Remove ads
Το Δίον (παλαιότερη ονομασία Μαλαθριά) είναι οικισμός του νομού Πιερίας με 1.554 κατοίκους (απογρ. 2001) και ανήκει στο Δήμο Δίου - Ολύμπου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 30 μ., στα ερείπια του αρχαίου Δίου, 15 χιλιόμετρα νότια της Κατερίνης. Η Τοπική Κοινότητα Δίου έχει 2 οικισμούς, το Δίον και τα Πλατανάκια και 1.554 κατοίκους. Στον οικισμό Πλατανάκια έχουν εγκατασταθεί πρόσφυγες από την περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η γεωργία (καπνά) και η κτηνοτροφία, ενώ ο αρχαιολογικός χώρος και το Μουσείο του Δίου έχουν αναπτύξει και τουριστικά την περιοχή. Στο Δίον λειτουργεί κάθε χρόνο και Έκθεση Ψηφιδωτού στο Κέντρο Μεσογειακών Ψηφιδωτών στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ολύμπου. Από αθλητική άποψη, πρέπει να αναφερθεί η ύπαρξη του Ομίλου Φιλάθλων Δίου, με την επωνυμία "Ο Δευκαλίων".
| Δίον Πιερίας | |
|---|---|
 | |
  Δίον Πιερίας | |
 | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Δίου - Ολύμπου |
| Υψόμετρο | 30 μέτρα |
| Πληθυσμός | 1.120 (2021) |
| Ταχ. κωδ. | 601 00 |
| Τηλ. κωδ. | 2351 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Remove ads
Το Δίον ήταν μια αρχαιότατη πόλη στρατηγικής σημασίας και μια από τις πιο φημισμένες μακεδονικές πολιτείες. Η γεωγραφική θέση του αρχαίου Δίου τοποθετείται στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η ομώνυμη κωμόπολη. Όπως μαρτυρούν ο Στράβωνας και ο Λίβιος, το Δίον «πόλις ουκ εν τω αιγιαλώ του Θερμαϊκού Κόλπου εστίν εν ταις υπωρείαις του Ολύμπου, αλλ' όσον επτά απέχει σταδίους». Η πρώτη γραπτή αναφορά στο Δίον είναι στον Θουκυδίδη, ο οποίος την αναφέρει ως την πρώτη πόλη από την οποία πέρασε ο στρατηγός της Σπάρτης Βρασίδας το 424 π.Χ.
Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε από τους Περραιβούς της Θεσσαλίας, προς τιμήν του Δία (σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο ιστορικός Δήμιτσας). Το όνομα της πόλης αποδίδεται στον Δία. Κάθε χρόνο γίνονταν τα «Δία», με κέντρο τον ναό του πατέρα των θεών. Στο Δίον τελούνταν και αθλητικοί αγώνες, τα "Ολύμπια τα εν Δίω", και επινίκιες εορτές και θυσίες. Οι κάτοικοι του τόπου λέγονταν και Δίοι, Διείς και Διασταί. Ο πρώτος μήνας του μακεδονικού έτους ονομάστηκε Δίος. Η πόλη συνδέθηκε επίσης με τον Ορφέα, καθώς μία παράδοση αναφέρει ότι ο τελευταίος σκοτώθηκε από γυναίκες του Δίου και στον τόπο εκείνο τοποθετήθηκε πέτρινη υδρία με τα οστά του.
