Τσαϊτέν (ηφαίστειο)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Τσαϊτέν είναι ηφαιστειακή καλντέρα με διάμετρο τρία χιλιόμετρα στη νότια Χιλή. Μέσα στην καλντέρα υπάρχει ένας ηφαιστειακό δόμο. Το ηφαίστειο βρίσκεται 17 ανατολικά του χιονοσκέπαστου ηφαιστείου Μιτσινμαουίδα (ισπ. Michinmahuida) και 10 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Τσαϊτέν, κοντά στο κόλπο του Κορκοβάδο. Η πιο πρόσφατη εκρηκτική δραστηριότητα του ηφαιστείου άρχισε τις 2 Μαΐου 2008 και τελείωσε το 2011. Σύμφωνα με ερευνητές του ινστιτούτου Σμιθσόνιαν που ραδιοχρονολόγησαν παλιότερη τέφρα από το ηφαίστειο, η προηγούμενη έκρηξή του έλαβε χώρα το 7420 π.Χ. ± 75 χρόνια.[1]
| Τσαϊτέν (ηφαίστειο) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 1.122 μέτρα |
| Οροσειρά | Patagonian Andes |
| Ήπειρος | Νότια Αμερική και Αμερική |
| Χώρες | Χιλή |
| wikidata () | |
Το ψηλότερο σημείο της καλντέρας έχει υψόμετρο 1.122 μέτρα. Πριν την τωρινή έκρηξη μέσα στην καλντέρα υπήρχε ένας ηφαιστειακός δόμος από ρυόλιθο και οψιδιανό, εν μέρη καλυμμένος με βλάστηση που είχε ύψος 962 μέτρα. Βόρεια και νότια του δόμου υπάρχει δύο μικρές λίμνες. Το Τσαϊτέν ήταν πηγή οψιδιανού για τους Ιθαγενείς της νότιας Χιλής και αντικείμενα από αυτόν έχουν βρεθεί μέχρι και 400 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο.[2][3]
Με την έναρξη της έκρηξης διατάχθηκε η εκκένωση της κοντινής πόλης Τσαϊτέν (7.200 κάτοικοι), η οποία συνέβη κυρίως τις 3 Μαΐου. Παρόλα αυτά κάποιοι κάτοικοι επέμειναν να παραμείνουν σε αυτή. Μέχρι τότε στην πόλη είχε κατακαθίσει σκόνη και τέφρα πάχους 20 με 30 εκατοστών.[4] Κατά τη διάρκεια της εκκένωσης μια ηλικιωμένη πέθανε.[5] Μέχρι τις 3 Μαΐου το νέφος τέφρας είχε φτάσει στον Ατλαντικό, περνώντας πάνω από τη Χιλή και την Αργεντινή. Σύμφωνα με αναφορές το νέφος είχε καλύψει τη πόλη Φουταλεουφού 75 χιλιόμετρα δυτικά.[6] Στην πόλη αυτή το πάχος της στάχτης ήταν μεταξύ 5 και 10 εκατοστών.[7]
Η αρχική εκρηκτική δραστηριότητα του ηφαιστείου περιλάμβανε εκπομπή στάχτης και σεισμική δραστηριότητα. Τις 6 Μαΐου 2008 η δραστηριότητα του ηφαιστείου έγινε πιο έντονη, με την εμφάνιση πυροκλαστικών ροών και πιθανόν με ροές λάβας. Η εκρηκτική στήλη μπορεί να έφτασε μέχρι και 15 χιλιόμετρα ψηλά μέσα στην ατμόσφαιρα. Το εναπομείναν προσωπικό και οι περισσότεροι κάτοικοι έφυγαν από τη Τσαϊτέν και τις γύρω περιοχές,[8] ενώ εκκενώθηκε και η Φουταλεουφού.[9] Η αύξηση της εκρηκτικής δραστηριότητας οφείλεται στο γεγονός ότι οι δύο αρχικές φλέβες που άρχισαν την έκρηξη τις 2 Μαΐου είχαν ενωθεί σε μία φλέβα πλάτους 800 μέτρων.[10] Στη συνέχεια του Μαΐου και τον Ιούνιο η εκπομπή στάχτης ήταν μεταβλητή αλλά μειούμενη.
Τις 21 Μαΐου 2008 παρατηρήθηκε η δημιουργία ενός νέου ηφαιστειακού δόμου,[11] ο οποίος τρεις μέρες αργότερα είχε γίνει ψηλότερος από το παλιότερο.[12] Ο δόμος αρχικά αναπτύχθηκε στα βόρεια και στη συνέχεια προς τα νότια. Ο δόμος ήταν ασταθής και υπήρχε ο κίνδυνος να καταρρεύσει και να προκληθούν πυροκλαστικές ροές.[13] Όταν τον Αύγουστο έφτασε μια αποστολή στο ηφαίστειο, ο δόμος είχε ύψος 120 μέτρα. Από τον δόμο εκλύονταν αέρια ενώ βράχοι κατρακυλούσαν στις πλαγιές του. Υπολογίζεται ότι ο όγκος του νέου δόμου ήταν μισό κυβικό χιλιόμετρο.[14] Τελικά τις 19 Φεβρουαρίου 2009 ο δόμος κατέρρευσε μερικώς προκαλώντας μια πυροκλαστική ροή που ακολούθησε την κοιλάδα του ποταμού Τσαϊτέν και έφτασε πέντε χιλιόμετρα μακριά από την Τσαϊτέν.[15] Αέρια από τον δόμο εκλύονταν μέχρι τον Ιανουάριο του 2011. Τελικά το Μάιο του 2011 το επίπεδο συναγερμού έπεσε στο 2.[11]
Η έκρηξη και οι πυροκλαστικές ροές έκαψαν τα δάση που περιέβαλαν το ηφαίστειο.[16] Τις 12 Μαΐου 2008 ένα λαχάρ πλημμύρισε την Τσαϊτέν[17] αποθέτοντας ένα στρώμα λάσπης και στάχτης πάχους ενός μέτρου, ενώ επίσης γέμισε την παλιά κοίτη του ποταμού. Ο ποταμός χάραξε μια νέα πορεία μέσα από την πόλη, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος της. Η κυβέρνηση έκανε κάποια προστατευτικά έργα.
Ο όγκος των ηφαιστειακών αναβλημάτων από την έκρηξη του Τσαϊτέν ανήλθε σε περισσότερο από 1,7 x 108 m³, κατατάσσοντας την έκρηξη ως ισχύος 4 στην κλίμακα VEI.[1] Η έκρηξη αυτή ήταν η μεγαλύτερη με ρυολιθιλής σύστασης λάβα το τελευταίο αιώνα, από την έκρηξη της Νοβαράπτα το 1912.[7]
Το ηφαιστειακό νέφος του Τσαϊτέν στις 3 Μαΐου 2008 από το διάστημα
Το Τσαϊτέν τον Οκτωβρίου του 2008
Το Τσαϊτέν το 2009
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
