Υπόθεση Ίραν-Κόντρας

Η Υπόθεση Ιράν - Κόντρας (αγγλικά: Iran-Contra Affair‎‎), επίσης γνωστή ως Ιρανγκέιτ (αγγλικά: Irangate‎‎), κατ'αναλογία με το "Γουωτεργκέιτ", ήταν μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο που ξεσπάσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980.^[1] Το σκανδάλο ξεσπάσε στα τέλη του 1986, όταν έγινε γνωστό ότι ορισμένα μέλη της κυβέρνησης των ΗΠΑ είχαν οργανώσει μυστικές προμήθειες όπλων στο Ιράν, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων εναντίον αυτής της χώρας.^[2] Η περαιτέρω έρευνα αποκάλυψε ότι τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν από την πώληση όπλων διατέθηκαν για τη χρηματοδότηση των ανταρτών Κόντρας της Νικαράγουας, παρακάμπτοντας την απαγόρευση χρηματοδότησης από το Κογκρέσο.^[3]

Υπόθεση Ίραν-Κόντρας
Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν συναντά (αριστερά προς δεξιά) τον Υπουργό Άμυνας Κάσπαρ Γουινμπέργκερ, τον Υπουργό Εξωτερικών Τζορτζ Σουλτς, τον Υπουργό Δικαιοσύνης Εντ Μες, και τον προσωπάρχη Ντον Ρέγκαν στο γραφείο του.
Ημερομηνία	20 Αυγούστου 1985 (1985-08-20) – 4 Μαρτίου 1987 (1987-03-04)
Επίσης γνωστό ως	Υπόθεση Μακ Φάρλαν, Σκανδάλο Ίραν-Κόντρας
Τύπος	Πολιτικό Σκάνδαλο

Αλληλουχία γεγονότων

Η μυστική επιχείρηση δημιουργήθηκε για να παρέχει νομική κάλυψη για συμφωνίες όπλων, η οποία άνοιξε αρκετούς υπεράκτιους τραπεζικούς λογαριασμούς και γραφεία εμπορίας όπλων, καθώς οι ιδρυτές της συνδέονταν με τον συνταξιούχο Στρατηγό της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας της CIA Ρίτσαρντ Σέκορντ και έναν Ιρανό μετανάστη, τον Άλμπερτ Χάκιμ. Την άνοιξη του 1985, η πρώτη αποστολή όπλων που αγοράστηκαν μέσω της Επιχείρησης μεταφέρθηκε στους Κόντρας.

Τον Μάιο του 1985, αναπτύχθηκε ένας μηχανισμός για την παράδοση αμερικανικών όπλων στο Ιράν μέσω της μεσολάβησης του Ισραήλ.^[4] Από την πλευρά του Ισραήλ, ο Πρωθυπουργός Σιμόν Πέρες, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών Ντέιβιντ Κίμχι, οι έμποροι όπλων A. Schwimmer και Y. Nimrodi συμμετείχαν στο σχεδιασμό του μηχανισμού. Από την πλευρά των ΗΠΑ για να διασφαλιστεί η επιχείρηση συμμετείχαν οι σύμβουλοι του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Μάικλ Λίντεν και Όλιβερ Νορθ.

Πριν από την έναρξη της προμήθειας όπλων μεταξύ των Αμερικανών και των Ισραηλινών, υπεγράφη συμφωνία ότι το Ισραήλ θα λαμβάνει «επαρκή αποζημίωση» για την προμήθεια όπλων στο Ιράν. Στις 20 Αυγούστου 1985, σε μια συνάντηση στο Λονδίνο, ο Λίντεν έδωσε στον Κίμχι έναν μυστικό κωδικό για να ενημερώσει τους συμμετέχοντες για την πρόοδο της συναλλαγής.

Ο πύραυλος BGM-71 TOW

Στις 30 Αυγούστου 1985, 100 αντιαρματικοί πυραύλοι BGM-71 TOW παραδόθηκαν στο Ιράν (σε αντάλλαγμα, ένας από τους αμερικανούς ομήρους απελευθερώθηκε), ενώ στις 14 Σεπτεμβρίου 1985, παραδόθηκαν άλλοι 408 πύραυλοι TOW. Αργότερα, τα ανταλλακτικά για τους αντιαεροπορικούς πυραύλους MIM-23 Hawk μεταφέρθηκαν στο Ιράν.Στις 18 και 28 Φεβρουαρίου 1986, άλλοι 400 πύραυλοι TOW στάλθηκαν από την πόλη Eilat στο Ιράν.

Η επιχείρηση δημοσιοποιήθηκε όταν ένα αεροσκάφος στρατιωτικής μεταφοράς C-123K που μετέφερε στρατιωτικό φορτίο για τους Κόντρας καταρρίφθηκε πάνω από τη Νικαράγουα στις 5 Οκτωβρίου 1986. Ο επιζών Αμερικανός πιλότος, συνελήφθη από τις κυβερνητικές δυνάμεις και κατέθεσε ότι δούλευε για τη CIA.^[5] Λίγο αργότερα, το λιβανέζικο περιοδικό «El-Schiraa» δημοσιεύσε την ιστορία της πώλησης όπλων στο Ιράν.

Έρευνα των ΗΠΑ

Ο Τζον Τάουερ (αριστερά), ο Ρέιγκαν (κέντρο) και ο Έντμοντ Μουσκ (δεξιά) μιλούν για την υπόθεση, 1987

Στις 25 Νοεμβρίου 1986, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέηγκαν ανακοίνωσε τη δημιουργία επιτροπής για τη διερεύνηση των περιστάσεων της υπόθεσης Ιράν-Κόντρας. Την 1η Δεκεμβρίου 1986, υπό την ηγεσία του γερουσιαστή Τζον Τάουερ, μια επιτροπή ξεκίνησε το έργο της, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως η «Επιτροπή Τάουερ»^[6]. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, ελήφθησαν πληροφορίες σχετικά με την εμπλοκή των αμερικανικών αξιωματούχων στην προμήθεια όπλων στους Κόντρας:

Έτσι, διαπιστώθηκε ότι για τη χρηματοδότηση της προμήθειας όπλων και εξοπλισμού για τους Κόντρας το 1983, άνοιξαν λογαριασμοί σε ελβετικές τράπεζες μέσω των οποίων (σύμφωνα με ελλιπή στοιχεία που διαθέτει η επιτροπή) οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι Τζόελ Πάτερσον και Γουίλιαμ Γκόλντεν μετέφεραν στους Κόντρας 3 εκατομμύρια δολάρια.

Σε ένα έγγραφο που έστειλε ο συμμετέχων στην επιχείρηση, συνταξιούχος στρατηγός J. Singlaub στον διευθυντή της CIA Γουίλιαμ Κάσεϊ τον Ιούλιο του 1986, αναφέρθηκε ότι μια παρτίδα 10 χιλ. πυροβόλων AKM, 200 εκτοξευτές χειροβομβίδων και 60 τεμάχια όπλων RPG-7, είχαν προετοιμαστεί για τη μεταφορά στους Κόντρας. Η έναρξη μιας έρευνας για την υπόθεση ανέτρεψε τη συμφωνία του Oliver North με την Short Brothers Corporation για την προμήθεια 30 φορητών πυραυλικών συστημάτων Blowpipe και 150 πυραύλων για αυτούς, οι οποίοι έπρεπε να σταλούν από την Αγγλία στη Χιλή και αργότερα να μεταφερθούν στους Κόντρας. Κατά τη διάρκεια της έρευνας Ιράν-Κόντρας, ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Κόστα Ρίκα L. Tumbs κατέθεσε ότι οι αντάρτες Κόντρας στην Κόστα Ρίκα συντονίστηκαν από τον Alan Fiers, έναν αξιωματικό καριέρας της CIA με 20 χρόνια εμπειρίας στη διεξαγωγή «ειδικών επιχειρήσεων». ενεργώντας με το όνομα " Cliff ".

