Πολωνική Βιβλιοθήκη (Παρίσι)

Η Πολωνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι (γαλλικά: Bibliothèque Polonaise de Paris‎‎, πολωνικά: Biblioteka Polska w Paryżu‎‎) είναι πολωνικό πολιτιστικό κέντρο εθνικής σημασίας, το οποίο συνδέεται στενά τόσο με την ιστορική Μεγάλη Μετανάστευση της πολωνικής ελίτ στο Παρίσι τον 19ο αιώνα όσο και με τη συγκρότηση της Λογοτεχνικής Εταιρείας (Towarzystwo Literackie) το 1832, αργότερα της Ιστορικής και Λογοτεχνικής Εταιρείας. Η Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 1838 από τους Άνταμ Γέζι Τσαρτορίσκι, Γιούλιαν Ούρσιν Νιεμτσέβιτς και Κάρολ Σιενκιέβιτς, μεταξύ άλλων. Το πρώτο της καθήκον ήταν να προστατεύσει όλα τα σωζόμενα βιβλία, έγγραφα, αρχεία και θησαυρούς εθνικής σημασίας. Έχει γίνει μια ιστορική και τεκμηριωτική πηγή ανοιχτή για χρήση από Πολωνούς και άλλους ερευνητές και επισκέπτες. Η Βιβλιοθήκη στεγάζει τρία μουσεία που σχετίζονται με σημαντικούς Πολωνούς καλλιτέχνες: το Μουσείο Φρεντερίκ Σοπέν, το Μουσείο Άνταμ Μιτσκιέβιτς και τη συλλογή τέχνης Μπολέσουαφ Μπιέγκας. Το Μητρώο Μνήμης του Κόσμου της UNESCO το αξιολογεί ως ίδρυμα μοναδικό στο είδος του.^[2]

Πολωνική Βιβλιοθήκη (Παρίσι)
Είδος	μουσείο, βιβλιοθήκη και ερευνητικό ινστιτούτο
Διεύθυνση	6 quai d'Orléans, 75004 Paris, France και 6 quai d'Orléans, 75004 Paris, France
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	4ο δημοτικό διαμέρισμα του Παρισιού
Χώρα	Γαλλία
Έναρξη κατασκευής	1838[1]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

David d'Angers - Άνταμ Μιτσκιέβιτς το 1835

Ο κύριος εμπνευστής για τη δημιουργία της Πολωνικής Βιβλιοθήκης στο Παρίσι ήταν ο Κάρολ Σιενκιέβιτς, ο οποίος είχε καταφέρει να συγκεντρώσει τις ήδη υπάρχουσες συλλογές βιβλίων στα τμήματα ιστορίας και στατιστικής του Towarzystwo Literackie w Paryżu και του Towarzystwo Pomocy Naukowej, τις κοινωνίες Πολωνικής Λογοτεχνίας και Επιστημών. Κρίσιμο ρόλο στο εγχείρημα έπαιξε η γαλλική Société de Civilization, η οποία, υποκινούμενη από την επίδραση που είχε ο Άνταμ Μιτσκιέβιτς με το άρθρο του, «Rabunek bibliotek i muzeów w Polsce» - η λεηλασία βιβλιοθηκών και μουσείων στην Πολωνία - ξεκίνησε μία κοινή έκκληση για συγκέντρωση υποστήριξης για μια βιβλιοθήκη αφιερωμένη στην Πολωνία. Η πράξη ίδρυσης υπογράφηκε το Νοέμβριο του 1838 και ακολούθησε το Μάρτιο του 1839 ένα εορταστικό άνοιγμα του κτηρίου. Μια επιτροπή βιβλιοθήκης αποτελούμενη από οκτώ αντιπροσώπους ανέλαβε τη διαχείριση της επιχείρησης. Ο Πρίγκιπας Τσαρτορίσκι εξελέγη ισόβιος πρόεδρός του, ενώ τα καθήκοντα του γραμματέα, του βιβλιοθηκονόμου και του ταμία ανατέθηκαν στον Σιενκιέβιτς.

