Μοναστήρι της Αλκομπάσα

Το Μοναστήρι της Αλκομπάσα (πορτογαλικά: Mosteiro de Alcobaça, Mosteiro de Santa Maria de Alcobaça) είναι Ρωμαιοκαθολικό μοναστικό κτηριακό συγκρότημα στην πόλη Αλκομπάσα της Ποτρογαλίας. Το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα από τον βασιλιά Αλφόνσο Α'. Το μοναστήρι είναι γοτθικού ρυθμού με μεταγενέστερα μπαρόκ στοιχεία και βρίσκεται 120 χιλιόμετρα βόρεια της Λισαβόνας.^[4] Το 1989 ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.^[5][6]

Μοναστήρι της Αλκομπάσα
Γενικές πληροφορίες
Είδος	Κιστερκιανό αββαείο[1] και πολιτιστική κληρονομιά[2]
Αρχιτεκτονική	γοτθική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Θρήσκευμα	Καθολικισμός[3]
Θρησκευτικό τάγμα	Κιστερκιανό Τάγμα
Θρησκευτική υπαγωγή	Πατριαρχείο της Λισαβόνας
Διοικητική υπαγωγή	Alcobaça e Vestiaria[2]
Τοποθεσία	Alcobaça
Χώρα	Πορτογαλία
Έναρξη κατασκευής	1187
Κατεδάφιση	1833
Προστασία	Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (από 1989) και εθνικό μνημείο της Πορτογαλίας
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Η ίδρυση του μοναστηριού της Αλκομπάσα συνδέεται με την ίδρυση της μοναρχίας στην Πορτογαλία. Ο πρώτος βασιλιάς της Πορτογαλίας Αλφόνσο Χενρίκες Α' ίδρυσε το μοναστήρι το έτος 1153. Το κτήριο του μοναστηριού ξεκίνησε το 1178. Το μοναστήρι της Αλκομπάσα δόθηκε στους κιστερκιανούς μοναχούς σε αναγνώριση της υποστήριξής τους για την κατάκτηση της πόλης Σανταρέμ (1152) με την προσδοκία ότι θα αποικούσαν την ευρύτερη περιοχή και θα καλλιεργούσαν τα γύρω αγροτεμάχια.^[5][7] Αρχικά οι μοναχοί ζούσαν σε ξύλινα σπίτια και μετακόμισαν στα κτήρια του μοναστηριού το 1223. Η εκκλησία του μοναστηριού ολοκληρώθηκε το 1252.^[8] Το 13ο αιώνα η πολιτική και θρησκευτική σημασία του μοναστηριού αυξήθηκε σημαντικά. Ήταν το κέντρο θρησκευτικής μελέτης. Στα κτήρια του μοναστηριού λειτουργούσε το πιο σημαντικό μοναστικό σχολείο του βασιλείου της Πορτογαλίας.^[5] Με χρηματοδότηση του μοναστηριού και παραχώρηση επιστημονικού υλικού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της Λισαβόνας.^[7] Πολλοί βασιλιάδες και βασίλισσες του 13ου και 14ου αιώνα έχουν ταφεί στο μοναστήρι της Αλκομπάσα όπως ο Αλφόνσο Β', ο Αλφόνσο Γ', η Βεατρίκη της Καστίλης, ο Πέτρος Α' και η Ινές ντε Κάστρο. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα το μοναστήρι της Αλκομπάσα συναγωνιζόταν τα μεγάλα μοναστήρια της Ευρώπης σε μέγεθος και πλούτο. Τμήματα της βιβλιοθήκης του μοναστηριού έχουν μεταφερθεί στις δημόσιες βιβλιοθήκες της Λισαβόνας και της Μπράγκα.^[9] Η βιβλιοθήκη της Αλκομπάσα ήταν μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του Μεσαίωνα στην Πορτογαλία. Το 1810, κατά τη διάρκεια της γαλλικής εισβολής, πολλά βιβλία κλάπηκαν.^[10]

Το μοναστήρι της Αλκομπάσα ταξινομήθηκε ως εθνικό μνημείο το 1907 με διάταγμα της κυβέρνησης της Πορτογαλίας.^[5]

