φύλο των ζώων From Wikipedia, the free encyclopedia
Το αρσενικό (♂) είναι το φύλο ενός οργανισμού που παράγει τον γαμέτη που λέγεται σπερματοζωάριο, ο οποίος συγχωνεύεται με τον μεγαλύτερο θηλυκό γαμέτη,[1][2][3] το ωάριο, στη διαδικασία της γονιμοποίησης. Ένας αρσενικός οργανισμός δεν μπορεί να αναπαραχθεί σεξουαλικά χωρίς να έχει πρόσβαση σε τουλάχιστον ένα θηλυκό ωάριο, αλλά ορισμένοι οργανισμοί μπορούν να αναπαραχθούν τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά.[4] Στα περισσότερα αρσενικά θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των αρσενικών ανθρώπων, υπάρχει ένα χρωμόσωμα Υ,[5][6] το οποίο κωδικοποιεί την παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων τεστοστερόνης για να αναπτυχθούν τα αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα. Δεν έχουν όλα τα είδη ένα κοινό σύστημα προσδιορισμού φύλου. Στα περισσότερα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, το φύλο καθορίζεται γενετικά. Σε είδη όπως το Cymothoa exigua το φύλο αλλάζει ανάλογα με τον αριθμό των θηλυκών που υπάρχουν στην περιοχή.[7]
Η ύπαρξη δύο φύλων φαίνεται να έχει επιλεγεί ανεξάρτητα σε διαφορετικές εξελικτικές γενεές (συγκλίνουσα εξέλιξη).[8][9] Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο είναι η σεξουαλική αναπαραγωγή στα ισογαμικά είδη με δύο ή περισσότερους τύπους ζευγαρώματος με γαμέτες πανομοιότυπης μορφής και συμπεριφοράς (αλλά διαφορετικές σε μοριακό επίπεδο) σε ανισογαμικά είδη με γαμέτες αρσενικού και θηλυκού τύπου προς τα ωογαμικά είδη στα οποία ο θηλυκός γαμέτης είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αρσενικό και δεν έχει την ικανότητα να κινηθεί. Υπάρχει ένα καλό επιχείρημα ότι αυτό το μοτίβο καθοδηγείται από τους φυσικούς περιορισμούς στους μηχανισμούς με τους οποίους οι δύο γαμέτες συγκεντρώνονται όπως απαιτείται για τη διαδικασία της σεξουαλικής αναπαραγωγής.[10]
Κατά συνέπεια, το φύλο ενός ατόμου, σε πάρα πολλά είδη, ορίζεται από τον τύπο των γαμετών που παράγονται (δηλαδή: σπερματοζωάρια έναντι ωαρίων) και οι διαφορές μεταξύ αρσενικών και θηλυκών σε μια γενεαλογία δεν είναι πάντα προγνωστικές ως προς τις διαφορές που θα εμφανιστούν σε μια άλλη.[9][11][12]
Ο φυλετικός διμορφισμός μεταξύ των οργανισμών ή των αναπαραγωγικών οργάνων διαφορετικών φύλων δεν περιορίζονται μόνο στα ζώα. Αρσενικοί γαμέτες εμφανίζονται επίσης στα χυτρίδια, τα διάτομα και τα χερσαία φυτά, κ.ά. Στα χερσαία φυτά το θηλυκό και το αρσενικό γένος προσδιορίζουν όχι μόνο τους θηλυκούς και αρσενικούς οργανισμούς και δομές που παράγουν γαμέτες, αλλά και τις δομές των σπορόφυτων που δημιουργούν αρσενικά και θηλυκά φυτά.
Το κύριο σύμβολο του αρσενικού φύλου είναι το Σύμβολο του Άρη ♂, ένας κύκλος με ένα βέλος με κατεύθυνση προς τα βορειοανατολικά. Στο Unicode το σύμβολο του αρσενικού φύλου εκπροσωπείται από το παρακάτω κώδικα:
Το σύμβολο είναι πανομοιότυπο με το πλανητικό σύμβολο του Άρη. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε το σύμβολο του Άρη για το αρσενικό φύλο είναι ο Κάρολος Λινναίος το 1751. Το σύμβολο θεωρείται μερικές φορές ως μια στυλιζαρισμένη αναπαράσταση της ασπίδας και του δόρατος του Ρωμαϊκού θεού Άρη. Σύμφωνα με τον Στέαρν, ωστόσο, αυτή η επινόηση είναι «φανταστική» και όλα τα ιστορικά στοιχεία ευνοούν το συμπέρασμα του Γάλλου κλασικού Μελετητή Κλωντ ντε Σωμέζ (Σαλμάσιος, 1588–1683) ότι το σύμβολο προέρχεται από τη συντομογραφία του ελληνικού αλφαβήτου, θρ, η οποία προέρχεται από το ελληνικό όνομα για τον Άρη, Θούρος.[13]
Το φύλο ενός συγκεκριμένου οργανισμού μπορεί να προσδιοριστεί από διάφορους παράγοντες. Αυτοί μπορεί να είναι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί, ή μπορεί να αλλάξουν φυσικά κατά τη διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού. Αν και τα περισσότερα είδη έχουν μόνο δύο φύλα (είτε αρσενικά είτε θηλυκά),[8][14] τα ερμαφρόδιτα ζώα, όπως τα σκουλήκια, έχουν αρσενικά και θηλυκά αναπαραγωγικά όργανα.[15]
Τα περισσότερα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, καθορίζονται γενετικά ως αρσενικά από το σύστημα προσδιορισμού φύλου ΧΥ, όπου τα αρσενικά έχουν χρωμοσωματικό ζεύγος ΧΥ, ενώ τα θηλυκά άτομα ΧΧ. Είναι επίσης δυνατό σε μια ποικιλία ειδών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, να υπάρχουν αρσενικά άτομα με ζεύγος ΧΧ ή να έχουν άλλους καρυότυπους. Κατά την αναπαραγωγή, ένα αρσενικό άτομο μπορεί να συνεισφέρει είτε ένα σπέρμα Χ είτε ένα Υ, ενώ ένα θηλυκό άτομο μπορεί να συνεισφέρει μόνο ένα σπέρμα Χ. Ένα σπερματοζωάριο Υ και ένα ωάριο Χ παράγουν ένα αρσενικό, ενώ ένα σπερματοζωάριο Χ και ένα ωάριο Χ παράγουν ένα θηλυκό.[16]
Το τμήμα του χρωμοσώματος Υ που είναι υπεύθυνο για την αρσενικότητα, είναι η περιοχή προσδιορισμού του φύλου χρωμοσώματος Υ, ο παράγοντας καθορισμού όρχεων.[17] Αυτός ο παράγοντας ενεργοποιεί το Sox9, το οποίο σχηματίζει βρόχους τροφοδοσίας με FGF9 και PGD2 στις γονάδες, επιτρέποντας στα επίπεδα αυτών των γονιδίων να παραμείνουν αρκετά υψηλά ώστε να προκαλέσουν την ανάπτυξη αρσενικού ατόμου.[18] Για παράδειγμα, το Fgf9 είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων Σερτόλι, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ανδρική σεξουαλική ανάπτυξη.[19]
Στο σύστημα προσδιορισμού φύλου ZW, τα αρσενικά άτομα έχουν ζευγάρι χρωμοσωμάτων ΖΖ (σε αντίθεση με το ΖW). Αυτό το σύστημα εντοπίζεται κυρίως σε πουλιά, μερικά έντομα (κυρίως πεταλούδες και σκώροι) και άλλους οργανισμούς. Τα μέλη της τάξης των υμενοπτέρων, όπως τα μυρμήγκια και οι μέλισσες, καθορίζονται συχνά από την απλοδιπλοειδία, όπου τα περισσότερα αρσενικά είναι απλοειδή και τα θηλυκά είναι διπλοειδή.
Σε ορισμένα είδη ερπετών, όπως π.χ. στους αλιγάτορες, το φύλο καθορίζεται από τη θερμοκρασία στην οποία επωάζεται το αυγό. Σε άλλα είδη, όπως ορισμένα σαλιγκάρια, συνηθίζουν να αλλάζουν φύλα: οι ενήλικες αρχικά είναι αρσενικοί και στη συνέχεια γίνονται θηλυκοί.[20] Στα ψάρια της οικογένειας των Αμφιπριονινών (Amphiprioninae), το κυρίαρχο άτομο σε μια ομάδα γίνεται θηλυκό ενώ τα άλλα είναι αρσενικά.[21]
Σε ορισμένα αρθρόποδα, το φύλο καθορίζεται από τη μόλυνση. Τα βακτήρια του γένους Wolbachia ορισμένα είδη αποτελούνται εξ ολοκλήρου από άτομα με χρωμοσωμικό ζεύγος ΖΖ, με το φύλο να καθορίζεται από την παρουσία του Wolbachia.
Στα είδη με δύο φύλα, τα αρσενικά μπορεί να διαφέρουν από τα θηλυκά ως προς πολλά χαρακτηριστικά, πέρα από την παραγωγή των σπερματοζωαρίων.
Σε πολλά έντομα και ψάρια, το αρσενικό έχει μικρότερο μέγεθος από το θηλυκό.
Σε φυτά σπόρων, τα οποία εκθέτουν μεταγένεση, τα θηλυκά και αρσενικά μέρη συμπεριλαμβάνονται στο σπορόφυτο σεξουαλικό όργανο ενός οργανισμού.
Στα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, τα αρσενικά άτομα είναι συνήθως λίγο μεγαλύτερα από τα θηλυκά.[22]
Στους ανθρώπους, τα αρσενικά έχουν περισσότερη σωματική τριχοφυία και μυϊκή μάζα.[23]
Στα πουλιά, το αρσενικό άτομο συχνά παρουσιάζει πολύχρωμο φτέρωμα που προσελκύει τα θηλυκά.[24] Κλασικό παράδειγμα αυτής της ιδιομορφίας αποτελεί το παγώνι.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.