Μονόλιθος Ρόδου

Ο Μονόλιθος Ρόδου είναι χωριό στο νησί της Ρόδου, στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, που ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα Ατταβύρου. Βάσει της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001, το χωριό είχε πληθυσμό 134 κατοίκους (ομοδημότες 112, ετεροδημότες 10, αλλοδαπούς 12)^[2]. Βρίσκεται 10 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Απολακκιάς και 30 χλμ από το Πρασονήσι.

Μονόλιθος Ρόδου
Μονόλιθος Ρόδου
Χώρα	Ελλάδα[1]
Διοικητική υπαγωγή	δημοτική ενότητα Αταβύρου Ρόδου
Πληθυσμός	169 (2021)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Πολιτισμός

Έξω από το χωριό βρίσκεται ενετικό κάστρο, χτισμένο στην κορυφή ενός βράχου 100 μ.. Το κάστρο χτίστηκε το 1480 από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη, για να προστατεύσουν το νησί από επιθέσεις. Το Κάστρο του Μονολίθου είναι ευρέως ερειπωμένο σήμερα. Μέσα στο κάστρο υπάρχει μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα. Η πρόσβαση στο κάστρο γίνεται από μια σκάλα λαξευμένη στον βράχο^[3].

Το χωριό βρίσκεται κοντά στην αρχαιολογική θέση αρχαία Κυμισάλα και ενίοτε φιλοξενεί τις ανασκαφικές και άλλες ομάδες έρευνας της περιοχής.

Το Λημέρι των κατασκόπων[4]

Στην Μονόλιθο, στη νοτιοδυτική πλευρά του βουνού Ακραμύτη, υπάρχει η σπηλιά, το «Λημέρι» όπου στήθηκε το αρχηγείο του κατασκοπευτικού κλιμακίου που έδρασε μέχρι το τέλος του πολέμου τον Μάιο του 1945. Εκεί εγκαταστάθηκε ο ασύρματος των κατασκόπων και ανέλαβαν την αντιστασιακή τους δράση ο Κερκυραίος Σπύρος Κατέχης, ο υπολοχαγός Γιώργος Διαμαντίδης και ο ασυρματιστής Αντώνης Νεσγός που αποτελούσαν το κλιμάκιο.

Σημαντικοί συνεργάτες του κατασκοπευτικού κλιμακίου βρίσκονταν στην πόλη και στα χωριά της Ρόδου. Μεταξύ αυτών και ο Μιχάλης Βρούχος μαζί με τον Γιώργο Κωσταρίδη.

Το κλιμάκιο είχε και συνεργάτες τους κυρίως τους κατοίκους της Μονόλιθου, που όλοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά γνώριζαν για την ύπαρξη του, αλλά το κρατούσαν σαν επτασφράγιστο μυστικό. χωρίς ποτέ να προδώσει κανείς.

Την πιο δύσκολη αποστολή είχε αναλάβει μια νεαρή τσοπάνισσα από το χωριό, η Μαρία Μαλανδρή, που είχε υποδείξει και την τοποθεσία που βρίσκεται η σπηλιά. Ήταν μια σπηλιά που μόνο έρποντας μπορούσε κανείς να μπει και για αυτό οι εχθροί δεν μπορούσαν να την ανακαλύψουν. Με μεγάλο κίνδυνο της ζωής της μετέφερε σχεδόν καθημερινά στη σπηλιά των κατασκόπων τρόφιμα, αλλά και πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού που της έδιναν οι συνεργάτες του κατασκοπευτικού κλιμακίου. Μάλιστα, μια φορά τρεις Γερμανοί στρατιώτες έφτασαν πάνω από τη σπηλιά, αλλά με διάφορα συνθηματικά σφυρίγματα κατόρθωσε να ενημερώσει τους κατασκόπους που μπόρεσαν να κρυφτούν και να μην εντοπιστούν!.

Για την συμβολή της Μονολιθιάτισσας Μαρίας Μαλανδρή η βρετανική κυβέρνηση της απένειμε «το παράσημο του παρτιζάνου» σε ειδική τελετή στην Μονόλιθο το 1987.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το «Λημέρι» και όσοι συνεργάστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια του β΄ παγκόσμιου πολέμου, έπαιξε ένα καθοριστικό ρόλο στις επιχειρήσεις που διαδραματίστηκαν κυρίως στο νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Οικονομία

Εκτός της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής στην κοιλάδα της Κυμισάλας και τα περίχωρα του χωριού, οι κάτοικοι ασχολούνται εκτεταμένα με την μελισσοκομία, εκμεταλλευόμενοι το τοπικό πευκοδάσος της Κυμισάλας και την φθινοπωρινή ερείκη. Το τοπικό ελαιοτριβείο Μονολίθου φέρεται ότι απέδωσε κατά μέσο όρο 75.717 kg ελαιολάδου/έτος την περίοδο 2003-2013^[5].

Αξιοθέατα

• Κάστρο Μονολίθου^[6].
• Ο Παλιός Μονόλιθος, εστιατόριο του 1929 που λειτουργούσε κατά τις ανάγκες της εποχής, ως παραδοσιακό καφενείο και μπακάλικο^[7].
• Παραλία Φούρνοι^[8].
• «Γιορτή γεωργού και κτηνοτρόφου», καθιερωμένη επί σειρά ετών στην κεντρική πλατεία του χωριού^[9].
• Ιστορικό πέτρινο ιταλικού στιλ κτήριο της Χωροφυλακής και το σχολείο^[10]. Το κτήριο της χωροφυλακής λειτουργεί σήμερα ως εργαστήριο της ανασκαφικής ομάδας της αρχαίας Κυμισάλας.

Φωτοθήκη

• 
  Το κάστρο Μονολίθου από ψηλά 36°7′54.64″N 27°44′26.60″E.
• 
  Το Κάστρο Μονολίθου.
• 
  Το μεσαιωνικό Κάστρο της Μονολίθου από νότο προς βορρά
• 
  Τα περίχωρα του Μονολίθου στην συνήθη πρωινή ομίχλη.
• 
  Ερείπια του Κάστρου

Παραπομπές σημειώσεις

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. ΕΣΥΕ (2009). Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών 18 Μαρτίου 2001 (PDF). 1. Πειραιάς: Εθνική Στατιστική Υηρεσία της Ελλάδος. σελ. 262.
3. «Κάστρο Μονολίθου». Κάστρα της Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.
4. «Το Λημέρι των κατασκόπων». www.rodiaki.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2023.
5. Επιχειρησιακό σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης 2014-2020 (PDF). Ρόδος: Περιφέρεια Αιγαίου: Γενική διεύθυνση περιφερειακής αγροτικής οικονομίας. σελ. 19.
6. «Κάστρο Μονολίθου». Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.
7. «Ο Παλιός Μονόλιθος». Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.
8. «Παραλίες». Δήμος Ροδου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.
9. [7η http://www.rodiaki.gr/article/277960/7h-giorth-gewrgoy-kai-kthnotrofoy-sto-xwrio-monolithos «7η γιορτή γεωργού και κτηνοτρόφου στο χωριό Μονόλιθος»] Check |url= value (βοήθεια). Ροδιακή. 13 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.
10. «Ιστορία της Ρόδου». golden-greece.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Monolithos στο Wikimedia Commons

• Rhodes Monolithos: Information and pictures of Monolithos Castle on Rhodes
• Rhodes Island at Greeka.com
• Images of Monolithos at Flickr