Αρχιτεκτονικά μέρη

Εξωτερική πρόσοψη του μοναστηριού

Η κύρια πρόσοψη του μοναστηριού έχει δεξιά και αριστερά κτίσματα και στο κέντρο βρίσκεται η εκκλησία, που είναι γοτθικού ρυθμού. Η κεντρική είσοδος με τα αγάλματα του αγίου Βερνάρδου και του αγίου Βενέδικτου και το παράθυρο σε σχήμα ρόδακα από πάνω ήταν μέρη της αρχικής εκκλησίας. Οι τοίχοι της αψίδας του μοναστηριού έχουν οκτώ αντηρίδες. Το μοναστήρι έχει ως πρότυπο την κιστερκιανή εκκλησία στο Κλαιρβώ στη Βουργουνδία της Γαλλίας. Η αρχική πρόσοψη επισκευάστηκε κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, οπότε και προστέθηκαν κάποια Μπαρόκ στοιχεία.^[7][11]

Εσωτερικό του μοναστηριού

Η εκκλησία του μοναστηριού έχει σχήμα λατινικού σταυρού με τρία κλίτη και ένα εγκάρσιο κλίτος. Τα πλευρικά κλίτη έχουν το ίδιο ύψος με το κεντρικό κλίτος. Το μοναστήρι της Αλκομπάσα είναι η μεγαλύτερη εκκλησία στην Πορτογαλία. Οι κολώνες και οι τοίχοι στερούνται από διακόσμηση. Αυτή η απλότητα ήταν χαρακτηριστικό των κιστερκιανών μοναχών, που δεν χρησιμοποιούσαν αγάλματα και εξεζητημένη διακόσμηση.^[7]

Βασιλικοί τάφοι

Στο εγκάρσιο κλίτος του μοναστηριού της Αλκομπάσα βρίσκονται οι τάφοι του βασιλιά Πέτρου Α' και της συζύγου του Ινές ντε Κάστρο, που δολοφονήθηκε το 1355 κατ' εντολή του βασιλιά Αλφόνσο Δ', πατέρα του Πέτρου Α', γιατί ήταν αντίθετος με αυτόν τον γάμο. Μετά από δύο έτη ο Πέτρος Α' έγινε βασιλιάς και πήρε εκδίκηση για το φόνο της αγαπημένης του. Του έφεραν στο Σανταρέμ δύο από τους δολοφόνους και λέγεται πως τους έβγαλε τις καρδιές τους και τις έφαγε. Το 1361 έκανε εκταφή του σώματος της Ινές, και σύμφωνα με έναν θρύλο έντυσε το πτώμα με στέμμα και βασιλικά ρούχα και ανάγκασε τους ευγενείς της χώρας να φιλήσουν το χέρι της, που βρισκόταν σε αποσύνθεση, αναγνωρίζοντάς την ως βασίλισσα.^[12] Διέταξε να γίνει ο ενταφιασμός της στο μοναστήρι της Αλκομπάσα. Σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία ενταφιάστηκε και αυτός στο μοναστήρι της Αλκομπάσα. Οι δύο τάφοι αντικρίζουν ο ένας τον άλλο μέσα στην εκκλησία. Πάνω στους τάφους υπάρχει η επιγραφή «Até ao Fim do Mundo», δηλαδή «ως το τέλος του κόσμου».^[11] Αυτή η ρομαντική ιστορία αγάπης έχει εμπνεύσει πολλούς συγγραφείς και ποιητές κατά καιρούς. Ο τάφος της Ινές υποστηρίζεται από 6 αγγέλους και καλύπτεται από ανάγλυφες παραστάσεις της Σταύρωσης, της Τελευταίας Κρίσης και σκηνές από τη ζωή του Χριστού. Η σαρκοφάγος στηρίζεται πάνω σε μορφές, που έχουν σώματα σκύλων και πρόσωπα ανδρών. Λέγεται πως ένας από αυτούς τους άνδρες ήταν ένας από τους δολοφόνους της Ινές ντε Κάστρο. Στη σαρκοφάγο του Πέτρου Α' απεικονίζονται σκηνές από τη ζωή του αγίου Βαρθολομαίου και σκηνές από τις ζωές των δύο αγαπημένων.^[7] Αυτοί οι δύο βασιλικοί τάφοι είναι εξαιρετικά δείγματα γοτθικής αρχιτεκτονικής. Δυστυχώς και οι δύο τάφοι υπέστησαν ζημιές από τα στρατεύματα του Ναπολέοντα το 1810.^[12]

Παρεκκλήσι του αγίου Βερνάρδου

Το παρεκκλήσι βρίσκεται στη νότια πλευρά του εγκάρσιου κλίτους και έχει μία γλυπτή διακόσμηση, που απεικονίζει το θάνατο του αγίου Βερνάρδου. Στο παρεκκλήσι έχουν ταφεί οι βασιλείς Αλφόνσο Β' και Αλφόνσο Γ'.