Το Δίον έγινε εκπολιτιστικό κέντρο στα χρόνια του προοδευτικού βασιλιά Αρχέλαου της Μακεδονίας, ο οποίος επέλεξε την πόλη λόγω της σύνδεσής της με τη λατρεία των Μουσών και του Δία. Ο βασιλιάς αυτός κατέστησε την πόλη πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο στη Μακεδονία, εφάμιλλο με τους Δελφούς και την Ολυμπία. Έτσι, οικοδομήθηκαν ναοί, θέατρο, στάδιο, τείχη και τοποθετήθηκαν γλυπτά και αγάλματα. Ο Ευριπίδης, ο μεγάλος τραγωδός της αρχαιότητας, παρουσίασε στο θέατρο του Δίου τις «Βάκχες» του, τον «Αρχέλαο» και άλλα έργα. Επίσης επί Αρχέλαου διεξήχθηκαν στη Μακεδονία, στους πρόποδες του Ολύμπου, αθλητικοί αγώνες στα πρότυπα των Ολυμπιακών Αγώνων - ενός είδους μακεδονικοί Ολυμπιακοί (Διόδωρος XVII.16.3). Εικάζεται, ότι η ίδρυση αυτών των αγώνων έγινε από τον Αρχέλαο κάποια στιγμή μετά τη νίκη του στους κανονικούς Ολυμπιακούς το 408 π. Χ. στον τέθριππο. Ο Φίλιππος Β΄ το 348 π. Χ. οργάνωσε στην πόλη αγώνες, ευχαριστώντας τους θεούς για τη νίκη του στην Όλυνθο, την οποία κατάφερε να υποτάξει (το γεγονός αναφέρεται από τον Δημοσθένη (Περί παραπρεσβείας, ΧΙΧ.192 - 195), και από τον Διόδωρο (XVI.55.1-4)). Οι αγώνες αυτοί ονομάζονταν «Ολύμπια». Επίσης, στο Δίον θυσίασαν ο Φίλιππος και ο γιος του, Αλέξανδρος, μετά τη νίκη τους στη Χαιρώνεια το 338 π. Χ. Στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου το Δίον έχει σημαίνουσα θέση για τη Μακεδονία αλλά και για την Ελλάδα γενικότερα. Μετά την καταστροφή των Θηβών, ο Μέγας Αλέξανδρος το 335 π.Χ. θυσίασε στο Δίον - ο Αρριανός ανέφερε ότι θυσίασε στον Δία Ολύμπιο όπως παρεδώθηκε στους Μακεδόνες από τον βασιλιά Αρχέλαο, ενώ ίδρυσε και αθλητικούς αγώνες στις Αιγές. Οι αγώνες αυτοί ήταν οι Ολύμπιοι, αλλά και κάποιοι άλλοι, αφιερωμένοι στις Μούσες (Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις I.11.1). Όμως ο Διόδωρος Σικελιώτης λέει κάπως διαφορετικά: ότι ο Αλέξανδρος θυσίασε στους θεούς στο Δίον, και διεξήγε θεατρικές παραστάσεις προς τιμήν του Δία και των εννέα Μουσών. Η γιορτή διήρκεσε 9 ημέρες, που η κάθε μια ήταν αφιερωμένη σε μια από τις Μούσες (Διόδωρος XVII.16.3-4, Δίων Χρυσόστομος II.2). Από εκεί ξεκίνησε ο στρατηλάτης την εκστρατεία του για την Ασία και έστειλε στους ναούς του Δίου τους χάλκινους ανδριάντες των 25 νεκρών στη μάχη του Γρανικού, το 334 π. Χ. Επίσης οι Μακεδόνες στρατιώτες από την πόλη (ίσως οι απόμαχοι) ίδρυσαν ομώνυμη αποικία στη Δεκάπολη της Παλαιστίνης.
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο στρατηγός της Αιτωλικής Συμπολιτείας Σκόπας λεηλάτησε το Δίον και ο ναός του Δία πυρπολήθηκε. Μετά την υποταγή της Μακεδονίας και συνολικά της Ελλάδας στους Ρωμαίους η πόλη άρχισε να απολαμβάνει τη φιλελεύθερη πολιτική του Αυγούστου και ήταν ημιανεξάρτητη επαρχία (αποικία της Ρώμης), με δικό της νόμισμα και αυτοδιοίκηση. Έχουν βρεθεί νομίσματα με την επιγραφή «Ιουλία Αυγούστα του Δίου» (Colonia Julia Augusta Diensis). Την ίδια περίοδο η πόλη παρουσιάζει αξιόλογη εμπορική ανάπτυξη. Τα μνημεία και αγάλματα μεταφέρθηκαν στη Ρώμη.