Για να ικανοποιήσει τις γαλλικές νομικές απαιτήσεις, ο Τσαρτορίσκι ανέλαβε την επίσημη ιδιοκτησία του ιδρύματος, εξασφαλίζοντας έτσι την υλική του επιβίωση. Το αρχικό σχέδιο ήταν να ανεγερθεί ένα πολωνικό αρχοντικό στο Παρίσι για να στεγάσει τις συλλογές, αλλά η έλλειψη κεφαλαίων οδήγησε στην εγκατάλειψη αυτής της φιλοδοξίας και αντ΄ αυτού αγοράστηκε ένα τετραώροφο αρχοντικό του 17ου αιώνα, στο Ιλ Σαιν-Λουί, κατά μήκος της Quai d'Orleans. Η βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε σε έντεκα δωμάτια στον δεύτερο όροφο, ενώ το υπόλοιπο κτίριο ενοικιάστηκε ως κατάλυμα για τη χρηματοδότηση των δανείων που είχαν συναφθεί. Εν τω μεταξύ, η Βιβλιοθήκη είδε ταχεία επέκταση καθώς έφτασαν δώρα και κληρονομιές από ιδιώτες, για παράδειγμα οι συλλογές των Μαουαχόφσκι, Γιούλιαν Ούρσιν Νιεμτσέβιτς, Κάρολ Κνιαζιέβιτς και Άνταμ Μιτσκιέβιτς. Μέχρι το 1845 η Βιβλιοθήκη είχε 15.000 τόμους και τρία χρόνια αργότερα, σχεδόν 20.000 αντικείμενα. Το 1914 η συλλογή περιείχε 100.000 βιβλία. Επιπλέον, υπήρχε απόθεμα περιοδικών και κριτικών, φωτογραφιών και μεταλλίων και νομισμάτων.^[3]

Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, οι δραστηριότητες της Λογοτεχνικής Εταιρείας είχαν παρακμάσει και η συντήρηση της βιβλιοθήκης στο Παρίσι μεταφέρθηκε το 1893 στην ευθύνη της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων στην Κρακοβία.^[4] το 1926, ο Βουαντίσουαφ Μιτσκιέβιτς (γιος του Άνταμ) κληροδότησε τη σημαντική συλλογή χειρογράφων του στη βιβλιοθήκη. Την επόμενη περίοδο, μια σειρά από πολύτιμα βιβλία, χειρόγραφα και έργα τέχνης που η βιβλιοθήκη δεν μπορούσε να συντηρήσει σωστά στάλθηκαν σε μουσεία και ιδρύματα στην ανεξάρτητη πλέον Πολωνία.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Φραντσίσεκ Γιαν Πουουάσκι, διευθυντής της Πολωνικής Βιβλιοθήκης, 1928-1956

Τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχαν 145.000 βιβλία, 1.000 χειρόγραφα, 12.000 εικόνες, 2.800 άτλαντες και χάρτες και 20.000 αντίγραφα εγγράφων σχετικά με την πολωνική ιστορία, τα οποία αντλήθηκαν από βρετανικά και γαλλικά αρχεία. Αν και οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής κατέλαβαν τη συλλογή της βιβλιοθήκης κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Βιβλιοθήκη μπόρεσε να συνεχίσει τις εργασίες της με την απελευθέρωση του Παρισιού.^[5] Τα περισσότερα από τα λεηλατημένα υλικά επιστράφηκαν από τη Γερμανία μέχρι το 1947, ωστόσο, η Βιβλιοθήκη αντιμετώπισε σκληρές νομικές μάχες με τη μεταπολεμική κομμουνιστική πολωνική κυβέρνηση για την ιδιοκτησία.^[6] Αυτά τελικά επιλύθηκαν υπέρ της Βιβλιοθήκης το 1959.^[7] Μετά την επιστροφή της Πολωνίας στη δημοκρατία το 1989, αποκαταστάθηκαν οι δεσμοί με τη νέα πολωνική κυβέρνηση.^[8]

