Η ελεύθερη αναρρίχηση (αγγλ: free climbing) είναι η προώθηση σε κάθετη ή κεκλιμένη σκληρή επιφάνεια με τη χρήση ειδικών τεχνικών και κινήσεων. Τα αναρριχητικά υλικά χρησιμοποιούνται μόνο για ασφάλεια και όχι για στήριξη[1]. Διακρίνεται στην «ασφαλισμένη» αναρρίχηση (με κανόνες και πρακτικές κίνησης και ασφάλισης και με τη χρήση σχοινιού) και στο μπούλντερινγκ, την αναρρίχηση δηλαδή σε χαμηλά βράχια ή κλειστές πίστες, χωρίς τη χρήση σκοινιού με μόνη, ενδεχομένως, εξασφάλιση από την χρήση ειδικών στρωμάτων. Υπάρχει επίσης και η ελεύθερη μοναχική αναρρίχηση, που λαμβάνει χώρα χωρίς τη λήψη μέτρων ασφαλείας.
Είδη αναρρίχησης
Ορισμένες μορφές αναρρίχησης είναι:
- Αναρρίχηση σε βράχο: Είναι η αναρρίχηση που διεξάγεται σε ένα ορεινό περιβάλλον, σε ορθοπλαγιές ή κόψεις, («βουνίσια αναρρίχηση») ή η αναρρίχηση σε πεδινό βράχο, συνήθως με την μορφή της «σπόρ» αναρρίχησης, σε «πίστες», δηλαδή σε προκαθορισμένες και συχνά προασφαλισμένες διαδρομές ή και σε νέες διαδρομές, με σκοπό την διάνοιξή τους (την «ελευθέρωση» τους) ή την "επανάληψή" τους.
- Η ορεινή αναρρίχηση γίνεται συνήθως με τη βοήθεια ειδικών ασφαλειών (Π.χ. καρφιά) που τοποθετούνται από τους επικεφαλής από τους αναρριχώμενους και αφαιρούνται από τον τελευταίο της σχοινοσυντροφιάς (παραδοσιακή ή "trad" αναρρίχηση). Μπορεί να είναι μονοήμερη ή πολυήμερη και να περιλαμβάνει και μπιβουάκ, κατασκήνωση δηλαδή στον βράχο.
- Η αναρρίχηση top rope ή αναρρίχηση με σκοινί «από πάνω» σε βράχο, με την ασφάλιση δηλαδή του σχοινιού από το «ρελέ» (γαλ. relais, αγγλ. anchor) τον ειδικό κρίκο ή μηχανισμό που βρίσκεται στο τέλος μιας διαδρομής ή ενός τμήματός της και χρησιμεύει στην ασφάλιση ενός τμήματος της αναρρίχησης ή στην ασφάλιση μιας καταρρίχησης[1].
- Αναρρίχηση σε πάγο: Διεξάγεται σε παγωμένες επιφάνειες, σε ορεινό περιβάλλον (αλλά πρόσφατα και σε ειδικά κλειστά γυμναστήρια με τεχνητό πάγο). Γίνεται χρήση ειδικού εξοπλισμού, ειδικών αναρριχητικών πιολέ πάγου, κραμπόν, χρήση παγόβιδας κ.α
- Αναρρίχηση σε πίστα: Διεξάγεται σε κλειστούς χώρους πάνω σε τεχνητές επιφάνειες με τεχνητά στηρίγματα με τους ίδιους περίπου κανόνες που διεξάγεται και η αναρρίχηση σε βράχο[1].
