Δεάβολη

Το Ντεβόλ (βουλγαρικά: Девол‎‎), επίσης γνωστό ως Δεάβολη ή Διάβολη, ήταν μεσαιωνικό φρούριο και επισκοπή στη δυτική Μακεδονία, το οποίο ευρισκόταν στα νότια της Λίμνης Οχρίδας, στο σημερινό νοτιοανατολικό τμήμα της Αλβανίας (Επαρχίας Ντεβόλ). Η ακριβής τοποθεσία του παραμένει άγνωστη έως σήμερα, ωστόσο πιστεύεται πως ευρισκόταν κατά μήκος του ομώνυμου ποταμού (σημερινός Ποταμός Ντεβόλ) κι επί της ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού. Αναφέρεται για πρώτη φορά στις ιστορικές πηγές στην καταγραφή από τον Ιωάννη Σκυλίτζη των Βυζαντινών-Βουλγαρικών Πόλεμων υπό τον Αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄, ο στρατηγός του οποίου, Ευστάθιος Δαφνομήλης, αναφέρεται πως κατάφερε να υποτάξει ορισμένες από τις τελευταίες αντιστεκόμενες βουλγαρικές δυνάμεις οι οποίες ήταν συγκεντρωμένες στην Δεάβολη το 1018.^[1] Η συγκεκριμένη τοποθεσία αναφέρεται, επίσης, το 1019 σε μια χάρτα που παραχωρήθηκε από τον Βασίλειο στην Βουλγαρική Εκκλησία, ως κάστρον ευρισκόμενο υπό τον έλεγχο του Επισκόπου της Καστοριάς.

Η άγνωστη ημερομηνία κατά την οποία η Δεάβολη κατέστη Επισκοπή παραμένει άγνωστη. Ο Άγιος Άγιος Κλήμης της Αχρίδας (π. 840–916), σημαντικός πρώιμος Βούλγαρος συγγραφέας, πιστεύεται πως υπήρξε Επίσκοπός της περί το 900, σύμφωνα με τον βίο του Αγίου τον οποίο συνέγραψε ο Θεοφύλακτος Αχρίδος περίπου 200 χρόνια αργότερα. Ωστόσο, η πρώτη ανεξάρτητη πηγή της εποχής εκείνης, η οποία επιβεβαιώνει το αξίωμά του ως Επισκόπου είναι ύστερης ημερομηνίας.^[2]

Η Δεάβολη/Ντεβόλ ήταν η τοποθεσία στην οποία υπεγράφη η Συνθήκη της Δεάβολης μεταξύ του Βοημούνδου Α΄ της Αντιόχειας και του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού το 1108. Ανακατελήφθη από την Βουλγαρική Αυτοκρατορία στις αρχές του 13ου αιώνα. Το φρούριο εξακολούθησε να διατελεί σημαντικό ρόλο έως και τον 14ο αιώνα. Η ακριβής θέση του ξεχάστηκε με την πάροδο του χρόνου. Έχει πιθανολογηθεί η ταυτοποίησή του με την θέση του σημερινού αλβανικού χωριού του Ζβέζντε^[3] (ευρισκόμενο με συντεταγμένες 40°43′N 020°51′E^[4]), μια εικασία η οποία είχε ήδη προταθεί από τον Βρετανό περιηγητή του 19ου αιώνα, Γουίλιαμ Μάρτιν Λικ το 1835.^[5]

Η τοποθεσία της Δεάβολης/Ντεβόλ επί του Ποταμού Ντεβόλ δεν θα πρέπει να συγχέεται με έτερο μεσαιωνικό φρούριο γνωστό ως Δεάβολη, ή Ντέβολγκραντ, η οποία ευρισκόταν ανατολικότερα, εντός της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, κοντά στο Καβάνταρτσι.^[6]

Παραπομπές

1. Kazhdan, Alexander, The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: Oxford University Press, 1991. Vol. 1, p. 616f., citing Skylitzes, Synopsis of Histories 360.43, 60.
2. Oxford Dictionary of Byzantium, ibid.
3. Talbert, Richard J. A., and Roger S. Bagnall, Barrington Atlas of the Greek and Roman World, Princeton University Press, 2000. p.752
4. US National Geospacial Intelligence Agency, Search GNS Search Αρχειοθετήθηκε 2008-06-08 στο Wayback Machine.
5. William Martin Leake (1835). Travels in Northern Greece. J. Rodwell. σελ. 339.
6. Betka, Ursula· Scott, Roger (2006). Byzantine Narrative: Papers in Honour of Roger Scott. Australian Association for Byzantine Studies. σελ. 525. ISBN 978-1-876503-24-6.