Αργότερα, οι Πιεριείς ασπάζονται τον Χριστιανισμό, όπως φαίνεται από τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που ήρθαν στο φως στο Δίον και τα οποία χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα. Το Δίον έγινε έδρα επισκοπής και επίσκοπος ήταν ο Παλλάδιος. Στα χρόνια του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου η πόλη ονομάζεται Δίος.
Το 317, στη Σαρδική Σύνοδο, έλαβε μέρος και ο επίσκοπος του Δίου. Η Μαλαθριά, σύμφωνα με τον Τρύφωνα Ευαγγελίδη [1], προήλθε από το μάραθρο, φυτό που ευδοκιμούσε στην περιοχή. Τον 14ο αιώνα το Δίον ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Μακεδονίας και καταλήφθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι το κατέστρεψαν εντελώς.
Στις αρχές του 19ου αι. τα ερείπια του Δίου είχαν χαθεί μέσα στην πυκνή βλάστηση και τα νερά. Ο Άγγλος συνταγματάρχης και περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, που σταμάτησε στο Δίον την 21η Δεκεμβρίου του 1806, ήταν ο πρώτος που ταύτισε με βεβαιότητα τη θέση του αρχαίου Δίου και την έκανε γνωστή στην επιστήμη.
Τα ερείπια της πόλης βρίσκονται σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων από τη θάλασσα. Οι αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή ξεκίνησαν το 1928 και το 1973 συνεχίστηκαν υπό την εποπτεία του καθηγητή Δημητρίου Παντερμαλή. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ιερά αφιερωμένα στη λατρεία των αιγυπτίων θεών, του Σαράπιδος, της Ίσιδος και του Ανούβιδος, τον μικρό ναό της Υπολυμπιδίας Αφροδίτης, το αρχαιότατο Ιερό της Δήμητρας, ελληνιστικό θέατρο της εποχής του Φιλίππου του Ε΄, ρωμαϊκό θέατρο του 2ου αιώνα, στάδιο, την έπαυλη του θεού Διονύσου με τα υπέροχα ψηφιδωτά, νεκροταφείο, καταστήματα, λίθινες στήλες (στο τέμενος του Δία), ωδείο, τείχη, μουσικά όργανα (όπως η ύδραυλις, ένα πνευστό μουσικό όργανο) και λουτρά.
Στο Δίον λειτουργεί από το 1983 αρχαιολογικό μουσείο και σε αυτό εκτίθενται όλα τα ευρήματα του Δίου και της υπόλοιπης Πιερίας.
Η επιλογή της θέσης του ιερού του Διός υπαγορεύτηκε από τα θεϊκά σημάδια. Ήταν τα κρυστάλλινα νερά που αναβλύζουν από πηγές και αιωνόβια δέντρα, τα οποία δέχονται τις συχνές ριπές των κεραυνών στη διάρκεια των καλοκαιρινών καταιγίδων. Ακολουθώντας την παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Δευκαλίων, βασιλιάς της Θεσσαλίας, είχε στήσει βωμό προς τιμήν του Δία στο Δίον, οι Μακεδόνες ανέδειξαν την πόλη σε θρησκευτικό κέντρο.
