Φορτέτζα Ρεθύμνου

Η Φορτέτσα (Μπορεί να αναφερθεί και ως "Φορτέτζα" και στα Ιταλικά σημαίνει "Οχυρό") είναι φρούριο στο Ρέθυμνο Κρήτης που κατασκευάστηκε από τους Ενετούς το 1573. Είναι η φρουριακή Ακρόπολη της πόλης. Χτίστηκε από τους Ενετούς τον 16ο αιώνα, και κατελήφθη από τους Οθωμανούς το 1646. Στις αρχές του 20ού αιώνα, πολλά σπίτια χτίστηκαν μέσα στην ακρόπολη. Αυτά κατεδαφίστηκαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αφήνοντας μόνο μερικά ιστορικά κτίρια μέσα στη Φορτέτζα. Σήμερα, η ακρόπολη είναι σε καλή κατάσταση και είναι ανοιχτή στο κοινό.

Φορτέτζα
Φορτέτζα
Είδος	φρούριο και κάστρο
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ρεθύμνης
Τοποθεσία	Ρέθυμνο
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1573
Ιδιοκτήτης	Βενετική Δημοκρατία
Χρηματοδότης	Βενετική Δημοκρατία
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Η Φορτέτζα είναι χτισμένη σε ένα λόφο που ονομάζεται Παλαιόκαστρο (που σημαίνει «Παλιό Κάστρο»), όπου βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας Ρήθυμνας. ^[1]Μεταξύ του 10ου και του 13ου αιώνα, οι Βυζαντινοί δημιούργησαν έναν οχυρό οικισμό στα ανατολικά του λόφου. Ονομαζόταν Castrum Rethemi και είχε τετράγωνους πύργους και δύο πύλες. Οι οχυρώσεις επισκευάστηκαν από τον Enrico Pescatore στις αρχές του 13ου αιώνα. Αφού η Κρήτη έπεσε στη Δημοκρατία της Βενετίας, ο οικισμός έγινε γνωστός ως Castel Vecchio ή Antico Castello, που και τα δύο σημαίνουν "παλιό κάστρο". ^[2]

Επί Ενετοκρατίας χτίστηκε ένα μικρό λιμάνι στο Ρέθυμνο, το οποίο έγινε η τρίτη πιο σημαντική πόλη της Κρήτης μετά το Ηράκλειο και τα Χανιά. Στις 8 Απριλίου 1540 άρχισε να χτίζεται μια σειρά οχυρώσεων γύρω από την πόλη. Τα τείχη σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Michele Sanmicheli και ολοκληρώθηκαν γύρω στο 1570. Αυτές οι οχυρώσεις δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να αντέξουν μια μεγάλη επίθεση, και όταν ο Uluç Ali Reis επιτέθηκε το 1571, οι Οθωμανοί κατέλαβαν και λεηλάτησαν την πόλη.^[2]

Κατασκευή και μετέπειτα Ενετοκρατία

Μετά την πτώση της Κύπρου στους Οθωμανούς το 1571, η Κρήτη έγινε η μεγαλύτερη ενετική υπερπόντια κτήση. Δεδομένου ότι το Ρέθυμνο είχε λεηλατηθεί, αποφασίστηκε ότι έπρεπε να κατασκευαστούν νέες οχυρώσεις για την προστασία της πόλης και του λιμανιού της. Το νέο φρούριο, που χτίστηκε στο λόφο του Παλαιόκαστρου, σχεδιάστηκε από τον στρατιωτικό μηχανικό Sforza Pallavicini σύμφωνα με το ιταλικό σύστημα προμαχώνα.^[2]

Η κατασκευή άρχισε στις 13 Σεπτεμβρίου 1573 και ολοκληρώθηκε το 1580. Το φρούριο χτίστηκε υπό τον πρωτομάστορα Γιάννη Σκορδίλη και στην κατασκευή του συμμετείχαν συνολικά 107.142 Κρήτες και 40.205 ζώα.^[2]

