Δημήτριος Α΄ Σωτήρ

Ο Δημήτριος Α΄ ο Σωτήρ (??? – 150 π.Χ.), γιος του Σέλευκου Δ' Φιλοπάτορος και της Λαοδίκης Δ', ήταν ηγεμόνας της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών κατά την περίοδο 162 – 150 π.Χ.. Την επωνυμία Σωτήρας την έλαβε από τους κατοίκους της Βαβυλώνας, όταν τους απελευθέρωσε από τον τύραννο Τίμαρχο.

Δημήτριος Α΄
Νόμισμα του Δημήτριου Α'
Ηγεμόνας της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών
Περίοδος	162 - 150 π.Χ.
Προκάτοχος	Αντίοχος Ε΄
Διάδοχος	Αλέξανδρος Α΄
Θάνατος	150 π.Χ. κοντά στην Αντιόχεια
Σύζυγος	Λαοδίκη Ε' (?)
Επίγονοι	Δημήτριος Β' Νικάτωρ Αντίοχος Ζ' Σιδήτης
Οίκος	Σελευκιδών
Πατέρας	Σέλευκος Δ' Φιλοπάτωρ
Μητέρα	Λαοδίκη Δ'
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Αιχμαλωσία στη Ρώμη

Μετά τη Συνθήκη της Απάμειας ο θείος του Αντίοχος εστάλη στη Ρώμη με την ιδιότητα του ομήρου. Ο Σέλευκος Δ' κατάφερε να πείσει τους Ρωμαίους να απελευθερώσουν τον αδερφό του, υπό τον όρο να στείλει στη Ρώμη το γιο και διάδοχό του, το Δημήτριο. Στα χρόνια που έμεινε εκεί συνάντησε και τον εξάδερφό του Πτολεμαίο Στ' Φιλομήτορα, ο οποίος είχε χάσει προσωρινά το θρόνο της Αιγύπτου. Του προσέφερε βοήθεια αλλά ο Πτολεμαίος δεν τον άφησε.

Μετά το θάνατο του Σέλευκου Δ', ο Αντίοχος εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση και ανέβηκε ο ίδιος στο θρόνο το 175 π.Χ. Την άνοιξη του 164 π.Χ. ο γιος του τελευταίου, Αντίοχος Ε' Ευπάτωρ, σε ηλικία μόλις εννέα ετών ανακηρύσσεται συμβασιλέας του πατέρα του πριν αυτός αναχωρήσει για την εκστρατεία του στην Περσία. Ο πατέρας του όμως, δεν επέστρεψε ποτέ, καθώς αρρώστησε και πέθανε. Έτσι ανέβηκε στο θρόνο με προστάτη – αντιβασιλιά το στρατηγό Λυσία, που άφησε ο Αντίοχος Δ' στη θέση του διοικητή της Συρίας. Η θέση του Λυσία ήταν επισφαλής καθώς υπήρχαν πολλοί που εποφθαλμιούσαν τη βασιλεία. Και για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα η ρωμαϊκή Σύγκλητος, που κρατούσε στη Ρώμη όμηρο τον εξάδερφο και νόμιμο διάδοχο του θρόνου, Δημήτριο, απειλούσε να τον απελευθερώσει αν η κυβέρνηση των Σελευκιδών δεν υπάκουε στις όποιες επιταγές της.

Τελικά οι δολοπλοκίες της εποχής επέτρεψαν στο Δημήτριο να δραπετεύσει από την Ιταλία και να επιστρέψει στην πατρίδα του, όπου και ανέλαβε τη βασιλεία το 162 π.Χ. μετά τη θανάτωση του ενδεκάχρονου Αντίοχου Ε' και του Λυσία. Η Ρώμη αποδέχτηκε το τετελεσμένο γεγονός και αναγνώρισε το νέο βασιλιά.

Πολεμικά Κατορθώματα

Ο Δημήτριος κέρδισε το προσωνύμιο Σωτήρας όταν απελευθέρωσε τους κατοίκους της Βαβυλώνας από την τυραννία του Τίμαρχου, σατράπη της Μηδίας. Ο Τίμαρχος, που είχε κερδίσει αναγνώριση υπερασπιζόμενος τη Μηδία από την ανερχόμενη δύναμη, την Παρθία, φαίνεται να χρησιμοποίησε την άνοδο του Δημητρίου ως δικαιολογία για να ανακηρύξει τον εαυτό του ανεξάρτητο βασιλιά και να επεκτείνει τα εδάφη του στη Βαβυλωνία. Οι δυνάμεις του δεν ήταν όμως αρκετές: ο Δημήτριος νίκησε και σκότωσε τον Τίμαρχο το 160 π.Χ. και έριξε από το θρόνο του τον Αριαράθη Ε', βασιλιά της Καππαδοκίας. Τότε -όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές- ίδρυσε την πόλη Δημητριάδα στην Ασσυρία σε ανάμνηση της νίκης του. Η αυτοκρατορία ήταν και πάλι ενωμένη, έστω και προσωρινά.

Ο Δημήτριος είναι επίσης γνωστός στην ιστορία των Εβραίων για τη νίκη του ενάντια στους Μακκαβαίους. Πιθανόν κάπου τότε, θέλοντας να σταθεροποιήσει την ελληνική μακεδονική κυριαρχία στην Κοίλη Συρία, να έκτισε την νέα του Δημητριάδα στα παράλια της Παλαιστίνης. Επίσης το 158 π.Χ. ξεσπά εμφύλιος πόλεμος στην Καππαδοκία. Ο Δημήτριος τάσσεται στο πλευρό του Οροφέρνη Β΄ και εκθρονίζει τον Αριαράθη Ε' τον Φιλοπάτορα, ο οποίος είχε στο παρελθόν αρνηθεί το χέρι της Λαοδίκης Ε'. Ο πόλεμος αυτός έληξε το 156 π.Χ. με τον Οροφέρνη να ηττάται από τον Αριαράθη, τον οποίο βοήθησε ο βασιλιάς της Περγάμου, Άτταλος Β'.

