο που ανακηρύχτηκε από τον στρατό «επιμελητής αυτοκράτωρ» [2] . Ο διορισμένος από τον Αντίπατρο, νέος «προστάτης των βασιλέων» Αντίγονος[3] κινήθηκε κατά του υποστηρικτή του Περδίκκα Ευμένη που βρίσκονταν στην Καππαδοκία (Ορκύνια πεδία, άνοιξη του 320 π.Χ.) [4]. Ο Αντίγονος είχε 10.000 πεζούς, 2.000 ιππείς και 30 πολεμικούς ελέφαντες, ενώ ο Ευμένης 20.000 πεζούς και 5.000 ιππείς. Με ένα έξυπνο τέχνασμα ο Αντίγονος παρουσίασε τον στρατό του διπλάσιο από ότι πραγματικά ήταν . Έτσι κατάφερε να εξαναγκάσει τον αντίπαλο του σε υποχώρηση[5]. Η υποχώρηση κατέληξε σε καταστροφή του στρατού του Ευμένη, όταν κατά την μάχη που ακολούθησε ο Απολλωνίδης αρχηγός του ιππικού της παράταξης του Ευμένη, ύστερα από συνεννόηση με τον Αντίγονο αυτομόλησε προς αυτόν [4] .
Μετά το θάνατο του Αντιπάτρου την εξουσία στη Μακεδονία την ανέλαβε ο Πολυπέρχων( άνοιξη του 319 π.Χ.). Ο Αντίγονος όμως δεν αναγνώρισε την εξουσία του Πολυπέρχοντα. Ο τελευταίος πήρε με το μέρος του τον Ευμένη διορίζοντας τον «αυτοκράτορα στρατηγό της Ασίας»[6]. Ο Αντίγονος πήρε με το μέρος του τον Κάσσανδρο, ο οποίος δεν ανέχονταν να είναι υφιστάμενος του Πολυπέρχοντα («χιλίαρχος») και τον Πτολεμαίο που μετά τον θάνατο του Αντίπατρου θεωρούσε την Αίγυπτο, στην οποία ήταν σατράπης προσωπική του κτήση (τέλος του 319 π.Χ.) [7] . Ενώ ο Πολυπέρχων προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον Κάσσανδρο και τους συμμάχους του στην Νότια Ελλάδα (όχι με επιτυχία ) [7] ο στόλος του νίκησε τον στόλο του Αντίγονου που είχε ενισχυθεί και από τον στρατηγό του Κάσσανδρου Νικάνορα, σε μια ναυμαχία κοντά στο Βυζάντιο [8]. Όμως ο Αντίγονος αιφνιδίασε τους αντιπάλους του τον ναύαρχο Κλείτο και τον Αρριδαίο σατράπη της Ελλησποντιακής Φρυγίας και με μια επίθεση κατάφερε να καταλάβει τον στόλο του Κλείτου , ο οποίος φονεύτηκε προσπαθώντας να διαφύγει (φθινόπωρο του 318 π.Χ.).Έτσι ο Αντίγονος απέκτησε τον έλεγχο του Αιγαίου[8].
