From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄ είναι ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο που σχεδιάστηκε ως εκκλησιαστικό ημερολόγιο ή λειτουργικό βιβλίο (μηνολόγιο) της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Δημιουργήθηκε περί το 1000 μ.Χ. για τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ (περ. 976–1025). Περιέχει Συναξάριο, μια σύντομη συλλογή βίων αγίων, που συντάχθηκε στην Κωνσταντινούπολη για λειτουργική χρήση, και περίπου 430 μικρογραφίες από οκτώ διαφορετικούς καλλιτέχνες. Ήταν ασυνήθιστο για Μηνολόγιο εκείνης της εποχής να έχει τόσο πλούσια εικονογράφηση. Σήμερα βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη του Βατικανού (Ms. Vat. gr. 1613[1] [2]). Ακριβές αντίγραφο παρήχθη το 1907[3].
Γλώσσα | Ελληνικά |
---|---|
Ημερομηνία δημιουργίας | 10ος αιώνας |
Αριθμός Σελίδων | 430 σελ. |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Τεχνικά, το χειρόγραφο δεν είναι Μηνολόγιο, αλλά Συναξάριο: λειτουργικό βιβλίο που περιέχει κατάλογο αγίων και τις γιορτές τους με μια σύντομη περιγραφή δεκαέξι γραμμών κειμένου και μια εικόνα ενός αγίου ή ομάδας αγίων. Οι περισσότερες από 430 εικόνες είναι σπουδαία δείγματα βυζαντινής αγιογραφίας, ως λατρείας των αγίων. Κείμενο και εικόνες καλύπτουν μόνο το ήμισυ του θρησκευτικού ημερολογίου του βυζαντινού λειτουργικού έτους (Σεπτέμβριο έως Φεβρουάριο), οπότε εικάζεται ότι το έργο είχε δεύτερο τόμο που πιθανότατα δεν δημιουργήθηκε ποτέ, καθώς μερικές σελίδες στο χειρόγραφο αφέθηκαν ημιτελείς. Οι ίδιες οι μινιατούρες δεν έχουν λειτουργικό ρόλο - θεωρείται πιθανό πως ο σκοπός τους ήταν να ενεργούν ως προστάτες του αυτοκράτορα. Το χειρόγραφο ενέπνευσε την απεικόνιση ορισμένων μεταγενέστερων μηνολογίων[4].
Το έργο δοξάζει τον Αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄, παρουσιάζοντάς τον ως πολεμιστή που υπερασπίζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό ενάντια στις επιθέσεις της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, των οποίων οι επιθέσεις στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία απεικονίζονται γραφικά. Ακόμα και μορφές όπως οι αρχάγγελοι απεικονίζονται με στρατιωτική περιβολή από τους εικονογράφους.
Το χειρόγραφο αντιγράφτηκε και ζωγραφίστηκε στην Κωνσταντινούπολη με εντολή ή ως δώρο για τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄. Ολοκληρώθηκε μεταξύ του 979 και των πρώτων ετών του 11ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα περιήλθε στην κατοχή ενός Γενουάτη γιατρού που κατοικούσε στην Κωνσταντινούπολη. Τον 15ο αιώνα αγοράστηκε από τον Λουδοβίκο Σφόρτσα, Δούκα του Μιλάνου. Στις αρχές του 17ου αιώνα, ο καρδινάλιος Paolo Emilio Sfondrati το έδωσε στον Πάπα Παύλο Ε΄ και έκτοτε το χειρόγραφο βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη του Βατικανού[5].
Οι καλλιτέχνες που παρήγαγαν τις εικόνες για το Μηνολόγιο χρησιμοποίησαν προοπτική και απομακρύνθηκαν από τις επίπεδες απεικονίσεις που συνηθίζονταν μέχρι εκείνη την εποχή. Οι χειρονομίες και η αμφίεση των μορφών απεικονίζονται με ζωντανό τρόπο, με καλοδιατηρημένη την αρχιτεκτονική και τα φόντα. Οι εκφράσεις των προσώπων είναι βαμμένες σε νατουραλιστικό ύφος. Το έργο καταδεικνύει έτσι το ζωγραφικό ύφος της περιόδου που συχνά αναφέρεται ως Μακεδονική Αναγέννηση, στην οποία οι ζωγράφοι επέστρεψαν στα αρχαία μοντέλα.
Πράγμα ασυνήθιστο για ένα βυζαντινό χειρόγραφο, το όνομα του ζωγράφου κάθε εικονογράφησης καταγράφεται από στην άκρη κάθε εικόνας. Μπορούν να αναγνωριστούν συνολικά οκτώ ονόματα. Ένας ζωγράφος, με το όνομα Παντολέων, ο οποίος μπορεί να αναφέρεται σε άλλα έγγραφα της εποχής, φαίνεται να ήταν υπεύθυνος για την ομάδα. Πιθανότατα συνεργάστηκαν σε εργαστήριο συνδεδεμένο με την Αυτοκρατορική Αυλή. Οι άλλοι ζωγράφοι είναι ο Γεώργιος, ο Μιχαήλ ο Νεότερος, ο Μιχαήλ των Βλαχερνών, ο Συμεών, ο Συμεών των Βλαχερνών, ο Μάνας και ο Νέστωρ.
Τα ονόματα δεν είναι υπογραφές των ίδιων των καλλιτεχνών, καθώς όλα είναι γραμμένα με τον ίδιο γραφικό χαρακτήρα. Είναι πολύ σπάνιο για καλλιτεχνικά έργα του Μεσαίωνα να καταγράφουν το όνομα του καλλιτέχνη, καθώς δεν ήταν τόσο σημαντικός ο μεμονωμένος καλλιτέχνης όσο το νόημα της εικόνας. Ο λόγος που εδώ καταγράφονται τα ονόματα των ζωγράφων κάτω από τα έργα τους, δεν είναι σαφής.
Μικρογραφίες από το Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄ | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.