Τζαϊνισμός

Ο Τζαϊνισμός ή Ζαϊνισμός (εκ του ινδικού Τζάιν Ντάρμα (जैन धर्म), δηλαδή Νόμος του Τζάιν) αποτελεί θρησκεία που προέρχεται από την Ινδία και ιδρυτής της φέρεται ο Ρισάμπα (ऋषभ), το όνομα του οποίου αναφέρεται στις Βέδες και θεωρείται από ορισμένους Ινδουιστές ως μία από τις εικοσιτέσσερις ενσαρκώσεις του θεού Βισνού. Το έργο του συνεχίσθηκε διαχρονικά από 23 ακόμη φωτισμένους δασκάλους «Τιρθάνκαρα». Ο 24oς και τελευταίος Τιρθάνκαρα ήταν ο Βαρνταμάνα που έγινε γνωστός με το όνομα Μαχαβίρα (μεγάλος ήρωας) επειδή νίκησε τα εσωτερικά πάθη και υπήρξε σύγχρονος του «Σακιαμούνι» (Βούδα).

Thumb — Ναός τζαϊνιστών στο Ρακναπούρ της Ινδίας.

Ο Τζαϊνισμός έχει δύο κύριες αρχαίες υποπαραδόσεις, τους Ντιγκάμπαρα και Σβετάμπαρα, και αρκετές μικρότερες υποπαραδόσεις που αναδύθηκαν στην 2η χιλιετία μ.Χ. Οι Ντιγκάμπαρα και Σβετάμπαρα έχουν μικρές δογματικές διαφορές. διαφορετικές απόψεις στις ασκητικές πρακτικές, και στο ποια τζαϊνιστικά κείμενα μπορούν να θεωρηθούν κανονικά. Οι Ντιγκάμπαρα μοναχοί είναι γυμνοί και έχουν αυστηρότερο κώδικα, ενώ οι Σβετάμπαρα φορούν λευκά ρούχα.

Εκτός από την Ινδία, μερικές από τις κύριες Τζαϊνιστικές κοινότητες βρίσκονται στον Καναδά, την Ευρώπη, την Κένυα, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Χονγκ Κονγκ, το Σουρινάμ, τα Φίτζι και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα κύρια φεστιβάλ του Τζαϊνισμού περιλαμβάνουν τα Παριουσάνα και Ντασλακσάνα, Μαχαβίρ Τζαγιάντι και Ντιουάλι. Έχει περίπου 4-5 εκατομμύρια ακολούθους, από τους οποίους οι περισσότεροι κατοικούν στην Ινδία.

Ο Τζαϊνισμός παραδέχεται την ύπαρξη δύο μόνο «ουσιών» εκ των οποίων η μία είναι χονδροειδής και αδρανής καλούμενη «ατζίβα» και που αποτελεί το άψυχο τμήμα του Σύμπαντος, η δε άλλη καλούμενη «τζίβα» (= έμψυχος) αποτελεί τις ψυχές (άτμαν) τόσο των φυτών και των ζώων, όσο και των ανθρώπων. Ο «τζίβα» είναι επ' άπειρον άφθαρτος. Όλες οι φθαρτές και εφήμερες μορφές γεννιούνται κάτω από την επίδραση μιας αθάνατης και ακαταμάχητης δύναμης, η οποία και ενεργεί ως αποτέλεσμα των πράξεων ενός εκάστου όντος.

Οι ψυχές, περιβεβλημένες με υλική μορφή, προάγονται βαθμηδόν ανάλογα των καλών ή κακών πράξεών των και η περιβάλλουσα αυτές ύλη καθίσταται λεπτότερη ή χονδροειδέστερη. Τοιουτοτρόπως, επιτελείται βαθμηδόν η προαγωγή της ψυχής από της φυτικής μορφής στη ζωική και από αυτή στην ανθρώπινη, καταλήγουσα τέλος στην πλήρη απελευθέρωση (καϊβάλια) από τα δεσμά της ύλης.

Απαλλασσόμενη έτσι από του φθαρτού περιβάλλοντός της, η ψυχή, καθίσταται «Σίντα» (ή «σίντχα»), επιτυγχάνει δηλαδή τη μακαριότητα της «Νιρβάνα» ή «Μόκσα» (της αιθέριας διαμονής) όπου βρίσκονται σ' αυτήν ενθρονισμένες οι ψυχές των 24 ιδρυτών του Τζαΐνισμού. (Οι ψυχές των ιδρυτών είναι πλέον απαλλαγμένες από την ανάγκη περαιτέρω επαναγέννησης, αφού στερούνται υλικής υπόστασης, έτσι δεν αναμειγνύονται στη σωτηρία των ανθρώπων αφού δεν μπορούν να συντελέσουν σ' αυτό. Αποτελούν μόνο παράδειγμα για τους ανθρώπους από τις εν ζωή πράξεις τους.).

Οι Τζαϊνιστές μοναχοί σάντου και μοναχές σάντβι βρίσκονται σε όλες της υποπαραδόσεις του Τζαϊνισμού, και οι οικογενειάρχες άντρες σράβακα και γυναίκες σράβικα υποστηρίζουν τις πνευματικές επιδιώξεις των πρώτων. Οι Ντιγκάμπαρα πιστεύουν ότι οι γυναίκες λόγω της προσκόλλησης τους στην οικογένεια δεν μπορούν να φωτιστούν τελείως και θα πρέπει να ενσαρκωθούν σε ανδρικό σώμα, ενώ οι Σβετάμπαρα δέχονται την πλήρη φώτιση των γυναικών.

Ο Τζαϊνισμός διδάσκει πέντε ηθικά καθήκοντα, τα οποία ονομάζει πέντε όρκους. Οι ηθικοί κανόνες προνοούν ότι ο Τζαϊνιστής έχει πρόσβαση σε έναν γκουρού («δάσκαλος», «σύμβουλος»), το δόγμα («Τζίνα», «θεός») και ότι το άτομο είναι απαλλαγμένο από πέντε αδικήματα: αμφιβολία πίστης, αναποφασιστικότητα για τις αλήθειες του Ζαϊνισμού, η ειλικρινή επιθυμία για διδασκαλίες του Τζαϊνισμού, η αναγνώριση των συναδέλφων τζαϊνιστών και θαυμασμός για πνευματικές επιδιώξεις. Ένα τέτοιο πρόσωπο αναλαμβάνει τους ακόλουθους πέντε όρκους του τζαινισμού:

Αχίμσα, "μη βία": Ο πρώτος σημαντικός όρκος που λαμβάνει ο τζαϊνιστής είναι να μην προκαλέσει θάνατο ή βία σε άλλους ανθρώπους, καθώς και σε όλα τα έμβια όντα Αυτό είναι το υψηλότερο ηθικό καθήκον στον τζαϊνισμό, και ισχύει όχι μόνο για τις ενέργειες ενός ατόμου, αλλά απαιτεί να μην είναι κανείς βίαιος στην ομιλία και τις σκέψεις του.
Σάτια, "αλήθεια": Αυτός ο όρκος είναι να μιλάει πάντα την αλήθεια. Κανένα ψέμα, ούτε να μιλήσει τι δεν είναι αληθινό, και να μην ενθαρρύνει τους άλλους ή να εγκρίνει οποιονδήποτε μιλάει με ψεύδος.
Αστέγια, "μη κλοπή": Ο Τζαϊνιστής δεν πρέπει να πάρει τίποτα που δεν δίνεται πρόθυμα.
Μπραχματσάρια, "αγαμία ή αγνότητα": Η αποχή από το σεξ και τις αισθησιακές απολαύσεις συνταγογραφείται για τους μοναχούς και καλόγριες του τζαϊνισμού. Για τους λαϊκούς, ο όρκος σημαίνει αγνότητα, πίστη στον σύντροφό του.
Απαριγκράχα, "ακτημοσύνη ή μη προσκόλληση στα υλικά αγαθά": Αυτό περιλαμβάνει τη μη προσκόλληση σε υλικά και ψυχολογικά περιουσιακά στοιχεία, αποφεύγοντας τη λαχτάρα και την απληστία. Οι μοναχοί και οι μοναχές του τζαϊνισμού αποκηρύσσουν εντελώς την ιδιοκτησία και τις κοινωνικές σχέσεις, δεν διαθέτουν τίποτα και δεν συνδέονται με κανέναν.

Τα πέντε χρώματα της Τζαϊνιστικής σημαίας αντιπροσωπεύουν το Πάντσα-Παραμέσθι και τις πέντε υποσχέσεις:^[1]

Άσπρο – αντιπροσωπεύει τα αριχάντ, τις ψυχές που έχουν κατακτήσει όλα τα πάθη (θυμός, προσήλωση, αποστροφή) και έχουν επιτύχει την παντογνωσία και την αιώνια ευδαιμονία μέσω της αυτοπραγμάτωσης. Υποδηλώνει επίσης την ειρήνη ή την αχίμσα ("μη βία").
Κόκκινο – Αντιπροσωπεύει τις Σίντχα, τις ψυχές που έχουν κατακτήσει τη σωτηρία και αλήθεια. Αντιπροσωπεύει επίσης τη Σάτια ("αλήθεια").
Κίτρινο – αντιπροσωπεύει την ατσάρια. Αντιπροσωπεύει επίσης την ατσάουρβα ("μη κλοπή").
Πράσινο – αντιπροσωπεύει τις ουπαντγιάγια, εκείνους που διδάσκουν τις γραφές σε μοναχούς. Αντιπροσωπεύει επίσης την μπραχματσάρια ("αγαμία ή αγνότητα").
Μαύρο – αντιπροσωπεύει την Τζαϊνιστική ασκητική. Συμβολίζει την απαριγκράχα("ακτημοσύνη ή μη προσκόλληση").