Πρωθυπουργός της Μάλτας

Ο Πρωθυπουργός της Μάλτας (Μαλτέζικα: Prim Ministru ta' Malta) είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης και του υπουργικού συμβουλίου της Μάλτας.

Πρωθυπουργός της Μάλτας Prim Ministru ta' Malta
Έμβλημα της Δημοκρατίας της Μάλτας
Κάτοχος Ρόμπερτ Αμπέλα από 13 Ιανουαρίου 2020
Προσφώνηση	Εντιμότατος
Κατοικία	Βίλα Φράνσια (κύρια) Ανάκτορο Γκιργκέντι (θερινή)
Διορισμός από	Πρόεδρος της Μάλτας
Αρχικός κάτοχος	Τζόζεφ Χάουαρντ
Δημιουργία	1923
Μισθός	€50.276 ετήσια[1]
Ιστοσελίδα	http://opm.gov.mt/

Ιστορία

Μετά τις ταραχές της 7ης Ιουνίου 1919 στη Μάλτα, οι ντόπιοι απέκτησαν περισσότερη αυτονομία από τους Βρετανούς. Με το Σύνταγμα του 1921 ιδρύθηκε μία αυτόνομη Μαλτέζικη κυβέρνηση υπό Βρετανική κυριαρχία, με υπουργικό συμβούλιο και Πρωθυπουργό, και ένα κοινοβούλιο δύο σωμάτων, με Γερουσία και αιρετή Νομοθετική Συνέλευση^[2]. Ο πρώτος Πρωθυπουργός της Μάλτας ήταν ο Τζόζεφ Χάουαρντ. Η δεκαετία του 1930 ήταν μία περίοδος αστάθειας στις σχέσεις μεταξύ της της Μαλτέζικης πολιτικής αριστοκρατίας, της Καθολικής Εκκλησίας και των Βρετανών αποικιοκρατών^[3]. Το Σύνταγμα τέθηκε σε αναστολή δύο φορές προτού ανακληθεί οριστικά το 1936. Μετά, η Μάλτα επανήλθε σε αποικιοκρατικό καθεστώς και η αυτόνομη κυβέρνηση διαλύθηκε.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με το Σύνταγμα του 1947 αποκαταστάθηκε η κυβέρνηση της Μάλτας και το αξίωμα του Πρωθυπουργού. Ο Πολ Μπόφα έγινε ο 5ος Πρωθυπουργός της χώρας. Τον Απρίλιο του 1958, εν μέσω κρίσης, ο 8ος Πρωθυπουργός, ο Ντομ Μιντόφ, παραιτήθηκε, το Σύνταγμα του '47 τέθηκε σε αναστολή και η Μάλτα επανήλθε σε αποικιοκρατικό καθεστώς. Την 5η Μαρτίου 1962 αποκαταστάθηκε η θέση του Πρωθυπουργού^[4] , όπως ορίστηκε με το Σύνταγμα του 1961. Τότε άρχισε τη δεύτερη θητεία του ο Τζορτζ Μποργκ Ολίβιερ. Με το Σύνταγμα της 21ης Σεπτεμβρίου 1964 η Μάλτα ανεξαρτητοποιήθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο και στο νεοσύστατο Κράτος το καθεστώς ήταν συνταγματική μοναρχία, με την Ελισάβετ Β' ως αρχηγό του κράτους. Από τότε, η 21η Σεπτεμβρίου 1964 εορτάζεται ως Ημέρα της Ανεξαρτησίας. Ο Τζορτζ Ολίβιερ διατήρησε τη θέση του ως Πρωθυπουργός, και το 1966 επανεξελέγη για τρίτη θητεία. Μετά τις εκλογές του 1971, το Εργατικό Κόμμα έγινε κυβερνών και ο Ντομ Μιντόφ κέρδισε δεύτερη θητεία ως Πρωθυπουργός. Την 13η Δεκεμβρίου 1974, με ένα πακέτο συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, το καθεστώς της Μάλτας έγινε δημοκρατία. Στις εκλογές του 1976 και του 1981 επανεξελέγη Πρωθυπουργός ο Ντομ Μιντόφ^[5].

