Όλζα (ποταμός)

Ο Όλζα (πολωνικά: Olza, τσεχικά: Olše‎‎, γερμανικά: Olsa‎‎) είναι ποταμός στην Πολωνία και την Τσεχία, δεξιός (ανατολικός) παραπόταμος του ποταμού Όντερ. Ρέει από τα όρη Σιλεσικά Μπεσκίντι μέσω της νότιας Σιλεσίας του Τσιέσιν στην Πολωνία και των περιοχών Φρίντεκ-Μίστεκ και Καρβινά στην Τσεχία, συχνά σχηματίζοντας τα σύνορα με την Πολωνία. Ρέει στον ποταμό Όντερ βόρεια του Μποχουμίν. Η συμβολή Όλζα-Όντερ αποτελεί επίσης μέρος των συνόρων.

Όλζα
Εκβολές	Όντερ
Χώρες Λεκάνης	Τσεχία
Χώρα	Πολωνία[1] και Τσεχία[2]
Μήκος	99 χλμ
Παραπόταμοι	Λομνά, Jasení, Kopytná, Τίρκα, Ropičanka, Stonávka, Karvinský potok, Lutyňka, Hluchová, Πετρούφκα, Jatný potok, Hrabinka, Šadovský potok, Zarembčok, Kostkov, Kyšinec, Neborůvka, Radvanov, Mlýnka, Milíkov, Rohovec, Szotkówka, Kompařov, Kanada, Vendryňka, Olšinský náhon, Lomná, Hluboký potok, Liderov, Bystrý potok, Lísky, Líštnice, Staviska, Kotelnice και Tisový
wikidata (π • σ • ε )

Ο Όλζα έχει επίσης εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες. Μεταξύ αυτών που έχουν γράψει για τον ποταμό είναι οι: Άντολφ Φιέρλα, Πόλα Γκογιαβιτσίνσκα, Εμανούελ Γκριμ, Γιούλιαν Πσίμπος, Βλαντισλάφ Βαντσουρά και Άνταμ Βάβρος. Ο τραγουδιστής Γιαρομίρ Νοχαβίτσα έχει χρησιμοποιήσει τον Όλζα ως μοτίβο σε πολλά από τα τραγούδια του.

Όνομα

Η παλαιότερη γραπτή αναφορά που έχει διασωθεί είναι σε μια επιστολή που χρονολογείται από το 1290, η οποία αναφέρεται στον ποταμό Olza.^[3] Ο ποταμός αναφέρθηκε τότε σε γραπτό έγγραφο το 1611 ως Oldza.^[4] Στα τέλη του 19ου αιώνα, με την άνοδο του μαζικού εθνικισμού, τόσο οι Πολωνοί όσο και οι Τσέχοι ακτιβιστές ισχυρίστηκαν ότι το όνομα Olza δεν ήταν αρκετά πολωνικό, αφενός, και ανεπαρκώς τσέχικο, από την άλλη.^[5] Μερικοί Πολωνοί ακτιβιστές πρότειναν το όνομα Olsza και Τσέχοι ακτιβιστές το όνομα Olše.

Ο Τσέχος γλωσσολόγος και συγγραφέας Βινσέντ Πρασέκ έδειξε το 1900 ότι το όνομα Olza έχει, στην πραγματικότητα, μια ανεξάρτητη παλαιοσλαβική προέλευση, που προηγείται τόσο της πολωνικής όσο και της τσέχικης.^[4] Αυτή η αποκάλυψη έχει επιβεβαιωθεί από διάφορες ετυμολογικές μελέτες τον 20ό αιώνα.^[5] Η τοπικά χρησιμοποιούμενη μορφή Olza προέρχεται από την αρχαία Oldza. Το γερμανικό Olsa είναι μια επαναγραφή του Olza αλλά προφέρεται το ίδιο. Οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν πάντα τη μορφή Olza, ανεξάρτητα από την εθνική ή εθνοτική καταγωγή τους.^[4]

Ωστόσο, η κεντρική διοίκηση στην Πράγα είδε το Olza ως πολωνικό όνομα και όταν το μεγαλύτερο μέρος του ποταμού έγινε μέρος της Τσεχοσλοβακίας το 1920 προσπάθησε να αλλάξει το όνομά του στην τσέχικη μορφή, Olše. Ωστόσο, ένας βαθμός δυϊσμού στην ονομασία παρέμεινε μέχρι τη δεκαετία του 1960, όταν η Κεντρική Κρατική Διοίκηση Γεωδαισίας και Χαρτογραφίας αποφάσισε ότι η μόνη επίσημη μορφή στην Τσεχία είναι το Olše.^[4][6] Οι ντόπιοι και στις δύο πλευρές των συνόρων και από τις δύο εθνικότητες συνεχίζουν να αναφέρονται στον ποταμό ως Olza.

Εικόνες

• 
  Ο Όλζα στο Μπούκοβετς
• 
  Ο Όλζα στο Χράντεκ
• 
  Ο Όλζα στην Καρβίνα
• 
  Ο Όλζα στο Βεζνιοβίτσε

Παραπομπές

1. Ανακτήθηκε στις 19  Νοεμβρίου 2018.
2. «DIBAVOD» (Τσεχικά) Ανακτήθηκε στις 3  Μαρτίου 2023.
3. Μιέσκο Α΄ του Τσέσυν έγραψε τότε: ...dictorum mansorum super fluvium Olzam libere possideat...
4. Cicha et al. 2000, 21.
5. Gawrecki 1993, 13.
6. Gawrecki 1993, 15.

Πηγές

• Cicha, Irena· Jaworski, Kazimierz (2000). Olza od pramene po ujście. Τσέσκι Τέσιν: Region Silesia. ISBN 80-238-6081-X.
• Gawrecki, Dan (1993). «Olza a Olše». Těšínsko 36 (2): 13–15.
• «Olše». Olše. VI. 2001.