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, διαπιστώθηκε ότι η CIA των ΗΠΑ χρησιμοποιούσε υπαλλήλους της βρετανικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας "KMC Ltd." στον πόλεμο ενάντια στη Νικαράγουα (η εταιρεία έλαβε 110 χιλιάδες δολάρια από την CIA για την αναζήτηση και επιλογή πιλότων για τα αεροσκάφη που προμηθεύαν τους Κόντρας στη Νικαράγουα). Στις 26 Φεβρουαρίου 1987, δημοσιεύθηκε το πόρισμα της επιτροπής. Στο κείμενο της έκθεσης των 200 σελίδων, επικρίθηκαν οι ενέργειες της κυβέρνησης Ρέηγκαν.

Παράλληλα με την έρευνα της Επιτροπής Τάουερ, πραγματοποιήθηκαν ανεξάρτητες έρευνες για την υπόθεση Ιράν-Κόντρας, τα αποτελέσματα της οποίας καλύφθηκαν στα μέσα ενημέρωσης: Έτσι, οι δημοσιογράφοι της αμερικανικής εφημερίδας "Miami Herald" διαπίστωσαν ότι το προσωπικό της μονάδας Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ "Task Force No. 160" από την 16η Μοίρα Ελικόπτερων των Ειδικών Επιχειρήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (16η Μοίρα Ειδικών Επιχειρήσεων) συμμετείχε σε τουλάχιστον 8 επιχειρήσεις στη Νικαράγουα, και άνοιξε πυρ σε μονάδες του Λαϊκού Στρατού των Σαντινίστας τουλάχιστον δύο φορές. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, οι ανταποκριτές της εφημερίδας "Knight Ridder" βρήκαν τους συγγενείς των δύο νεκρών πιλότων από τη μονάδα "Task Force No. 160": ο πατέρας του πιλότου Donald Olney, ο οποίος πέθανε τον Μάρτιο του 1983, είπε ότι ο γιος του, του είχε αναφέρει ότι θα πετάξει στη Νικαράγουα από την επικράτεια της Ονδούρας και η χήρα του αποθανόντος αξιωματούχου Allen Jennings είπε ότι ο σύζυγός της ανέφερε ότι η στρατιωτική διοίκηση τον έστειλε σε ειδική αποστολή στο εξωτερικό. Αργότερα, κατά τη διερεύνηση των περιστάσεων του θανάτου των D. Olney και A. Jennings, οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Philadelphia Inquire διαπίστωσαν ότι οι συνθήκες του θανάτου του προσωπικού της 16ης μοίρας ελικοπτέρων των Ειδικών Επιχειρήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ ταξινομήθηκαν και δεν μπήκαν στο Κέντρο Έρευνας για την Ασφάλεια των Πτήσεων του Στρατού των ΗΠΑ, που βρίσκεται στην Αλαμπάμα.

Η έρευνα διήρκεσε ενάμισι χρόνο και το κόστος της μέχρι τα τέλη Ιουλίου 1993 ανήλθε σε 35 εκατομμύρια δολάρια. Στις 18 Ιανουαρίου 1994, δημοσιεύθηκε μια έκθεση με τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας.