Καθήκοντα - Αρμοδιότητες

Όπως ορίζεται στο άρθρο 80 του Συντάγματος της Μάλτας, ο Πρόεδρος της Μάλτας διορίζει ως Πρωθυπουργό το μέλος του Μαλτέζικου Κοινοβουλίου που, κατά την κρίση του, είναι καταλληλότερο για να δεχτεί την υποστήριξη της πλειοψηφίας των μελών του Κοινοβουλίου, και αφού συμβουλευτεί τον Πρωθυπουργό, διορίζει τους υπόλοιπους Υπουργούς από τα μέλη του Κοινοβουλίου^[6]. Πριν αναλάβει καθήκοντα ο Πρωθυπουργός, πρέπει να προηγηθεί μία τελετή ορκωμοσίας στην οποία θα ορκιστεί: «Ορκίζομαι επίσημα ότι θα ασκήσω τα καθήκοντά μου ως Πρωθυπουργός της Μάλτας με πίστη και ευσυνειδησία σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους της Μάλτας, χωρίς φόβο ή προκατάληψη. (Ας Με Βοηθήσει Ο Θεός)».

Ο Πρωθυπουργός είναι επικεφαλής του Υπουργικού Συμβουλίου και της Κυβέρνησης, που είναι το όργανο της εκτελεστικής εξουσίας. Η κυβέρνηση πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου, και αν δεν την έχει ο Πρόεδρος έχει την εξουσία να καθαιρέσει τον Πρωθυπουργό (άρθρο 81). Ο Πρόεδρος μπορεί να αναθέσει στον Πρωθυπουργό, ή οποιονδήποτε άλλον Υπουργό, την ευθύνη για οποιαδήποτε Υπηρεσία της Κυβέρνησης, με συμπεριλαμβανόμενη την διοίκηση ενός οποιουδήποτε κυβερνητικού τμήματος (άρθρο 82). Όποτε ο Πρωθυπουργός απουσιάζει, στο εξωτερικό ή σε διακοπές, και δεν μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του, τότε ο Πρόεδρος μπορεί να εξουσιοδοτήσει ένα οποιοδήποτε μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου για να αναπληρώσει τον Πρωθυπουργό (άρθρο 83). Όταν ο Πρωθυπουργός για να ασκήσει κάποια εξουσία απαιτείται πρώτα να συμβουλευτεί ένα πρόσωπο ή μία αρχή, διατηρεί το δικαίωμα να μην δεχτεί τη συμβουλή αυτή (άρθρο 84). Ο Πρωθυπουργός έχει το καθήκον να ενημερώνει τον Πρόεδρο για όλα τα θέματα που αφορούν την Κυβέρνηση (άρθρο 87). Ο Πρωθυπουργός διορίζει έναν Γραμματέα του Υπουργικού Συμβουλίου, ο οποίος ενεργεί σύμφωνα με τις οδηγίες του Πρωθυπουργού και συντάσσει τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου (άρθρο 94). Ο Πρωθυπουργός μπορεί να συμβουλεύσει τον Πρόεδρο, για τον διορισμό κοινοβουλευτικών γραμματέων που θα αναλάβουν να βοηθήσουν τους υπουργούς στα καθήκοντά τους (άρθρο 88), για τον διορισμό Γενικού Εισαγγελέα (άρθρο 91), για τον διορισμό μόνιμων γραμματέων και επικεφαλής κυβερνητικών τμημάτων (άρθρο 92), για τον διορισμό των δικαστών των Ανώτατων Δικαστηρίων (άρθρο 96), για τον διορισμό των δικαστικών (άρθρο 100), και άλλων αξιωματούχων^[6].

Γραφείο του Πρωθυπουργού της Μάλτας

Το Γραφείο του Πρωθυπουργού έχει την έδρα του στο Πανδοχείο της Καστίλλης στη Βαλέτα από το 1972. Η αποστολή του Γραφείου είναι να υποστηρίζει τον Πρωθυπουργό στην παροχή οδηγιών και κατευθύνσεων για μία σταθερή και αποτελεσματική κυβέρνηση. Είναι ένας κόμβος της Κυβέρνησης που έχει σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, καθώς και η διοικητική έδρα της Κυβέρνησης. Η δομή και η οργάνωση του Γραφείου έχουν αλλάξει με τα χρόνια, αλλά κατά κανόνα περιλαμβάνει την Γραμματεία του Υπουργικού Συμβουλίου, τα Γραφεία Διοίκησης και Προσωπικού και το Τμήμα Πληροφοριών^[7].

Επίσημες κατοικίες

Η Βίλα Φράντσια είναι η επίσημη κατοικία του Πρωθυπουργού, που βρίσκεται στη Λία της Μάλτας^[8], ενώ το Ανάκτορο Γκιργκέντι είναι η θερινή του κατοικία. Και τα δύο θεωρούνται ως κτίρια πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας, και χρησιμοποιούνται για τη διοργάνωση εκδηλώσεων και την υποδοχή σημαντικών προσώπων^[9].

Κατάλογος πρωθυπουργών

Πολιτικά κόμματα

      Πολιτική Ένωση       Εθνικιστικό Κόμμα       Συνταγματικό Κόμμα       Εργατικό Κόμμα       Κόμμα Εργατών

Πρωθυπουργός			Εκλογές	Θητεία			Πολιτικό κόμμα
Σειρά	Πορτρέτο	Όνομα (Γέννηση–Θάνατος)		Από	Έως	Διάρκεια
1		Τζόζεφ Χάουαρντ (1862–1925)	1921	26 Οκτωβρίου 1921	13 Οκτωβρίου 1923	1 χρόνος, 352 ημέρες	Πολιτική Ένωση
2		Φραντσέσκο Μπουχατζιάρ (1876–1934)	—	13 Οκτωβρίου 1923	22 Σεπτεμβρίου 1924	345 ημέρες	Πολιτική Ένωση
3		Ούγκο Πασκουάλε Μιφσούντ (1889–1942)	1924	Σεπτέμβριος 1924	Αύγουστος 1927	2 χρόνια, 313 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
4		Τζέραλντ Στρίκλαντ (1861–1940)	1927	Αύγουστος 1927	21 Ιουνίου 1932	4 χρόνια, 317 ημέρες	Συνταγματικό Κόμμα
(3)		Ούγκο Πασκουάλε Μιφσούντ (1889–1942)	1932	21 Ιουνίου 1932	2 Νοεμβρίου 1933	1 χρόνος, 134 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
Η θέση καταργήθηκε (2 Νοεμβρίου 1933 – 4 Νοεμβρίου 1947)
5		Πολ Μπόφα (1890–1962)	1947	4 Νοεμβρίου 1947	15 Οκτωβρίου 1949	2 χρόνια, 326 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
(5)			—	15 Οκτωβρίου 1949	26 Σεπτεμβρίου 1950		Κόμμα Εργατών
6		Ενρίκο Μίτσι (1885–1950)	1950	26 Σεπτεμβρίου 1950	20 Δεκεμβρίου 1950	85 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
7		Τζόρτζιο Μποργκ Ολίβιερ (1911–1980)	—	20 Δεκεμβρίου 1950	Μάιος 1951	4 χρόνια, 81 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
			1951	Μάιος 1951	Δεκέμβριος 1953
			1953	Δεκέμβριος 1953	11 Μαρτίου 1955
8		Ντομ Μιντόφ (1916–2012)	1955	11 Μαρτίου 1955	26 Απριλίου 1958	3 χρόνια, 46 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
Η θέση καταργήθηκε (26 Απριλίου 1958 – 5 Μαρτίου 1962)
(7)		Τζόρτζιο Μποργκ Ολίβιερ (1911–1980)	1962	5 Μαρτίου 1962	Μάρτιος 1966	9 χρόνια,108 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
			1966	Μάρτιος 1966	21 Ιουνίου 1971
(8)		Ντομ Μιντόφ (1916–2012)	1971	21 Ιουνίου 1971	18 Σεπτεμβρίου 1976	13 χρόνια, 184 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
			1976	18 Σεπτεμβρίου 1976	12 Δεκεμβρίου 1981
			1981	12 Δεκεμβρίου 1981	22 Δεκεμβρίου 1984
9		Καρμένου Μιφσούντ Μπονίτσι (1933-2022)	—	22 Δεκεμβρίου 1984	12 Μαΐου 1987	2 χρόνια, 141 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
10		Έντι Φενέκ Αντάμι (1934-)	1987	12 Μαΐου 1987	22 Φεβρουαρίου 1992	9 χρόνια, 169 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
			1992	22 Φεβρουαρίου 1992	28 Οκτωβρίου 1996
11		Άλφρεντ Σαντ (1948-)	1996	28 Οκτωβρίου 1996	6 Σεπτεμβρίου 1998	1 χρόνος, 313 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
(10)		Έντι Φενέκ Αντάμι (1934-)	1998	6 Σεπτεμβρίου 1998	12 Απριλίου 2003	5 χρόνια, 199 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
			2003	12 Απριλίου 2003	23 Μαρτίου 2004
12		Λόρενς Γκόνζι (1953-)	—	23 Μαρτίου 2004	10 Μαρτίου 2008	8 χρόνια, 353 ημέρες	Εθνικιστικό Κόμμα
			2008	10 Μαρτίου 2008	11 Μαρτίου 2013
13		Τζόζεφ Μούσκατ (1974-)	2013	11 Μαρτίου 2013	3 Ιουνίου 2017	6 χρόνια, 308 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
			2017	3 Ιουνίου 2017	13 Ιανουαρίου 2020
14		Ρόμπερτ Αμπέλα (1977-)	—	13 Ιανουαρίου 2020	26 Μαρτίου 2022	70081480032000000004 έτη, 252 ημέρες	Εργατικό Κόμμα
			2022	26 Μαρτίου 2022	Σημερινός

Εν ζωή πρώην πρωθυπουργοί

Όνομα	Διάρκεια θητείας	Ημερομηνία γέννησης
Έντι Φενέκ Αντάμι	1987–1996 1998–2004	7 Φεβρουαρίου 1934 (1934-02-07) (90 ετών)
Άλφρεντ Σαντ	1996–1998	28 Φεβρουαρίου 1948 (1948-02-28) (76 ετών)
Λόρενς Γκόνζι	2004–2013	1 Ιουλίου 1953 (1953-07-01) (71 ετών)
Τζόζεφ Μούσκατ	2013-2020	22 Ιανουαρίου 1974 (1974-01-22) (50 ετών)

Παραπομπές

1. «PAY RISE: proposal for PM's salary to double in 2018, PM opposes increase, PN reacts (UPDATE 2) - The Malta Independent». www.independent.com.mt.
2. «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2011.
3. Ardizzone, Pietro. «Le iniziative culturali italiane negli anni '30 per Malta e per le comunità maltesi all'estero». Studi maltesi – Lotte per l'egemonia culturale e politica a Malta: aspetti linguistici ed istituzionali (στα Ιταλικά). σελίδες 69–101. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2015.
4. «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2011.
5. Cremona, J. J. (1997). The Maltese constitution and constitutional history since 1813. San Gwann, Malta: Publishers Enterprises Group. ISBN 99909-0-086-8. 500000259.
6. «Constitution of Malta» (PDF).
7. «Office of the Prime Minister - About OPM». web.archive.org. 7 Οκτωβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2020.
8. «MaltaToday». archive.maltatoday.com.mt. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2020.
9. «Girgenti Palace - Official Residence of the President of Malta». www.malta.com. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2020.