Μετά την νίκη του, ο Αντίγονος, κατευθύνθηκε με 20.000 πεζούς και 4.000 ιππείς στην Συρία στην πόλη της Ρωσού όπου ο Ευμένης προσπαθούσε να συγκροτήσει στόλο. Ο Αντίγονος κατάφερε να αποσπάσει τον στόλο του αντιπάλου του και ο Ευμένης κατέφυγε στις Άνω σατραπείες προκειμένου να αναζητήσει συμμάχους [9]. Ζήτησε την βοήθεια του σατράπη της Βαβυλωνίας Σέλευκου, και της Μηδίας Πείθωνος . Όταν αυτοί δεν τον βοήθησαν συμμάχησε με άλλους σατράπες, αντιπάλους του Σέλευκου και του Πείθωνος (Πευκέστα της Περσίδος, Τληπόλεμο της Καρμανίας, Σιβύρτιο της Αραχωσίας, Στάσανδρο της Αρείας και Δραγγιανής, Εύδαμο της Ινδικής και Ανδρόβαζο από τη σατραπεία των Παροπαμισαδών, στην οποία σατράπης ήταν ο Οξυάρτης) με τους οποίους οι δύο πρώτοι βρίσκονταν σε πόλεμο [10] . Ο Σέλευκος ζήτησε τότε τη βοήθεια του Αντίγονου. Ο Αντίγονος έσπευσε στην Μεσοποταμία . Αφού όρισε τον Σέλευκο σατράπη της Σουσιανής κινήθηκε προς τα Σούσα που κατέχονταν από μια φρουρά του Ευμένη. Εκεί άφησε μια δύναμη με επικεφαλής τον Σέλευκο προκείμενου να πολιορκήσει και να καταλάβει την πόλη και ο ίδιος με τον υπόλοιπο στρατό του κατευθύνθηκε προς τις ανατολικές σατραπείες . Αφού πέρασε πολεμώντας μέσα από την χώρα των Κοσσαίων που του ζήτησαν 6.000 τάλαντα για να επιτρέψουν την διέλευσή του έφτασε στα Εκβάτανα και τα κατέλαβε . Στο μεταξύ ο Ευμένης συγκέντρωνε δυνάμεις στην Περσέπολη [11].
Οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν στην Παραιτακηνή το 317 π.Χ. . Η σύγκρουση ήταν αμφίρροπη. Ύστερα από την μάχη αποσύρθηκαν ο Αντίγονος στην Γαδάμαλα της Μηδίας και ο Ευμένης στην Γαβιηνή προκείμενου να εξασφαλίσουν την διατροφή τους . Έτσι βρέθηκαν σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Ο Αντίγονος επιχείρησε να αιφνιδιάσει τον αντίπαλο του εκτελώντας με τον στρατό του μια κοπιαστική πορεία δέκα ημερών μέσα σε άνυδρη έρημο προκειμένου να πλήξει τις δυνάμεις του αντιπάλου του οι οποίες βρίσκονταν διασκορπισμένες σε απόσταση πολλών ημερών μεταξύ τους . Οι στρατιώτες όμως του Αντίγονου παράκουσαν τις εντολές του ανάβοντας φωτιές κάποιο βράδυ της πορείας τους. Έτσι έγιναν αντιληπτοί από τον Ευμένη, ο οποίος διέταξε τον καθένα από τους λιγοστούς στρατιώτες του να ανάψει μια φωτιά .Τότε ο Αντίγονος σταμάτησε την πορεία του προκειμένου ανασυγκροτήσει τον στρατό του δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία στον Ευμένη να συγκεντρώσει και τον δικό του στρατό (Ιανουάριος 316 π.Χ.) [12].
Ο Αντίγονος διέθετε 25.000 βαριά οπλισμένους πεζούς και 5.000 ελαφρά οπλισμένους, 9.000 ιππείς και 65 ελέφαντες. Ο Ευμένης διέθετε 17.000 βαριά οπλισμένους πεζούς και 19.700 ελαφρά οπλισμένους, 6.000 ιππείς και 114 ελέφαντες. Μαζί με τον Ευμένη πολεμούσε το επίλεκτο πεζικό των παλαίμαχων αργυράσπιδων. Οι αργυράσπιδες αυτοί παρά την ηλικία τους (ήταν όλοι άνω των 60 ετών) ήταν ακαταμάχητοι[13].
Ο Αντίγονος παρέταξε στο δεξί του κέρας (όπου πήρε θέση ο ίδιος και ο νεαρός γιος του Δημήτριος), το βαρύ του ιππικό, στο κέντρο το πεζικό του και στο αριστερό το ελαφρύ ιππικό του υπό τις διαταγές του Πείθωνος. Μπροστά από την κυρίως παράταξή του παρατάχθηκαν οι ψιλοί και οι ελέφαντες . Ο Ευμένης ενίσχυσε το αριστερό του κέρας , αντί του παραδοσιακού δεξιού προκείμενου να αποφύγει την επανάληψη της προηγούμενης αμφίρροπης μάχης. Έτσι τοποθέτησε εκεί το βαρύ του ιππικό υπό τις διαταγές του ίδιου και του Πευκέστα και μπροστά από τους ιππείς τους ισχυρότερους ελέφαντες και μονάδες ψιλών. Στο κέντρο παρατάθηκαν οι πεζοί και στο δεξιό το ελαφρύ ιππικό υπό τις διαταγές του Φιλίππου. Ο Ευμένης έδωσε διαταγή στον Φίλιππο να αποφεύγει την σύγκρουση και να περιμένει την έκβαση της μάχης στο δεξιό[13][14].
