From Wikipedia, the free encyclopedia
Η ορθοκρεσόλη[1] (αγγλικά ortho-Cresol) είναι αρωματική οργανική ένωση με μοριακό τύπο C7H8O, Πιο συγκεκριμένα, η ορθοκρεσόλη είναι μια από τις φαινόλες, και ειδικότερα μια από τις κρεσόλες. Ο όρος «κρεσόλη», με τη σειρά του, αναφέρεται τόσο σε μια από τις τρεις (3) «μητρικές» ισομερείς κρεσόλες, όαο και σε ορισμένες «θυγατρικές» παράγωγες ενώσεις. Η χημικά καθαρή ορθοκρεσόλη, στις κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή σε θερμοκρασία 25°C και υπὀ πίεση 1 atm, είναι άχρωμο κρυσταλλικό στερεό, με σχετικά ήπια και ευχάριστη αρωματική οσμή. Πάνω από τη θερμοκρασία τήξης του (31 °C), είναι ένας χρήσιμος διαλύτης με σημαντική πολικότητα, (σχετικά) χαμηλή τοξικότητα και μικρή τάση ατμών. Είναι μερικώς διαλυτή στο νερό, αλλά πλήρως αναμίξιμη με τις συνηθισμένες άλλες αλκοόλες και με τον αιθέρα. Χρησιμεύει ως πρόδρομη ένωση για την παραγωγή άλλων χημικών προϊόντων. Έχει τα ακόλουθα σημαντικά ισομερή θέσης[2]:
| Ορθοκρεσόλη | |||
|---|---|---|---|
 | |||
 | |||
| Γενικά | |||
| Όνομα IUPAC | 2-μεθυλοφαινόλη | ||
| Άλλες ονομασίες | Ορθοκρεσόλη 2-υδροξυτολουόλιο | ||
| Χημικά αναγνωριστικά | |||
| Χημικός τύπος | C7H8O | ||
| Μοριακή μάζα | 108,14 amu | ||
| Σύντομος συντακτικός τύπος | o-C6H4(CH3)OH | ||
| Αριθμός CAS | 95-48-7 | ||
| SMILES | Oc1ccccc1C | ||
| InChI | 1S/C7H8O/c1-6-4-2-3-5-7(6)8/h2-5,8H,1H3 | ||
| Αριθμός EINECS | 202-423-8 | ||
| Αριθμός UN | YW84DH5I7U | ||
| PubChem CID | 335 | ||
| Δομή | |||
| Ισομέρεια | |||
| Ισομερή θέσης | >100 | ||
| Φυσικές ιδιότητες | |||
| Σημείο τήξης | 31 °C | ||
| Σημείο βρασμού | 191 °C | ||
| Πυκνότητα | 1.046,5 kg/m3 | ||
| Διαλυτότητα στο νερό | 31 kg/m3 (40 °C) | ||
| Ιξώδες | 35,06 cP (45 °C) | ||
| Δείκτης διάθλασης , nD | 1,5353 | ||
| Τάση ατμών | 40 Pa (20 °C) | ||
| Εμφάνιση | Άχρωμο κρυσταλλικό στερεό | ||
| Χημικές ιδιότητες | |||
| pKa | 10,316 | ||
| Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης | 81 °C | ||
| Σημείο αυτανάφλεξης | 598,9 °C | ||
| Επικινδυνότητα | |||
  | |||
| Τοξική (T), διαβρωτική (C) | |||
| Φράσεις κινδύνου | R24/25, R34 | ||
| Φράσεις ασφαλείας | (S1/2), S36/37/39, S45 | ||
| Κίνδυνοι κατά NFPA 704 |
2
3
0
| ||
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |||
Η ορθοκρεσόλη είναι μια από τις χημικές ενώσεις που βρίσκονται στο καστορέλαιο.Η ορθοκρεσόλη προέρχεται από την απορρόφησή της από τα φυτά που τρώνε οι κάστορες.[3]
| Δεσμοί[4] | ||||
| Δεσμός | τύπος δεσμού | ηλεκτρονική δομή | Μήκος δεσμού | Ιονισμός |
|---|---|---|---|---|
| C-H | σ | 2sp2-1s | 106 pm | 3% C- H+ |
| C#1-#6-C#2-#6,#1 | σ | 2sp2-2sp2 | 147 pm | |
| C#2-C#1΄ | σ | 2sp2-2sp3 | 151 pm | |
| C#1...C#6' | π[5] | 2p-2p | 147 pm | |
| C-O | σ | 2sp2-2sp3 | 147 pm | 19% C+ O- |
| O-H | σ | 2sp3-1s | 96 pm | 32% H+ O- |
| Κατανομή φορτίων σε ουδέτερο μόριο | ||||
| Ο | -0,51 | |||
| C#1΄ | -0,09 | |||
| C#3-#6 | -0,03 | |||
| C#1,#2 | +0,00 | |||
| Η (H-C) | +0,03 | |||
| C#1 | +0,19 | |||
| Η (H-O) | +0,32 | |||
Μαζί με πολλές άλλες χημικές ενώσεις, η ορθοκρεσόλη παραδοσιακά εκχυλίζονταν από τη λιθανθρακόπισσα, δηλαδή ένα μίγμα (σχετικά) πτητικών προϊόντων που λαμβάνεται ως παραπροϊόν της παραγωγής οπτάνθρακα από λιθάνθρακα. Ένα παρόμοιο μίγμα παράγεται επίσης από κατάλοιπα διύλισης πετρελαίου. Αυτό το μίγμα περιέχει λίγες μονάδες τοις εκατό κατά βάρος φαινόλη και ισομερείς κρεσόλες. Επιπλέον από αυτά τα υλικά, που προέρχονται από φυσικούς πόρους, περίπου τα 2/3 της προμήθειας του «Δυτικού Κόσμου» παράγεται με μεθυλίωση της φαινόλης, χρησιμοποιώντας μεθανόλη. Η αντίδραση καταλύεται από οξείδια μετάλλων:
Τυχόν υπερμεθυλίωση δίνει μίγμα ξυλενολών, δηλαδή διμεθυλοφαινολών. Υπάρχουν και πολλές άλλες μέθοδοι παραγωγής ορθοκρεσόλης που έχουν εξεταστεί, που περιλαμβάνουν την αποκαρβοξυλίωση του σαλικυλικού οξέος, τη οξυγόνωση τολουολίου και την υδρόλυση του 2-χλωροτολουολίου[2].
