Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος

Ο Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος (φλαμανδικά: Jan Brueghel de Oude, αναφερόμενος και ως Breughel, 1568 - 13 Ιανουαρίου 1625) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος, γιος του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου και αδελφός του Πίτερ Μπρίγκελ του νεότερου. Επονομάστηκε "βελούδινος Μπρίγκελ",^[17] "λουλουδένιος Μπρίγκελ" (Fluwelen Brueghel)^[18] και "παραδεισένιος Μπρίγκελ". Τα δύο τελευταία προσωνύμια οφείλονται στις απεικονίσεις νεκρών φύσεων με λουλούδια και τις απεικονίσεις του Παραδείσου, ενώ το πρώτο πιθανόν αναφέρεται στις βελούδινες ανταύγειες που επιτύγχανε με τη χρωματική του παλέτα.

Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Jan Brueghel de Oude (Ολλανδικά)
Γέννηση	1568[1][2][3] Βρυξέλλες[4]
Θάνατος	13  Ιανουαρίου 1625[1][5][6] Αμβέρσα[4]
Αιτία θανάτου	χολέρα
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Εθνικότητα	Φλαμανδοί[7]
Χώρα πολιτογράφησης	Κάτω Χώρες των Αψβούργων
Ιδιότητα	ζωγράφος[8][9][10], καλλιτέχνης[11][12], καλλιτέχνης γραφικών τεχνών[9], σχεδιαστής[10] και εικαστικός καλλιτέχνης[13]
Σύζυγος	Isabelle de Jode και Catharina van Marienberghe
Τέκνα	Γιαν Μπρίγκελ ο νεότερος[14], Αμπρόσιους Μπρίγκελ[14], Άννα Μπρίγκελ και Paschasia Brueghel
Γονείς	Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος και Mayken Coecke
Αδέλφια	Πίτερ Μπρίγκελ ο νεότερος[15]
Συγγενείς	Ντάβιντ Τένιερς ο νεότερος (γαμπρός), Ντάβιντ Τένιερς ο πρεσβύτερος (συμπέθερος) και Pieter III. Brueghel (ανιψιός)
Κίνημα	Φλαμανδική ζωγραφική μπαρόκ[16]
Είδος τέχνης	τοπιογραφία[4], genre art, Νεκρή φύση[4], έργο ιστορικής θεματολογίας[4], ρωπογραφία[4], έργο θρησκευτικής θεματολογίας[4], ζωγραφική ζώων[4], πορτραίτο[4] και architectural painting[4]
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Φλαμανδική ζωγραφική μπαρόκ[16]
Σημαντικά έργα	Large Fish Market, Visit to the Farm και Great Calvary
Χορηγός/οί	Federico Borromeo
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Βιογραφία

Ο Γιαν γεννήθηκε στις Βρυξέλλες. Ο πατέρας του απεβίωσε το 1569 και, ύστερα από τον θάνατο και της μητέρας του το 1578, ο Γιαν, μαζί με τον αδελφό του Πίτερ και την αδελφή του Μαρία, πιθανότατα πήγαν να ζήσουν με τη γιαγιά τους, Μάικεν Φερχούλστ (Mayken Verhulst), χήρα του Πίτερ Κούκε φαν Ελστ (Pieter Coecke van Aelst).^[17] Ήταν και η ίδια καλλιτέχνις, σύμφωνα με τους Κάρελ φαν Μάντερ και Γκουιτσαρντίνι πιθανότατα ήταν η πρώτη δασκάλα των δύο αγοριών, αν και οι αδελφοί της (οι θείοι τους) ήταν επίσης ζωγράφοι. Ο Γιαν Μπρίγκελ μετακόμισε στην Αμβέρσα περί το 1583.

Γύρω στο 1589 ο Γιαν ταξίδεψε στην Ιταλία^[18], πιθανώς μέσω Κολωνίας. Στην Ιταλία αρχικά διέμεινε στη Νάπολι, όπου προστάτης του ήταν ο Φραντσέσκο Καρατσιόλο (Francesco Carracciolo). Στη συνέχεια μετέβη στη Ρώμη, εργαζόμενος για ορισμένους επιφανείς καρδιναλίους, ανάμεσα στους οποίους και ο Φεντερίκο Μπορρομέο. Με την ακολουθία του Μπορρομέο ο Γιαν έφυγε από τη Ρώμη και εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο, όπου ενσωματώθηκε στην ακολουθία του καρδιναλίου. Η αλληλογραφία τους αποκαλύπτει πολλές πληροφορίες σχετικά με τις καλλιτεχνικές διαδικασίες που ακολουθούσε ο καλλιτέχνης και την επιθυμία του να δείξει το μεγαλείο του Θεού μέσω πινάκων που απεικόνιζαν τη φύση.^[17] Το καλοκαίρι του 1596 επέστρεψε στην Αμβέρσα, όπου και έμεινε μέχρι τον θάνατό του, αν εξαιρέσει κανείς τα ταξίδια που πραγματοποίησε στην Πράγα και στην Ολλανδική Δημοκρατία.

Όσο διάστημα βρισκόταν στην Ιταλία ασχολήθηκε με τη δημιουργία τοπίων και ιστορικών αναπαραστάσεων, περιλαμβανομένων και βιβλικών αφηγήσεων και σκηνών από τη μυθολογία και την αρχαία ιστορία. Όταν επέστρεψε στην Αμβέρσα συνέχισε να ζωγραφίζει με την ίδια θεματολογία, αλλά παράλληλα απέκτησε μεγάλη φήμη ζωγραφίζοντας λουλούδια και αλληγορικές παραστάσεις. Διαμόρφωσε ύφος πιο ανεξάρτητο από του πατέρα του.