Εξοπλισμός αναρρίχησης
Ανάλογα με τη μορφή της αναρρίχησης χρησιμοποιείται και ο αντίστοιχος εξοπλισμός. Ενδεικτικά παρατίθεται ο εξοπλισμός ενός αναρριχητή:
- Η «ζώνη μέσης» πιό γνωστή με τον γαλλικό όρο «μποντριέ» (από το γαλλικό Baudrier, -le,αρσ.: η γαλλική λέξη Baudrier χρονολογείται από το 1387, προέρχεται δηλαδή από την λέξη Baldrei του 14ου αιώνα- και αυτή με τη σειρά της από την λατινική λέξη balteus που σημαίνει "ζωνάρι". Πρόκειται για τη ζώνη από την οποία κρεμόταν το θηκάρι του ξίφους ο αορτήρ, ο τελαμών. Αγγλ. Harness) την οποία φέρει ο αναρριχώμενος γύρω από την μέση και γύρω από τα πόδια. Στη ζώνη μέσης δένεται το σχοινί κατά την αναρρίχηση. Από τη Ζώνη μέσης περνά το σχοινί κατά την καταρρίχηση.
- Κράνος
- Ένα ή και δύο δυναμικά σχοινιά, διαφόρων διαμέτρων και μήκους, ανάλογα με το είδος και τις συνθήκες της αναρρίχησης.
- Ειδικά αναρριχητικά παπούτσια
- Καραμπίνερ δηλαδή ειδικοί κρίκοι ασφαλείας
- σετάκια ασφάλισης στις πλακέττες του βράχου ή στα καρυδάκια, τα κινητά έκκεντρα "friends" και κάθε άλλο βοήθημα ασφάλισης στον βράχο.
- πλακέττες' ή "βύσματα" ή "ασφάλειες" και συχνά "γκολό".
- Πλακέττα ασφάλισης του δεύτερου αναρριχώμενου
- Κουβαδάκι, ασφάλισης του επικεφαλής, του δεύτερου αναρριχώμενου, χρησιμοποιούμενο και σαν καταβατήρας
- Θήτα, ασφάλισης του επικεφαλής και του δεύτερου αναρριχώμενου
- Οχτάρι ή καταβατήρας, χρησιμοποιούμενο για την ασφάλιση του επικεφαλής κατά την αναρρίχηση ή ατομικά κατά την καταρρίχηση.
- Ρεβέρσο που κατασκευάζεται από την Petzl, χρησιμοποιείται τόσο στην ασφάλιση του επικεφαλής όσο και στην καταρρίχηση. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί από τον επικεφαλής για να ασφαλίσει την άνοδο του δευτέρου. Σε περίπτωση πτώσης του δευτέρου, μπλοκάρει από μόνο του και γι' αυτό θεωρείται ασφαλέστερο της μονής ψαλιδιάς. Είναι όμως δυσκολότερο στη χρήση.
- Ιμάντες ή λανιέρες, με διάφορα μήκη, και πάχη
- Γρι Γρι για χρήση ασφάλισης του επικεφαλής ή για την ασφάλιση top rope. Το 2011[2] μια νέα εκδοχή το GriGri 2 αντικατέστησε την αρχική που ήταν σε παραγωγή από το 1991[3].
- Σάκκος μαγνησίας σε σκόνη (ή σε υγρή μορφή) για να μην γλιστράνε τα χέρια, στις χώρες που επιτρέπεται η χρήση της.
- Τα καρυδάκια είναι ειδικά στηρίγματα για την ασφάλιση στη ορεινή (κυρίως) αναρρίχηση (πιο συγκεκριμένα: στην αναρρίχηση δίχως σταθερές ασφάλειες). Το καρυδάκι αποτελείται από ένα κομμάτι αλουμίνιο από το οποίο περνά ένα λεπτό συρματόσχοινο η άκρη του οποίου καταλήγει σε θηλιά. Το καρυδάκι τοποθετείται σε σχισμές του βράχου. Στη θηλιά του περνιέται το "σετάκι".
