13η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων

Η 13η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (Ιερός Λόχος) ήταν μέρος των Ειδικών Δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού. Αποτελούσε μια ενιαία διοίκηση για το συντονισμό ειδικών επιχειρήσεων από το 1998 όπου και μετασχηματίστηκε, έως και το 2021 που αντικαταστάθηκε από την Διακλαδική Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (ΔΔΕΕ) η οποία πλέον υπάγεται στην Διοίκηση Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ).^[1]

13η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων "Ιερος Λοχος"
Έμβλημα της 13ης ΔΕΕ
Ενεργό	1 Σεπτεμβρίου 1942–27 Απριλίου 2021
Χώρα	Ελλάδα
Κλάδος	Ελληνικός Στρατός
Τύπος	Ειδικές Δυνάμεις
Ρόλος	Ειδικές Επιχειρήσεις
Δύναμη	6 Τάγματα
Υπαγωγή	1η Μεραρχία Πεζικού
Αρχηγείο	Στρατόπεδο Αντισυνταγματάρχη (ΠΖ) Παναγιώτη Φακίνου, Αθήνα
Ρητό	Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ
Επέτειοι	1 Σεπτεμβρίου
Συμπλοκές	Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Διοίκηση
Διοικητής	Υποστράτηγος (ΠΖ) Προκόπης Μαυραγάνης
Αξιοσημείωτοι διοικητές	Συνταγματάρχης (ΠΖ) Χριστόδουλος Τσιγάντες 1942-1945

Ιστορία

Η 13η ΔΕΕ κατάγεται από το 13ο Σύνταγμα Πεζικού, το οποίο σχηματίστηκε το Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 1913 στο πλαίσιο της διεύρυνσης και αναδιοργάνωσης του Ελληνικού Στρατού μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Μαζί με το 27ο και το 28ο Σύνταγμα Πεζικού, σχημάτισε την 11η Μεραρχία του Γ' Σώματος Στρατού με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Μαζί με το μεγαλύτερο μέρος του Στρατού, το σύνταγμα αποστρατεύθηκε κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού το 1916.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1920, το Σύνταγμα επιστρατεύθηκε και μέχρι τον Μάιο είχε συγκροτηθεί προσχωρώντας στο τμήμα Ξάνθης στη Δυτική Θράκη. Στο δεύτερο μισό του Ιουνίου 1920, το σύνταγμα τέθηκε στη διάθεση της βρετανικής διοίκησης στο Τσανάκκαλε, βοηθώντας στη διασφάλιση της βρετανικής κατοχικής ζώνης γύρω από το στενό των Δαρδανελλίων. Στις 1-10 Ιουλίου, μεταφέρθηκε στην περιοχή του Σουφλίου. Στις 10 Ιουλίου διέσχισε τον Έβρο συμμετέχοντας στην ελληνική επίθεση κατά του τουρκικού στρατού στην Ανατολική Θράκη και έφθασε στο Κιρκ Κιλισέ. Τον Απρίλιο του 1921, το σύνταγμα μεταφέρθηκε και πάλι στη Μικρά Ασία, συμμετέχοντας στην Μικρασιατική Εκστρατεία μέχρι το 1922. Την 1η Ιουνίου αυτού του έτους αναφέρεται ως προκάλυψη της Μεραρχίας Αδριανουπόλεως έναντι της τουρκικής μεθορίου, με έδρα την Τυρολόη^[2]

Στην αναδιοργάνωση του Στρατού μετά την ήττα στη Μικρά Ασία, το 13ο Σύνταγμα τοποθετήθηκε για άλλη μια φορά στην 11η Μεραρχία Πεζικού, με έδρα το Κιλκίς. Το 1935 μετονομάστηκε σε 65ο Σύνταγμα Πεζικού. Το 13ο Σύνταγμα Πεζικού επανασυστάθηκε στη Θεσσαλονίκη στην αρχή του ελληνοϊταλικού πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου 1940. Η συγκρότησή του ολοκληρώθηκε στα μέσα Νοεμβρίου και για άλλη μια φορά τοποθετήθηκε στην 11η Μεραρχία πεζικού και συμμετείχε στην ελληνική επίθεση στην Αλβανία στον άξονα Ερσέκε-Ντομπρουζέ (21 Νοεμβρίου 1940 - 5 Φεβρουαρίου 1941). Στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε αμυντική θέση στο Μάλι Σπανταρίτ (6 Φεβρουαρίου - 2 Απριλίου), όπου ήταν μεταξύ των μονάδων που αντιμετώπισαν με επιτυχία την ιταλική εαρινή επίθεση. Μετά από αυτό, αποσύρθηκε προς τα πίσω και με τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα (6-29 Απριλίου), μεταφέρθηκε νοτιότερα φτάνοντας στο Μέτσοβο στις 17 Απριλίου. Μετά τη συνθηκολόγηση του στρατού με τους Γερμανούς στις 23 Απριλίου, το σύνταγμα αφοπλίστηκε στις 24 Απριλίου και άρχισε να αποστρατεύεται. Τα τμήματα μεταφέρθηκαν στη Λάρισα στις 4 Μαΐου και η μονάδα διαλύθηκε επισήμως στις 10 Μαΐου.^[3]

Κατά τη διάρκεια της κατοχής (1941-44) δημιουργήθηκε «13ο Αντάρτικο Σύνταγμα» κοντά στο Κιλκίς, με βάση την παραδοσιακή ένωση της μονάδας με την περιοχή.