Επίκαιρα διλήμματα

Ο Σοπέν το 1836, από την αρραβωνιαστικιά του, Μ. Βοντζίνσκα

Quai d'Orléans (το πρώτο κτίριο στα δεξιά στεγάζει την Πολωνική Βιβλιοθήκη)

Η Πολωνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι είναι το παλαιότερο πολιτιστικό ίδρυμα εκτός της επικράτειας της Πολωνίας. Από το 1854 η Βιβλιοθήκη έχει καταλάβει ολόκληρο το αρχικό κτίριο. Δίπλα στη Βιβλιοθήκη βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Μουσείου Άνταμ Μιτσκιέβιτς, που άνοιξε το 1903. Εντός του κτιρίου βρίσκονται επίσης το Μουσείο Φρεντερίκ Σοπέν, η μοναδική μόνιμη έκθεση στο Παρίσι στη μνήμη του συνθέτη και το Μουσείο Μπολέσουαφ Μπιέγκας, με πίνακες και γλυπτά του καλλιτέχνη και άλλων Πολωνών καλλιτεχνών.

Το 1989 η συλλογή είχε αυξηθεί σε 220.000 τόμους, περίπου 5.000 πολωνικούς χάρτες, 7.000 εικόνες 16ου - 20ου αιώνα, συν τις συλλογές του Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu.^[2]

Αν και το 1893 η Βιβλιοθήκη περιήλθε στον προκάτοχο της, την Πολωνική Ακαδημίας Μάθησης στην Κρακοβία, εκείνη την εποχή στη διαμελισμένη Πολωνία, αυτό δεν έλυσε τη σχέση της με τον γείτονα και ιδρυτικό ίδρυμα της Βιβλιοθήκης στο Παρίσι, την Ιστορική και Λογοτεχνική Εταιρεία (γαλλικά: Société Historique et Littéraire Polonaise -SHLP). Μόλις το 2004, μετά από μια διαδικασία διαιτησίας, συμφωνήθηκε επίσημα ότι η Βιβλιοθήκη ανήκει από κοινού και στους δύο οργανισμούς, μέσω του μηχανισμού του Association de la Bibliothèque Polonaise de Paris, στην πραγματικότητα ενός διοικητικού συμβουλίου, αποτελούμενο από επτά αντιπροσώπους από καθένα από τα δύο «μητρικά» ιδρύματα. Συνήθως, πρόκειται για άτομα με διακεκριμένα ακαδημαϊκά προσόντα από τη Γαλλία ή την Πολωνία. Ο πρόεδρος της ένωσης, ή διοικητικό συμβούλιο της Βιβλιοθήκης, εκλέγεται για θητεία 5 ετών και είναι σήμερα ο Κ. Πιερ Ζαλέσκι, από την Πολωνική Ακαδημία Μάθησης. Είναι επίσης ο διευθύνων σύμβουλος της Βιβλιοθήκης και είναι επικεφαλής μιας επαγγελματικής ομάδας διαχείρισης για την καθημερινή λειτουργία της.^[9]

Η Βιβλιοθήκη και ο συνιδιοκτήτης της, η Ιστορική και Λογοτεχνική Εταιρεία, είναι από κοινού μέλη της Μόνιμης Διάσκεψης [Πολωνικών] Μουσείων, Αρχείων και Βιβλιοθηκών στο Δυτικό Ημισφαίριο.^[10] Αυτό το σώμα ομαδοποιεί όλες τις αναγνωρισμένες συλλογές εκτός Πολωνίας, αλλά δεν καλύπτει αντικείμενα που φυλάσσονται σε ξένα ιδρύματα, ούτε τις πολλές χιλιάδες αντικείμενα που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί από λεηλασίες και εκτοπισμούς εν καιρώ πολέμου.^[11]

