Ερρίκος ο Λέων

Ο Ερρίκος ο Λέων (Heinrich der Lowe, 1129 - 6 Αυγούστου 1195) μέλος του Οίκου των Γουέλφων ήταν, ως Ερρίκος ΙΒ΄, δούκας της Βαυαρίας (1156 - 1180) και, ως Ερρίκος Γ΄, δούκας της Σαξονίας (1142 - 1180).^[1] Ο Ερρίκος ο Λέων ήταν από τους πιο ισχυρούς άνδρες της εποχής του, εξουσίαζε περιοχές από τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα ως τις Άλπεις και από τη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία ως την Πομερανία. Έστησε έναν Εραλδικό λέοντα μπροστά από το ανάκτορό του, γι' αυτό πήρε το προσωνύμιο "Λέων". Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα και ο γιος του Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατόρθωσαν να τον απομονώσουν από τους συμμάχους του και να του στερήσουν τα δύο δουκάτα.

Ερρίκος ο Λέων
ΙΒ΄ της Βαυαρίας, Γ΄ της Σαξονίας
Άγαλμα του Ερρίκου στον Καθεδρικό του Μπράουνσβαϊγκ, ναό τον οποίο ίδρυσε
Δούκας της Βαυαρίας
Περίοδος	1156 - 1180
Προκάτοχος	Ερρίκος Β΄ της Αυστρίας
Διάδοχος	Όθων Α΄ της Βαυαρίας
Δούκας της Σαξονίας
Περίοδος	1142 - 1180
Προκάτοχος	Αλβέρτος η Άρκτος
Διάδοχος	Βερνάρδος του Άνχαλτ
Γέννηση	π. 1129 Ράβενσμπουργκ
Θάνατος	6 Αυγούστου 1195 Μπράουνσβαϊγκ, Κάτω Σαξονία
Τόπος ταφής	Καθεδρικός του Μπράουνσβαϊγκ
Σύζυγος	Κλημεντία του Τσέρινγκεν Ματθίλδη της Αγγλίας
Επίγονοι	Γερτρούδη Ματθίλδη Ερρίκος Ε΄ του Ρήνου Όθων Δ' της Γερμανίας Γουλιέλμος του Λύνεμπουργκ
Οίκος	Γουέλφων
Πατέρας	Ερρίκος Ι΄ της Βαυαρίας
Μητέρα	Γερτρούδη του Σύπλινγκενμπουργκ
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στο Ράβενσμπουργκ, ο Ερρίκος ήταν γιος και διάδοχος του Ερρίκου Ι΄ της Βαυαρίας και της Γερτρούδης των Σούπλινμπουργκ, κόρης του Λοθάριου Γ΄ δούκα της Σαξονίας και βασιλιά της Γερμανίας.^[2] Όταν ο Λοθάριος Γ΄ απεβίωσε τον διαδέχθηκε ο Ερρίκος Ι΄ στη Σαξονία. Ο πατέρας του ήταν υποψήφιος στις εκλογές του Γερμανού βασιλιά (1138), τελικά εκλέχθηκε ο Κορράδος Γ΄ της Γερμανίας μέλος του Οίκος των Χοενστάουφεν που μετά την εκλογή του ήρθε σε αντιπαλότητα με τον Ερρίκο Ι΄ και κατέλαβε τα δουκάτα του. Έδωσε τη Βαυαρία στον Λεοπόλδο της Βαυαρίας μέλος του Οίκου των Μπάμπενμπερκ ετεροθαλή και ομομήτριο αδελφό του και τη Σαξονία στον Αλβέρτο της Άρκτου, εγγονό του Λοθάριου Γ΄.

Δούκας της Βαυαρίας και της Σαξονίας

Τα δουκάτα της Σαξονίας και της Βαυαρίας που ανήκαν στον Ερρίκο τον Λέοντα.

Ο πατέρας του Ερρίκου πέθανε αμέσως μετά σε ηλικία 32 ετών (1139) αφού στερήθηκε τα δουκάτα του και αποσύρθηκε σε μοναστήρι. Ο μικρός Ερρίκος εξακολουθούσε να διεκδικεί την κληρονομιά του πατέρα του και ο Κορράδος Γ΄ του επέστρεψε τη Σαξονία (1142).^[3] Μετά τη συμμετοχή του στη Σταυροφορία εναντίων των Βένδων, ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα του απέδωσε και τη Βαυαρία (1156), πήρε ωστόσο μόνο το Δουκάτο της Αυστρίας και όχι τη Μαγδραβία της Αυστρίας.^[4] Ο Ερρίκος o Λέων ίδρυσε το Μόναχο (1157), το Λούμπεκ (1159), το Άουγκσμπουργκ, το Χιλντεσχάιμ, το Στάντε, το Κάσσελ, το Γκούστρο, το Λύνεμπουργκ, το Σάλτσβεντελ, το Σβέριν και το Μπράουνσβαϊγκ. Το τελευταίο έγινε η πρωτεύουσά του, μπροστά στο "κάστρο του Ντάνκβαρντερόντε" έκτισε έναν Καθεδρικό ναό και έστησε έναν Εραλδικό Λέοντα, γι' αυτό και το προσωνύμιο του: Ερρίκος ο Λέων, στον ίδιο ναό τοποθέτησε αργότερα τον ανδριάντα του.

Νυμφεύτηκε πρώτα την Κλημεντία του Τσέρινγκεν με κληρονομικές κτήσεις στη Σουηβία. Ο Φρειδερίκος που δεν ήθελε κτήσεις των Γουέλφων στο δουκάτο του τον έπεισε να τη χωρίσει. Νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο τη Ματθίλδη της Νορμανδίας, κόρη του Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας και της Ελεονώρας της Ακουιτανίας, αδελφή του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου.^[5] Ήταν πιστός στον εξάδελφό του Φρειδερίκο Α΄ και τον υποστήριξε να ισχυροποιηθεί στη Γερμανία και στους πολέμους του στη Λομβαρδία, αρκετές φορές οι Σάξονες ιππότες του Ερρίκου τον βοήθησαν να νικήσει. Την εποχή που ο Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα έκανε την πρώτη επίθεση στη βόρεια Ιταλία ο Ερρίκος ο Λέων έλαβε μέρος στις πολιορκίες στην Κρεμόνα και το Μιλάνο.

Έκπτωτος

Γάμος του Ερρίκου του Λέοντος με τη δεύτερη σύζυγο του Ματθίλδη της Αγγλίας.

Το 1172 ταξίδευσε προσκυνητής στην Ιερουσαλήμ αφού πρώτα διέμεινε το Πάσχα στην Κωνσταντινούπολη την εποχή που ήταν αυτοκράτορας ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός.^[6] Στους Αγίους Τόπους συναντήθηκε με τους Ναΐτες Ιππότες και τους Ιωαννίτες Ιππότες, τον Δεκέμβριο του 1174 επέστρεψε στη Βαυαρία.^[7][8] Το 1174 ο Φρειδερίκος Α΄ του ζήτησε να συμμετάσχει σε μια δεύτερη εκστρατεία στη Λομβαρδία, αλλά δεν ακολούθησε, ήταν απασχολημένος με τα ανατολικά του σύνορα. Δεν θεωρούσε την εκστρατεία απαραίτητη για τα συμφέροντα του, ζήτησε από τον Βαρβαρόσσα να του παραχωρήσει σαν αντάλλαγμα την αυτοκρατορική πόλη Γκόσλαρ αλλά εκείνος το αρνήθηκε. Η εκστρατεία απέτυχε και ο Φρειδερίκος Α΄ δυσφόρησε μαζί του επειδή του επειδή τον θεωρούσε υπεύθυνο χάρη στην ανυπακοή του. Ο Ερρίκος Β΄ είχε με επιτυχία ιδρύσει ένα δυνατό και εκτεταμένο κράτος που περιείχε και περιοχές της βορειοανατολικής Γερμανίας στη Σαξονία και τη Βαυαρία, οι άλλοι πρίγκιπες τον ζήλευαν και ο Φρειδερίκος Α΄ το εκμεταλλεύτηκε. Ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα συγκάλεσε εν απουσία του το "Δικαστήριο των πριγκίπων και επισκόπων", τον κατηγόρησε για ανυπακοή, τον κήρυξε έκπτωτο των δουκάτων του και εισέβαλε σε αυτά.

Οι σύμμαχοι του Ερρίκου του Λέοντα τον εγκατέλειψαν και τελικά αναγκάστηκε να δηλώσει την υποταγή του τον Νοέμβριο του 1181 σε νέο Αυτοκρατορικό Συμβούλιο στην Ερφούρτη που αποφάσισε την εξορία του. Ο έκπτωτος δούκας πήγε στη Νορμανδία στον πεθερό του (1182), έμεινε τρία χρόνια και επέστρεψε στη Γερμανία (1185), εξορίστηκε ξανά (1188) και η σύζυγος του Ματθίλδη πέθανε την επόμενη χρονιά (1189). Όταν ο Φρειδερίκος Α΄ έφυγε στην Γ΄ Σταυροφορία (1189) ο Ερρίκος ο Λέων επέστρεψε στη Σαξονία και με ένα στρατό πιστών κατέλαβε την πόλη Μπαρντόβικ και την ισοπέδωσε ολόκληρη για την απιστία της, άφησε μόνο την εκκλησία. Ο γιος και διάδοχος του Φρειδερίκου Α΄ Ερρίκος ΣΤ΄ τον νίκησε ξανά και ο Ερρίκος ο Λέων αναγκάστηκε να κλείσει ειρήνη (1194). Ο Ερρίκος επέστρεψε στην περιορισμένη πια περιοχή του γύρω από το Μπράουνσβαϊγκ κρατώντας μόνο τον τίτλο του Δούκα, σπατάλησε τα χρήματά του στην τέχνη και στην αρχιτεκτονική, απεβίωσε το επόμενο έτος.