Πολλά από τα έργα του έχουν γίνει σε συνεργασία με άλλους ζωγράφους. Σε αυτά οι άλλοι ζωγράφοι δημιουργούσαν τις μορφές ενώ τα τοπία τα ζωγράφιζε ο Γιαν. Σε άλλες περιπτώσεις, πάντως, ο Γιαν δημιουργούσε τις μορφές και άλλος ζωγράφος έφτιαχνε το τοπίο. Ο πλέον διάσημος συνεργάτης του ήταν ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς: Μαζί δημιούργησαν περίπου 25 πίνακες, όπως "Η μάχη των Αμαζόνων" (σήμερα στο Πότσδαμ), "Ο Άρης αφοπλίζεται από την Αφροδίτη" (Μουσείο Γκέτι), "Ο κήπος της Εδέμ" (σήμερα στο Mauritshuis της Χάγης). Στον πίνακα αυτόν ο Μπρίγκελ ήταν υπεύθυνος για τη σύνθεση και ο Ρούμπενς άρχισε να τον ζωγραφίζει. Δημιούργησε με λεπτές στρώσεις χρωμάτων τις μορφές του Αδάμ και της Εύας, το δένδρο, το άλογο και το ερπετό. Στη συνέχεια ο Μπρίγκελ ζωγράφισε τα φυτά και τα ζώα, τα οποία απεικόνισε με εγκυκλοπαιδική ακρίβεια κάνοντας και το φινίρισμα του πίνακα.^[19] Άλλοι πίνακες, προϊόν συνεργασίας των δύο ζωγράφων, είναι η σειρά των "Πέντε Αισθήσεων" (σήμερα στο Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης) και μια σειρά πινάκων με την "Παναγία Βρεφοκρατούσα" σε μια γιρλάντα από λουλούδια (βρίσκονται στο Μόναχο, Παρίσι, Μαδρίτη). Τακτικοί συνεργάτες του Γιαν ήταν επίσης οι ζωγράφοι Χέντρικ φαν Μπάλεν και Γιόος ντε Μόμπερ.

Ο καλλιτέχνης διέθετε το δικό του εργαστήριο στην Αμβέρσα, όπου και απεβίωσε στις 13 Ιανουαρίου 1625, προσβεβλημένος από χολέρα.^[17]

Φωτοθήκη

• Έργα του Γιαν Μπρίγκελ και συνεργατών του
• 
  Η οικογένεια του Γιαν Μπρίγκελ του πρεσβύτερου από τον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς. Απεικονίζονται ο Γιαν, η σύζυγός του Καταρίνα φαν Μάριενμπουρχ και τα δύο μεγαλύτερα παιδιά τους που επέζησαν: Η Ελίζαμπετ (γενν. 1609) και ο Πήτερ (γενν. 1608). Πινακοθήκη Κουρτώ.
• 
  Ανθοδέσμη, 1606/7
• 
  Η μεγάλη ψαραγορά, Alte Pinakothek
• 
  Η γιορτή του γάμου
• 
  Τοπίο παραλίας με τη θυσία του Ιωνά
• 
  Οι αρχιδούκες Αλβέρτος και Ισαβέλλα επισκέπτονται τη συλλογή ενός συλλέκτη. Walters Art Museum.
• 
  Η μάχη της Ισσού (περ. 1599-1600) (λεπτομέρεια) Μουσείο του Λούβρου

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12244766f. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
2. «Jan Breughel». Biografisch Portaal. 45958732.
3. «Jan, the elder Brueghel». (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500007095.
4. (Ολλανδικά) RKDartists. 13288.
5. «Jan I Brueghel The Elder» (Αγγλικά) Oxford University Press. 2006. B00027549. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
6. (Ολλανδικά) RKDartists. 13288. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
7. (Αγγλικά) National Gallery of Art - Collection. 3626.
8. (Σλοβακικά, Τσεχικά, Αγγλικά) Web umenia. 1336. Ανακτήθηκε στις 7  Απριλίου 2018.
9. The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/28105. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
10. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500007095.
11. www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/artists/jan-the-elder-brueghel.
12. «Jan The Elder Brueghel». Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2019.
13. www.museabrugge.be/collection/work/id/2014_GRO1194_III. Ανακτήθηκε στις 24  Μαΐου 2024.
14. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 27  Ιουνίου 2019. 500007095. Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2021.
15. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 27  Ιουνίου 2019. 500007095. Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2021.
16. www.museothyssen.org/en/collection/artists/brueghel-jan-elder/garden-eden.
17. National Gallery of Art, Washington D.C.
18. Statenvertaling online - bijbel en kunst Αρχειοθετήθηκε 2016-04-05 στο Wayback Machine. (Ολλανδικά)
19. Mauritshuis^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Πηγές

•  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Breughel, Pieter» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press
•  Rines, George Edwin, επιμ. (1920). «Bruegel». Encyclopedia Americana. (Αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος

• janbrueghel.net, a scholarly website with full catalogue raisonne and bibliography on the artist
• Web Gallery of Art: Jan Brueghel the Elder
• Jan Brueghel the Elder at Olga's Gallery
• Works and literature on Jan Brueghel the Elder at PubHist
• Pieter Bruegel the Elder: Drawings and Prints, a full text exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art, which includes material on Jan Brueghel the Elder (see index)