Παπικό Κονκλάβιο

Το Παπικό Κονκλάβιο είναι μια σύγκληση του Κολλεγίου των Καρδιναλίων για να εκλεγεί ένας νέος Επίσκοπος Ρώμης, επίσης γνωστός ως Πάπας. Ο Πάπας θεωρείται από τους Ρωμαιοκαθολικούς ως ο αποστολικός διάδοχος του Αγίου Πέτρου και επίγεια κεφαλή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.^[1] Το κονκλάβιο έχει υπάρξει η διαδικασία για την επιλογή του πάπα επί περισσότερο από την μισή περίοδο ύπαρξης της εκκλησίας, και είναι η παλαιότερη μέθοδος σε χρήση για την επιλογή του ηγέτη ενός θεσμού.^[2]

Το κονκλάβιο του 1492 ήταν το πρώτο που διαξήχθη στην Καπέλα Σιξτίνα, τοποθεσία όλων των κονκλαβίων από το 1878

Μια προϊστορία παρεμβάσεων στην παπική εκλογή και συνεπώς μακρές περίοδοι sede vacante μεταξύ των παπών, με αποκορύφωμα την μεσοβασιλεία του 1268–1271, προέτρεψε τον Πάπα Γρηγόριο Ι΄ να διατάξει κατά την Δεύτερη Σύνοδο της Λυών το 1274 ότι οι καρδινάλιοι εκλέκτορες θα έπρεπε να κλειδώνονται σε απομόνωση cum clave (στα λατινικά η φράση "με ένα κλειδί") και να μην τους επιτρέπεται να φύγουν μέχρι να εκλεγεί ένας νέος Επίσκοπος Ρώμης.^[3] Τα κονκλάβια διεξάγονται τώρα στην Καπέλα Σιξτίνα του Αποστολικού Παλατιού.^[4]

Από την Αποστολική Περίοδο, ο Επίσκοπος Ρώμης, όπως άλλοι επίσκοποι, επιλεγόταν με την συναίνεση του κλήρου και των λαϊκών της επισκοπής.^[5] Το σώμα των εκλεκτόρων ορίστηκε ακριβέστερα όταν, το 1059, το Κολλέγιο των Καρδιναλίων καθορίστηκε ως το μόνο σώμα εκλεκτόρων.^[6] Έκτοτε άλλες λεπτομέρειες της διαδικασίας έχουν δημιουργηθεί. Το 1970 ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ περιόρισε τους εκλέκτορες σε καρδινάλιους ηλικίας κάτω των 80 ετών. Οι διαδικασίες ορίστηκαν από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ στο αποστολικό σύνταγμα του Universi Dominici Gregis^[4] όπως τροποποιήθηκε από motu proprios του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄ με ημερομηνία την 11η Ιουνίου 2007 και την 25η Φεβρουαρίου 2013.^[7] Μια υπερπλειοψηφία δύο τρίτων απαιτείται για να εκλεγεί ένας νέος πάπας τουλάχιστον κατά τις πρώτες τρεις εβδομάδες του κονκλαβίου, η οποία επίσης χρειάζεται την αποδοχή του προσώπου που εκλέχθηκε.^[8][9]

Ιστορική εξέλιξη

Κύριο λήμμα: Η παπική εκλογή πριν το 1059

Οι διαδικασίες για την εκλογή του Πάπα αναπτύσσονταν συνεχώς για δύο Χιλιετίες. Μέχρι την εποχή που δημιουργήθηκε το Κολλέγιο των Καρδιναλίων (1059) ο επίσκοπος της Ρώμης εκλεγόταν από τον τοπικό κλήρο και τον λαό όπως στις υπόλοιπες Ιταλικές πόλεις. Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ στην Β΄ Σύνοδο της Λυών έβαλε τα θεμέλια στο σημερινό σύστημα εκλογής (1274) με την Παπική Βούλα "Ubi periculum". Τα περασμένα χρόνια προηγήθηκε ένα τριετές κενό 1268-1271 στο οποίο οι Καρδινάλιοι οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί στο Βιτέρμπο δεν μπορούσαν να εκλέξουν νέο Πάπα.^[10][11] Την διαδικασία βελτίωσε περισσότερο ο Πάπας Γρηγόριος ΙΕ΄ με την Παπική Βούλα "Aeterni Patris Filius", καθιέρωσε την πλειοψηφία των 2/3 των Καρδιναλίων για την εκλογή του νέου Πάπα (1621).^[12] Η Γ΄ Σύνοδος του Λατερανού (1179) είχε θέσει πρώτη το ζήτημα σχετικά με την πλειοψηφία των 2/3 του αριθμού των Καρδιναλίων για την εκλογή του νέου Πάπα.^[13] Τα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν από τότε επικεντρώθηκαν σχετικά με το εάν ο υποψήφιος νέος Πάπας θα μπορούσε να ψηφίσει τον εαυτό του, η Βούλα "Aeterni Patris Filius" το απαγόρευσε οριστικά.^[14] Το "Aeterni Patris Filius" δεν απαγόρευσε την εκλογή δια βοής, απαίτησε ωστόσο να γίνεται πρώτα μυστική ψηφοφορία.^[15] Καθώς οι Χριστιανικές κοινότητες σταθεροποιήθηκαν άρχισαν να εκλέγουν επισκόπους, επιλεγμένους από τον κλήρο και τους λαϊκούς της κοινότητας με την βοήθεια των επισκόπων γειτονικών επισκοπών.^[5]