Στην τρέχουσα οικονομική παρακμή, αν και εν μέρει χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Πολωνίας, η Βιβλιοθήκη αντιμετωπίζει συνεχείς προκλήσεις, καθώς το κόστος συντήρησης αυξάνεται, η ηλικία των υλικών και τα πολιτιστικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν οικονομικό ανταγωνισμό από άλλες κοινωνικές προτεραιότητες και ανάγκες, ιδίως ψηφιακές. Αυτή τη στιγμή υπάρχει πίεση στην πολωνική συλλογή στο Κάστρο του Ράπεσβιλ να εγκαταλείψει τις εγκαταστάσεις της στην Ελβετία.^[12] Αυτό είναι κακό για άλλα τέτοια κέντρα που μπορεί να υποχρεωθούν είτε να διασκορπιστούν είτε να λάβουν πιο εύθραυστα υλικά, όπως έχει ήδη συμβεί καταστροφικά στην περίπτωση του αποδεκατισμένου Πολωνικού Μουσείου στο Φόλεϊ Κορτ (Fawley Court) της Αγγλίας.^[13]

Δείτε επίσης

• Κάστρο του Μοντρεζόρ
• Hôtel Lambert
• Ossolineum
• Πολωνικό Ινστιτούτο και Μουσείο Σικόρσκι

Βιβλιογραφία

• Μπιενκόφκσα Μπ.: Książka na przestrzeni dziejów, Βαρσοβία 2005
• Πέζντα, Γιάνους: Historia biblioteki polskiej w Paryżu w latach 1838-1893, Historia Iagellonica, Κρακοβία 2013,(ISBN 978-83-62261-67-3)
• Ζούκοφ-Καρτσέφσκι Μάρεκ: Biblioteka przy Quai d'Orleans, "Życie Literackie", 2 IV 1989, nr 13 (1932)

Παραπομπές

1. Ανακτήθηκε στις 6  Νοεμβρίου 2018.
2. «Collections of the 19th century of the Polish Historical and Literary Society / Polish Library in Paris / Adam Mickiewicz Museum». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2016.
3. Marek Żukow-Karczewski, Biblioteka przy Quai d'Orléans, "Życie Literackie", 2 IV 1989 r., nr 13 (1932), s. 4.
4. Zaleski (b).
5. Zaleski (c).
6. Nowacki, K. "The Polish libraries in Paris and London", Journal of Librarianship and Information Science, Sage, April 1983 15: 87-104.
7. Zaleski (d).
8. Zaleski (e).
9. «ORGANIGRAMME DE LA GESTION QUOTIDIENNE DE LA SHLP/BPP» (PDF) (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2016.
10. Website of the Standing Conference of Polish Museums, Archives and Libraries
11. «What are wartime losses?». The Division for Looted Art. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2015.
12. «Schweizerisches Inventar der Kulturgüter von nationaler Bedeutung: Kanton St. Gallen, A-Objekte» (PDF) (στα German). bevoelkerungsschutz.admin.ch. 1 Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Δεκεμβρίου 2015.
13. Rogaliński, Paweł (14 Ιανουαρίου 2013). «Fawley Court Campaign - For Your Freedom And Ours». Rogalinski.com.pl. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2016.

Πηγές

• Zaleski, Casimir (a), La création de la Bibliothèque Polonaise, (στα γαλλικά), ιστότοπος της Bibliothèque Polonaise, πρόσβαση στις 11.2.2014.
• Zaleski, Casimir (b), Première periode, (στα γαλλικά), ιστότοπος της Bibliothèque Polonaise, πρόσβαση στις 11.2.2014.
• Zaleski, Casimir (c), Deuxième periode : de 1893 à 1946, (στα γαλλικά), ιστότοπος της Bibliothèque Polonaise, πρόσβαση στις 11.2.2014.
• Zaleski, Casimir (d), Troisième periode : de 1946 à 1989, (στα γαλλικά), ιστότοπος της Bibliothèque Polonaise, πρόσβαση στις 11.2.2014.
• Zaleski, Casimir (e), Quatrième periode : de 1989 à 2004, (στα γαλλικά), ιστότοπος της Bibliothèque Polonaise, πρόσβαση στις 11.2.2014.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πολωνική Βιβλιοθήκη (Παρίσι)

• Επίσημος ιστότοπος (γαλλικά)