Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης

Ο Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης ή Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης (1806- 23 Μαΐου 1868) ήταν Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός.

Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης
Ελαιογραφία σε μουσαμά του Γενναίου Κολοκοτρώνη, η οποία ανήκει στη συλλογή Εθνικού Ιστορικού μουσείου Αθήνας
13ος Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Περίοδος 26 Μαΐου 1862 – 11 Οκτωβρίου 1862
Προκάτοχος	Αθανάσιος Μιαούλης
Διάδοχος	Δημήτριος Βούλγαρης
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	1806, Ζάκυνθος
Θάνατος	23 Μαΐου 1868 (62 ετών) Αθήνα
Εθνότητα	Ελληνική
Σύζυγος	Φωτεινή Τζαβέλα
Παιδιά	7
Συγγενείς	Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (πατέρας) Πάνος Κολοκοτρώνης (αδελφός) Κωνσταντίνος Θ. Κολοκοτρώνης (αδελφός)
Παρωνύμιο	Γενναίος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης γεννήθηκε το 1806 στη Ζάκυνθο, δευτερότοκος γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και της Αικατερίνης Καρούσου. Είχε δύο αδελφούς (Πάνος, Κολλίνος) και τρεις αδερφές και η οικογένειά του ζούσε στη Ζάκυνθο, λόγω των διώξεων που είχε υποστεί ο πατέρας του από τους Τούρκους, όταν ήταν ισχυρός κλέφτης στην Πελοπόννησο. Έτσι ο Ιωάννης τα σύντομα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στη Ζάκυνθο σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας, ενώ ο πατέρας του, για να ζήσει την οικογένειά του, εκτός από αξιωματικός του αγγλικού στρατού, δούλεψε και ως έμπορος ζώων και εκδοροσφαγέας. Ο Γενναίος φημολογείται ότι κάποια στοιχειώδη γράμματα τα έμαθε από τον ιερέα Δανιήλ Παπαγιαννόπουλο, αλλά κάποια σκόρπια γραπτά τεκμήρια του ίδιου που έγραψε σε ύστερο χρόνο, μας επιτρέπουν να αποφανθούμε ότι ήταν εντελώς άπειρος στο γράψιμο.^[1] Άλλο τεκμήριο της αγραμματοσύνης του είναι ότι τα εκτεταμένα απομνημονεύματά του, τα υπαγόρευσε σε τρίτο πρόσωπο, αν και φαίνεται ότι γνώριζε τουλάχιστον ανάγνωση. Ο ίδιος στα απομνημονεύματά του τηρεί απόλυτη σιωπή για τα παιδικά του χρόνια, ενώ και όλες οι σχετικές πληροφορίες είναι γενικόλογες και αποσπασματικές.

Σε ηλικία μόλις 15 ετών, πολέμησε μαζί με τον πατέρα του σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο. Σε κάποια από αυτές μπροστά στα τείχη της Τριπολιτσάς στα τέλη Μαΐου 1821, ο Ιωάννης μονομάχησε προσωπικά με έναν θηριώδη οπλισμένο Αιθίοπα που είχε φήμη ότι σκότωνε αμάχους και αιχμαλώτους χριστιανούς. Ο Ιωάννης τον αφόπλισε, τον αιχμαλώτισε και τον πήγε στο στρατόπεδο των Ελλήνων και τον παρέδωσε στον πατέρα του.^[2] Το κατόρθωμα αυτό από έναν νέο άνδρα 15 ετών ισχνής σωματικής διάπλασης θαυμάστηκε από όλους τους συμπολεμιστές του^[3] που του απέδωσαν το τιμητικό όνομα που θα τον συνοδεύσει ως το βαθύ του γήρας: Γενναίος.

Το 1822, μετά από σχετική διαταγή του πατέρα του, σχημάτισε δικό του σώμα από τετρακόσιους πενήντα Γορτυνίους και εξεστράτευσε στη Δυτική Ελλάδα, όπου και τέθηκε υπό τις διαταγές του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Δεν πήρε μέρος στη Μάχη του Πέτα, γιατί η εισβολή του Δράμαλη στην Πελοπόννησο ανάγκασε τον πατέρα του να τον ανακαλέσει, όπου ο Γενναίος πολέμησε πεισματικά εναντίον των Τούρκων.^[4]

Την περίοδο του εμφυλίου πολέμησε μαζί με τον πατέρα του εναντίον της κυβέρνησης, και πήγε στο Ναύπλιο μαζί με πεντακόσιους Γορτυνίους για να βοηθήσει τον αδερφό του, Πάνο, που ήταν πολιορκημένος από τα κυβερνητικά στρατεύματα. Δεν συνελήφθη από την κυβέρνηση λόγω της φιλίας του με Στερεοελλαδίτες οπλαρχηγούς όπως ο Γεώργιος Καραϊσκάκης,^[5] αλλά φυγοδίκησε στην ορεινή Αρκαδία αναζητώντας τρόπους να απελευθερώσει τον πατέρα του που είχε φυλακιστεί στην Ύδρα. Κατέστρωσε σχέδιο να απαγάγει τον πρόεδρο του Εκτελεστικού Γεώργιο Κουντουριώτη ώστε να τον ανταλλάξει με τον φυλακισμένο πατέρα του, αλλά το σχέδιο του προδόθηκε την τελευταία στιγμή.^[6]

Πρωταγωνίστησε στην καταπολέμηση της εισβολής του Ιμπραήμ, πρωταγωνίστησε στις μάχες στην Τραμπάλα (6 Ιουνίου 1825),^[7] στα Τρίκορφα (23 Ιουνίου 1825) όπου κινδύνεψε σοβαρά να σκοτωθεί, και στη Δαβιά (14 Αυγούστου 1826). Εκστράτευσε εκτός Πελοποννήσου για να βοηθήσει τον Καραϊσκάκη κατά του Κιουταχή. Ακολούθως, πρωτοστάτησε στον κλεφτοπόλεμο κατά του Ιμπραήμ,^[8] καταπολέμησε αποτελεσματικά τους τουρκοπροσκυνημένους,^[9] οχύρωσε το κάστρο της Καρύταινας για να προστατέψει τους πληθυσμούς της ευρύτερης περιοχής, κρατώντας αναμμένη τη δάδα της επανάστασης μέχρι τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου.^[10]

Μετά την έλευση Καποδίστρια στήριξε ενεργά τον κυβερνήτη και ορίστηκε χιλίαρχος Πελοποννήσου μαζί με τους Δημήτρη Πλαπούτα και Νικηταρά. Μετά από παράκληση του ίδιου του Kαποδίστρια εκστράτευσε και συμμετείχε στην πολιορκία του Επάκτου, η οποία ολοκληρώθηκε με επιτυχία στις 28 Απριλίου 1829. Ακολούθως διορίστηκε από τον καποδίστρια φρούραρχος της Εθνοσυνέλευσης του Άργους που συνεδρίασε για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο του Άργους στις 13 Ιουλίου 1829. Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια ακολούθησε μια σύντομη περίοδο αναρχίας μέχρι την έλευση του Όθωνα, κατά την οποία ο Γενναίος προσπάθησε και εν μέρει το κατάφερε, να προστατεύσει του πληθυσμούς της Πελοποννήσου από τις υπερβολικές απαιτήσεις των οπλαρχηγών και των στρατιωτικών σωμάτων τους.^[11]

Με την άνοδο του Όθωνα στην εξουσία, ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης διορίστηκε υπασπιστής του και έγινε υποστράτηγος. Διορίστηκε γερουσιαστής χωρίς όμως να αποχωρήσει από τον στρατό. Το 1852 κατέστειλε με επιτυχία την εξέγερση του Χριστόφορου Παπουλάκου στη Μάνη και το 1862 κατέπνιξε την ανταρσία του Ναυπλίου. Τον Μάιο του 1862 ανέλαβε πρωθυπουργός, διατηρώντας για τον εαυτό του το υπουργείο εσωτερικών αλλά τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ιταλία εξαιτίας της έξωσης του Όθωνα. Το 1863 επέστρεψε στην Ελλάδα αλλά αποσύρθηκε οριστικά από την πολιτική. Το 1866 δέχτηκε να εκπροσωπήσει τον Γεώργιο Α΄ στους γάμους του διαδόχου της Ρωσίας ενώ νωρίτερα είχε διοριστεί πρόεδρος της επιτροπής Αγώνος.

Απεβίωσε από ανίατη ασθένεια στις 23 Μαΐου του 1868. Ήταν παντρεμένος με τη Φωτεινή Τζαβέλα από το Σούλι και απέκτησε μαζί της δύο γιους τον Θεόδωρο, γνωστό με το ψευδώνυμο Φαλέζ και τον Κωνσταντίνο καθώς και πέντε θυγατέρες.

Παραπομπές

1. Κολοκοτρώνης Γενναίος, Απομνημονεύματα (Χειρόγραφον Δεύτερον 1821-1862) υπό Εμμανουήλ Πρωτοψάλτη, Βιβλιοθήκη Γενικών Αρχείων Κράτους, Αθήνα 1961, σελ. 8
2. Σπηλιάδης Νικόλαος, Απομνημονεύματα (τόμος Α΄), σελ. 141.
3. Ο Γενναίος περιγράφει το επεισόδιο με αξιοσημείωτη συστολή και μετριοφροσύνη. «Συλλήψας δε το ρηθέντα αράπην ο ρηθείς Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης επίστρεψεν εις το στρατόπεδον των Τρικόρφων παρουσιάζοντας εις τον πατήρ του Θ. Κολοκοτρώνην το ρηθέντα άραβα και εις την εφορείαν. Εκ της συλλήψεως του Άραβος έλαβον αιτίαν να ονομάσουν τον Ι. Θ. Κολοκοτρώνην Γενναίον…», Κολοκοτρώνης Γενναίος, Απομνημονεύματα, σελ. 45.
4. «…ο Γενναίος και όλοι όμού ορμήσαντες εναντίον των Τούρκων τους έτρεψαν εις φυγήν διά Κόρινθον με μεγάλην των θραύσιν, όπου καν δεν επρόφθασαν οι δυστυχείς Τούρκοι καν να φύγωσι…», Κολοκοτρώνης Γενναίος, Απομνημονεύματα, σελ. 93.
5. «…όπου ακούσας ο Γενναίος τον Καραϊσκάκην μακρόθεν δυο ώρας του έγραψεν αν έχη σκοπόν διά να πολεμήση η όχι και ο Καραϊσκάκης απάντησεν εις τον Γενναίον, όχι μόνον ότι δεν θέλει τον πολεμήσει, αλλά και ο Κωλέττης, εάν θελήση να τον ενοχλήση, θέλει τον υπερασπισθή δια των όπλων…», Κολοκοτρώνης Γενναίος, Απομνημονεύματα, σελ. 138.
6. Ιωάννης Β. Δασκαρόλης, Γενναίος Κολοκοτρώνης - ο έφηβος οπλαρχηγός του 1821, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, σελ. 121.
7. «Ο Γενναίος με το στράτευμά του πολεμεί όλην την ημέρα. Έρριχναν μπομπαις και κανόνια, πολεμάν όλην την ημέραν..», Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, Διήγησις, σελ. 148.
8. «..εκινώντο πανταχόθεν αυθόρμητοι από τας επαρχίας και παρακολουθούσαν το στρατόπεδο των Τούρκων, όπου και αν υπηγαινε, φονεύοντας καθημερινώς και παίρνοντας ζώα.. Περισσοτέραν φθοράν ελάμβανεν ο Ιμπραήμπασας από τας ρηθείσας ενέδρας παρά σχεδόν από τα στρατόπεδα…», Κολοκοτρώνης Γενναίος, Απομνημονεύματα, σελ. 173.
9. «Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης καταπολεμά τους τουρκοπροσκυνημένους και κρατάει όρθια την επανάσταση λίγο πριν τη ναυμαχία του Ναυαρίνου (Ιούνιος-Οκτώβριος 1827)». Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021.
10. «Αντίσταση και κλεφτοπόλεμος κατά του Ιμπραήμ από τον Γενναίο Κολοκοτρώνη και η οχύρωση του κάστρου της Καρύταινας (Αύγουστος 1825-Απρίλιος 1826)». Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021.
11. Κολοκοτρώνης Ιωάννης (Γενναίος), Διάφορα έγγραφα και επιστολαί αφορόντα τας κατά το 1832 μετά τον θάνατον του Καποδίστρια συμβάσας κατά την Ελλάδα ανωμαλίας και αναρχίας, Τυπογραφείο Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, Αθήνα 1846

Βιβλιογραφία

• Αγαπητός Σ. Αγαπητός (1877). «Οι Ένδοξοι Έλληνες του 1821, ή Οι Πρωταγωνισταί της Ελλάδος». Τυπογραφείον Α. Σ. Αγαπητού, Εν Πάτραις. σελίδες 378–382. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2009.
• Ιωάννης Β. Δασκαρόλης, Γενναίος Κολοκοτρώνης - ο έφηβος οπλαρχηγός του 1821, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021,