κάθε μεταβολικό φαινόμενο που αφορά τον αδένα του θυρεοειδή From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του ανθρώπινου σώματος. Εντοπίζεται στην πρόσθια περιοχή του τραχήλου, μπροστά και εκατέρωθεν της τραχείας, έχει μάζα περίπου 20 γραμμάρια και αποτελείται από 2 λοβούς (δεξιό και αριστερό), οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με τον ισθμό, ενώ ενίοτε υπάρχει και ένας ακόμα λοβός που ξεκινάει από τον ισθμό προς τα άνω και λέγεται πυραμοειδής.
Η αρχική ονομασία του θυρεοειδούς ήταν "λαρυγγικός αδένας". Θυρεοειδής ονομάστηκε το 1656 από τον Warton εξαιτίας του σχήματός του, που μοιάζει με ασπίδα (θυρεός = ασπίδα). Η πρώτη αναφορά σε παθολογία του αδένα έγινε το 1786, όταν ο Parry μίλησε για υποθυρεοειδισμό και βρογχοκήλη.
Η ανάπτυξη του θυρεοειδούς αρχίζει από τη βάση της γλώσσας. Εμβρυολογικά, προέρχεται από δύο διαφορετικούς εμβρυικούς ιστούς, τον αρχέγονο φάρυγγα και τη νευρική ακρολοφία. Μια μέση προσεκβολή του φάρυγγα, το θυρεοειδικό εκκόλπωμα, σχηματίζει τον θυρεογλωσσικό πόρο, ο οποίος εξαφανίζεται φυσιολογικά μέχρι τη γέννηση.
Ο αδένας βρίσκεται στον πρόσθιο λαιμό. Κάθε λοβός του έχει διαστάσεις 5*3*1,5 εκατοστά. Ενίοτε, σε ορισμένους ανθρώπους, υπάρχει και ένας τρίτος λοβός, ο πυραμοειδής, που είναι μια προσεκβολή του θυρεοειδούς προς τα πάνω. Ο θυρεοειδής συνδέεται με την τραχεία και τον κρικοειδή χόνδρο, ενώ περιβάλλεται από μία κάψα που ονομάζεται περιτονία.
Δύο ζεύγη αρτηριών ευθύνονται για τη ροή του αίματος στην περιοχή του αδένα: η άνω και η κάτω θυρεοειδής. Μερικές φορές υπάρχει και ένα τρίτο ζεύγος, η μέση θυρεοειδική αρτηρία, με την αντίστοιχη μέση θυρεοειδική φλέβα. Οι φλέβες του σχηματίζουν ένα πλούσιο πλέγμα που βρίσκεται στην επιφάνεια του αδένα.
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος αδένας που βρίσκεται στον τράχηλο. Έχει σχήμα πεταλούδας και αποτελείται από δύο λοβούς (δεξιό και αριστερό), που συνδεόνται με τον ισθμό. Βρίσκεται μπροστά και εκατέρωθεν της τραχείας.
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τρεις ορμόνες:
1) τη θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη (Τ4) και
2) την τριιωδοθυρονίνη (Τ3), που ρυθμίζουν το μεταβολισμό όλων των ιστών,
και 3) την καλσιτονίνη, που ελαττώνει τα επίπεδα του ασβεστίου του αίματος.
Η σύνθεση και η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών ρυθμίζεται από τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH) που παράγεται στην υπόφυση, η οποία, με τη σειρά της, εξαρτάται από την έκκριση της θυρεοεκλυτικής ορμόνης (TRH) που παράγεται στον υποθάλαμο.