Remove ads
Η πόλη διέθετε σύστημα κάθετα τεμνόμενων δρόμων, οι οποίοι πλακοστρώθηκαν στα αυτοκρατορικά χρόνια. Στο νότιο τμήμα της πόλης βρίσκονταν τα δημόσια λουτρά, οι Μεγάλες Θέρμες, οι οποίες χρονολογούνται από το 200 μ.Χ. Δίπλα είναι το Ωδείο και στον ανατολικό τομέα η εντυπωσιακή Έπαυλη του Διονύσου, με τα ψηφιδωτά. Στο κέντρο της πόλης βρίσκεται η επισκοπική βασιλική του 4ου αιώνα μ.Χ. και έξω από τα τείχη η κοιμητηριακή βασιλική του 5ου αιώνα. Στο Δίον υπάρχουν και σώζονται διάφορα ιερά, με σημαντικότερα αυτά της θεάς Δήμητρας (το αρχαιότερο μακεδονικό ιερό) και της Ίσιδας, το ελληνιστικό θεάτρο (χτίστηκε από τον Φίλιππο Ε΄) και μέρος του σταδίου όπου διεξάγονταν οι γυμνικοί αγώνες Ολύμπια. Σώζεται μόνο το θέατρο των ελληνιστικών χρόνων. Υπήρχε όμως και θέατρο στα κλασικά χρόνια.
Remove ads
Μέχρι το 1961 το χωριό είχε την ονομασία Μαλαθριά. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τα μάλαθρα, το φυτό μάραθος που ευδοκιμούσε τότε στην περιοχή.
Σημειώνεται ότι οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού που είναι Βλάχοι που κατάγονται από τον Κοκκινοπλό Θεσσαλίας και Σαρακατσαναίοι που πιθανότατα κατάγονται από το Συρράκο της Ηπείρου.
Οι Βλάχοι κατοίκησαν στην περιοχή κάτω από το σημερινό χωριό, όπου βρίσκεται το εξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου, τότε ενοριακός ναός τους. Στη δεκαετία 1920-30 οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν δυτικότερα, λόγω των επικίνδυνων κουνουπιών που απειλούσαν την υγεία τους.
Οι Σαρακατσαναίοι εγκαταστάθηκαν πιο πάνω, στον χώρο πάνω από το σημερινό δημοτικό σχολείο. Ζούσαν σε καλύβες και ασχολούνταν αποκλειστικά με την κτηνοτροφία.
Ξένοι περιηγητές του 19ου αιώνα αναφέρουν την ύπαρξη οικισμού στη Μαλαθριά στα χρόνια του Αλή Πασά αλλά και ενός προγενέστερου, της Παλαιομαλαθριάς. Η Μαλαθριά τότε ήταν τσιφλίκι του Βελή πασά. Είναι γνωστό ότι κατά την εξέγερση του 1878 οι Τούρκοι έκαψαν τις καλύβες των Κοκκινοπλιτών Βλάχων στη Μαλαθριά. Για αρκετές δεκαετίες, οι Μαλαθριώτες, για να αποφύγουν την ελονοσία που μάστιζε το χωριό, εξαιτίας του έλους του Βαρικού, συνέχιζαν να στέλνουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους στον Κοκκινοπλό, όπου διατηρούσαν την ακίνητη περιουσία τους. Η τελευταία μετακίνηση του χωριού των Βλάχων χρονολογείται στο διάστημα 1920-37, όταν εγκαταστάθηκαν στο ανατολικό τμήμα του οικισμού. Μαζί με τους Σαρακατσαναίους δημιούργησαν το ενιαίο χωριό της Μαλαθριάς, το οποίο μετονομάστηκε αργότερα σε Δίον.
Κατά την επίσημη απογραφή του 1913 στη Μαλαθριά απογράφηκαν 116 κάτοικοι.
Οι κάτοικοι του Δίου διατηρούν ζωντανή την ανάμνηση του παλιού χωριού της Μαλαθριάς, γιορτάζοντας στον Άγιο Δημήτριο, τη μνημειακή εκκλησία και επίκεντρο του οικισμού των Κοκκινοπλιτών, τη Δεύτερη Ανάσταση, την Κυριακή του Πάσχα και αναβιώνοντας την παράδοση με εθιμικά δρώμενα.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, οι κάτοικοι της Μαλαθριάς αναγκάστηκαν να φύγουν στην Καρίτσα. Επέστρεψαν λίγο μετά.
