From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ελισάβετ της Υόρκης (αγγλικά: Elizabeth of York, 11 Φεβρουαρίου 1466 - 11 Φεβρουαρίου 1503) βασίλισσα της Αγγλίας (1486 - 1503) μέσω του γάμου της με τον Ερρίκο Ζ΄ της Αγγλίας ήταν μεγαλύτερη κόρη και παιδί του Εδουάρδου Δ΄ της Αγγλίας και της Ελισάβετ Γούντβιλ. Η Ελισάβετ ήταν ανιψιά του Ριχάρδου Γ΄ της Αγγλίας που ηττήθηκε και σκοτώθηκε στην μάχη του Μπόσγουορθ από τον Ερρίκο Τυδώρ και έληξε ο εμφύλιος που έμεινε γνωστός σαν Πόλεμος των Ρόδων. Η Ελισάβετ της Υόρκης σαν μητέρα του Ερρίκου Η΄ ήταν κόρη, ανιψιά, σύζυγος, μητέρα και γιαγιά συνεχόμενων βασιλέων.[4]
Η σύντομη περίοδος που ο Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγγλίας επανήλθε στον θρόνο από τον Οκτώβριο 1470 μέχρι τον Απρίλιο του του 1471 και η περίοδος από τον θάνατο του πατέρα της (1483) μέχρι το τέλος του Πολέμου ήταν αρκετά βίαιες με πολέμους και αιματηρές συγκρούσεις. Οι δυο αδελφοί της "oι πρίγκιπες του Πύργου" εξαφανίστηκαν και η τύχη τους παρέμεινε αβέβαιη. Ο θείος της Ριχάρδος Γ΄ αν και είχε κηρύξει όλα τα παιδιά του αδελφού του Εδουάρδου Δ΄ μπάσταρδα δέχτηκε στην αυλή του την Ελισάβετ και τις αδελφές της. Η τελική νίκη του Οίκου της Υόρκης επί του Οίκου του Λάνκαστερ ίσως να φαινόταν καταστροφική αλλά οι υποσχέσεις του Ερρίκου Τυδώρ να την παντρευτεί και να γίνουν διάδοχοι δημιούργησε νέες ελπίδες. Το αίμα του Οίκου της Υόρκης και των Πλανταγενετών πέρασε μέσω της Ελισάβετ στους επόμενους Άγγλους βασιλείς από τον Οίκο των Τυδώρ. Την εποχή που ήταν βασίλισσα της Αγγλίας δεν είχε ενεργό ρόλο στην πολιτική και ο γάμος της φαίνεται ότι ήταν επιτυχής. Ο μεγαλύτερος γιος της Αρθούρος πέθανε πρόωρα σε ηλικία 15 ετών (1502) και άλλα τρία από τα παιδιά της πέθαναν νέα. Τα παιδιά της που επέζησαν Μαργαρίτα και Ερρίκος έγιναν αντίστοιχα βασίλισσα της Σκωτίας και βασιλιάς της Αγγλίας, οι σύγχρονοι βασιλείς του Οίκου των Στιούαρτ είχαν την Μαργαρίτα ως γενάρχη τους.
Η Ελισάβετ της Υόρκης γεννήθηκε στα Ανάκτορα του Ουεστμίνστερ και βαπτίστηκε στο Αββαείο του Ουέστμινστερ με νονές τις γιαγιάδες της Τζακέττα του Λουξεμβούργου και Σεσίλ Νέβιλ, δούκισσα της Υόρκης και νονό τον ξάδελφο της Ριχάρδο Νέβιλ, 16ο κόμη του Γουόρικ.[5] Η Ελισάβετ αρραβωνιάστηκε σε ηλικία τριών ετών με τον ξάδελφο της Γεώργιο Νέβιλ (1469), όταν ο πατέρας του επαναστάτησε εναντίον του Εδουάρδου Δ΄ στο πλευρό του Γουόρικ ο αρραβώνας ακυρώθηκε. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας συμφώνησε να παντρέψει τον γιο και διάδοχο του δελφίνο Κάρολο με την εννιάχρονη Ελισάβετ (1475) αλλά αργότερα ακύρωσε την υπόσχεση (1482). Σε ηλικία 11 ετών η Ελισάβετ πήρε τον τίτλο της Κυρίας της Περικνημίδας (1477) μαζί με την μητέρα της και την θεία της από πατέρα Ελισάβετ της Υόρκης, δούκισσα του Σάφοκ.