Βασιλικό πάνθεο

Το βασιλικό πάνθεο είναι ένα δωμάτιο χτισμένο στα τέλη του 18ο αιώνα σε νεογοτθικό στυλ. Εκεί υπάρχουν οι τάφοι της βασίλισσας Ουρράκα της Καστίλης και της βασίλισσας Βεατρίκης της Καστίλης.

Περιστύλιο

Το περιστύλιο του μοναστηριού χτίστηκε επί της βασιλείας του Ντίνις Α'. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά κιστερκιανά περιστύλια στην Ευρώπη. Ονομάζεται το περιστύλιο της σιωπής. Ο δεύτερος όροφος του περιστυλίου προστέθηκε τον 16ο αιώνα και είναι διακοσμημένος σύμφωνα με το Μανουελίνιο στυλ.^[7][11]

Κουζίνα του μοναστηριού

Η κουζίνα του μοναστηριού χτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα και έχει καλυφθεί με πλακάκια. Υπάρχουν έξι τεράστιοι νεροχύτες και μία μεγάλη κεντρική καμινάδα. Επίσης, υπάρχουν τεράστια πέτρινα τραπέζια για την προετοιμασία του φαγητού.^[12] Είχε γίνει εκτροπή του ποταμού Αλκόα, για να τροφοδοτείται το μοναστήρι με φρέσκο νερό και ψάρια.^[7]

Τραπεζαρία

Η τραπεζαρία ήταν το δωμάτιο, όπου οι μοναχοί γευμάτιζαν. Την ώρα του γεύματος ένας μοναχός διάβαζε αποσπάσματα από τη Βίβλο από έναν άμβωνα, που είναι ενσωματωμένος σε έναν τοίχο. Η πρόσβαση στον άμβωνα γίνεται μέσα από μία τοξωτή γαλαρία διαμέσου μιας σκάλας. Το δωμάτιο της τραπεζαρίας έχει σχήμα οκταγωνικό με ένα σιντριβάνι, για να μπορούν να πλυθούν οι μοναχοί πριν το φαγητό.^[12]

Το δωμάτιο των βασιλέων

Βρίσκεται κοντά στην είσοδο της εκκλησίας και περιέχει μία σειρά από αγάλματα του 17ου-18ου αιώνα, που απεικονίζουν βασιλείς της Πορτογαλίας. Οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με μπλε και άσπρα πλακάκια, που εξιστορούν την ίδρυση του μοναστηριού. Επίσης, περιέχει ένα γοτθικό άγαλμα της Παρθένου με το μικρό Χριστό.^[12]

Εικόνες

• 
  εξωτερική πρόσοψη του μοναστηριού
• 
  εξωτερική πρόσοψη του μοναστηριού
• 
  βιβλιοθήκη του μοναστηριού
• 
  περιστύλιο, πρώτος όροφος
• 
• 
  ρόδακας
• 
  τάφος του βασιλιά Αλφόνσου Β' της Πορτογαλίας
• 
  τάφος του βασιλιά Αλφόνσου Γ' της Πορτογαλίας
• 
  σαρκοφάγος της Βεατρίκης της Καστίλης
• 
  τάφος της Ινές ντε Κάστρο
• 
  τάφος του βασιλιά Πέτρου Α' της Ποτρογαλίας
• 
  κάτοψη του μοναστηριού
• 
  κεντρικό κλίτος
• 
  τραπεζαρία του μοναστηριού

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μοναστήρι της Αλκομπάσα άρθρο στην ιστοσελίδα whc.unesco.org
• Αλκομπάσα άρθρο στην ιστοσελίδα www.britannica.com

Παραπομπές

1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 4257. Ανακτήθηκε στις 31  Ιουλίου 2018.
2. www.wikilovesmonuments.org.pt.
3. Ανακτήθηκε στις 7  Μαρτίου 2021.
4. MWH (19 Ιανουαρίου 2021). «The Monastery of Alcobaça». Portugal Travel Guide (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
5. Centre, UNESCO World Heritage. «Monastery of Alcobaça». UNESCO World Heritage Centre (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
6. «Monastery of Alcobaça UNESCO World Heritage». Center of Portugal (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
7. Jepson, Tim (2005). Explorer Portugal. Farnborough : AA. ISBN 978-0-7495-4380-8.
8. «Monastery of Alcobaça - World Heritage Site - Pictures, Info and Travel Reports». www.worldheritagesite.org. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
9. «Alcobaça | Portugal». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
10. «Μονή της Santa Maria de Alcobaça» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.
11. Ellingham, Mark (1998). Portugal : the rough guide. London : Rough Guides ; New York : Distributed by Penguin Group. ISBN 978-1-85828-313-5.
12. «Alcobaca Monastery – resting place of the corpse Queen – Motorhome Europe» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.