Ακόμα και σήμερα οι κάτοικοι ονομάζουν τον οικισμό τους Κάστρο, καθώς φαίνεται να υπήρχε κάποιο κάστρο εκεί κοντά.
Remove ads
Ο Δήμος συστάθηκε το 1997 με την κατάργηση της κοινότητας Δίου.[2] Κοινοτάρχες και δήμαρχοι Δίου (σε παρένθεση το ποσοστό που πήραν στις εκλογές) έχουν διατελέσει οι εξής:
Πρόεδροι Κοινότητας Δίου
...
- 1975-1978 Ιωάννης Φάκας (από τον πρώτο γύρο)
...
- 1983-1986 Δημήτριος Κελεπούρης (42,25%) (εκλογές 1982)
- 1987-1990 Δημήτριος Μπατζικώστας (59,76) (εκλογές 1986)
- 1991-1994 Δημήτριος Καραΐσκος (55,11%) (εκλογές 1990)
- 1995-31 Δεκ. 1998 Δημήτριος Ζαβαντίας (54,63% στον δεύτερο γύρο) (εκλογές 1994)
Δήμαρχοι Δίου
- 1999-2002 Δημήτριος Καραΐσκος (50,04%) (εκλογές 1998)
- 2003-31 Δεκ. 2010 Γρηγόριος Παπαχρήστος (54,15%) (εκλογές 2002) / 45,38% (εκλογές 2006)
- Μετά το 2011, βλέπε Δήμαρχοι Δίου - Ολύμπου
Remove ads
Το χωριό έχει κτήριο δημαρχείου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε όταν το Δίον έγινε Δήμος, πριν από τον Καποδίστρια. Το 1999, με τον Νόμο Καποδίστριας, το δημαρχείο μεταφέρθηκε στην έδρα του Δήμου Δίου, στην Κονταριώτισσα.
Η πολιούχος αγία του Δίου είναι η Αγία Παρασκευή και ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος σε αυτήν. Ο εν λόγω ναός κάηκε στη δεκαετία του '60, από ατύχημα και ξαναχτίστηκε, ως παράρτημα της Μονής Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω. Υπάρχουν επίσης τα εξωκκλήσια του Αγίου Γεωργίου, στον συνοικισμό των Σαρακατσαναίων, και του Αγίου Δημητρίου, που χρονολογείται στη μεταβυζαντινή περίοδο. Ο Άγιος Δημήτριος είναι μονόχωρο κτίσμα του 15ου αιώνα μ.Χ. και στη δυτική του όψη σώζεται τοιχογραφία του 18ου αιώνα με παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας.
Στο Δίον λειτουργούν διθέσιο νηπιαγωγείο, εξαθέσιο δημοτικό σχολείο, αγροτικό ιατρείο, αγροτικός συνεταιρισμός, και η κύρια καλλιέργεια είναι αυτή του ακτινιδίου. Οι κάτοικοι ασχολούνται επίσης με την κτηνοτροφία και τις τουριστικές επιχειρήσεις, λόγω της αρχαιολογικής σημασίας του Δίου και της ύπαρξης μουσείου και αρχαίου θεάτρου.
Στο ποδόσφαιρο, η ομάδα Δίας Δίου αγωνίζεται στον 3ο όμιλο της Γ' Εθνικής Κατηγορίας.
Remove ads
Υπάρχει επίσης δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος, με το όνομα "Ολύμπιος Ζευς". Ένα από τα γνωστότερα έθιμα του χωριού που επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας είναι το κάψιμο των κέδρων, το οποίο λαμβάνει χώρα τις Απόκριες και συνοδεύεται από χορούς γύρω από φωτιές. Κάθε χρόνο στον Άγιο Γεώργιο γίνεται και αντάμωμα.