Αμνηστία

Τον Δεκέμβριο του 1992, ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους υπέγραψε διάταγμα αμνηστίας για όλα τα μέλη του σκανδάλου. Εκείνοι που εμπλέκονται στο σκάνδαλο ήταν:

• Έλιοτ Άμπραμς - Βοηθός υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, το 1980-1988, υποστήριξε τον ένοπλο αγώνα των ανταρτών της Νικαράγουας ενάντια στην κυβέρνηση Σαντινίστας, παρά την ρητή απαγόρευση του Κογκρέσου να τους προμηθεύει όπλα. Το 1991, κρίθηκε ένοχος για απόκρυψη πληροφοριών από το Κογκρέσο το 1986 σχετικά με τις μυστικές αποστολές όπλων στη Νικαράγουα. Ωστόσο, το 1992, ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους απέσυρε την κατηγορία εναντίον του.
• Kaspar Weinberger -Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ
• John Poindexter - Ναύαρχος, Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου
• Carl Channel - χρηματοδότης, που κρίθηκε ένοχος από έρευνα για "συμμετοχή σε συνωμοσία για εξαπάτηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ"
• Alan Fiers - Υπάλληλος της CIA στα αποτελέσματα της έρευνας της 9ης Ιουλίου 1991 κρίθηκε ένοχος για απόκρυψη πληροφοριών από το Κογκρέσο, στις 31 Ιανουαρίου 1992 καταδικάστηκε σε ένα έτος δοκιμασίας και 100 ωρών κοινοτικής υπηρεσίας, αλλά στις 24 Δεκεμβρίου 1992 απολύθηκε από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών
• Ρόμπερτ Γκέιτς - η συμμετοχή στο σκάνδαλο διερευνάται.
• Ρόμπερτ ΜακΦάρλαν, Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Πρόεδρου Ρέιγκαν.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Asleson, Vern (2004). Nicaragua: Those Passed By. Lakeville, MN: Galde Press. ISBN 1-931942-16-1.
• Cockburn, Alexander· St. Clair, Jeffrey (1998). Whiteout: The CIA, Drugs and the Press. New York: Verso. ISBN 1-85984-258-5.
• Hamilton, Lee H.; Inouye, Daniel K. (1987). Report of the Congressional Committees Investigating the Iran–Contra Affair (Report). Washington: U.S. Government Printing Office. https://books.google.com/books?id=ew_K3auTwEgC. Ανακτήθηκε στις 3 April 2007.
• Reagan, Ronald (1990). An American Life. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-7434-0025-9.
• Shenon, Philip; Engelberg, Stephen (5 July 1987). «Eight Important Days in November: Unraveling of the Iran–Contra Affair». The New York Times: sec. 1, p. 10. https://www.nytimes.com/1987/07/05/world/eight-important-days-in-november-unraveling-the-iran-contra-affair.html. Ανακτήθηκε στις 15 November 2018.
• Tower, John; Muskie, Edmund; Scowcroft, Brent (26 February 1987). Report of the President's Special Review Board (Report). Washington, DC: U.S. Government Printing Office. https://archive.org/details/TowerCommission. Ανακτήθηκε στις 20 January 2019.
• Webb, Gary (1998). Dark Alliance: The CIA, the Contras, and the Crack Cocaine Explosion. New York: Seven Stories Press. ISBN 1-888363-68-1.
• Zinn, Howard (2003). A People's History of the United States. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-052837-0.

Παραπομπές

1. «Iran-contra affair».
2. The Iran–Contra Affair 20 Years On. The National Security Archive (George Washington University), 2006-11-24
3. «IRAN-CONTRA REPORT; Arms, Hostages and Contras: How a Secret Foreign Policy Unraveled». New York Times.com. 19 Νοεμβρίου 1987. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2014.
4. «Understanding the Iran–Contra Affairs».^{[νεκρός σύνδεσμος]}
5. «Nicaragua Downs Plane and Survivor Implicates C.I.A.». The New York Times: σελ. 4004001. 12 October 1986. https://www.nytimes.com/1986/10/12/weekinreview/in-summary-nicaragua-downs-plane-and-survivor-implicates-cia.html. Ανακτήθηκε στις 20 January 2019.
6. Church, George J (1987-03-02). «Tower of Judgement». Time. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-03-09. https://web.archive.org/web/20080309044032/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,963668,00.html. Ανακτήθηκε στις 22 April 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Understanding the Iran-Contra Affairs, a comprehensive website