Γρι-γρι
γρι γρι αναρτημένο στο μπωντριέ
Πλακέττα
πλακέττα ασφάλισης δευτέρου στο ρελέ
Σετάκι στον βράχο
Κουβαδάκι
Καταβατήρας με καραμπίνερ
Ρεβέρσο
καρυδάκια βράχου και ένα κινητό έκκεντρο
Καρυδάκι
Αναρριχητικοί κόμποι
- Οχτάρι (διπλό): με αυτό δένουμε το σκοινί στη Ζώνη μέσης
- Ημίδεσμος: με αυτόν τον κόμπο ασφαλίζουμε το διπλό οχτάρι της Ζώνης μέσης
- Ψαλιδιά: με αυτόν τον κόμπο αυτασφαλίζεται προσωρινά οαναρριχητής σε ένα σετάκι ή καραμπίνερ
- Μισή ψαλλιδιά: με αυτόν τον κόμπο ασφαλίζει (σε ένα σετάκι ή καραμπίνερ) ο επικεφαλής την άνοδο του δεύτερου.
- Κόμπος του Μυτικιού: είναι ο κόμπος που χρησιμοποιείται για την ασφάλιση σε κάποια προεξοχή του βράχου.
- Ψαρόκομπος: ο κόμπος που χρησιμοποιούμε για να ενώσουμε δύο σκοινιά (εκτός αν πρόκειται να κάνουμε καταρρίχηση με δύο σκοινιά. Τότε χρησιμοποιείται ημίδεσμος).
- Μουλαρόκομπος: με αυτόν τον κόμπο ασφαλίζουμε τη μισή ψαλλιδιά.
- Σωληνόκομπος: με αυτόν τον κόμπο ενώνονται οι δύο άκρες μιας λανιέρας ή ενός κορδονέτου.
- Κοτσίδα.
Προύζικ
Ο Προύζικ (Prusik, Prussik ή και Prussic) είναι ένας κόμπος τριβής που χρησιμοποιείται στην αναρρίχηση, στη διάσχιση φαραγγιών, στην ορειβασία, στην σπηλαιολογία και στην διάσωση.
Πήρε τον όνομα του από τον άνθρωπο που τον επινόησε, τον Αυστριακό ορειβάτη Δρα. Karl Prusik. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε ένα ορειβατικό εγχειρίδιο το 1931. Χρησιμοποιήθηκε επανειλημμένα για την τελική άνοδο σε μια κορφή: το σχοινί ρίχνονταν στην κορυφή και αγκιστρώνονταν. Έτσι οι ορειβάτες ανέβαιναν ασφαλισμένοι μέσω του Προύζικ πάνω στο σταθεροποιημένο πλέον σχοινί.
Ελάττωμα: Ο Προύζικ δεν δουλεύει όταν τα σχοινιά είναι παγωμένα.
Προτέρηματα: Δεν μπλοκάρει (τα μηχανικά βοηθήματα αναρρίχησης σε σταθερά σχοινιά, όπως το ζούμαρ, μπορούν να μπλοκάρουν). Δεν έχει όγκο όπως τα μηχανικά βοηθήματα. Μπορεί να δουλέψει και πάνω σε διπλά σχοινιά
Γρήγορες αυτοσφιγγόμενες ασφάλειες
Οι ασφάλειες αυτές χρησιμοποιούνται για να φρενάρουμε πάνω σε ένα σχοινί.
- Γαλλικός κόμπος ή Klemheist ή Machard: Δεν υφίσταται από τους πιο σίγουρους αυτοσφιγγόμενους κόμπους αλλά ειναι ένας από τους πιο εύκολους στην πραγματοποίηση. ( χρησιμοποιείται και ως μέτρο ασφάλειας κατά την κατάβαση ραπέλ (rappel).
- Autobloc: δεν ειναι και από τους πιο ασφαλείς μεθόδους ασφάλισης.
Αυτοσφιγγόμενοι Κόμποι
Οι κόμποι αυτοί χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια κατά την κατάβαση ραπέλ (rappel) αλλά και ως ασφάλειες σε περίπτωση πτώσης (έχουν μεγαλύτερη ασφάλεια και αντίσταση σε σχέση με τις Γρήγορες αυτοσφιγγόμενες ασφάλειες).
- Προύζικ (Prusik): ειναι μια σίγουρη ασφάλιση με μεγάλη αντίσταση και ανακοπή πτώσης επιπλέον δεν μπλοκάρει τα μηχανικά βοηθήματα αναρρίχησης όμως εχει ως ελάττωμα ότι δεν αντιστέκεται στα βρεγμένα ή παγωμένα σχοινιά & λύνεται δύσκολα αν σφίξει.
- Κοτσίδα (valdotain Tressé).
- Blake's Hitch.
- Distel Hitch.
- Schwabisch hitch.
Αναρριχητική ορολογία
Η αγγλική ορολογία συνήθως χρησιμοποιείται αυτούσια, χωρίς να έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά.
- Beta (d) Informationen vor dem Start, (f) Description de la voie, (i) Informazioni = πληροφορίες για τη διαδρομή
- Beta flash (d) Flash mit Ansage, (f) Flash = Η αναρρίχηση σε μια διαδρομή με την πρώτη φορά έχοντας προηγουμένως συγκεντρώσει πληροφορίες γι' αυτήν.
- On sight = εν όψει. Η αναρρίχηση σε μια διαδρομή με την πρώτη φορά, από τη βάση έως απάνω, δίχως προετοιμασία και δίχως πτώση.
- Pink point = Η ολοκλήρωση μιας αναρρίχησης μετά όμως από πληροφορίες και μια ή περισσότερες προσπάθειες και με σετάκια στις ασφάλειες.
- Red Point (d) Rotpunkt, (f) Enchaîner, (i) Arrampicare in libera, (pl) RP = Η ολοκλήρωση μιας αναρρίχησης μετά όμως από πληροφορίες και μια ή περισσότερες προσπάθειες.
- Πλακέττα (ή βύσμα ή γκολό- Ο όρος γκολό χρησιμοποιείται καταχρηστικά. )(en)Bolt (d) Bohrhaken, (f) spit / scellement, (i) spit, (e) spits / bolt, (s) bult, (pl) spit. =
Μόνιμη ασφάλεια στο βράχο, αποτελούμενη από μια ειδική βίδα και ένα προεξέχοντα κρίκο. Στην πλακέττα κλιπάρουμε τα σετάκια.
- Πύλη (ενός καραμπίνερ ή ενός σετ): το άνοιγμα του καραμπίνερ που κλείνει αυτόματα και ασφαλίζει (στο καραμπίνερ. Στο σετάκι κλείνει αλλά δεν ασφαλίζει). Σπρώχνοντας, η πύλη ανοίγει και μπορεί να περάσει (να κλιπάρει) το σχοινί.
Βαθμολογία αναρριχητικών διαδρομών
Η δυσκολία μιας αναρριχητικής διαδρομής ή ενός τμήματος αυτής (που τελικά θα χαρακτηρίσει και όλη την διαδρομή συνολικά) καθορίζεται από διατάξεις της UIAA και άλλων βαθμολογικών συστημέτων. Ο παρακάτω συγκριτικός πίνακας παραθέτει ορισμένα από τα ορειβατικά βαθμολογικά συστήματα σε χρήση σε όλον τον κόσμο[4][5][6][7][8][9][10][11]
| Δεκαδικό σύστημα Γιοσέμιτι (ΗΠΑ) |
Βρετανικό σύστημα | Γαλλικό σύστημα | UIAA | Σαξονικό σύστημα | Ewbank (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία) |
Ewbank Νότια Αφρική |
Σκανδιναβικό | Βραζιλιάνικο | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Τεχνικό-Tech | Επιθετικό-Adj | Φινλανδικό | Σουηδικό/Νορβηγικό | |||||||
| 3-4 | 1 | M | 1 | I | I | 1-2 | 1-2 | 1 | 1 | I |
| 5.0 | 3-4 | 3-4 | I sup | |||||||
| 5.1 | 2 | 2 | II | II | 5-6 | 5-6 | 2 | 2 | II | |
| 5.2 | D | 7-8 | 7-8 | II sup | ||||||
| 5.3 | 3 | 3 | III | III | 8-9 | 8-9 | 3 | 3 | ||
| 5.4 | VD | 4a | IV | IV | 10-11 | 10-11 | 4 | 4 | III | |
| 5.5 | 4a | S | 4b | IV+ | V | 11-12 | 11-12 | 5− | 5− | III sup |
| 5.6 | 4b | HS | 4c | V | VI | 13 | 13 | 5 | 5 | IV |
| 5.7 | 4c | VS | 5a | V+ | 14-15 | 14-15 | ||||
| 5.8 | HVS | 5b | VI- | VIIa | 15-16 | 16 | 5+ | 5+ | IV sup | |
| 5.9 | 5a | 5c | VI | VIIb | 17 | 17-18 | 6− | V | ||
| 5.10a | E1 | 6a | VI+ | VIIc | 18 | 19 | 6− | VI | ||
| 5.10b | 5b | 6a+ | VII- | 19 | 20 | 6 | ||||
| 5.10c | E2 | 6b | VII | VIIIa | 20 | 21 | 6 | 6+ | VI sup | |
| 5.10d | 5c | 6b+ | VII+ | VIIIb | 22 | 7- | ||||
| 5.11a | E3 | 6c 6c+ | VIIIc | 21 | 6+ | 7a | ||||
| 5.11b | VIII- | 22 | 23 | 7 | 7b | |||||
| 5.11c | 6a | E4 | IXa | 23 | 24 | 7− | 7+ | 7c | ||
| 5.11d | 7a | VIII | IXb | 25 | 7 | |||||
| 5.12a | E5 | 7a+ | VIII+ | IXc | 25 | 26 | 7+ | 8− | 8a | |
| 5.12b | 7b | 26 | 27 | 8− | 8b | |||||
| 5.12c | 6b | E6 | 7b+ | IX− | Xa | 27 | 28 | 8 | 8 | 8c |
| 5.12d | 7c | IX | Xb | 28 | 29 | 8+ | 9a | |||
| 5.13a | E7 | 7c+ | IX+ | Xc | 29 | 30 | 9− | 8+ | 9b | |
| 5.13b | 6c | 8a | 31 | 9 | 9- | 9c | ||||
| 5.13c | E8 | 8a+ | X− | XIa | 30 | 32 | 9+ | 10a | ||
| 5.13d | E9 | 8b | X | XIb | 31 | 33 | 10− | 9 | 10b | |
| 5.14a | 7a | E10 | 8b+ | X+ | XIc | 32 | 34 | 10 | 10c | |
| 5.14b | 8c | 33 | 35 | 10+ | 9+ | 11a | ||||
| 5.14c | 7b | E11 | 8c+ | XI− | 34 | 36 | 11− | 11b | ||
| 5.14d | 9a | XI | 35 | 37 | 11 | 11c | ||||
| 5.15a | 9a+ | XI+ | 36 | 38 | 12a | |||||
| 5.15b | 9b | XI+/XII− | 37 | 39 | 12b | |||||
| 5.15c | 9b+ | XII- | 38 | 40 | 12c | |||||
Η βρετανική επιθετική βαθμολογία (E) δε βαθμολογεί μόνο τη δυσκολία της αναρρίχησης αλλά τη συνολική αίσθηση της διαδρομής, για παράδειγμα πόσο δύσκολη είναι η χρήση του εξοπλισμού ασφάλισης, η πιθανότητα πτώσης, η επικινδυνότητα της αναρρίχησης κ.ά. Όλοι αυτοί οι παράγοντες εξετάζονται όταν αποδίδεται βαθμολογία.
