Λύση Αμμοχώστου

Η Λύση (τουρκικά: Lisi, Ακντογάν, Akdoğan‎‎) είναι κωμόπολη στην ανατολική Κύπρο.

Λύση Αμμοχώστου
(τουρκ.: Akdoğan, Lisi)
Εικόνα Ο ναός της Παναγίας, σήμερα τζαμί
Η τοποθεσία της Λύσης στην Επαρχία Αμμοχώστου.
Λύση/Ακντογάν
Χώρα	(de jure) Κυπριακή Δημοκρατία
Επαρχία	Αμμοχώστου
Χώρα	(de facto) Τ.Δ.Β.Κ.
Επαρχία	Γκαζιμαγούσα
Πληθυσμός	2.471  (2011)

Το έδαφός της ανήκει εκ του νόμου (de jure) στην Κυπριακή Δημοκρατία, της οποίας είναι ένας από τους οχτώ δήμους της επαρχίας Αμμοχώστου^[1]. Ωστόσο, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, το χωριό ελέγχεται εκ των πραγμάτων (de facto) από την μη αναγνωρισμένη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου.

Τοποθεσία

Η Λύση βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Μεσαορίας.^[2] Στα ανατολικά συνορεύει με την Κοντέα, στα βορειοανατολικά με το Πραστειό, στα βόρεια με τη Σίντα, στα βορειοδυτικά με τη Βατυλή, στα δυτικά με το Άρσος, στα νότια με το Πέργαμος και στα νοτιοανατολικά με τη Μακράσυκα.

Ονομασία

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευσης της ονομασίας Λύση:^[3]

• το όνομα προήλθε από τους αρχαίους οικισμούς Ελισσώ και Ελίση (Λίση), από τους οποίους προήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι της Λύσης. Η εκδοχή αυτή είναι η επικρατέστερη. Λόγω αυτής της εκδοχής ο Νέαρχος Κληρίδης υποστηρίζει ότι η Λύση πρέπει να γράφεται με ι και όχι με υ.
• στην περιοχή έλιωναν τον χαλκό που κουβαλούσαν από τον γειτονικό λόφο Χαλκόβουνο.
• στην περιοχή έλυσαν τις διαφορές τους δύο βασιλιάδες. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι αυτοί ήταν ο Ισαάκιος Κομνηνός και ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος.
• στην περιοχή υπήρχαν διοικητικά δικαστήριο επίλυσης διαφορών μεταξύ πολιτών και διοίκησης.

Ιστορία

Η Λύση ιδρύθηκε την βυζαντινή περίοδο από τους κατοίκους της αρχαίας Ελύσης ή Ελίσης (από το ομηρικό λισσή πέτρη που σημαίνει λείος επίπεδος βράχος) η οποία βρισκόταν νοτιοανατολικά της Λύσης και τους κατοίκους της αρχαίας Ελισσούς η οποία βρισκόταν νοτιοδυτικά της Λύσης.^[3][4]

Την εποχή της Φραγκοκρατίας η Λύση ήταν φέουδο. Σύμφωνα με τον Φλώριο Βουστρώνιο, το 1464 ο βασιλιάς Ιάκωβος Β΄ παραχώρησε τη Λύση στους Alfonso Rivera και Avigo d’ Alvet.^[5]

Το 1962 η Λύση ανακηρύχθηκε δήμος.^[6] Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολή του 1974 η Λύση καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό.^[7] Από τότε ο Δήμος Λύσης εδρεύει στη Λάρνακα.^[8]

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός της Λύσης, έως το 1974, αποτελείτο από Ελληνοκύπριους. Κατά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της Λύσης διέφυγαν στο νότιο τμήμα της Κύπρου. Στη Λύση εγκαταστάθηκαν Τουρκοκύπριοι πρόσφυγες από τη Σταυροκόνου και τη Λουρουκίνα.^[9]

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο έως το 1973. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 δεν πραγματοποιήθηκε απογραφή στο χωριό από την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού το έδαφος του δεν ελέγχεται από αυτήν.

Ιστορικό απογραφών ^[10]

Απογραφή	Πληθυσμός	%±	Άνδρες	Γυναίκες
1881	759[11]	—	387	372
1891	941[12]	24.0%	470	471
1901	1.138[13]	20.9%	562	576
1911	1.423[14]	25.0%	717	706
1921	1.674[15]	17.6%	827	847
1931	1.998[16]	19.4%	984	1,014
1946	2.927[17]	46.5%
1960	3.737[18]	27.7%	1,795	1,942
1973	4.537[19]	21.4%	2,199	2,338

|

|- |colspan="2" style="font-size:100%" |(Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα δεδομένα).

