Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα

Ο Χαϊρεντίν πασάς (τουρκικά: Hayreddin Paşa, Παλαιόκηπος Λέσβου, 1478 - Κωνσταντινούπολη, 4 Ιουλίου 1546), γνωστότερος ως Μπαρμπαρόσα (ιταλικά: Barbarossa, "κοκκινογένης", τουρκ. Barbaros), ήταν αλβανικής και Ελληνικής καταγωγής^[3][4] αρχιναύαρχος του οθωμανικού στόλου, και κουρσάρος των ακτών της Μπαρμπαριάς (σημερινής Αλγερίας). Το κανονικό όνομά του στην τουρκική γλώσσα ήταν Χιζίρ Μπιν Γιακούπ από το Αραβικό Χιντρ ιμπν Γιακούμπ.

Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1478 ή 1484[1] δημοτική ενότητα Γέρας Λέσβου
Θάνατος	4  Ιουλίου 1546[1] Κωνσταντινούπολη
Τόπος ταφής	Tomb of Hayreddin Barbarossa
Ψευδώνυμο	Barbarossa
Θρησκεία	Ισλάμ[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Σφάλμα Lua: invalid capture index %8 in replacement string.
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αξιωματικός πολιτικός[1] ναύαρχος κουρσάρος πειρατής
Περίοδος ακμής	1500
Οικογένεια
Τέκνα	Χασάν πασάς
Γονείς	Γιακούπ αγάς
Αδέλφια	Ορούτς Μπαρμπαρόσα
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	ναύαρχος/Οθωμανικό Πολεμικό Ναυτικό
Πόλεμοι/μάχες	Ναυμαχία της Πρέβεζας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	καπουδάν πασάς (1535–1546)[2] μπεηλέρμπεης του Αλγερίου (1518–1533)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Πορτραίτο του Μπαρμπαρόσα

Βιογραφία

Ο Χαϊρεντίν γεννήθηκε στον Παλαιόκηπο Γέρας στη Λέσβο. Ο πατέρας του ήταν εξισλαμισμένος Αλβανός σπαχής ονόματι Γιακούμπ και η μητέρα του Ελληνίδα χριστιανή από τη Λέσβο, ονόματι Κατερίνα. Αρκετοί ιστορικοί θεωρούν πιθανό ότι και ο πατέρας του ήταν Έλληνας γενίτσαρος και καταγόταν από τα Γιαννιτσά.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Μπαρμπαρόσα θεωρείται ο κατεξοχήν οργανωτής του οθωμανικού στόλου, στον οποίο κατείχε τον βαθμό του ναυάρχου. Αργότερα έγινε σουλτάνος του Αλγερίου και τελικά μπεηλέρμπεης (Αρχιμπέης) του Αιγαίου, ένα από τα μεγαλύτερα οθωμανικά αξιώματα. Κατά τη διάρκεια των κατακτητικών και αρπακτικών επιδρομών του ο Μπαρμπαρόσα έστειλε τους Τούρκους και Αλγερινούς πειρατές του εναντίον πολλών νησιών του Αιγαίου, ειδικά στις Κυκλάδες καθώς και στα Κύθηρα, στην περιοχή του Τσιρίγου. Αυτό που επακολούθησε ήταν η ερήμωση του νησιού. Λέγεται ότι σκοτώθηκαν 7.000 άμαχοι και οι υπόλοιποι πουλήθηκαν ως σκλάβοι, ενώ εκείνοι που κατόρθωσαν να διαφύγουν, κρύφτηκαν στα βουνά ή πέρασαν στην Πελοπόννησο. Ακόμα και σήμερα στην πρωτεύουσα του νησιού τον Άγιο Δημήτριο, γνωστή έως Παλαιοχώρα (en), είναι διακριτά τα ίχνη της ερήμωσης από εκείνη την πειρατική λαίλαπα.

Άνοδος και πτώση της πειρατείας (1400-1830)

Η διάλυση του Χαλιφάτου των Αλμοαδών δημιούργησε κενό εξουσίας, το οποίο προκάλεσε την άνοδο της πειρατείας στην περιοχή που έγινε αργότερα γνωστή ως Ακτή της Μπαρμπαριάς, ονομασία που προέρχεται από το λαό των Βερβέρων. Οι παράκτιες πόλεις μίσθωναν κουρσάρους να λεηλατούν εμπορικά πλοία, ενόψει του έντονου εμπορικού ανταγωνισμού των θαλασσών.