Κάψιμο ορφανού
Την ημέρα των Αποκριών λαμβάνει χώρα η φαντασμαγορική γιορτή με το όνομα "Το κάψιμο του Ορφανού". Στη γιορτή προσφέρονται νηστίσιμα, κρασί, μουσική και γίνεται χορός γύρω από τις φλόγες της μεγάλης φωτιάς που καίει το βράδυ στο κέντρο του χωριού.
Αντάμωμα
Ένα άλλο έθιμο που λαμβάνει χώρα στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Δίου είναι το αντάμωμα των απανταχού καταγομένων από το Δίον κάθε χρόνο μια Κυριακή. Αυτό γίνεται πριν την Κυριακή της Αποκριάς και την όλη διοργάνωση την αναλαμβάνει ο εφημέριος ιερέας του χωριού με τη συνδρομή του Δήμου Δίου. Κατά το έθιμο γίνεται πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Κίτρους Κατερίνης και Πλαταμώνος και των καταγομένων από το Δίον ιερέων. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας το τμήμα του πολιτιστικού συλλόγου που αποτελείται από τους ηλικιωμένους, τραγουδά το παραδοσιακό τραγούδι φίλοι μ' καλωσορίσατε να φάμι κι να πιούμι με ένα φλάμπουρο κάνοντας το γύρο της εκκλησίας συνοδεία γκάιντας.
Έπειτα συμβολικά ένας νεαρός και μια νεαρή πηγαίνουν καβάλα σε άλογο στη βρύση που είναι έξω από την εκκλησία και παίρνουν νερό με τη στάμνα. Όλες οι γυναίκες του χωριού συνδράμουν στη διεξαγωγή του εθίμου καθώς προετοιμάζουν από μέρες πριν το τραπέζωμα. Κατά κύριο λόγο ετοιμάζουν παραδοσιακά φαγητά του χωριού, όπως διάφορες πίτες, λαχανόπιτες, γαλατόπιτες, τυρόπιτες αλλα και βραστό κρέας (πρόβειο η ζυγούρι) αλλα και ψητά αρνιά. Το κρασί ρέει άφθονο και όλα είναι έτοιμα για το μεγάλο πανηγύρι. Στον προαύλειο χώρο της εκκλησίας στήνεται μια μεγάλη εξέδρα όπου όλα τα τμήματα του πολιτιστικού συλλόγου συνοδεία κλαρίνου επιδίδονται σε παραδοσιακούς χορούς ενώ στο τέλος συμμετέχει όλος ο κόσμος. Η έναρξη των εκδηλώσεων γίνεται από τον ιερέα του χωριού, που λέει «Φράτι Γκίνι Βίνις» που σημαίνει αδελφοί μου καλώς ήρθατε. Χωριανοί εκτός του χωριού βρίσκονται στην Κατερίνη, Θεσσαλονίκη, Αθήνα αλλά και στο εξωτερικό.
Δίια
Στο τέλος της άνοιξης εορτάζονται τα Δίια, πολιτιστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στον Ολύμπιο Δία. Στη διάρκεια των Δίιων γίνονται αθλητικές εκδηλώσεις με αγώνες δρόμου από το Δίον στην Κατερίνη.
Remove ads
Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1983 και στεγάζει ευρήματα που προέρχονται κυρίως από το Δίον αλλά και από τον Όλυμπο και άλλες περιοχές της Πιερίας, όπως η Πύδνα και η Ρητίνη. Έχει τρεις ορόφους κατά ενότητες, ανάλογα με τις περιοχές ή τους χώρους όπου συντελέστηκε η ανάσυρση των ευρημάτων.
Η έκθεση περιλαμβάνει αγάλματα, αναθηματικά και επιτύμβια μνημεία, αρχιτεκτονικά μέλη, νομίσματα και διάφορα άλλα αντικείμενα, τα οποία αποκαλύφθηκαν στα ιερά, στις μεγάλες θέρμες και στη νεκρόπολη του Δίου, καθώς και ευρήματα που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή στην αρχαία πόλη του Δίου.
Remove ads
- Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων: Δίον
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads