Remove ads
Το σήμα Ουάου! (αγγλικά: Wow! signal) ήταν ισχυρό ραδιοσήμα στενής ζώνης που ανιχνεύθηκε στις 15 Αυγούστου του 1977 από τον οργανισμό για την αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης SETI, στο ραδιοτηλεσκόπιο του πανεπιστημίου του Οχάιο στο Ντέλαγουερ των ΗΠΑ στις 10:16 μ.μ. τοπική ώρα.[1] Το σήμα είχε τα χαρακτηριστικά που αναμένονται σε ένα σήμα με προέλευση έξω από τη Γη και το Ηλιακό σύστημα στο οποίο αυτή βρίσκεται. Η πηγή του προσδιορίστηκε στα βορειοδυτικά του σφαιρωτού σμήνους Μεσιέ 55 στον αστερισμό του Τοξότη, κοντά στο αστρικό σύστημα Χι Τοξότη.
Η αλφαριθμητική ακολουθία 6EQUJ5 του σήματος, διήρκησε καθόλα τα 72 δευτερόλεπτα κατά τα οποία το τηλεσκόπιο ήταν δυνατό βάσει των δυνατοτήτων του να μετρήσει το σήμα, αλλά δεν ανιχνεύθηκε ξανά έκτοτε. Ακολούθησε ευρεία κάλυψη σχετικά με το θέμα από τα ΜΜΕ και οι αστρονόμοι προσπάθησαν πολλές φορές να ξαναβρούν το σήμα χωρίς επιτυχία.[2] Ο αστρονόμος που έλεγξε τις σχετικές μετρήσεις, εντυπωσιασμένος από την ένταση του σήματος και τα χαρακτηριστικά του τα οποία ταίριαζαν με αυτά ενός σήματος με εξωγήινη προέλευση, σημείωσε με ένα κύκλο τα σχετικά ψηφία της μέτρησης και έγραψε το σχόλιο Wow! στο περιθώριο της εκτύπωσης, κάτι που από τότε αποτέλεσε και την ονομασία του ίδιου του σήματος.[3] Το αρχικό σημείωμα με τα στοιχεία της μέτρησης και τη χειρόγραφη σημείωση διατηρείται σήμερα στον Σύλλογο ιστορίας του Οχάιο.[4]
Remove ads
Το τηλεσκόπιο που χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση είχε μόνιμη κλίση και δεν μπορούσε να περιστραφεί, χρησιμοποιώντας την φυσική περιστροφή της ίδιας της Γης για την εξερεύνηση διαφορετικών σημείων του ουρανού. Βάσει της περιστροφής της Γης, και του μεγέθους του ίδιου του τηλεσκοπίου, το τηλεσκόπιο μπορούσε να ανιχνεύσει ένα συγκεκριμένο σημείο μόνο για 72 δευτερόλεπτα.[5] Έτσι, αναμενόταν πως ένα πιθανό εξωγήινο σήμα χωρίς διακοπή θα διαρκούσε έως 72 δευτερόλεπτα, και πως η καταγεγραμμένη ένταση του σήματος θα είχε μια σταδιακή αύξηση κατά τα πρώτα 36 δευτερόλεπτα και μια σταδιακή μείωση στα υπόλοιπα 36, με τη μέγιστη ένταση του σήματος να παρατηρείται στη μέση.[6]
Η μέτρηση του σήματος Wow! είχε όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, σε αντίθεση με ένα τυχαίο ραδιοσήμα που θα είχε προέλευση από την ίδια τη Γη.[7]
Η ακολουθία των χαρακτήρων 6EQUJ5 περιγράφει την μεταλλαγή της έντασης του σήματος. Κάθε χαρακτήρας αντιπροσωπεύει 12 δευτερόλεπτα (ανά 10 kHz), ενώ το διάστημα ανάμεσα στους χαρακτήρες αναπαριστά την ένταση μεταξύ 0 και 1. Οι αριθμοί από το 1 έως το 9 αναπαριστούν τις αντίστοιχες εντάσεις από 1.0 έως 9.9, ενώ οι εντάσεις από 10.0 και πάνω απεικονίζονται με γράμματα, έτσι το Α αντιστοιχεί σε εντάσεις μεταξύ 10.0 και 11.0, το Β μεταξύ 11.0 και 12.0 και ούτω καθεξής.[8]
Η τιμή U (ένταση μεταξύ 30.0 και 31.0) ήταν και η υψηλότερη που ανιχνεύτηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο, και 30 φορές ισχυρότερη από το συνηθισμένο θόρυβο που ανιχνεύεται στο διάστημα σύμφωνα με την κλίμακα μέτρησης αυτή.[1] Η ένταση στην περίπτωση αυτή είναι ο λόγος του σήματος ως προς το θόρυβο, όπου χρησιμοποιήθηκε η μέση τιμή του θορύβου για το συγκεκριμένο εύρος σε σχέση με τις μετρήσεις των προηγούμενων λεπτών.[8]
Δόθηκαν 2 διαφορετικές τιμές ως προς τη μέτρηση της συχνότητας του σήματος, από 2 διαφορετικές επιστημονικές ομάδες, 1420.356 MHz και 1420.4556 MHz. Οι συχνότητες αυτές είναι πολύ κοντά σε αυτή της φασματικής γραμμής του υδρογόνου η οποία είναι 1420.40575177 MHz. Η συγκεκριμένη τιμή είναι σημαντική για τους ερευνητές του SETI μια και θεωρείται πως το υδρογόνο είναι το πιο κοινό στοιχείο στο σύμπαν, έτσι είναι πιθανό πως οι εξωγήινοι θα χρησιμοποιούσαν αυτή τη συχνότητα για την εκπομπή ενός ισχυρού σήματος.[1] Οι 2 διαφορετικές τιμές που δόθηκαν κατά τη μέτρηση της συχνότητας, ισαπέχουν από αυτή της συχνότητας της φασματικής γραμμής του υδρογόνου, κατά 0.0498 MHz (περισσότερο και λιγότερο αντίστοιχα). Το εύρος ζώνης του σήματος ήταν μικρότερο από 10 kHz, με την κάθε στήλη στην εκτύπωση αντιστοιχεί σε ένα κανάλι εύρους 10 kHz, και το σήμα να υπάρχει μόνο σε μια στήλη.[9]
Remove ads
Το σήμα φαίνεται πως ήρθε από μια περιοχή του διαστήματος όπου δεν υπάρχουν άστρα ή πλανήτες, βορειοδυτικά του σφαιρωτού σμήνους Μεσιέ 55.[2] Ο ακριβής καθορισμός της τοποθεσίας προέλευσης του σήματος ήταν δύσκολο να καθοριστεί, μια και το τηλεσκόπιο διέθετε 2 δέκτες για τον εντοπισμό των σημάτων, και ο κάθε ένας ανίχνευε μια ελαφρώς διαφορετική τοποθεσία κατά την ίδια στιγμή με μικρή απόκλιση μεταξύ τους. Το σήμα ανιχνεύθηκε στον ένα δέκτη αλλά όχι στον άλλο, και ο τρόπος που έγινε η επεξεργασία του σήματος έκανε αδύνατο το να καθοριστεί ποιος δέκτης το ανίχνευσε.[10] Έτσι, οι πιθανές μετρήσεις ως προς τις αστρονομικές συντεταγμένες και τη μέτρηση της ορθής αναφοράς, είναι δύο:
- 19h22m24.64s ± 5s (θετικός δέκτης)
- 19h25m17.01s ± 5s (αρνητικός δέκτης)
Η απόκλιση μετρήθηκε με βεβαιότητα ότι ήταν −27°03′ ± 20′. Όλες οι προηγούμενες τιμές είναι σε εποχή Β1950.0.[11] Ο υπολογισμός των συντεταγμένων βάσει των τιμών αυτών καθόρισε πως η περιοχή του ουρανού από όπου προήλθε το σήμα βρίσκεται στον αστερισμό του Τοξότη, περίπου 2,5 μοίρες νοτίως του αστρικού συστήματος Χι Τοξότη, με το ταυ Τοξότη να είναι το πλησιέστερο ευδιάκριτο άστρο.[12]
Remove ads
Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες που έγιναν για πολλούς μήνες από την αρχική ομάδα και άλλες ανεξάρτητες ομάδες διεθνώς για την επανανίχνευση του σήματος, δεν στάθηκε δυνατό να ξαναβρεθεί.[7][13] Κατά τα επόμενα χρόνια οι προσπάθειες αυτές συνεχίστηκαν σποραδικά, χρησιμοποιώντας ισχυρότερα τηλεσκόπια,[13][14] ιδιαίτερα κατά το 1995 και 1996 όταν χρησιμοποιήθηκε η Πολύ Μεγάλη Συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ η οποία ήταν ικανή για πολύ λεπτομερέστερες μετρήσεις,[13][14] καθώς και το ραδιοτηλεσκόπιο ακτίνας 26 μέτρων στο παρατηρητήριο του Μάουντ Πλέζαντ (Mount Pleasant Radio Observatory),[15] χωρίς να αποδώσουν καρπούς παρά τις πολύωρες μετρήσεις που διενεργήθηκαν.[7][14]
Remove ads
Το φαινόμενο της στίλβης ως προς την εξασθένηση του ασθενούς συνεχούς σήματος θα μπορούσε να εξηγήσει την μη επανανίχνευση του σήματος, χωρίς να αποκλείει την πιθανότητα το σήμα να είναι τεχνητό και όχι φυσικό. Ωστόσο το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε η ομάδα ραδιοτηλεσκοπίων της Πολύ Μεγάλης Συστοιχίας για την επανάληψη της ανίχνευσης, μάλλον περιορίζει το ενδεχόμενο να οφειλόταν στο φαινόμενο της στίλβης,[13] και στρέφει την εξήγηση σε άλλα πιθανά ενδεχόμενα, όπως κάποιο φυσικό φαινόμενο έκρηξης αστρικού σώματος, γήινο σήμα το οποίο ανακλάστηκε πάνω σε επιφάνεια μεταλλικού αντικειμένου γύρω από την τροχιά της Γης και επέστρεψε σε αυτήν, και άλλες παρόμοιες υποθέσεις όπως ότι η πηγή του σήματος μπορεί να ήταν στρατιωτική ή εν γένει ανθρωπογενής παρότι η συχνότητα των 1420 MHz αποτελεί ζώνη εκπομπής σημάτων η οποία απαγορεύεται για μη αστρονομικούς σκοπούς.[11][16][17][18][19][20]
Σε μια μελέτη του 2016, προτάθηκε πως υπό συγκεκριμένες συνθήκες η κεφαλή ενός κομήτη θα μπορούσε να παραγάγει εκπομπές παρόμοιες με αυτές του σήματος Ουαού!, και πρότεινε ένα ζεύγος κομητών οι οποίοι είχαν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά και βρίσκονταν στην περιοχή του ουρανού κατά την χρονική περίοδο όπου έγινε η ανίχνευση, ωστόσο η υπόθεση αυτή δεν είναι ελεγμένη και αναφέρει πως το γεγονός ότι μόνο ένας από τους δέκτες του σταθμού εντόπισε το σήμα αποτελεί πρόβλημα σχετικά με τον εντοπισμό της πηγής της εκπομπής.[21]
Remove ads
Κατά την 35η επέτειο του σήματος το 2012, το παρατηρητήριο του Αρεσίμπο εξέπεμψε ένα σήμα ως απάντηση προς την τοποθεσία προέλευσης του εξωγήινου σήματος, με την απάντηση να περιέχει σε κωδικοποιημένη μορφή ραδιοσήματος τα περιεχόμενα των μηνυμάτων 10.000 χρηστών του Twitter ως χαιρετισμούς από την ανθρωπότητα προς τον άγνωστο αποστολέα του αρχικού μηνύματος.[22][23]
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads