Εξαφανισμένη γλώσσα

Εξαφανισμένη γλώσσα (αποκαλείται επίσης νεκρή γλώσσα) είναι εκείνη που δε διαθέτει πλέον φυσικούς ομιλητές. Τυπικά τούτο συμβαίνει όταν μια γλώσσα περνά στο στάδιο του γλωσσικού θανάτου μέσω της άμεσης αντικατάστασής της με κάποια άλλη, όπως συνέβη για παράδειγμα με την Κοπτική, που αντικαταστάθηκε από την Αραβική, και πολλές γλώσσες των γηγενών της Αμερικής, των οποίων οι γλώσσες αντικαταστάθηκαν από την Αγγλική, τη Γαλλική, την Ισπανική ή την Πορτογαλική.

Η εξαφάνιση μιας γλώσσας συμβαίνει, επίσης, όταν η γλώσσα διέρχεται φάση ταχείας εξέλιξης ή αφομοίωσης έως ότου τελικά δίνει τη θέση της στο απότοκο αυτής της εξέλιξης, που θεωρείται διαφορετική γλώσσα (ή γλωσσική οικογένεια). Σε αυτή την περίπτωση ανήκει η Λατινική. Είναι εξαφανισμένη (νεκρή) γλώσσα αλλά είναι γονέας των σύγχρονων ρομανικών γλωσσών. Κατά τον ίδιο τρόπο η Σανσκριτική γλώσσα είναι γονέας των Ινδοάριων γλωσσών και η αρχαία αγγλική γονέας της σύγχρονης αγγλικής.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μια εξαφανισμένη γλώσσα παραμένει σε χρήση για επιστημονικούς, νομικούς, ή θρησκευτικούς σκοπούς. Η Σανσκριτική, η Λατινική και η αρχαία εκκλησιαστική σλαβονική, η Ελληνιστική Κοινή, η Κοπτική και η αρχαία θιβετιανή γλώσσα είναι ορισμένες από τις αρχαίες γλώσσες που χρησιμοποιούνται ως ιερές γλώσσες.

Η γλώσσα που έχει ζώντες ομιλητές ονομάζεται ζωντανή γλώσσα. Σύμφωνα με το Ethnologue υπάρχουν 6.912 γνωστές ζωντανές γλώσσες.

Σε μία τουλάχιστον γνωστή περίπτωση, αυτήν της Εβραϊκής, έγινε επιτυχημένη προσπάθεια αναβίωσης μιας λειτουργικής γλώσσας. Υπήρξαν και άλλες προσπάθειες αναγέννησης γλωσσών (Μανξ, Κοπτική και Κορνουαλική), αλλά η επιτυχία αυτών των προσπαθειών είναι μάλλον αμφίβολη, καθώς είναι εμφανές -τουλάχιστον από πολιτικής άποψης- ότι δεν είναι δυνατόν να γίνουν γηγενείς γλώσσες μιας κοινότητας ομιλητών.

Βιβλιογραφία

• Τσιτσιπής, Λουκάς Δ., "Στάσεις απέναντι στη γλώσσα", στο: Χριστίδης, Α.-Φ. (εκδ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001
• Τσιτσιπής, Λουκάς Δ., "Γλωσσική συρρίκνωση", στο: Χριστίδης, Α.-Φ. (εκδ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001
• Brenzinger, Matthias (ed.) (1992) Language Death: Factual and Theoretical Explorations with Special Reference to East Africa. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
• Campbell, Lyle; & Mithun, Marianne (Eds.). (1979). The languages of native America: Historical and comparative assessment. Austin: University of Texas Press.
• Dorian, Nancy C. (1978). Fate of morphological complexity in language death: Evidence from East Sutherland Gaelic. Language, 54 (3), 590-609.
• Dorian, Nancy C. (1981). Language death: The life cycle of a Scottish Gaelic dialect. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Dressler, Wolfgand & Wodak-Leodolter, Ruth (eds.) (1977) Language death (International Journal of the Sociology of Language vol. 12). The Hague: Mouton.
• Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
• Mithun, Marianne. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.
• Mohan, Peggy; & Zador, Paul. (1986). Discontinuity in a life cycle: The death of Trinidad Bhojpuri. Language, 62 (2), 291-319.
• Sasse, Hans-Jürgen (1992) 'Theory of language death', in Brenzinger (ed.) Language Death, pp. 7–30.
• Schilling-Estes, Natalie; & Wolfram, Walt. (1999). Alternative models of dialect death: Dissipation vs. concentration. Language, 75 (3), 486-521.
• Sebeok, Thomas A. (Ed.). (1973). Linguistics in North America (parts 1 & 2). Current trends in linguistics (Vol. 10). The Hauge: Mouton. (Reprinted as Sebeok 1976).
• Skutnabb-Kangas, Tove. (2000). Linguistic genocide in education or worldwide diversity and human rights? Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. ISBN 0-8058-3468-0.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Εξαφανισμένη γλώσσα

• The Dodo's Fate: How languages become extinct