Το εκλογικό σώμα

Όταν εμφανίστηκαν οι πρώτο-χριστιανικές κοινότητες οι επίσκοποι εκλέγονταν από τον κλήρο και τον λαό της περιοχής τους με την συμμετοχή γειτονικών επισκόπων.^[16] Ο Κυπριανός Καρχηδόνας (πέθανε το 258) και ο Πάπας Κορνήλιος (251-253) εκλέχτηκαν "με διαταγή του θεού και της εκκλησίας, την παρουσία ολόκληρου του κλήρου, των ηλικιωμένων επισκόπων και των αγαθών ανδρών". Σε όλες τις Ιταλικές πόλεις όπως και στην Ρώμη ο κλήρος ήταν το εκλογικό σώμα με Συναινετική λήψη αποφάσεων ή με βοή. Μετά την εκλογή του νέου Πάπα ο λαός είχε σειρά να την εγκρίνει ή να την απορρίψει. Οι πρόχειρες διαδικασίες οδήγησαν σε πολλές αντιδράσεις με περιστατικά που ανέβασαν στον επισκοπικό θρόνο Αντίπαπες.^[17] Το δικαίωμα των λαϊκών να συμμετέχουν στην εκλογή του νέου Πάπα καταργήθηκε στην Σύνοδο του Λατερανού (769) αλλά τους αποκατέστησε σε νέα Σύνοδο στην Ρώμη ο Πάπας Νικόλαος Α΄ (862).^[17] Ο Πάπας έπρεπε να δηλώσει την υποταγή του στον Αυτοκράτορα ο οποίος παρείχε στην Ρώμη ειρήνη και ασφάλεια.^[18] Η πρώτη σημαντική αλλαγή έγινε όταν ο Πάπας Νικόλαος Β΄ αποφάσισε να εκλέγουν στο σύνολο τους οι Καρδινάλιοι τον νέο Πάπα αφού εξασφαλίσουν πρώτα την υποστήριξη του κλήρου και του λαού. Η ανώτερη τάξη των "Καρδινάλιων-Επισκόπων" θα έπρεπε να συναντηθούν πρώτα μόνοι τους, κατόπιν να καλέσουν και τις κατώτερες τάξεις των "Καρδινάλιων-Ιερέων" και των "Καρδινάλιων-Διακόνων".^[19] Η Β΄ Σύνοδος του Λατερανού (1139) κατήργησε τα δικαιώματα που είχαν ο κατώτερος κλήρος και ο λαός να απορρίψουν την εκλογή αν δεν ήταν επιθυμητός.^[17] Η Γ΄ Σύνοδος του Λατερανού (1179) έδωσε ισότιμα δικαιώματα στην ψήφο όλων των Καρδιναλίων που συμμετείχαν στο Παπικό Κονκλάβιο.^[20] Σε όλη την διάρκεια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης η Καθολική Εκκλησία διέθετε στο Κονκλάβιο μικρό αριθμό Καρδιναλίων, τις χρονιές που είχαν εκλεγεί ο Πάπας Αλέξανδρος Δ΄ και ο Πάπας Ιωάννης ΚΑ΄ ήταν μόλις επτά.^[21][22]