Η μάχη άρχισε με την σύγκρουση των ελεφάντων και του ιππικού. Ύστερα από λίγο πυκνά σύννεφα σκόνης κάλυπταν την άνυδρη πεδιάδα . Ο Αντίγονος σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση αυτή στέλνοντας ένα τμήμα από Μήδους και Ταραντίνους ιππείς για να καταλάβει το στρατόπεδο του αντιπάλου του. Οι ιππείς αυτοί εκτέλεσαν με επιτυχία την αποστολή τους συλλαμβάνοντας τις γυναίκες και τους ακόλουθους των στρατιωτών του Ευμένη και καταλαμβάνοντας τις αποσκευές τους. Κάποια στιγμή ο Αντίοχος κατάφερε με μια επέλαση να τρέψει σε φυγή τον Πευκέστα μαζί με 1.500 ιππείς .Ο Ευμένης παρέμεινε στην θέση του και συνέχισε να μάχεται, όταν όμως είδε ότι οι δυνάμεις του κινδύνευαν να εξοντωθούν κατέφυγε στο άλλο άκρο της παράταξής του και ενώθηκε με τον Φίλιππο[15] .Την ίδια στιγμή οι αργυράσπιδες νικούσαν κατά κράτος τους πεζούς του Αντίγονου και έτρεπαν σε φυγή το αντίπαλο κέντρο[13][16].
Παρά τις απώλειες του ο Ευμένης επέμενε στην συνέχιση του αγώνα. Ο Πευκέστας όμως συνέχιζε να υποχωρεί ενώ και οι αργυράσπιδες πιεζόμενοι από το ιππικό του Αντίγονου υποχώρησαν τελικά με την έλευση της νύχτας στις όχθες ενός ποταμού. Έτσι ο Αντίγονος παρά το γεγονός ότι είχε 5.000 νεκρούς ενώ ο αντίπαλος του μόνο 300 ήταν νικητής[17][18].
Ύστερα από την μάχη ο Ευμένης ζήτησε από τους επιτελείς του να συνεχίσουν τον αγώνα δίνοντας νέα μάχη. Οι σύμμαχοί του σατράπες επέμεναν να υποχωρήσουν στις Άνω σατραπείες . Οι Μακεδόνες όμως ανησυχώντας για την τύχη των οικείων τους που είχαν αιχμαλωτιστεί ήρθαν σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τον Αντίγονο και αγνοώντας και τον Ευμένη και τους σατράπες αυτομόλησαν προς αυτόν και του παρέδωσαν τον Ευμένη[19].
Ο Αντίγονος φρόντισε να εξοντώσει αρχικά τον αρχηγό των αργυράσπιδων Αντιγένη και τον Εύδαμο που διοικούσε τους ελέφαντες δίστασε όμως να εκτελέσει τον Ευμένη που είχε την φήμη έντιμου και άξιου στρατηγού. Υπέρ της σωτηρίας του Ευμένη συνηγόρησαν ο γιος του Αντίγονου Δημήτριος και ο Νέαρχος. Τελικά ο Αντίγονος που δεν είχε εμπιστοσύνη στον Ευμένη εξαιτίας της πίστης του τελευταίου προς τον Πολυπέρχοντα και τους βασιλείς, υπάκουσε στην απαίτηση των οργισμένων στρατιωτών του και τον θανάτωσε , φροντίζοντας κατόπιν να αποστείλει την τέφρα του στους οικείους του[20][21].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