Έμβλημα του Δήμου Λύσης

Δήμαρχοι

Δήμαρχοι Δήμου Λύσης διετέλεσαν κατά σειρά οι:^[20][21][22]

• Γιάγκος Καλλή Σουρουλλάς (1962- )
• Ανδρέας Ττοφιά (1988-1990) εκ περιτροπής
• Ανδρέας Ττοφιά (1991-1996)
• Ιωνάς Παπαϊωάννου (1997-2001)
• Ανδρέας Ττοφιά (2002-2011)
• Συμεών Παστός (2012-2016)
• Ανδρέας Καουρής (2017- )

Αδελφοποιήσεις

Ο Δήμος Λύσης είναι αδελφοποιημένος με:

• Δήμο Λήμνου - Ελλάδα (10 Ιουλίου 1994): Αρχικά η αδελφοποίηση έγινε με τον Δήμο Μύρινας. Το 2011 ο δήμος αυτός συνενώθηκε με άλλους δήμους δημιουργώντας τον Δήμο Λήμνου και από τότε η αδελφοποίηση ισχύει με αυτόν τον δήμο.^[23]
• Δήμο Αγίων Αναργύρων-Καματερού - Ελλάδα (28 Οκτωβρίου 1996): Αρχικά η αδελφοποίηση έγινε με τον Δήμο Ανάργυροι Αττικής. Το 2011 ο δήμος αυτός συνενώθηκε με άλλο δήμο δημιουργώντας τον Δήμο Αγίων Αναργύρων-Καματερού και από τότε η αδελφοποίηση ισχύει με αυτόν τον δήμο.^[24]
• Δήμο Κιλκίς - Ελλάδα (9 Ιουλίου 2003): Αρχικά η αδελφοποίηση έγινε με τον Δήμο Δοϊράνης. Το 2011 ο δήμος αυτός συνενώθηκε με άλλο δήμο δημιουργώντας τον Δήμο Κιλκίς και από τότε η αδελφοποίηση ισχύει με αυτόν τον δήμο.^[25]

Αθλητικά σωματεία και αθλητικές εγκαταστάσεις

Το σημαντικότερο αθλητικό σωματεία που έδρευε στον Δήμο Λύσης ήταν ο Αθλητικός Σύλλογος Ισχύς Λύσης (ΑΣΙΛ), η οποία διαθέτει ποδοσφαιρική ομάδα. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, το σωματείο επαναδραστηριοποιήθηκε στη Λάρνακα. Ο ΑΣΙΛ χρησιμοποιούσε ως έδρα το Στάδιο Γρηγόρης Αυξεντίου (Λύση) στη Λύση.

Ένα ακόμη αθλητικό σωματείο που έδρευε στη Λύση ήταν η ΛΑΛΛ Λύσης, η οποία δεν επαναδραστηριοποιήθηκε μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

Πρόσωπα

Σημαντικά πρόσωπα με καταγωγή από τη Λύση:

• Γρηγόρης Αυξεντίου
• Παύλος Λιασίδης

Παραπομπές

1. «Επαρχία Αμμοχώστου – Ένωση Δήμων Κύπρου». ucm.org.cy. Ένωση Δήμων Κύπρου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2018.
2. «Γεωγραφική θέση». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
3. «Η ονομασία της Λύσης». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
4. «Βυζαντινή Περίοδος». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
5. «Λατινοκρατία». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
6. «Ο ΠΕΡΙ ΔΗΜΩΝ ΝΟΜΟΣ, ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 240» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2018.
7. «Πραξικόπημα και τουρκική εισβολή του 1974». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
8. «Προσωρινά γραφεία Δήμου Λύσης». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
9. «Lysi». www.prio-cyprus-displacement.net. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
10. Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα Wikidata.
11. «Census of Cyprus, 1881». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1881. 4  Απριλίου 1881. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Αυγούστου 2018. σελ. 4.
12. «Census of Cyprus, 1891». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1891. 6  Απριλίου 1891. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Αυγούστου 2018. σελ. 14.
13. «Census of Cyprus, 1901». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1901. 31  Μαρτίου 1901. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 13.
14. «Census of Cyprus, 1911». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1911. 2  Απριλίου 1911. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 13.
15. «Census of Cyprus, 1921». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1921. 24  Απριλίου 1921. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 12.
16. «Census of Cyprus, 1931». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1931. 27  Απριλίου 1931. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 10.
17. «Census of Population and Agriculture 1946». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1946. 10  Νοεμβρίου 1946. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 6.
18. «Census of Population and Agriculture 1960». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1960. 11  Δεκεμβρίου 1960. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 11.
19. «Cyprus census 1973» (Αγγλικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
20. «Διατελέσαντες Δήμαρχοι κατά το έτος 1986 μέχρι σήμερα – Ένωση Δήμων Κύπρου». ucm.org.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2018.
21. «Γιάγκος Καλλή Σουρουλλάς». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
22. «Ανδρέας Ττοφιά». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
23. «Αδελφοποίηση με Δήμο Μύρινας Λήμνου». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
24. «Αδελφοποίηση με Δήμο Αγ. Αναργύρων Αθήνας». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.
25. «Αδερφοποίηση με Δήμο Δοϊράνης Κιλκίς». www.demoslysis.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Λύση Αμμοχώστου

• Ιστοσελίδα Δήμου Λύσης