Οι δύσκολες συνθήκες του ταξιδιού μείωσε ακόμα περισσότερο τον αριθμό των Καρδιναλίων, το αποτέλεσμα οι ελάχιστοι που είχαν απομείνει ήταν πλήρως εξαρτημένοι από τα συμφέροντα, τα Κονκλάβια διαρκούσαν πολλούς μήνες ακόμα και για χρόνια. Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα με την Παπική Βούλα "Ubi periculum" (1274), σύμφωνα με αυτήν οι Καρδινάλιοι θα ήταν φυλακισμένοι στο Κονκλάβιο μέχρι να εκλέξουν τον νέο Πάπα.^[17] Οι Καρδινάλιοι αντέδρασαν, ο Πάπας Αδριανός Ε΄ αποφάσισε να αναστείλει αυτή την παράλογη διάταξη αλλά πέθανε γρήγορα, ο διάδοχος του Πάπας Ιωάννης ΚΑ΄ την κατάργησε το ίδιο έτος. Ακολούθησαν πολλά επεισόδια τα επόμενα χρόνια, στην διάρκεια της Παποσύνης της Αβινιόν (1314-1316) τα στρατεύματα των μισθοφόρων διέλυσαν το Κονκλάβιο, παρόμοιες καταστάσεις ακολούθησαν και την περίοδο του Δυτικού Σχίσματος (1415-1417).^[23] Είναι αξιοσημείωτο ότι μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα εντάσσονταν στο Ιερό Κολλέγιο λίγα λαϊκά μέλη όπως εξέχοντες ευγενείς οι οποίοι θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικά άγαμοι, η τακτική αυτή με τον θάνατο του Τεοντόλφο Μερτέλ καταργήθηκε (1899).^[24] Ο νέος Κανόνας Κανονικού Δικαίου (1924) καθόριζε ότι όλοι οι Παπικοί εκλέκτορες του Κολλεγίου θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικά ιερείς. Οι Καρδινάλιοι έγιναν αργότερα υποχρεωτικά επίσκοποι (1962) με εξαίρεση μερικούς που ήταν πάνω από 80 ετών και απαλλάχθηκαν από την επισκοπική χειροτονία. Σε λίγα χρόνια ωστόσο ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ απαγόρευσε σε όσους ήταν άνω των 75 ετών να συμμετέχουν στο Κονκλάβιο (1970). Ο Πάπας Σίξτος Ε΄ (1585-1590) είχε περιορίσει τον αριθμό των Καρδιναλίων στους 70 σύμφωνα με το παράδειγμα του Μωυσή τον οποίο ακολουθούσαν 70 γέροντες Ισραηλίτες : 6 Καρδινάλιοι-Επίσκοποι, 50 Καρδινάλιοι-Ιερείς και 14 Καρδινάλιοι-Διάκονοι.^[25] Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ (1958–1963) αύξησε τον αριθμό των εθνών που συμμετείχαν στην Παπική εκλογή με αποτέλεσμα να αυξηθεί ταυτόχρονα και ο αριθμός των Καρδιναλίων. Η κατάσταση αυτή παρέμεινε μέχρι την εποχή που ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ απαγόρευσε την συμμετοχή στο Κονκλάβιο σε μέλη άνω των 80 ετών (1970).^[26] Ο ίδιος Πάπας περιόρισε τον αριθμό των Καρδιναλίων-εκλεκτόρων στους 120.^[27]

Σημειώσεις

1.  Fanning, William H. W. (1913). «Vicar of Christ». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
2. doi:10.1089/elj.2006.5.57

   
   
3.  Goyau, Georges (1913). «Second Council of Lyons (1274)». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
4. John Paul II (22 February 1996). Universi Dominici Gregis. Apostolic constitution. Vatican City: Vatican Publishing House.
5. Baumgartner 2003, p. 4.
6.  Weber, N. A. (1913). «Pope Nicholas II». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
7. "Pope Issues Conclave Motu Proprio" Αρχειοθετήθηκε 2017-12-13 στο Wayback Machine. National Catholic Register. 25 February 2013.
8. Benedict XVI (11 June 2007). De aliquibus mutationibus in normis de electione Romani Pontificis (in Latin). Motu proprio. Vatican City: Vatican Publishing House.
9. "Pope alters voting for successor". BBC News. 26 June 2007.
10.  Dowling, A. (1913). «Conclave». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
11. Dowling, A. (1913). "Conclave" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company
12. Signorotto and Visceglia 2002, σ. 106
13. Baumgartner 2003, σσ. 32–33
14. Baumgartner 2003, σ. 146
15. Baumgartner 2003, σ. 145
16. Baumgartner 2003, σ. 4
17. Fanning, W. H. W. (1913). "Papal Elections" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company
18. Baumgartner 2003, σσ. 14–19
19. Joyce, G. H. (1913). "Election of the Popes" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company
20. Guruge 2010, σ. 49
21. https://web.archive.org/web/20171224040231/http://www2.fiu.edu/~mirandas/conclave-xiii.htm
22. https://www.csun.edu/~hcfll004/SV1277.html
23. Levillain 2002, σ. 848
24. https://cardinals.fiu.edu/cardinals.htm
25. Sägmüller, Johannes Baptist (1913). "Cardinal" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company
26. https://www.vatican.va/content/paul-vi/la/motu_proprio/documents/hf_p-vi_motu-proprio_19701120_ingravescentem.html
27. https://www.vatican.va/content/paul-vi/la/apost_constitutions/documents/hf_p-vi_apc_19751001_romano-pontifici-eligendo.html