Οικογένεια

Μικρογραφία με μία σύγχρονη απεικόνιση του Ερρίκου ΙΒ΄ Λέοντος στην εποχή του.

Νυμφεύτηκε πρώτα την Κλημεντία, κόρη του Κορράδου Α΄ δούκα του Τσέρινγκεν και είχε τέκνα:^[9][10]

• Γερτρούδη 1155-1197, παντρεύτηκε πρώτα τον Φρειδερίκο Δ΄ των Χοενστάουφεν δούκα της Σουαβίας και έπειτα τον Κνούτο ΣΤ΄ των Έστριντσεν βασιλιά της Δανίας.
• Ρίχεντσα της Βαυαρίας 1157-1167.
• Ερρίκος της Βαυαρίας, απεβ. νέος.

Ο Ερρίκος ΙΒ΄ ο Λέων χώρισε την πρώτη σύζυγό του (1162) και νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο τη Ματθίλδη της Αγγλίας, κόρη του Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας με την οποία απέκτησε:[6]

• Ματθίλδη ή Ρίχεντσα 1172-1204, παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Γοδεφρείδο Γ΄ κόμη του Περς και σε δεύτερο γάμο τον Ανγκεράν Γ΄ κύριο του Κουσύ.^[11]
• Ερρίκος Ε΄ π. 1173-1227, παλατινός κόμης του Ρήνου.^[12]
• Λοθάριος της Βαυαρίας π. 1174-1190.
• Όθων Δ΄ π. 1175-1218, δούκας της Βαυαρίας & βασιλιάς της Γερμανίας.^[13]
• Γουλιέλμος 1184-1213, κύριος του Λύνεμπουργκ. Γιος του ήταν ο Όθων Α΄ του Μπράουνσβαϊγκ ο Παις δούκας του Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ.^[14]

Πέρα από αυτά καταγράφονται άλλα τρία παιδιά από τον γάμο του Ερρίκου ΙΒ΄ με τη Ματθίλδη.

Από την εκτός γάμου σχέση του με την Ίντα του Μπλίεσκάστελ είχε φυσικό τέκνο τη:

• Ματίλντα, σύζυγο του Ερρίκου-Μπόρβιν Α΄ κυρίου του Μεκλεμβούργου.

Ο Ερρίκος στη λαϊκή φαντασία

Ο Ερρίκος ο Λέων παρέμεινε σαν μια σημαντική και θρυλική φυσιογνωμία στη σύγχρονη Γερμανία.^[15] Η Ναζιστική Γερμανία τον τίμησε σαν προκάτοχο της πολιτικής της και ανακήρυξε τον καθεδρικό ναό του Μπράουνσβαϊγκ που βρισκόταν ο τάφος σαν τόπο προσκυνήματος.^[16] Σύντομα μετά που απεβίωσε έγινε κεντρικός ήρωας μιας λαϊκής διήγησης, των "Σάγκας του Ερρίκου".^[17] Στο έπος ο Ερρίκος πηγαίνοντας για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους συναντά έναν λέοντα να μάχεται έναν δράκο. Πήρε το μέρος του λέοντα και σκότωσαν μαζί τον δράκο, ο λέοντας τον ακολούθησε υπάκουος πίσω στο Μπράουνσβαϊγκ και όταν ο Ερρίκος απεβίωσε ο λέοντας απελπισμένος τελείωσε τη ζωή του άσιτος και θλιβόμενος πάνω στον τάφο του κυρίου του.