Αν και το αρχικό σχέδιο ήταν να κατεδαφιστούν οι παλιές οχυρώσεις του Ρεθύμνου και να μεταφερθούν οι κάτοικοι στη Φορτέτζα, ήταν πολύ μικρό για να στεγάσει ολόκληρη την πόλη. Τα τείχη κατά μήκος της προσέγγισης προς την πόλη έμειναν ανέπαφα και η Φορτέτζα έγινε ακρόπολη που στέγαζε τη βενετική διοίκηση της πόλης. Επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους της πόλης μόνο σε περίπτωση οθωμανικής εισβολής. Με το πέρασμα των χρόνων, έγιναν διάφορες τροποποιήσεις στο φρούριο. Ωστόσο, δεν ήταν ποτέ πραγματικά ασφαλής, καθώς δεν είχε χαντάκι και αυλάκια, και οι επάλξεις ήταν μάλλον χαμηλές.^[3]

Τζαμί του Σουλτάνου Ιμπραήμ, που ήταν αρχικά ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου

Οθωμανική κυριαρχία και πρόσφατη ιστορία

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1646, κατά τον Πέμπτο Οθωμανο-Βενετικό Πόλεμο, μια οθωμανική δύναμη πολιόρκησε το Ρέθυμνο και ο πληθυσμός της πόλης κατέφυγε στη Φορτέτζα. Οι συνθήκες εντός της ακρόπολης επιδεινώθηκαν, λόγω ασθενειών και έλλειψης τροφίμων και πυρομαχικών. Οι Ενετοί παραδόθηκαν με ευνοϊκούς όρους στις 13 Νοεμβρίου. ^[4]

Οι Οθωμανοί δεν έκαναν καμία σημαντική αλλαγή στη Φορτέτζα, εκτός από την κατασκευή ενός ραβλίνου έξω από την κύρια πύλη. ^[5] Έκτισαν επίσης μερικά σπίτια για τη φρουρά και τη διοίκηση της πόλης και μετέτρεψαν τον καθεδρικό ναό σε τζαμί. Το φρούριο παρέμεινε σε χρήση μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.^[2]

Στις αρχές του 20ού αιώνα, πολλά κτίρια κατοικιών βρίσκονταν στη Φορτέτζα. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη άρχισε να επεκτείνεται και πολλοί από τους κατοίκους μετακόμισαν αλλού στην πόλη. Στο σημείο αυτό κατεδαφίστηκαν οι χερσαίες οχυρώσεις του Ρεθύμνου και πολλά σπίτια εντός της Φορτέτζας, αλλά τα τείχη της Φορτέτζας έμειναν ανέπαφα. Κάποια στιγμή, η τοπική φυλακή στεγάστηκε μέσα στη Φορτέτζα. ^[2]

Μεγάλης κλίμακας εργασίες αποκατάστασης έχουν ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η Φορτέτζα διοικείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και είναι ανοιχτή στο κοινό. ^[6]

Το 2018, τοποθετήθηκε σύστημα GPR εξοπλισμένο με κεραίες 250MHz και 500MHz στην πιλοτική τοποθεσία της Φορτέτζας, στο πλαίσιο που προτείνει το έργο STORM, για να εξεταστεί η ικανότητα της μεθόδου να ανιχνεύουν τόσο ρωγμές όσο και αλλαγές στο πάχος του τοιχώματος.^[7]

Κύρια πύλη της Φορτέτζας

Χωροθέτηση

Η Φορτέτζα του Ρεθύμνου έχει ακανόνιστη κάτοψη και τα τείχη της έχουν συνολικό μήκος 1.307 μέτρα. Τα τείχη περιέχουν τους ακόλουθους ημιπρομαχώνες:

• Προμαχώνας του Αγίου Νικολάου – ο ημι-προμαχώνας στο ανατολικό άκρο του φρουρίου. Περιέχει ένα κτήριο της Ενετοκρατίας που πιθανότατα αρχικά ήταν αποθήκη ή εργαστήριο.^[1]
• Ένας ημι-προμαχώνας στο νοτιοανατολικό άκρο του φρουρίου.^[8]
• Προμαχώνας Αγίου Ηλία – ο ημιπρομαχώνας στο νότιο άκρο του φρουρίου. Περιέχει το υπαίθριο θέατρο Ερωφύλη, το οποίο άνοιξε το 1993. ^[9]
• Ένας ημι-προμαχώνας στο νοτιοδυτικό άκρο του φρουρίου.^[10]

Η κύρια πύλη του φρουρίου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, μεταξύ των προμαχώνων του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Παύλου. ^[11] Προστατεύεται από ένα ραβέλι της Οθωμανικής εποχής, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου. ^[12] Δύο μικρότερες πύλες βρίσκονται στη δυτική και βόρεια πλευρά του φρουρίου.

