![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Methylphenidate-2D-skeletal.svg/langel-640px-Methylphenidate-2D-skeletal.svg.png&w=640&q=50)
Μεθυλφαινιδάτη
ψυχοτρόπος ουσία με διεγερτική δράση / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η μεθυλφαινιδάτη, συντομογραφία MP ή MPH, που πωλείται με την εμπορική ονομασία Ritalin μεταξύ άλλων, είναι διεγερτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της διαταραχής υπερκινητικότητας έλλειψης προσοχής (ΔΕΠΥ) και της ναρκοληψίας.[1] Είναι φάρμακο πρώτης γραμμής για τη ΔΕΠΥ. Μπορεί να ληφθεί από το στόμα ή να εφαρμοστεί στο δέρμα, και διαφορετικά σκευάσματα έχουν διαφορετικούς χρόνους δράσης.[1]
![]() | |
![]() | |
Ονομασία IUPAC | |
---|---|
Methyl phenyl(piperidin-2-yl)acetate | |
Κλινικά δεδομένα | |
Εμπορικές ονομασίες | Ritalin, Concerta, άλλες |
AHFS/Drugs.com | monograph |
MedlinePlus | a682188 |
Δεδομένα άδειας |
|
Κατηγορία ασφαλείας κύησης |
|
Πιθανότητα εξάρτησης | Υψηλή[1] |
Πιθανότητα εθισμού | Υψηλή[2] |
Οδοί χορήγησης | Από το στόμα, διαδερμικά[1] |
Κυκλοφορία | |
Κυκλοφορία |
|
Φαρμακοκινητική | |
Βιοδιαθεσιμότητα | Περίπου 30% (εύρος: 11–52%) |
Πρωτεϊνική σύνδεση | 10–33% |
Μεταβολισμός | Ήπαρ (80%) κυρίως μέσω της CES1A1 |
Βιολογικός χρόνος ημιζωής | 2–3 ώρες[3] |
Απέκκριση | Ούρα (90%) |
Κωδικοί | |
Αριθμός CAS | 113-45-1 ![]() |
Κωδικός ATC | N06BA04 |
PubChem | CID 4158 |
IUPHAR/BPS | 7236 |
DrugBank | DB00422 ![]() |
ChemSpider | 4015 ![]() |
UNII | 207ZZ9QZ49 ![]() |
KEGG | D04999 ![]() |
ChEBI | CHEBI:6887 ![]() |
ChEMBL | CHEMBL796 ![]() |
Χημικά στοιχεία | |
Χημικός τύπος | C14H19NO2 |
Μοριακή μάζα | 233.31 |
O=C(OC)C(C1CCCCN1)C2=CC=CC=C2 | |
InChI=1S/C14H19NO2/c1-17-14(16)13(11-7-3-2-4-8-11)12-9-5-6-10-15-12/h2-4,7-8,12-13,15H,5-6,9-10H2,1H3 ![]() Key:DUGOZIWVEXMGBE-UHFFFAOYSA-N ![]() | |
Φυσικά στοιχεία | |
Σημείο τήξης | 74 °C (165 °F) [4] |
Σημείο βρασμού | 136 °C (277 °F) [4] |
(verify) |
Οι συχνές παρενέργειες της μεθυλφαινιδάτης περιλαμβάνουν δυσκολία στον ύπνο, μειωμένη όρεξη, άγχος και απώλεια βάρους.[1] Πιο σοβαρές παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν ψύχωση, αλλεργικές αντιδράσεις, παρατεταμένες στύσεις, κατάχρηση ουσιών και καρδιακά προβλήματα. Η μεθυλφαινιδάτη πιστεύεται ότι δρα αναστέλλοντας την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης και της νορεπινεφρίνης από τους νευρώνες.[5][6] Η μεθυλφαινιδάτη είναι διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) των τάξεων φαιναιθυλαμίνης και πιπεριδίνης.[7]
Η μεθυλφαινιδάτη κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1944 και εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1955.[1][8] Αρχικά πωλήθηκε από την ελβετική εταιρεία CIBA, τώρα Novartis Corporation. Εκτιμάται όσον αφορά το 2013, 2,4 δισεκατομμύρια δόσεις μεθυλφαινιδάτης ελήφθησαν παγκοσμίως.[9] Το 2017, ήταν το 47ο πιο συχνά συνταγογραφούμενο φάρμακο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με περισσότερες από 16 εκατομμύρια συνταγές.[10][11] Διατίθεται ως γενόσημο φάρμακο.