Με τη μέθοδο Dow (με μηχανισμό βενζυνίου): Από 2-χλωροτολουόλιο, με υποκατάσταση του χλωρίου Cl από υδροξύλιο (ΟΗ), που πραγματοποιείται επίδραση διαλύματος υδροξυλίου του νατρίου (NaOH), οπότε πραγματοποιείται υδρόλυση τύπου Raschig-Hooker, οπότε παράγεται ορθοκρεσόλη[6]:
Με κατά Friedel-Crafts φαινόλης παράγονται ορθοκρεσόλη και παραφαινόλη[7]:
Με σύντηξη βάσεων με 2-μεθυλοβενζοσουλφονικό άλας, παράγεται ορθοκρεσόλη[8]:
Με υδρόλυση ορθομεθυλοφαινυλοδιαζωνιακών αλάτων παράγεται ορθοκρεσόλη[9]:
Με υδροξυλίωση κατά Friedel-Crafts τολουολίου παράγεται ορθοκρεσόλη και παρακρεσόλη[7]:
Η ορθοκρεσόλη χρησιμοποιείται κυρίως ως ενδιάμεση ύλη για την παραγωγή άλλων χημικών ενώσεων. Η χλωρίωση και η αιθεροποίησή της δίνει μέλη σημαντικών εμπορικά ζιζανιοκτόνων, όπως για παράδειγμα το 2-μεθυλο-4-χλωροφαινοξυαιθανικό οξύ (MCPA, 2-Methyl-4-ChloroPhenoxyAcetic acid). Ακόμη, η νίτρωσή της δίνει δινιτροκρεσόλη, ένα λαοφιλές ζιζανιοκτόνο. Η καρβοξυλίωσή της, τύπου Kolbe–Schmitt, δίνει ορθοκρεσοτινικό οξύ, μια ενδιάμεση ύλη για παραγωγή φαρμάκων. Η καρβακρόλη, η ένωση που δίνει το χαρακτηριστικό άρωμα στη ρίγανη, μπορεί να παραχθεί με αλκυλίωση ορθοκρεσόλης με προπένιο. Η μεφενεσίνη, ένα μυοχαλαρωτικό, είναι ένας αιθέρας παράγωγος της ορθοκρεσόλης[2].
Πολλές εκθέσεις στις κρεσόλες γίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης, που δεν είναι βλαβερά, αλλά όπως και οι υπόλοιπες φαινόλες, οι κρεσόλες είναι επίσης ερεθιστικές για το δέρμα.Όταν οι κρεσόλες εισεπνευστούν (με τη μορφή ατμών τους), εισαχθούν στο σώμα ενέσιμα ή έρθουν σε επαφή με το δέρμα σε υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης μπορεί μα είναι βλαβερές. Η εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων κρεσολών για σύντομο χρονικό διάστημα καταλήγεισε ερεθισμό της μύτης και του λάρυγγα. Εκτόε σπό αυτά τα φαινόμενα, λίγα είναι γνωστα για τα αποτελέσματα της εισπονής υψηλών συγκεντρώσεων κρεσολών για πιο μακροχρόνια διαστήματα. ακριβής LD50 των κρεσολών, με στοματική ένεση σε ποντίκια είναι 344 mg/kg.[10]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
![{\displaystyle \mathrm {o-C_{6}H_{4}(CH_{3})Cl+NaOH{\xrightarrow[{320atm}]{360^{o}C}}o-C_{6}H_{4}(CH_{3})OH+NaCl} }](http://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e1c0f3a555036eb130345ebe354464265f157031)