Μια σειρά από κτίρια βρίσκονται εντός της Φορτέτσας, όπως:

• το Τζαμί του Σουλτάνου Ιμπραήμ, που ήταν παλαιότερα ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου.^[13]
• ένα κτίριο κοντά στο τζαμί, που πιθανότατα ήταν η κατοικία του Επισκόπου. ^[14]
• η Βουλή του Πρύτανη, που ήταν η κατοικία του διοικητή της επαρχίας Ρεθύμνου. Μόνο οι φυλακές του έχουν διασωθεί.^[15]
• το Μέγαρο του Συμβουλίου, που στέγαζε μέρος της ενετικής διοίκησης του Ρεθύμνου.^[16]
• οι εκκλησίες του Αγίου Θεοδώρου και της Αγίας Αικατερίνης, που χτίστηκαν και οι δύο στα τέλη του 19ου αιώνα.^[17][18]

Το φρούριο περιέχει επίσης ένα οπλοστάσιο, ^[19] δύο μπαρουταποθήκες, ^[20] αποθήκες^[21]και αρκετές δεξαμενές. ^[22]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Χάρτης Fortezza di Rettimo από τον Marco Boschini

Παραπομπές

1. «The Fortezza fortress | The Fortezza fortress | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
2. «Fortezza in Rethymnon». web.archive.org. 1 Απριλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
3. «Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού | Κάστρο Φορτέτζα». web.archive.org. 26 Μαρτίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
4. «Rethymno Holidays, Hotels, Rent Rooms, villas in rethymnon, Cultuur, Traditie, Aard | Geschichte | Die Belagerung von Rethymno». web.archive.org. 5 Ιουνίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
5. «Fortified Places > Fortresses > Rethymno». web.archive.org. 19 Αυγούστου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
6. «The Archaeological Museum of Rethymno | The Archaeological Museum of Rethymno | City | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
7. Manataki, M.; Sarris, A.; Oikonomou, D.; Simirdanis, K.; Strapazzon, G.; Fernandez, P. Trapero (2018-06). «Contribution of GPR method in monitoring and evaluating the conservation state of Fortezza, Rethymno, Greece». 2018 17th International Conference on Ground Penetrating Radar (GPR) (Rapperswil: IEEE): 1–6. doi:10.1109/ICGPR.2018.8441632. ISBN 978-1-5386-5777-5. https://ieeexplore.ieee.org/document/8441632/.
8. «Fortezza, the Santa Maria Bastion». web.archive.org. 18 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
9. «The "Erofyli" Theatre | The "Erofyli" Theatre | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
10. «The Bastion of St. Lucas | The Bastion of St. Lucas | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
11. «The Central Gate of the Fortezza Fortress | The Central Gate of the Fortezza Fortress | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
12. «The Archaeological Museum | The Archeological Museum | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
13. «The Mosque of Ibrahim Han | The Mosque of Ibrahim Han | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
14. «Episcope Palace | Episcope "Megaron" | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
15. «The House of the Rector | The House of the Rector | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
16. «The Council Building | The Council Building | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
17. «Holy Temple of St. Theodore of Trihinas | Holy Temple of St. Theodore of Trihinas | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
18. «Fortezza, the church of Agia Ekaterini». web.archive.org. 4 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
19. «Armory | Armory | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
20. «Powder Magazines | Powder Magazines | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
21. «The complex of the North Gate storage rooms | The complex of the North Gate storage rooms | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.
22. «Water Tanks | Water Tanks | Route D | Municipality of Rethymnon». web.archive.org. 16 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022.

Βιβλιογραφία

• Φορτέτζα, Το φρούριο του Ρεθύμνου. Ρέθυμνο: Mediterraneo Editions. 1998. σελ. 60. ISBN 9789608624702.

Πηγές

• Υπουργείο Πολιτισμού - Κάστρο Φορτέτσα Αρχειοθετήθηκε 2013-03-26 στο Wayback Machine.
• Αρχαιολογικά μνημεία Ρεθύμνου - Φορτέτζα
• Εικονική περιήγηση στην Κεντρική Πύλη της Φορτέτζας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Φορτέτζα, το Ενετικό κάστρο στο Ρέθυμνο