Ο Εδουάρδος Δ΄ πέθανε αιφνίδια στις 9 Απριλίου 1483 και ο αδελφός της ανέβηκε στον θρόνο ως Εδουάρδος Ε΄ της Αγγλίας με τον θείο της Ριχάρδο του Γκλόστερ αντιβασιλιά και κηδεμόνα.[6] Η μητέρα της Ελισάβετ Γούντβιλ προσπάθησε να διώξει τον κουνιάδο της από την κηδεμονία αλλά εκείνος αντέδρασε έντονα, ταξίδευσε στο Λάντλοου και μετέφερε τον Εδουάρδο Ε΄ στον Πύργο του Λονδίνου υπό την προστασία του. Η Ελισάβετ Γούντβιλ μαζί με τον μικρότερο γιο της Ριχάρδο του Σρούσμπερυ και όλες τις κόρες της κατέφυγε στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ. Ο αρχιεπίσκοπος Μπικυρτσιερ ζήτησε από την Ελισάβετ Γούντβιλ για λογαριασμό του Ριχάρδου να πάρει τον μικρό Ριχάρδο μαζί με τον αδελφό του, αρχικά το αρνήθηκε αλλά στο τέλος συμφώνησε. Ο γάμος του Εδουάρδου Δ΄ κρίθηκε άκυρος στις 22 Ιουνίου 1483 και τα παιδιά που είχε αποκτήσει με την Ελισάβετ μπάσταρδα, ο λόγος ήταν η αποκάλυψη ότι την εποχή που παντρεύτηκε την μητέρα τους βρισκόταν σε γάμο με την Ελισάβετ Μπάτλερ. Το Κοινοβούλιο συνεκλήθη και απέκλεισε τον Εδουάρδο και με τον μικρότερο αδελφό του από τον θρόνο, μετά τον αποκλεισμό και των παιδιών του Γεωργίου Πλανταγενέτη νέος βασιλιάς της Αγγλίας ανακηρύχτηκε στις 6 Ιουλίου 1483 ο Ριχάρδος του Γκλόστερ ως Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας. Ο Εδουάρδος Ε΄ και ο Ριχάρδος του Σρούσμπερυ κρατήθηκαν στον Πύργο του Λονδίνου αλλά σύντομα εξαφανίστηκαν. Οι φήμες έλεγαν ότι δολοφονήθηκαν από τον θείο τους Ριχάρδο Γ΄ αν και με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν αμφιβολίες προκύπτοντας άλλοι υποψήφιοι δολοφόνοι.[7]
Η Ελισάβετ Γούντβιλ συμμάχησε με την Μαργαρίτα Μπωφόρ μητέρα του Ερρίκου Τυδώρ ο οποίος ήταν ο πιο κοντινός διεκδικητής του θρόνου της Αγγλίας από τους Λάνκαστερ σαν απόγονος του Ιωάννη της Γάνδης τρίτου γιου του Εδουάρδου Γ΄ της Αγγλίας.[8] Τα δικαιώματα του ήταν όμως πολύ ασθενή επειδή από Κοινοβουλευτικό διάταγμα του Ριχάρδου Γ΄ της Αγγλίας την δεκαετία του 1390 τα παιδιά του Ιωάννη της Γάνδης με την τρίτη σύζυγο του Αικατερίνη Σουίνφορντ είχαν αποκλειστεί από τον θρόνο. Ο Ερρίκος Τυδώρ ορκίστηκε στον Καθεδρικό ναό της Ρεν να παντρευτεί την Ελισάβετ της Υόρκης και να ξεκινήσει επίθεση στην Αγγλία.
Η Ελισάβετ της Υόρκης επέστρεψε με την μητέρα της και τις αδελφές της στην αυλή του Ριχάρδου Γ΄ αφού συμφιλιώθηκαν μαζί του (1484), σύμφωνα με κάποιες πηγές η Ελισάβετ Γούντβιλ πίστευε ότι ήταν αθώος για τον φόνο των γιων της, αυτό δεν επιβεβαιώνεται επειδή συμμετείχε στην εκστρατεία του Ερρίκου Τυδώρ τον Οκτώβριο του 1483 στην Αγγλία. Άλλες φήμες λένε ότι ο Ριχάρδος που είχε έντονη θλίψη για τον πρόωρο θάνατο της συζύγου του Άννας Νέβιλ είχε σκοπό να παντρευτεί την ανιψιά του Ελισάβετ της Υόρκης αλλά σύντομα απέρριψε σφοδρά τις φήμες. Σε Πορτογαλικά αρχεία βρέθηκαν έγγραφα που δείχνουν ότι μετά τον θάνατο της βασίλισσας Άννας ο Ριχάρδος Γ΄ έστειλε απεσταλμένους στην Πορτογαλία να διαπραγματευτούν διπλό γάμο, ο πρώτος ανάμεσα στον ίδιο και την αδελφή του βασιλιά Ιωάννα που είχε καταγωγή από τους Λάνκαστερ και ο δεύτερος ανάμεσα στην Ελισάβετ της Υόρκης με τον Εμμανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας.[9] Ο Ερρίκος Τυδώρ στρατοπέδευσε στην Ουαλία στις 7 Αυγούστου 1485 και προχώρησε εσωτερικά, συνάντησε τον αρκετά μεγαλύτερο στρατό του Ριχάρδου Γ΄ στην μάχη του Μπόσγουορθ. Ο Ριχάρδος παρά την υπεροχή του προδόθηκε από ισχυρούς οπαδούς του όπως τον Γουίλιαμ Στάνλεϊ και πέθανε στην μάχη, ο Ερρίκος Τυδώρ ήταν ο επόμενος βασιλιάς ως Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας.[10]
Η Ελισάβετ της Υόρκης σαν μεγαλύτερη κόρη του Εδουάρδου Δ΄ χωρίς να έχουν επιζήσει οι αδελφοί της έχει τα ισχυρότερα δικαιώματα να ανέβει στον θρόνο ως βασίλισσα, η μεγάλη πρωτοπορία για το Αγγλικό στέμμα να ανέβει γυναίκα θα έρθει 66 χρόνια αργότερα με την εγγονή της Μαρία Α΄ της Αγγλίας. Ο Ερρίκος Τυδώρ έδειξε από την αρχή πρόθεση να παντρευτεί την Ελισάβετ αλλά με σκοπό να γίνει ο ίδιος βασιλιάς χωρίς να μοιραστεί τον θρόνο με την σύζυγο του γι'αυτό ανακάλεσε τα δικά του κληρονομικά δικαιώματα σαν γόνος από μητέρα του Εδουάρδου Γ΄ και του Οίκου της Υόρκης.[11] Οι στόχοι του Ερρίκου Τυδώρ φάνηκαν από το ότι φρόντισε να γίνει η στέψη του στις 30 Οκτωβρίου 1485 πριν τον γάμο του με την Ελισάβετ.[12]
Ο Ερρίκος Ζ΄ νομιμοποίησε ξανά τα παιδιά του Ερρίκου Δ΄ και της Ελισάβετ Γούντβιλ, με τον τρόπο αυτό μπόρεσε να νομιμοποιήσει και τα δικά του δικαιώματα από την σύζυγο του. Μετά την απαραίτητη παπική απαλλαγή ο καρδινάλιος Μπικυρτσιερ, αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι προχώρησε στις 18 Ιανουαρίου 1486 στον αρραβώνα του Ερρίκου Ζ΄ και της Ελισάβετ της Υόρκης στο Αβαείο του Ουεστμίνστερ, ο μεγαλύτερος γιος τους Αρθούρος γεννήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1486. Η Ελισάβετ της Υόρκης στέφτηκε στις 25 Νοεμβρίου 1487 βασιλική σύζυγος της Αγγλίας, μετά την στέψη της γέννησε άλλα επτά παιδιά αλλά μόνο τα τέσσερα επέζησαν : Αρθούρος, Μαργαρίτα, Ερρίκος και Μαρία. Ο γάμος ήταν επιτυχής παρά το ότι έγινε για πολιτικούς λόγους και το ζευγάρι ήταν αγαπημένο.[13] Η Ελισάβετ δεν είχε έντονο πολιτικό ρόλο λόγω της ισχυρής προσωπικότητας της πεθεράς της Μαργαρίτας Μπωφόρ, αναφέρεται ότι ήταν αρκετά γενναιόδωρη και ευγενική με ολόκληρο το νοικοκυριό, τους υπηρέτες και την αυλή της. Όταν δεν βρισκόταν σε επίσημες συγκεντρώσεις ζούσε ήσυχη οικογενειακή ζωή με τα παιδιά της στα ανάκτορα του Έλθαμ με κύριες ασχολίες την μουσική και τον χορό ενώ είχε στην κατοχή της λαγωνικά.[14]
Ο μεγαλύτερος γιος της Αρθούρος παντρεύτηκε στις 14 Νοεμβρίου 1501 σε ηλικία 15 ετών την Αικατερίνη της Αραγονίας κόρη των Καθολικών βασιλέων Φερδινάνδου Β΄ της Αραγωνίας και Ισαβέλλας Α΄ της Καστίλης, το ζευγάρι πήγε να ζήσει στο κάστρο του Λάντλοου τον παραδοσιακό τόπο κατοικίας των πριγκίπων της Ουαλίας. Ο Αρθούρος πέθανε πολύ πρόωρα τον Απρίλιο του 1502, ο Ερρίκος Ζ΄ ήταν απαρηγόρητος από μεγάλη θλίψη όχι μόνο για τον θάνατο του φυσικού του γιου αλλά και για το κενό στην διαδοχή. Η Ελισάβετ προσπάθησε να την παρηγορήσει και του έλεγε ότι έχουν άλλες δυο κόρες και έναν γιο ενώ είναι ακόμα νέα και μπορεί να κάνει και άλλα παιδιά.[15][16]
Το 1502 η Ελισσάβετ έμεινε έγκυος για τελευταία φορά και πέρασε την περίοδο εγκυμοσύνης στον Πύργο του Λονδίνου, στις 2 Φεβρουαρίου 1503 γέννησε μια κόρη την Κατερίνα που πέθανε σε λίγες μέρες, η Ελισάβετ έπαθε λοίμωξη από την εγκυμοσύνη και πέθανε στις 11 Φεβρουαρίου στα 37α γενέθλια της. Ο σύζυγος της και τα παιδιά της έπεσαν σε βαθύτατη θλίψη, ο Ερρίκος Ζ΄ ήταν απαρηγόρητος σύμφωνα με μια πηγή της εποχής "αποσύρθηκε τον περισσότερο χρόνο σε μοναχικό μέρος να μην τον βλέπει κανένας".[17] Ο Ερρίκος Ζ΄ σε λίγες μέρες αρρώστησε πολύ βαριά από την λύπη του και δεν ανάρρωσε ποτέ, το μόνο πρόσωπο που επέτρεπε να βρίσκεται δίπλα του ήταν η μητέρα του, ήταν γνωστό ότι ο Ερρίκος Τυδώρ πολύ σπάνια εκδήλωνε στα μέλη της αυλής τις ασθένειες του. Το "Βάο Πασσιονάλ" ένα εικονογραφημένο έγγραφο των αρχών του 16ου αιώνα που ήταν ιδιοκτησία του Ερρίκου Ζ΄ και βρέθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ουαλίας παρουσίαζε ολόκληρη την βασιλική οικογένεια σε βαθιά θλίψη. Ο Ερρίκος Ζ΄ φορούσε πένθιμες ρόμπες με μια σκληρή όψη στο πρόσωπο του, οι κόρες του Μαρία και Μαργαρίτα φορούσαν μαύρα φορέματα ενώ ο 11χρονος διάδοχος Ερρίκος έκλαιγε μπροστά στο άδειο κρεβάτι της μητέρας του. Ο Ερρίκος Ζ΄ για να παρηγορήσει την θλίψη του αποφάσισε να ανανεώσει την συμμαχία του με την Ισπανία με νέο γάμο, υποψήφιες νύφες ήταν : η Ιωάννα, χήρα βασίλισσα της Νάπολης, η Ιωάννα Α΄ της Καστίλης και η Μαργαρίτα της Αυστρίας αλλά πέθανε χήρος (1509). Την ημέρα της κηδείας του έδωσε εντολή να χτυπήσουν οι καμπάνες και να τοποθετήσουν 100 κεριά γύρω από το κρεβάτι του.
Μετά τον θάνατο της Ελισάβετ η βασιλική οικογένεια εγκατέλειψε τον Πύργο του Λονδίνου αφού δεν υπάρχουν καταγραφές μετά το 1503, όλες οι μελλοντικές βασιλικές γεννήσεις από την εποχή του γιου της Ερρίκου έγιναν σε διαφορετικές θέσεις.[18] Η δημοτικότητα του Ερρίκου Ζ΄ έπεσε κατακόρυφα με τον θάνατο της Ελισάβετ, η μεγάλη θλίψη τον οδήγησε σε αυταρχισμό και αλαζονεία αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις γι'αυτό αφού οι φορολογικές εξεγέρσεις στην Γιορκσάιρ (1489) και στην Κορνουάλη (1497) έγιναν πριν τον θάνατο της.[19] Ο Ερρίκος Ζ΄ τάφηκε μαζί με την σύζυγο του στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ, στον τάφο που ανοίχτηκε τον 19ο αιώνα βρέθηκε ότι το ξύλινο περίβλημα είχε αφαιρεθεί με σκοπό να βρεθεί χώρος για να γίνει η ταφή του μεγάλου δισέγγονου της Ιακώβου Α΄ της Αγγλίας.[20]
Με τον σύζυγο της Ερρίκο Ζ΄ απέκτησε :
Το σύμβολο της δυναστείας των Τυδώρ ήταν το "τριαντάφυλλο των Τυδώρ" που έγινε με τον γάμο του Ερρίκου Ζ΄ με την Ελισάβετ της Υόρκης (1486) το βασιλικό σύμβολο της Αγγλίας, το λευκό τριαντάφυλλο της Υόρκης έγινε περισσότερο συνηθισμένο από το ερυθρό τριαντάφυλλο των Λάνκαστερ και είναι σήμερα το βασιλικό σύμβολο της Αγγλίας. Η Ελισάβετ της Υόρκης ήταν σε μεγάλο βαθμό όμορφη, κληρονόμησε τα ισχυρά μαλλιά και το πρόσωπο του πατέρα της, οι υπόλοιποι βασιλείς των Τυδώρ είχαν κοκκινωπά μαλλιά κάτι που έγινε το χαρακτηριστικό γνώρισμα της δυναστείας.
Η Ελισάβετ της Υόρκης εμφανίζεται στα εξής βιογραφικά έργα :
Η Ελισάβετ της Υόρκης εμφανίζεται στα εξής θεατρικά και τηλεοπτικά έργα :
Η Ελισάβετ της Υόρκης παρουσιάζεται στα παρακάτω λογοτεχνικά έργα :
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.