Διεξαγωγή μιας αναρρίχησης
Μια ομάδα αναρριχητών (που αποκαλείται «σχοινοσυντροφιά») αποτελείται από τον προπορευόμενο (τον «επικεφαλής») που φέρει τον μεγαλύτερο κίνδυνο σε περίπτωση πτώσης ( η πτώση του καλύπτεται μόνο από το τελευταίο σημείο που ο ίδιος ασφαλίστηκε) και τα υπόλοιπα μέλη που ακολουθούν και βρίσκονται σε θέση top rope (καλύπτονται δηλαδή πλήρως σε περίπτωση πτώσης αφού θα κρεμαστούν από το σχοινί που έχει ασφαλίσει ο επικεφαλής) Κατά την ανοδική πορεία είναι δυνατόν να εναλλάσσονται οι ρόλοι του επικεφαλής και του τελευταίου μιας σχοινοσυντροφιάς.
Ο επικεφαλής και ο ασφαλίζων οφείλουν να ακολουθούν μια διαδικασία που περιλαμβάνει την ακόλουθη στιχομυθία:
- Ασφαλίζων (ή δεύτερος): δηλώνει «ασφαλίζω!»
- Επικεφαλής: δηλώνει «σκαρφαλώνω!»
- Ασφαλίζων (ή δεύτερος): δηλώνει «σκαρφάλωνε!».
Στη συνέχεια ο επικεφαλής, φέροντας το σχοινί δεμένο με τον σωστό τρόπο στη Ζώνη μέσης αρχίζει να σκαρφαλώνει, (δυναμικά ή/και ισορροπιστικά), περνώντας (κλιπάροντας) τον ένα κρίκο από τα «σετάκια» στις τοποθετημένες «πλακέττες» ή «γκολό» μιας ασφαλισμένης διαδρομής ή τοποθετώντας τα ειδικά στηρίγματα (καρυδάκια, friends, κλπ) σε μιά μη ασφαλισμένη διαδρομή. Από τον ελεύθερο κρίκο ενός «σετ» περνά («κλιπάρει») το σχοινί που φέρει στην μέση του («κλιπάρει» εκατέρωθεν αν φέρει δύο σχοινιά). Ο ασφαλίζων τον ασφαλίζει με σχοινί από μια ενδεχόμενη πτώση: κάνοντας χρήση, ενός οχταριού ή ενός γρί γρί, ενός "κουβά" ή κάθε άλλου αντίστοιχου μέσου εξασφαλίζει ότι ο επικεφαλής αν και όταν πέσει, η πτώση του θα λάβει χώρα από το σημείο της τελευταίας του ασφάλισης. Ο ίδιος ο ασφαλίζων όταν είναι στο έδαφος οφείλει να ασφαλιστεί με μια λανιέρα ή κορδονέτο από κάποιο σταθερό επίγειο σημείο (όταν είναι στο βράχο είναι αναγκαστικά ασφαλισμένος) για να μην παρασυρθεί από τη δυναμική μιας ενδεχόμενης πτώσης του επικεφαλής.
Όταν ο επικεφαλής φθάσει στο «ρελέ», αυτασφαλίζεται και φωνάζει «ρελέ!». Ο ασφαλίζων ανταπαντά «ασφάλεια τέλος!». Αν πρόκειται να επακολουθήσει και δεύτερη «σχοινιά», ο επικεφαλής αρχίζει να μαζεύει τα «μπόσικα» του σχοινιού που υπάρχουν μεταξύ του σημείου που ευρίσκεται και του σημείου του μέχρι πρότινος ασφαλιστή του και συγκεντρώνει το σχοινί «μουστάκια» (ή «πεταλούδα») πάνω στην «λανιέρα» με την οποία έχει αυτασφαλιστεί, μέχρι να ακούσει τον δεύτερο να αναφωνεί «εγώ είμαι!». Οι ρόλοι τώρα αντιστρέφονται: ο επικεφαλής με τη βοήθεια ενός μηχανισμού (πλακέττα ασφάλισης, γρι-γρι, κουβαδάκι κ.λπ.) ασφαλίζει τον δεύτερο που αρχίζει να αναρριχάται, πλήρως καλυμμένος σε περίπτωση πτώσης, αφού βρίσκεται σε θέση top rope.
Παραπομπές σημειώσεις
Βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