Οι κάτοικοι της πόλης έστησαν το άγαλμα του λέοντα προς ανάμνηση του.^[18][19][20] Το έπος ενέπνευσε την Τσεχική διήγηση του Ιππότη του Μπράουνσβαϊγκ, παριστάνεται επάνω σε μία στήλη στη γέφυρα του αυτοκράτορα Καρόλου Δ΄ στην Πράγα. Ο Ιταλός συνθέτης Α. Στεφάνι εμπνεύστηκε την όπερα "Ενρίκο Λεόνε" με κεντρικό ήρωα τον Ερρίκο.^[21]

Παραπομπές

1. Emmerson 2013, σ. 320
2. Emmerson 2013, σ. 320
3. Emmerson 2013, σ. 320
4. Emmerson 2013, σ. 320
5. Emmerson 2013, σ. 320
6. Peter Lock, The Routledge Companion to the Crusades, (Routledge, 2013), σ. 151
7. The Teutonic Knights in the Crusader States, Indrikis Sterns, A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on the Near East, Vol. V, ed.Norman P. Zacour and Harry W. Hazard, (University of Wisconsin Press, 1985), σ. 319
8. Peter Lock, The Routledge Companion to the Crusades, (Routledge, 2013), σ. 151
9. C. W. Previte Orton, The Early History of the House of Savoy: 1000-1233, (Cambridge University Press, 1912), σ. 329, Σημείωση 3
10. Lyon 2013, σ. 249
11. John W. Baldwin, Aristocratic Life in Medieval France, (Johns Hopkins University, 2002), σ. 46
12. Helen Nicholson, Love, War, and the Grail, (Brill, 2001), σ. 129
13. Helen Nicholson, Love, War, and the Grail, (Brill, 2001), σ. 129
14. Lyon 2013, σ. 245
15. https://www.welt.de/welt_print/article2052536/Barbarossas-Staatsfeind-Nummer-eins.html
16. http://www.vernetztes-gedaechtnis.de/domHeinrichderloewe.htm
17. Brothers Grimm. "Heinrich der Löwe" [Henry the Lion - The Brothers' Grimm version]. Deutsche Sagen (in German). Projekt Gutenberg-DE.
18. Combellack, C. R. B. (1955), "Die Sage von Heinrich dem Löwen. Ihr Ursprung, Ihre Entwicklung und Ihre Überlieferung by Karl Hoppe", Comparative Literature, 7 (2): 160–162
19. Jäckel, Dirk (2006), Der Herrscher als Löwe: Ursprung und Gebrauch eines politischen Symbols im Früh- und Hochmittelalter (in German), Cologne / Weimar: Böhlau Verlag, σσ. 163–164
20. Pollach, Günter (2011), Kaleidoskop der Mächtigen: Randglossen zu überlieferten Mythen und Episoden der Geschichte (in German), σσ. 64–67
21. https://www.klassika.info/Komponisten/Steffani_Agostino/Oper/EnricoLeone/index.html

Πηγές

• Arnold, Benjamin (1996). "Henry the Lion and His Time. Lordship and Representation of the Welf Dynasty 1125–1235". Journal of Medieval History. 22 (4): 379–393.
• Emmerson, Richard K. (2013). Key Figures in Medieval Europe: An Encyclopedia. Routledge.
• Jäckel, Dirk (2006), Der Herrscher als Löwe: Ursprung und Gebrauch eines politischen Symbols im Früh- und Hochmittelalter (in German), Cologne / Weimar: Böhlau Verlag
• Jordan, Karl. Henry the Lion. A Biography.
• Lyon, Jonathan R. (2013). Princely Brother and Sisters: The Sibling Bond in German Politics, 1100–1250. Cornell University Press.
• Heinrich der Löwe und seine Zeit. Katalog der Ausstellung. Bd. 2. Braunschweig. 1995.
• Pollach, Günter (2011), Kaleidoskop der Mächtigen: Randglossen zu überlieferten Mythen und Episoden der Geschichte (Στα Γερμανικά)
• Werthschulte, Leila (2007). Heinrich der Löwe in Geschichte und Sage. Heidelberg: Universitätsverlag Winter.

Πινακοθήκη

• 
  Ο Ερρίκος σε μικρογραφία της εποχής του. Από το έργο Historia Welforum
• 
  Ο 2ος γάμος του Ερρίκου με τη Ματίλντα της Νορμανδίας. Δεξιά οι γονείς της Ερρίκος Β' και Ελεονόρα της Ακουιτανίας
• 
  Οι κτήσεις του Ερρίκου: ο δουκάτο της Σαξονίας και το δουκάτο της Βαυαρίας
• 
  Ο Ερρίκος κρατά τον καθεδρικό του Μπράουνσβαϊγκ, τον οποίο ίδρυσε
• 
  Heinrich der Loewe
• 
  Μνημείο για τον Ερρίκο στο Σβερίν, περιοχή της 1ης συζύγου του
• 
  Παράσημο (1834-1918) του Τάγματος του Ερρίκου του λέοντος, του δουκάτου του Μπράουνσβαϊγκ