Η βορειοαφρικανική πειρατεία ώθησε τους Ισπανούς να καταλάβουν και να αποκλείσουν πολλά λιμάνια-ορμητήρια των πειρατών, συμπεριλαμβανομένου του Αλγερίου, που υποχρεώθηκε να πληρώνει φόρους. Τούτη η χριστιανική κατοχή των βορειοαφρικανικών λιμανιών ώθησε τους μουσουλμάνους να ζητήσουν βοήθεια από τον Οθωμανό χαλίφη. Ανταποκρινόμενος ο χαλίφης, έστειλε στόλο που εκδίωξε τους Ισπανούς από τα περισσότερα λιμάνια των αφρικανικών ακτών.

Το 1518 ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα έγινε επίσημος αντιπρόσωπος του Οθωμανού σουλτάνου στην Αλγερία και οι Αλγερινοί κουρσάροι κυριάρχησαν στη Μεσόγειο υπό την οθωμανική δικαιοδοσία, επί μακρό χρονικό διάστημα. Μόνο στα τέλη του 18ου αιώνα κατόρθωσαν να αντιπαρατεθούν οι Ευρωπαίοι στους πειρατές της Μπαρμπαριάς με ανώτερη ναυτική δύναμη και πυροβολικό. Το 1815 μια ναυτική μοίρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον πλοίαρχο Στίβεν Ντικάτουρ επιτέθηκε στο Αλγέρι και εξανάγκασε τον κυβερνήτη του να υπογράψει συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα πλοία των Ηνωμένων Πολιτειών εξαιρούνταν των πειρατικών επιθέσεων.

Οι διαρκείς επιδρομές σε ευρωπαϊκά πλοία ώθησαν τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στους Αλγερινούς και σχεδόν να καταστρέψουν ολοκληρωτικά τον στόλο τους το 1816. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους. Το 1830 ο γαλλικός στρατός εισέβαλε στο Αλγέρι και η γαλλική κατοχή της Αλγερίας συνεχίστηκε για τα επόμενα 123 χρόνια.

Οι αδελφοί Μπαρμπαρόσα

Από τους δύο αδελφούς Μπαρμπαρόσα ο μεγαλύτερος, ο Ορούτς, ήταν ο ο πρώτος που ακολούθησε τον δρόμο της πειρατείας, γινόμενος μέλος σε μια κουρσάρικη γαλέρα που είχε ως βάση της το νησί της Λέσβου, κρησφύγετο για τους Έλληνες και μουσουλμάνους πειρατές. Αιχμαλωτίστηκε από τους Ιππότες της Ρόδου και υποχρεώθηκε να υπηρετεί ως σκλάβος, μέχρις ότου τον αγόρασε ένας Αιγύπτιος εμίρης. Τα αδέλφια ξανάσμιξαν στην Αλεξάνδρεια και με τη βοήθεια του εμίρη αποδείχθηκαν επιτυχημένοι επιδρομείς.

Οι δύο μετέφεραν τις επιχειρήσεις τους στη δυτική Μεσόγειο το 1505 και επανεγκατεστάθηκαν στη νήσο Ντζέρμπα, στην Τυνησία. Από εκεί ασκούσαν πειρατεία ενάντια στα χριστιανικά έθνη, συλλαμβάνοντας παπικές γαλέρες, ισπανικά πολεμικά πλοία και εμπορικά. Κατόπιν, εξαιτίας μιας διαφωνίας τους με τον Μπέη της Τυνησίας, αναγκάστηκαν να αλλάξουν ορμητήριο, τραβώντας για το Ντζιντζελί, κοντά στο Αλγέρι, το 1511.

Το 1512 ο Ορούτς έχασε το ένα του χέρι σε μια προσπάθεια να καταλάβει ένα ισπανικό οχυρό στη βορειοαφρικανική ακτή, ενώ νικήθηκε πάλι μετά από δύο χρόνια. Από τότε σημειώθηκε αλλαγή στη δραστηριότητα των δύο αδελφών. Οι επιθέσεις τους εστιάζονταν όλο και περισσότερο στον ισπανικό στόλο και στις παράκτιες εγκαταστάσεις του. Όταν ο σουλτάνος του Αλγερίου απέτυχε να ανταποκριθεί κατάλληλα στην ισπανική απειλή το 1516, ο Ορούτς τού επιτέθηκε με μια κουρσαρική δύναμη και αφού τον σκότωσε, αυτοανακηρύχθηκε σουλτάνος.

Το 1518 οι μάχες με τους Ισπανούς εντάθηκαν. Σε μια επίθεση εναντίον των ισπανικών εγκαταστάσεων στο Οράν, ο Ορούτς δέχθηκε αιφνιδιαστική επίθεση και αναγκάστηκε να κλειστεί στην αλγερινή πόλη Τλέμτσεν. Προσπαθώντας να διασπάσει τον κλοιό σκοτώθηκε.

