Διανοητική ιδιοκτησία

Διανοητική ιδιοκτησία ονομάζουμε τα δικαιώματα των δημιουργών που προκύπτουν από τη δημιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο έτσι αντιμετωπίζεται ως άυλο περιουσιακό στοιχείο^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Ο διεθνής όρος "propriété intellectuelle"/"intellectual property" αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα με τον όρο «διανοητική ιδιοκτησία»,^[1][2] και διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

• Τη βιομηχανική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (εφευρέσεις), τα υποδείγματα χρησιμότητας (μικρές εφευρέσεις), τα δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών αλλά και τα σήματα, τα βιομηχανικά σχέδια και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προελεύσεως.
• Την πνευματική ιδιοκτησία που προστατεύει κυρίως έργα λογοτεχνίας και τέχνης, όπως βιβλία, θέατρο, ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, αρχιτεκτονική, λογισμικό, αλλά και τα συγγενικά δικαιώματα για τις ηχογραφήσεις, τις εκτελέσεις και παραστάσεις έργων, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα.

Αρμόδιος διεθνής οργανισμός είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (World Intellectual Property Organization) (Π.Ο.Δ.Ι).Η 26η Απριλίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας.

Ιστορικό

Από τον 19ο αιώνα δημιουργήθηκε η ανάγκη διεθνούς κατοχύρωσης των δικαιωμάτων στα προϊόντα της διανοίας^{[εκκρεμεί παραπομπή]}: το 1883, υπογράφηκε η Συνθήκη του Παρισιού για τη βιομηχανική ιδιοκτησία και το 1886 η Συνθήκη της Βέρνης για την προστασία των δικαιωμάτων από λογοτεχνικά και εικαστικά έργα (δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας). Μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη της διανοητικής ιδιοκτησίας έπαιξε και η θεωρία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Σήμερα το νομικό πλαίσιο προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας καθορίζεται από τις διεθνείς συνθήκες, την κοινοτική νομοθεσία και τις επιμέρους εθνικές νομοθεσίες.

Στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) έχει αναπτυχθεί η πολυμερής συμφωνία TRIPs (Trade Related Aspects of Intellectual Property, έναρξη ισχύος 1/1/1999). Η συμφωνία αυτή προβλέπει πρότυπα, μέτρα επιβολής και διαδικασίες διευθέτησης διαφορών όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα, τα εμπορικά σήματα, τις ευρεσιτεχνίες, τις γεωγραφικές ενδείξεις, τα βιομηχανικά σχέδια και το εμπορικό απόρρητο (trade secrets). Γενικά, με τη συμφωνία TRIPS όλα τα μέλη του ΠΟΕ συμμορφώνονται με:

• τη συνθήκη του Παρισιού για τη βιομηχανική ιδιοκτησία
• τη συνθήκη της Βέρνης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας
• τη Σύμβαση IPIC για τα ολοκληρωμένα κυκλώματα
• τη Σύμβαση της Ρώμης για τα δικαιώματα των ερμηνευτών, παραγωγών ηχογραφήσεων και ραδιοτηλεοπτικών σταθμών .

Διεθνείς συμβάσεις

• Διεθνής Σύμβαση Βέρνης-Παρισίου 1971 για την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων (Ν.100/1975 ΦΕΚ Α 162/1-8-1975)

• Παγκόσμια Σύμβαση-Γενεύης 1952 (ΝΔ 4254/1962 ΦΕΚ Α 166/17-10-1962)

• Διεθνής Σύμβαση Ρώμης-1961 για την προστασία των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών ,των παραγωγών φωνογραφημάτων και των οργανισμών ραδιοτηλεόρασης (Ν. 2054/1992 ΦΕΚ Α 104/30-6-1992)

• Διεθνής Σύμβαση Γενεύης-1971 για την προστασία των παραγωγών φωνογραφημάτων εναντίον της μη επιτρεπόμενης αναπαραγωγής των φωνογραφημάτων τους ( Ν. 2148/1993 ΦΕΚ Α 96/16-6-1993)

• Διεθνής Σύμβαση που αφορά τη διανομή σημάτων φορέων προγραμμάτων μεταδιδομένων δια δορυφόρου-Βρυξέλλες 1974 (Ν. 1944/1991 ΦΕΚ Α 56/22-4-1991)

• Κύρωση της Τελικής Πράξης που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα των πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του Γύρου της Ουρουγουάης-Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου- Μαράκες 1994 (Ν. 2290/1995 ΦΕΚ Α 28/9-2-1995)
• Συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας για τις εκτελέσεις και τα φωνογραφήματα - Γενεύη 1996 (Ν. 3183/2003 ΦΕΚ Α 228/26-9-2003)

Ευρωπαϊκή Νομοθεσία

Σύμφωνα με το σχέδιο Ευρωπαικού συντάγματος Άρθρο 17.2 «η διανοητική ιδιοκτησία προστατεύεται».

Δείτε επίσης

• Πνευματικά δικαιώματα
• Πατέντες λογισμικού
• Συγγενικά δικαιώματα

Παραπομπές

1. Άρθρο 8, παρ. 18 του Ν.2557/1997
2. «Συνήθη ερωτήματα - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ». www.opi.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2017.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO)
• Ελληνική νομοθεσία
• Νόμος περί σημάτων προϊόντων και υπηρεσιών