Ανατροπή και Θάνατος

Ο Δημήτριος Α', βασιλιάς των Σελευκιδών, αποδείχτηκε άνδρας με μεγάλο κουράγιο και σθεναρή αποφασιστικότητα. Αυτό ήταν αρκετό, εκτός από τη φυγή του χωρίς άδεια από τη Ρώμη, για να προκαλέσει την εχθρότητα της Συγκλήτου. Δυστυχώς, ανησύχησε και τους γειτονικούς βασιλείς. Τον εξάδερφό του, Πτολεμαίο ΣΤ' Φιλομήτορα, τον έκανε εχθρό με τα σχέδιά του να κατακτήσει την Κύπρο. Ο βασιλιάς της Περγάμου, Άτταλος Β', έφερε στο προσκήνιο ένα νέο διεκδικητή του θρόνου της Συρίας, τον Αλέξανδρο Α' Βάλα, έναν όμορφο νέο άντρα του οποίου η πραγματική καταγωγή είναι αμφίβολη, αλλά ο ίδιος υποστήριζε πως ήταν γιος του Αντίοχου Δ' του Επιφανούς. Έχοντας ήδη πάει στη Ρώμη και κερδίσει την εύνοιά της χάρις στον Ηρακλείδη, έναν επιζήσαντα αδερφό του Τίμαρχου, επέστρεψε στην Ανατολή, για να κατακτήσει τη Συρία. Ο Πτολεμαίος Στ' έστειλε σε βοήθειά του στρατό, υπό τις διαταγές του Γαλαίστη, ενός άντρα ευγενικής καταγωγής από τη Βόρεια Ελλάδα. Ξέσπασε επανάσταση από τις δυνάμεις του Αλεξάνδρου, της πριγκίπισσας Λαοδίκης Στ', του Αττάλου Β', του Αριαράθη Ε' και του Πτολεμαίου Στ'. Τελικά ο Δημήτριος ηττήθηκε και σκοτώθηκε το 150 π.Χ. κοντά στην Αντιόχεια.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
	Γέννηση του Δημητρίου Α' Σωτήρα, γιου του Σέλευκου Δ' Φιλοπάτορα και της Λαοδίκης Δ'.
188 π.Χ.	Υπογράφεται η Ειρήνη της Απάμειας ανάμεσα στους Ρωμαίους και τους Σελευκίδες. Ο Αντίοχος Δ' αποστέλλεται στη Ρώμη ως όμηρος.
187 π.Χ.	Ο Σέλευκος Δ' Φιλοπάτωρ διαδέχεται τον πατέρα του στο θρόνο.
178 π.Χ.	Ο Δημήτριος αντικαθιστά το θείο του ως όμηρος στη Ρώμη.
175 π.Χ.	Μετά το θάνατο του Σέλευκου τον διαδέχεται ο αδερφός του Αντίοχος Δ', ενώ ο Δημήτριος παραμένει στη Ρώμη.
164 π.Χ.	Ο Δημήτριος γνωρίζεται με τον εξάδερφό του Πτολεμαίο Στ' τον Φιλομήτορα, προσωρινά έκπτωτο βασιλιά της Αιγύπτου. Την ίδια χρονιά ο ανήλικος Αντίοχος Ε' Ευπάτωρ διαδέχεται τον πατέρα του στο θρόνο των Σελευκιδών με αντιβασιλιά τον Λυσία.
162 π.Χ.	Ο Δημήτριος ανατρέπει και θανατώνει τον Αντίοχο Ε' και τον Λυσία και ανέρχεται στο θρόνο. Ο Τίμαρχος, σατράπης της Μηδίας, αυτοανακηρύσσεται βασιλιάς και εισβάλλει στη Βαβυλώνα.
	Επιχειρήσεις κατά των Μακκαβαίων επαναστατών στην Ιουδαία. Πιθανή ίδρυση της παλαιστινιακής Δημητριάδος.
160 π.Χ.	Ο Δημήτριος ανατρέπει τον Τίμαρχο και λαμβάνει την επωνυμία ο Σωτήρ. Ίδρυση της Δημητριάδος στην Ασσυρία.
158 π.Χ.	Ξεσπά εμφύλιος πόλεμος στην Καππαδοκία. Ο Δημήτριος τάσσεται στο πλευρό του Οροφέρνη Β'.
152 π.Χ.	Ο Αλέξανδρος Α' Βάλας υποκινεί επανάσταση με τη στήριξη των Ρωμαίων. Πολλοί ηγεμόνες τάσσονται στο πλευρό του, καθώς θεωρούν απειλή το Δημήτριο.
150 π.Χ.	Θάνατος του Δημητρίου Α' Σωτήρα κοντά στην Αντιόχεια.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Σελευκιδών
• Αντίοχος Ε΄ Ευπάτωρ
• Αλέξανδρος Α΄ Βάλας
• Αυτοκρατορία των Σελευκιδών
• Ελληνιστική περίοδος

Πηγές

• Η αγγλόφωνη wikipedia.
• Δημήτριος Α' Σωτήρ στο www.livius.com Αρχειοθετήθηκε 2008-12-04 στο Wayback Machine.