Απαραίτητο για τη σύνθεση θυρεοειδικών ορμονών είναι το ιώδιο, το οποίο βρίσκεται συγκεντρωμένο στον θυρεοειδή και το οποίο ο οργανισμός το προσλαμβάνει μέσω των τροφών. Το ιώδιο εισέρχεται μέσα στον θυρεοειδή αντίθετα με την ηλεκτροχημική κλίση του, μέσω του υποδοχέα NIS, ο οποίος συμμεταφέρει ένα ιόν ιωδίου μαζί με δύο ιόντα νατρίου στο εσωτερικό των θυλακοειδών κυττάρων του θυρεοειδή. Το νάτριο στη συνέχεια απομακρύνεται από την αντλία Νατρίου-Καλίου.[1] Ο συμμεταφορεάς αυτός υπάρχει και σε άλλους ιστούς, αλλά μόνο στον θυρεοειδή η ενεργότητά του ελέγχεται από την TSH, η οποία αυξάνει την ενεργότητα του συμμεταφορέα.[2] Στη συνέχεια, το ιώδιο εκκρίνεται στον αυλό του θυλακίου του θυρεοειδή, πιθανόν μέσω της πεδρίνης, και οξειδώνεται σε ουδέτερα φορτισμένο άτομο από τη θυρεοειδική υπεροξειδάση.
Στον αυλό του θυλακίου βρίσκεται επίσης μια πολύ μεγάλη (μοριακό βάρος περίπου 650 KDa) γλυκοπρωτεΐνη με πολλά κατάλοιπα τυροσίνης, η θυρεοσφαιρίνη. Αυτή η πρωτεΐνη αποτελεί το μισό της συνολικής πρωτεΐνης του θυρεοειδούς. Τα μόρια αυτής της πρωτεΐνης αντιδρούν με το ουδέτερο ιώδιο και τελικά ένα ή δύο άτομα θα δεσμευτούν σε ειδικά κατάλοιπα τυροσίνης. Στη συνέχεια, η θυρεοσφαιρίνη αναδιατάσσεται και δύο κατάλοιπα τυροσίνης ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν μια ιωδοσφαιρίνη και ένα κατάλοιπο δεϋδροαλανίνης, που παράγεται από την αφαίρεση του τυροσινικού δακτυλίου από το αμινοξύ. Η αντίδραση αυτή καταλύεται από τη θυρεοειδική υπεροξειδάση και γίνεται πάντα μετά την ιωδίωση των καταλοίπων τυροσίνης. Τα ζεύγη μπορεί να περιέχουν τέσσερα άτομα ιωδίου (T4) ή τρία. Υπάρχουν δύο μορφές με τρία: η Τ3 και η ανάστροφη Τ3. Μπορεί να υπάρχουν επίσης στη θυρεοσφαιρίνη ιωδιωμένα κατάλοιπα τυροσίνης που δεν έχουν συνδεθεί με άλλα.[3]
Οι ορμόνες σε αυτό το στάδιο παραμένουν συνδεδεμένες με τη θυρεοσφαιρίνη και είναι ανενεργές. Για να ενεργοποιηθούν οι ορμόνες, πρέπει να απελευθερωθούν από τη θυρεοσφαιρίνη. Η θυρεοσφαιρίνη ενδοκυτταρώνεται από τα θυλακιοειδή κύτταρα και με κυστίδια μεταφέρεται στα λυσοσώματα, όπου υδρολύεται και οι Τ3 και Τ4 αποσπώνται και στη συνέχεια απελευθερώνονται στο αίμα.[3]
Όλα τα στάδια μετά την είσοδο του ιωδίου στον θυρεοειδή ενεργοποιούνται από τη θυρεοτρόπο και καταστέλλονται από την περίσσεια ιωδίου.[2]
Η παθολογία του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνει: 1) ανωμαλίες ανάπτυξης του θυρεοειδούς, 2) παθήσεις που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό, 3) παθήσεις που προκαλούν υποθυρεοειδισμό, 4) θυρεοειδίτιδες, 5) καρκίνο του θυρεοειδούς, ο οποίος τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα εμφάνισης.
Σημαντικό κλινικό εύρημα του θυρεοειδούς είναι η διόγκωσή του, που ωστόσο δεν εμφανίζεται πάντα όταν υπάρχει κάποια πάθηση του αδένα. Φυσιολογικά, ο αδένας δεν ψηλαφάται, ωστόσο σημαντικές διογκώσεις μπορούν να γίνουν αντιληπτές καθώς ο αδένας ακολουθεί την κίνηση της κατάποσης και ανεβοκατεβαίνει μαζί με τον θυρεοειδή χόνδρο. Κάθε διόγκωσή του αναφέρεται κλινικά ως βρογχοκήλη.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