Αναφορές

• Pius X (25 December 1904). "Vacante Sede Apostolica". Apostolic constitution. Pii X Pontificis Maximi Acta. 3. (1908) pp. 239–288.
• Piux XI (1 March 1922). "Cum Proxime". Motu proprio. AAS. 14. (1922) pp. 145–146.
• Pius XI (25 March 1935). "Quae Divinitus". Apostolic constitution. AAS. 27 (1935) pp. 97–113.
• Paul VI (15 August 1967). Regimini Ecclesiae Universae (in Latin). Apostolic constitution. AAS. 59. (1967) pp. 885–928. Vatican City.
• John Paul II (28 June 1988). Pastor Bonus. Apostolic constitution. Vatican City: Vatican Publishing House.
• Beal, John P.; Coriden, James A.; Green, Thomas J., eds. (2000). New Commentary on the Code of Canon Law. Mahwah, New Jersey: Paulist Press International. ISBN 978-0809105021.
• Burkle-Young, Francis A. (1999). Passing the Keys: Modern Cardinals, Conclaves, and the Election of the Next Pope. New York: The Derrydale Press. ISBN 978-1568331300.
• Kurtz, Johann Heinrich (1889). Church History 1. New York: Funk & Wagnalls. ISBN 978-0217339285.* Levillain, Philippe; O'Malley, John W., eds. (2002). "The Papacy: An Encyclopedia". Routledge. ISBN 978-0415922289.
• Baumgartner, Frederic J. (2003). Behind Locked Doors: A History of the Papal Elections. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0312294632.
• Colomer, Josep M.; McLean, Iain (1998). "Electing Popes. Approval Balloting with Qualified-Majority Rule". Journal of Interdisciplinary History (MIT Press) 29 (1): 1–22.
• Duffy, Eamon (2006). Saints and Sinners: A History of the Popes (3rd ed.). Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0300115970.
• Guruge, Anura (2010). The Next Pope After Pope Benedict XVI. WOWNH LLC. ISBN 978-0615353722.
• Pastor, Ludwig von. "History of the Papacy, Conclaves in the 16th century; Reforms of Pope Gregory XV, papal bulls: Aeterni Patris (1621) and Decet Romanum Pontificem (1622)".
• Reese, T. J. (1996). "Revolution in Papal Elections". America 174 (12): 4.
• Wintle, W. J. (June 1903). "How the Pope is Elected". The London Magazine.
• "Papal Conclave" Catholic Almanac (2012). Huntington, Indiana: Our Sunday Visitor.
• "Inside the Vatican: National Geographic Goes Behind the Public Facade". National Geographic Channel. 8 April 2004.
• "How the Pope is Elected" Αρχειοθετήθηκε 2017-12-26 στο Wayback Machine.. ReligionFacts.com.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παπικό Κονκλάβιο

• Conclave infographic
• Papal elections and conclaves by century Αρχειοθετήθηκε 2017-05-12 στο Wayback Machine.
• Notes on Papal Elections and Conclaves from 1073
• Conclave Bibliography
• Short video "How Do They Choose the Pope?"
• A detailed examination of the voting procedure by Bruce Schneier
• The political science of papal elections

Ιταλική ταινία τεκμηρίωσης στο YouTube (Αγγλικοί υπότιτλοι)

• The Conclave in history - Part 1 of 3
• The Conclave in history - Part 2 of 3
• The Conclave in history - Part 3 of 3