Ο Χαϊρεντίν, το Δώρο του Θεού, συμμάχησε με τους Οθωμανούς και ονομάστηκε επίσημα σουλτάνος του Αλγερίου. Συνέχισε τις επιθέσεις του ενάντια στα ισπανικά εμπορικά. Το 1535 έχασε την Τυνησία αλλά κατέλαβε τη Μαγιόρκα και τη Νίκαια, νικώντας παράλληλα τον χριστιανικό στόλο που απειλούσε την ανατολική Μεσόγειο. Πέθανε το 1547, εμφανώς ευνοούμενος της Υψηλής Πύλης και επιτυχημένος ναύαρχος, αφού ονομάστηκε μπεϊλέρμπεης, δηλαδή γενικός διοικητής των οθωμανικών ναυτικών δυνάμεων.

Χαρακτηρισμός

Η περιγραφή του Μπαρμπαρόσα μάς έρχεται από τον καπετάνιο Μουχλίς Εργκίν του Τουρκικού Ναυτικού Μουσείου (Άγκυρα, Δεκέμβριος 1998). Ο Μπαρμπαρόσα ήταν έξυπνο, φωτεινό μυαλό, με τάσεις παρωδίας, και είχε εντυπωσιακό τρόπο ομιλίας. Ήταν ευέλικτο μυαλό στη ναυτική δράση και αγαπούσε τους υφισταμένους του, φρόντιζε δε να τους εκπαιδεύει καλά. Κάποτε είχε πει για τον μαθητή του Τουργκούτ ότι «ο Τουργκούτ είναι καλύτερος από μένα». Πολλοί από τους μαθητές του έγιναν διοικητές ναυτικών μονάδων αργότερα. Είχε το χάρισμα να λέει ανέκδοτα. Σωματικά ο Μπαρμπαρόσα είχε σκούρα όψη, μέσο ύψος και ήταν ευτραφής. Τα μαλλιά, γένια, τρίχες φρυδιών και βλεφαρίδων ήταν πλούσια, αρκετά κόκκινα και τα φρύδια του ενωμένα. Η κόρη του ναύαρχου Τουργκούτ Ρέις ήταν παντρεμένη με τον γιο του. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν παντρεμένος, αλλά δεν υπάρχει καμία πηγή που να αναφέρει τα πραγματικά στοιχεία. Μιλούσε πέντε κύριες γλώσσες της Μεσογείου, την ελληνική, την αραβική, την ισπανική, την ιταλική και τη γαλλική. Αγαπούσε τη μουσική. Έγινε διάσημος στην ιστορία χάρις στη νίκη του στη Ναυμαχία της Πρέβεζας το 1538, όπου νίκησε τη χριστιανική εξαεθνή αρμάδα υπό τον Γενοβέζο ναύαρχο Αντρέα Ντόρια. Το μαυσωλείο του βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, όπως και πίνακας ζωγραφικής από την προαναφερθείσα ναυμαχία. Το άγαλμά του δεσπόζει στην πλατεία δίπλα στο ναυτικό μουσείο, στο πίσω μέρος του οποίου υπάρχει χαραγμένο ποίημα προς τιμήν του. Επίσης πορτραίτο του τού 16ου αιώνα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα

• Ο Μπαρμπαρόσα στην Britannica (στα αγγλικά)
• Σύντομο άρθρο (στα αγγλικά)
• Άρθρο για τους αδελφούς Μπαρμπαρόσα (στα αγγλικά)
• Άρθρο για τους αδελφούς Μπαρμπαρόσα (στα αγγλικά)
• Βιογραφία του Χαϊρεντίν (στα αραβικά)
• Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα Αρχειοθετήθηκε 2009-04-26 στο Wayback Machine.

Παραπομπές

1. «Dictionary of African Biography». (Αγγλικά) Dictionary of African Biography. Oxford University Press. Νέα Υόρκη. 2012.
2. تاريخ الجزائر في القديم و الحديث، ج3، مبارك بن محمد الميلي، مكتبة النهضة الجزائرية، الجزائر، ص60
3. Hayreddin Barbarossa, who would rise to become the ruler of Algiers, and later admiral of the Ottoman fleet, was of Greek origin and got his start raiding the southern and western shores of Anatolia on behalf of Korkud, son of Bayezid..., Virginia H. Aksan & Daniel Goffman, The early modern Ottomans: Remapping the Empire, Cambridge University Press, 2007, ISBN 9780521817646, p. 106.
4. Their father was former Muslim soldier, probably from a recent converted family of the European Provinces. Their mother is said to have been the widow of a Greek priest., Frank Ronald Charles Bagley et al, The Last Great Muslim Empires: History of the Muslim World, Brill Academic Publishers, 1997, p. 114.