Ανατολικές σλαβικές γλώσσες

Οι ανατολικές σλαβικές γλώσσες συνιστούν μια από τις τρεις περιφερειακές ομάδες των σλαβικών γλωσσών, που ομιλούνται σήμερα στην Ανατολική Ευρώπη. Είναι η ομάδα με τον μεγαλύτερο αριθμό ομιλητών, που ξεπερνά κατά πολύ των αριθμό εκείνων της Δυτικής και Νότιας ομάδας. Ανατολικές Σλαβικές γλώσσες θεωρούνται σήμερα η λευκορωσική γλώσσα, η ρωσική γλώσσα, η ουκρανική γλώσσα, και η ρούσιν (ρωσικά:русинськый язык, προφορά: rusyns'kŷi iazŷk) (μια μικρή σε αριθμό ομιλητών γλώσσα που απαντάται στην ανατολική Σλοβακία, τη νοτιοανατολική Πολωνία, την ανατολική Ουγγαρία και τη νοτιοδυτική Ουκρανία, και θεωρείται από ορισμένους Ουκρανούς γλωσσολόγους ως ουκρανική διάλεκτος).

   Χώρες με επίσημη μια Ανατολική σλαβική γλώσσα

Κατηγοριοποίηση

• Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες
  • Βάλτο-Σλαβικές γλώσσες
    • Σλαβικές γλώσσες
      • Ανατολικές σλαβικές γλώσσες
        • Αρχαία Ανατολική Σλαβική Γλώσσα †
          • Βλαντιμιρ-Σουζντάλ (διάλεκτος) †
            • Ρωσική γλώσσα
          • Ρουθηνική γλώσσα †
            • Ουκρανική γλώσσα
            • Λευκορωσική γλώσσα
            • Ρούσιν γλώσσα
        • Αρχαία διάλεκτος του Νόβγκοροντ †

Διαφοροποίηση

Το ανατολικό σλαβικό έδαφος παρουσιάζει σαφές γλωσσικό συνεχές με πολλές μεταβατικές διαλέκτους. Μεταξύ των λευκορωσικών και ουκρανικών υπάρχει η πολεσιανή διάλεκτος, η οποία μοιράζεται χαρακτηριστικά των δύο γλωσσών. Η ανατολική πολωνική είναι μια μεταβατική ποικιλία μεταξύ των λευκορωσικών και των ουκρανικών αφενός, και μεταξύ των νότιων ρωσικών και ουκρανικών, αφετέρου. Ταυτόχρονα, τα λευκορωσικά και τα νότια ρωσικά αποτελούν μια συνεχή περιοχή, καθιστώντας πρακτικά αδύνατη τη δημιουργία γραμμής μεταξύ των δύο γλωσσών. Τα κεντρικά ή μεσαία ρωσικά (με την υποδιάλεκτο της Μόσχας), το μεταβατικό βήμα μεταξύ Βορρά και Νότου, αποτέλεσε βάση για το ρωσικό λογοτεχνικό πρότυπο. Τα βόρεια ρωσικά με τον προκάτοχό του, τη διάλεκτο του παλαιού Νόβγκοροντ, έχει πολλά πρωτότυπα και αρχαϊκά χαρακτηριστικά. Λόγω του γεγονότος ότι ήταν υπό την κατοχή της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας για πολλούς αιώνες, τα λευκορωσικά και ουκρανικά έχουν υιοθετήσει διάφορες επιρροές από την πολωνική, μια δυτική σλαβική γλώσσα. Η ρουθηνική, η μικτή λευκορωσοουκρανική λογοτεχνική γλώσσα με εκκλησιαστικό σλαβονικό υπόστρωμα και πολωνικές επιρροές ήταν μαζί με τη μέση πολωνική επίσημη γλώσσα στη Λευκορωσία και την Ουκρανία μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα.

Ορθογραφία

ήχος	Γράμματα
	Ρωσικά	Λευκορωσικά	Ουκρανικά
[/ʲe, je/]	е	е	є
[/e/]	э	э	е
[/i, ʲi/]	и	і	і
[/ji/]			ї
[/ɨ/, /ɪ/]	ы	ы	и
[/ʲo/]	ё	ё	ьо

Ιστορία

Η χρονολογία διαχωρισμού της κοινής παλαιάς ανατολικής σλαβικής γλώσσας από την αρχαία σλαβική γλώσσα που ήταν κοινή σε όλους τους Σλάβους είναι δύσκολο να εξακριβωθεί. Ωστόσο, τον 12ο αιώνα η κοινή γλώσσα των Ρως εξακολουθεί να αναφέρεται στη σύγχρονη γραφή ως σλαβική.

Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνει μια σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της ιστορίας των ανατολικών σλαβικών διαλέκτων και της ιστορίας των λογοτεχνικών γλωσσών που χρησιμοποιούν οι Ανατολικοί Σλάβοι. Αν και τα περισσότερα αρχαία κείμενα προδίδουν τη διάλεκτο που μιλούσε ο συγγραφέας, Είναι επίσης εμφανές ότι προσπάθησαν να γράψουν σε μια γλώσσα διαφορετική από τις διαλέκτους τους και να αποφύγουν τα λάθη που μπορούν να εντοπιστούν σήμερα.

Και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η ιστορία των ανατολικών σλαβικών γλωσσών είναι φυσικά ιστορία γραπτών κειμένων. Δεν ξέρουμε πώς οι συγγραφείς των διατηρημένων κειμένων μιλούσαν στην καθημερινή ζωή.

Επίδραση της εκκλησιαστικής σλαβονικής

Μετά τον προσυλητισμό των Ανατολικών Σλάβων στον Χριστιανισμό οι λαοί χρησιμοποίησαν βιβλία λειτουργιών δανεισμένα από τη Βουλγαρία, τα οποία γράφονταν στην παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική.^[1] Η εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα χρησιμοποιήθηκε αυστηρά μόνο στον γραπτό λόγο, ενώ η προφορική γλώσσα των Βουλγάρων κοινοποιήθηκε στην ομιλούμενη μορφή της.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα (και με κάποιο τρόπο μέχρι σήμερα) υπήρχε μια δυαδικότητα μεταξύ της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας που χρησιμοποιούνταν ως είδος «υψηλότερου» προτύπου (όχι μόνο) σε θρησκευτικά κείμενα και η λαϊκή γλώσσα χρησιμοποιούταν ως «χαμηλότερο» πρότυπο, χρησιμοποιούμενη για κοσμικά κείμενα. Υπάρχει πρόταση ονομασίας του φαινομένου σε διγλωσσία, αν και υπάρχουν μεικτά κείμενα όπου μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί γιατί ένας συγκεκριμένος συγγραφέας χρησιμοποίησε μια λαϊκή ή εκκλησιαστική σλαβονική μορφή σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Η εκκλησιαστική σλαβονική ήταν σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη της σύγχρονης ρωσικής, όπου εξακολουθεί να υπάρχει ένα «υψηλό στρώμα» λέξεων που εισήχθησαν από αυτή τη γλώσσα.^[2]

Σημερινό καθεστώς

Όλες αυτές οι γλώσσες είναι σήμερα ξεχωριστές από μόνες τους. Στη Ρωσική Αυτοκρατορία η επίσημη άποψη ήταν ότι τα λευκορωσικά («λευκά ρωσικά»), τα ουκρανικά («μικρά ρωσικά») και τα ρωσικά («μεγάλα ρωσικά») ήταν διάλεκτοι μιας κοινής «ρωσικής» γλώσσας. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, τα μεγάλα ρωσικά έγιναν ρωσικά, τα μικρά ρωσικά ουκρανικά και τα λευκά ρωσικά λευκορωσικά.

Παραπομπές

1. Sussex & Cubberley 2006, σελίδες 63–65.
2. Sussex & Cubberley 2006, σελίδες 477–478.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Comrie, Bernard· Corbett, Greville G, επιμ. (1993). «East Slavonic languages». The Slavonic languages. London, New York: Routledge. σελίδες 827–1036. ISBN 0-415-04755-2.
• Sussex, Roland· Cubberley, Paul (2006). The Slavic languages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-22315-7.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα East Slavic languages στο Wikimedia Commons