Ο Ιβάν Στεπάνοβιτς Σιλάγιεφ (ρωσικά: Ива́н Степа́нович Сила́ев , 21 Οκτωβρίου 1930 — 8 Φεβρουαρίου 2023) ήταν πρώην Σοβιετικός και Ρώσος πολιτικός. Ήταν πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης μέσω των θέσεων του προέδρου της Διακρατικής Οικονομικής Επιτροπής και του προέδρου της Επιτροπής για τη Λειτουργική Διαχείριση της Σοβιετικής Οικονομίας από τις 6 Σεπτεμβρίου έως τις 26 Δεκεμβρίου 191. Υπεύθυνος για την επίβλεψη της οικονομίας της ΕΣΣΔ στα τέλη της εποχής Γκορμπατσώφ, ήταν ο τελευταίος επικεφαλής κυβέρνησης της ΕΣΣΔ.
.jpg)
Αποφοίτησε στην δεκαετία του 1950. Ο Σιλάγιεφ ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στο Υπουργείο της Αεροπορικής Βιομηχανίας στην δεκαετία του 1970. Κατά την εποχή του Μπρέζνιεφ έγινε υπουργός της αεροπορικής βιομηχανίας, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος και Υπουργός της Βιομηχανίας Μηχανών-Εργαλείων και Παραγωγής Εργαλείων. Όταν η δεύτερη κυβέρνηση του Νικολάι Τιχόνοφ διαλύθηκε, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ τον διόρισε αναπληρωτή πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου στην πρώτη κυβέρνηση του Νικολάι Ρύζκοφ. Εγκατέλειψε όλα τα πολιτικά του πόστα στην κεντρική κυβέρνηση το 1990 για να επικεντρωθεί στο αξίωμα του ως πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου της Ρωσικής ΣΟΣΔ. Αντιμετώπισε διάφορες υπουργικές δυσκολίες εκείνη τη περίοδο και υποστήριξε τις πολιτικές του Μπορίς Γέλτσιν. Ωστόσο, επειδή αντιστάθηκε στις αποσχιστικές πολιτικές του Γέλτσιν, ο Γέλτσιν τον απέπεμψε από το αξίωμα του πρωθυπουργού της Ρωσικής ΣΟΣΔ και τον διαδέχθηκε ο προσωρινός πρωθυπουργός Ολέγκ Λόμποφ.
Όταν έγινε πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ στις 6 Σεπτεμβρίου 1991, ο Σιλάγιεφ αντιστάθηκε σε μερικές πολιτικές του Γέλτσιν που οδήγησαν στην διάλυση της ΕΣΣΔ. Μετά την παραίτηση του Σιλάγιεφ από το αξίωμα του πρωθυπουργού, συνέχισε να εργάζεται για την κυβέρνηση του Γέλτσιν ως Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα μέχρι την παραίτηση του το 1994. Στις νομοθετικές εκλογές του 2007 ήταν υποψήφιος του Κόμματος Αγροτών της Ρωσίας.
Απεβίωσε στις 8 Φεβρουαρίου 2023 σε ηλικία , 92, ετών [5]
Πρώτα χρόνια και σταδιοδρομία
Ο Σιλάγιεφ γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1930 στο Μπακτύζινο της περιφέρειας Νίζνι Νόβγκοροντ στην Ρωσική ΣΟΣΔ της ΕΣΣΔ. Αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Αεροπορίας του Καζάν το 1954 ως μηχανικός μηχανών. Το 1959 έγινε μέλος του ΚΚΣΕ. Εργάστηκε στο εργοστάσιο αεροπορίας του Γκόρκι (σημερινό Νίζνι Νόβγκοροντ) από το 1954, ενώ από το το 1971 έως το 1974 ήταν ο επικεφαλής του εργοστασίου.[6] Ο Σιλάγιεφ έγινε μετά αναπληρωτής υπουργός Αεροπορικής Βιομηχανίας και το 1981 έγινε υπουργός αεροπορικής βιομηχανίας στην πρώτη κυβέρνηση Νικολάι Τιχόνοφ. Ύστερα υπηρέτησε ως Υπουργός της Βιομηχανίας Μηχανών-Εργαλείων και Παραγωγής Εργαλείων από το 1980 έως το 1981.[7] Στο 26ο συνέδριο του ΚΚΣΕ εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής.[6] Το 1985, στην εποχή του Γκορμπατσώφ, αναβαθμίστηκε σε αναπληρωτή πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου και πρόεδρος του τμήματος παραγωγής και μηχανών του υπουργικού συμβουλίου στην πρώτη και δεύτερη κυβέρνηση του Νικολάι Ρύζκοφ. Παρέμεινε σε αυτές τις θέσεις μέχρι τον διορισμό του στο αξίωμα του Πρωθυπουργού της Ρωσικής ΣΟΣΔ το 1990.[7]
Στη ρωσική πρωθυπουργία
Διορισμός
Η εκλογή στο αξίωμα του προέδρου του Συμβουλίου των Υπουργών - Κυβέρνηση της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας δεν θεωρούταν πολύ σημαντικό γεγονός: ο πρωθυπουργός εξελέγη μετά την εκλογή του προέδρου και του αντιπορέδρου του Ανωτάτου Σοβιέτ της Ρωσικής ΣΟΣΔ και μετά από μια συζήτηση για τη ρωσική γεωργία. Ο Μπορίς Γέλτσιν, πρόεδρος του ανωτάτου σοβιέτ της Ρωσικής ΣΟΣΔ, διατάχθηκε να επιλέξει υποψηφίους για το αξίωμα του πρωθυπουργού (τον οποίο θα ψήφιζε το Ανώτατο Σοβιέτ). Οι υποψήφιοι ήταν ο Μιχαήλ Μποτσάροφ, επιτυχημένος επιχειρηματίας, ηγέτης του συνεργατικού κινήματος και πρύτανης του Ινστιτούτου Αεροπορίας της Μόσχας Γιούρι Ρίζκοφ καθώς και ο Σιλάγιεφ. Ο Ρύζκοφ απέσυρε την υποψηφιότητα του πριν την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου ψηφοφορίας. Κατά την εκλογή ο Μποτσάροφ παρουσίασε το πρόγραμμα του για τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία: η βιομηχανία θα ιδιωτικοποιηθεί και οι υποτροφίες σε επιχειρήσεις χωρίς κέρδη θα σταματήσουν στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων 100 Ημέρες. Ο Σιλάγιεφ δεν είχε παρόμοια σχέδια αλλά θεωρούταν το φαβορί του Γέλτσιν για το αξίωμα.[8]
Στον πρώτο γύρο ο Σιλάγιεφ κέρδισε 119 ψήφους και ο Μποτσάροφ 86. Για να εκλεγεί ο κάτοχος του αξιώματος, απαιτούνταν να έχει το 50% + 1 των ψήφων υπέρ του. Κάνενας από αυτούς δεν είχε την πλειοψηφία με το μέρος του. Βλέποντας ότι ο Σιλάγιεφ ήταν το φαβορί του Γέλτσιν και είχε περισσότερες ψήφους, ο Σιλάγιεφ συνέχισε χωρίς αντιπάλους στο δεύτερο γύρο και εξελέγη με μεγάλη πλειοψηφία.[8]
Ο Γκορμπατσώφ προσπάθησε να σπάσει την συμμαχία Σιλάγιεφ-Γέλτσιν χωρίς επιτυχία. Το 1989, ο Βαλεντίν Πάβλοφ, πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ από τις 14 Ιανουαρίου έως τις 22 Αυγούστου 1991, είχαν βρει αρκετές πληροφορίες μαζί όσον αφορά τα λάθη και τις παραλήψεις του Σιλάγιεφ, ώστε να πλήξει την θέση του ως αναπληρωτής πρωθυπουργός. Ο Σιλάγιεφ δεν τον συγχώρεσε ποτέ και οι σχέσεις των δύο ψύχραναν περαιτέρω όταν ο Πάβλοφ έγινε πρωθυπουργούς.[9]
Κυβέρνηση Σιλάγιεφ
Ο Σιλάγιεφ δήλωνε επανειλημμένα ότι αν συνέκρουτε οδηγίες από τον Πρωθυπουργό της ΕΣΣΔ και τον Γέλτσιν, θα δρούσε πάντα σύμφωνα με τους νόμους της ΡΣΟΣΔ, δηλαδή ότι θα σεβαστεί τον Γέλτσιν. Κατά τη θητεία του ως πρωθυπουργός, ο Σιλάγιεφ δεν ήταν ποτέ ο ντε φάκτο αρχηγός του κυβερνητικού υπουργικού συμβουλίου, όντας πιστός στον Γέλτσιν και το Ανώτατο Σοβιέτ. Σε αντίθεση με τον Αλεξάντρ Βλάσοφ, τον προκάτοχο του, προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την ρωσική κυβέρνηση.[10] Ο Σιλάγιεφ αποφάσισε να μην εφαρμόσει το σύστημα νομενκλατούρα αλλά να εκλέξει το υπουργικό συμβούλιο με αντικειμενικές και επιστημονικές βάσεις. Για να το καταφέρει, ο Σιλάγιεφ προσέλαβε επαγγελματίες ψυχολόγους για να εξετάσει τους υποψηφίους. Από τους 200 υποψηφίους για το υπουργικό συμβούλιο, προτάθηκαν μόνο 14. Ωστόσο στο υπουργικό συμβούλιο βρήκαν θέση αρκετοί υποψήφιοι. Όλοι οι υποψήφιοι εξελέγησαν από το ανώτατο σοβιέτ, τον Γέλτσιν ή τον Σιλάγιεφ.[11]
Η κυβέρνηση του Σιλάγιεφ δεν είχε ιδεολογική ενότητα. Η κυβέρνηση του είχε πολλά συντηρητικά μέλη όπως ο Ολέγκ Λόμποφ και ο Γκενάντι Κουλίκ. Τον Νοέμβριο του 1990 ο Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι παραιτήθηκε από το υπουργικό του αξίωμα δικαιολογώντας την παραίτηση του στην αποτυχία του Προγράμματος των 500 ημερών. Μερικοί σχολιαστές πιστεύουν ότι ο πραγματικός λόγος παραίτησης ήταν οι συγκρούσεις που είχε με διάφορα μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Στις 5 Δεκεμβρίου 1990 ο υπουργός οικονομικών Μπορίς Φιοντόροφ παραιτήθηκε κατηγορώντας τους πρώτους αναπληρωτές πρωθυπουργούς ότι έπαιρναν σημαντικές αποφάσεις εξ ονόματος του υπουργείου. Ο Λόμποφ, πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός για την περιφεριεακή ανάπτυξη, έγινε ντε φάκτο αρχηγός του υπουργικού συμβουλίου. Ο Λόμποφ ήταν ο ευνοούμενος του Γέλτσιν και προσπάθησε να αποδυναμώσει τη θέση του Γέλτσιν.[12] Με την συναίνεση του Ανωτάτου Σοβιέτ ο Σιλάγιεφ ίδρυσε ένα δεκαεξαμελές προεδρείο για το υπουργικό συμβούλιο.[13]
Άλλο ένα πρόβλημα για τον Σιλάγιεφ ήταν ότι το Ανώτατο Σοβιέτ υφάρπαζε εξουσίες της κυβέρνησης δημιουργώντας διπλότυπα όργανα όπως την επιτροπή μέσων μαζικής ενημέρωσης, ενώ υπήρχε ήδη ένα τέτοιο υπουργείο. Ο Βίκτορ Κίσιν, υπουργός βιομηχανίας, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο μόνος υπάλληλος του υπουργείου ήταν ο ίδιος. Τον Ιούλιο του 1990 ο Σιλάγιεφ ενέκρινε τη δημιουργία παράληλλων εκτελεστικών-νομοθετικών σωμάτων.[14]
Τον Δεκέμβριο του 1990 το Συμβούλιο των Λαϊκών Αντιπροσώπων της Ρωσικής ΣΟΣΔ εμπιστεύτηκε τον Σιλάγιεφ και τη κυβέρνηση του για να δημιουργήσει ένα νέο σχέδιο για οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Το σχέδιο ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1991 και ονομαζόταν και ως "Σχέδιο Γέλτσιν-Σιλάγιεφ". Το σχέδιο επηρέαστηκε βαθιά από το πρόγραμμα των 500 ημερών και υποστήριξε την ιδιωτικοποίηση της οικονομίας και την εισαγωγή της οικονομίας της αγοράς. Το σχέδιο μεταρρύθμισης επικρίθηκε από ένα αξιωματούχο της Κρατικής Επιτροπής Οικονομικών Μεταρρυθμίσεων της σοβιετικής κυβέρνησης. Το αποκάλεσε ως δήλωση προθέσεων και μανιφέστο. Παρόλο που επικρίθηκε και για την έλλειψη πραγματικής στατιστικής προβολής. Ωστόσο το Ανώτατο Σοβιέτ το ενέκρινε. Οι υποστηρικτές του Γέλτσιν ήξεραν ότι το σχέδιο πρέπει να εκλεγεί πριν τις εκλογές τον Ιούνιο του 1991.[15] Μετά τις εκλογές του Ιουλίου η κυβέρνηση της Ρωσίας παραιτήθηκε και το αξίωμα του πρωθυπουργού τέθηκε πάλι προς εκλογή. Ο Σιλάγιεφ είχε ισχυρούς αντιπάλους όπως ο Γιούρι Σκόκοφ, αλλά κέρδισε.[16]
Στην σοβιετική πρωθυπουργία
Η Κρατική Επιτροπή Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης απέτυχε να συλλάβει τον Σιλάγιεφ ή κάποιον άλλο υψηλόβαθμο ρώσο αξιωματούχο κατά το αυγουστιάτικο πραξικόπημα.[17] Ο Σιλάγιεφ ήταν μεταξύ αρκετών ηγετικών αξιωματούχων της Ρωσικής ΣΟΣΔ που διέφυγαν στο εξοχικό του Γκορμπατσώφ μετά το πραξικόπημα.[16] Στις 24 Αυγούστου το ]υπουργικό συμβούλιο της Ρωσικής ΣΟΣΔ εξέδωσε διάταγμα μεταφέροντας τα υπουργεία οικονομίας και επικοινωνιών στον άμεσο κυβερνητικό έλεγχο, ενώ ανέλαβε τον έλεγχο των αρχείων του ΚΚΣΕ και της Κα Γκε Μπε. Με την δύναμη της κυβέρνησης να έχει αποδυναμωθεί[18] ο Γκορμπατσώφ δημιούργησε μια τετραμερή επιτροπή υπό την ηγεσία του Σιλάγιεφ, έχοντας μέλη τους Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι, Αρκάντι Βόλσκι, Γιούρι Λούζκοφ και Ιβάν Σιλάγιεφ. Αυτή η επιτροπή έγινε αργότερα η επιτροπή για την λειτουργική διαχείριση της σοβιετικής οικονομίας (ΕΛΔΣΟ), η οποία διαχειριζόταν την οικονομία και ήταν υπό την ηγεσία του Σιλάγιεφ.[19] Η επιτροπή γρήγορα ξεπεράστηκε από την Διακρατική Οικονομική Επιτροπή (ΔΟΕ, γνωστή και ως Οικονομική Κοινότητα), η οποία ιδρύθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου υπό την ονομασία Διαδημοκρατική Οικονομική Επιτροπή. Η λειτουργία της ήταν να συγχρονίσει την οικονομική πολιτική εντός της Σοβιετικής Ενωσης. Ως πρόεδρος των δύο επιτροπών, ο Σιλάγιεφ προέδρευε μιας διαλυόμενης Σοβιετικής Ένωσης.[20] Στις 6 Σεπτεμβρίου προεδρικό διάταγμα έδωσε στην ΔΟΕ τις ίδιες αρμοδιότητες με το υπουργικό συμβούλιο, και έτσι ο Σιλάγιεφ έγινε ντε φάκτο πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ.[21]
Όταν ανέλαβε το αξίωμα του ο Σιλάγιεφ ήθελε να δώσει περισσότερες εξουσίες στις σοβιετικές δημοκρατίες. Ωστόσο ύστερα άλλαξε γνώμη[20] και ζήτησε από τον Γέλτσιν να επιστρέψει μεγάλο μέρος της εξουσίας που υφάρπαξε κατά το πραξικόπημα. Σε αυτό απέτυχε και η θέση του ως πρωθυπουργός της Ρωσικής ΣΟΣΔ αποδυναμώθηκε. Ο Όλεγκ Λόμποφ (πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός του Σιλάγιεφ) ηγήθηκε της αντισιλαγεβικής φράξιας στο υπουργικό συμβούλιο της Ρωσικής ΣΟΣΔ και τον καθαίρεσε στις 26 Σεπτεμβρίου. Ο Λόμποφ τον διαδέχθηκε ως αναπληρωτή πρωθυπουργό της Ρωσικής ΣΟΣΔ.[20] Ο Σιλάγιεφ, ως επιβλέπων της οικονομίας, ανέλαβε την εργασία να ξεκίνησε μεταρρυθμίσεις που θα ωφελούσαν αμοιβαία την κεντρική κυβέρνηση και τις σοβιετικές δημοκρατίες.[22] Ο Σιλάγιεφ προσπάθησε να διατηρήσει μια ενσωματωμένη οικονομία ενώ ξεκινούσε την διαδικασία για την μετάβαση στην οικονομία της αγοράς.[23] Στις 19 Δεκεμβρίου η ΕΛΔΣΟ διαλύθηκε με προεδρικό διάταγμα[21] και στις 26 Δεκεμβρίου 1991, ημέρα διάλυσης της Ένωσης, ο Σιλάγιεφ παραιτήθηκε από το αξίωμα του ως πρόεδρος της ΔΟΕ.[6]
Μετασοβιετική Ρωσία
Στις 18 Δεκεμβρίου 1991 ο Σιλάγιεφ έγινε μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα στις Βρυξέλλες, κρατώντας το αξίωμα μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 1994 όπου παραιτήθηκε. Τέλη του 1994 ο Σιλάγιεφ έγινε πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγής Μηχανών του ΚΑΚ, αποτελούμενη από δεκάδες εταιρείες και οργανώσεις, κυρίως ρωσικές. Έγινε μέλος του Οικολογικού Κινήματος Σεντάρ το 1995. Από το 1998 είναι πρόεδρος της "Ιντουστριάλ Μασίν", ενός βιομηχανικού και οικονομικού ομίλου. Ήταν πρόεδρος της εθνικής επιτροπής που προωθούσε την οικονομική συνεργασία με τη Λατινική Αμερική. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2002 ο Σιλάγιεφ έγινε πρόεδρος της ρωσικής ένωσης μηχανικών.[6] Η γυναίκα του πέθανε στις 18 Μαρτίου 2006.[24] Στις εκλογές του 2007 ήταν υποψήφιος βουλευτής για το αγροτικό κόμμα αλλά δεν εξελέγη.[6]
Αναγνώριση
Ο Σιλάγιεφ έχει βραβευτεί με το Τάγμα του Λένιν το 1971 (σε μια κλειστή συνεδρίαση του προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ) και το 1975 όπου βραβεύτηκε και με το παράσημο του Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας. Βραβεύτηκε με το Βραβείο Λένιν το 1972. Το 1981 τιμήθηκε με το Τάγμα της Οκτωβριανής Επανάστασης και το 2002 με το Εθνικό Βραβείο του Πέτρου του Μέγα. Στις 19 Οκτωβρίου 2000 και στις 21 Οκτωβρίου 2005 τιμήθηκε με το Δίπλωμα της Κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας.[6]
Παραπομπές
Βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