Σύγχρονη εποχή

Η 13η ΔΕΕ αποτέλεσε την μετεξέλιξη του 13ου Συντάγματος Αμφίβιων Καταδρομών (13ο ΣΑΚ), το οποίο είχε συγκροτηθεί το 1988 στην έδρα της ΙΙΙης Μεραρχίας Ειδικών Δυνάμεων (ΙΙΙ - 3η ΜΕΔ) και περιλάμβανε την τότε Α' Μοίρα Καταδρομών (Α' ΜΚ) στη Ρόδο, καθώς και Ειδικά Τάγματα Ενίσχυσης Αστυνομίας (ΕΤΕΑ) που μετονομάστηκαν σε Ειδικά Τμήματα Εθνοφυλακής (ΕΤΕΘ) σε διάφορα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Μετά τα γεγονότα στα Ίμια, δημιουργήθηκε και εντάχθηκε στο 13ο ΣΑΚ η πιο πρόσφατη Ζ' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Ζ' ΜΑΚ) τον Αύγουστο του 1996. Το 1998, το 13ο ΣΑΚ αναδιοργανώθηκε, με τα 2ο, 4ο και 5ο ΕΤΕΘ να ανεξαρτητοποιούνται από τις μητρικές Μονάδες τους και να αναγορεύονται σε αυτοτελείς Μονάδες Αμφίβιων Καταδρομών με τις επωνυμίες Η', Θ' και Ι' ΜΑΚ αντίστοιχα, ενώ το 2001 αναδιοργανώθηκε και πάλι σε Σχηματισμό επιπέδου Ταξιαρχίας και μετονομάστηκε σε 13η ΔΕΕ με την επωνυμία "Ιερός Λόχος", ενώ παράλληλα για την υποστήριξή της δημιουργήθηκε ο 13ος Λόχος Διαβιβάσεων και ο 13ος Λόχος Τεχνικού.^[3]

Με βάση την αναδιοργάνωση του στρατού 2020-2034, η 13η ΔΕΕ θα αντικατασταθεί από την ΔΔΕΕ που από πλευράς υποδομών, θα είναι αναβαθμισμένη σε Στρατηγείο Μεραρχίας, με νέες υποδομές και εγκαταστάσεις στο Κέντρο Εκπαιδεύσεων Ειδικών Δυνάμεων (ΚΕΕΔ) "Μεγάλο Πεύκο", ενώ θα μετεγκατασταθεί και ο 13ος Λόχος Τεχνικού, ο οποίος θα μετονομαστεί σε Λόχος Τεχνικού. ^[4]

Διάρθρωση

Η 13η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων "Ιερός Λόχος" (13 ΔΕΕ Ιερός Λόχος) περιλάμβανε τις παρακάτω μονάδες:

• Την Α' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Α' ΜΑΚ) στη Ρόδο
• Την Γ' Μοίρα Αμφίβιων καταδρομών (Γ' ΜΑΚ) στη Χίο
• Την Ζ' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Ζ' ΜΑΚ) στη Νέα Πέραμο Αττικής
• Την Η' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Η' ΜΑΚ) στη Λέσβο
• Την Θ' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Θ' ΜΑΚ) στη Σάμο
• Την Ι' Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Ι' ΜΑΚ) στην Κω
• Το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών (ΕΤΑ) στη Νέα Πέραμο Αττικής
• Τον 13ο Λόχο Διαβιβάσεων (13 ΛΔΒ)
• Τον 13ο Λόχο Τεχνικού (13 ΛΤΧ)

Πηγές

1. «Ειδικές Δυνάμεις και Διοίκηση Ειδικού Πολέμου». www.ellinikos-stratos.com. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2024.
2. Νερούτσος, Κωνσταντίνος, Αντισυνταγματάρχης Πεζικού (1962). Η Εκστρατεία εις την Μικράν Ασίαν. Αθήνα: Γενικό Επιτελεἰο Στρατού. σελ. 204.
3. «13η ΔΕΕ – Army.gr». army.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2024.
4. Vlassis, Savvas (27 Απριλίου 2021). «Η Διοίκηση Ειδικού Πολέμου είναι γεγονός!». Δούρειος Ίππος (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2024.