οικογένεια στρουθιόμορφων ωδικών πτηνών From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι λανιίδες (επιστημονική-λατινική ονομασία Laniidae) είναι οικογένεια στρουθιόμορφων ωδικών πτηνών. Περιλαμβάνει τέσσερα γένη και 34 είδη.
Λανιίδες | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Το είδος Lanius collurio | ||||||||||||||||||
Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Η ονομασία της οικογένειας, όπως και εκείνη του μεγαλύτερου γένους της, του Lanius (κοινώς κεφαλάδες ή αετομάχοι), προέρχεται από τη λατινική λέξη που σημαίνει «χασάπης» και οφείλεται στη συνήθεια των πουλιών αυτών να καρφώνουν τη λεία τους (κυρίως έντομα) πάνω σε αγκάθια (βλ. την ενότητα για τη συμπεριφορά).[1]
Τα περισσότερα είδη της οικογένειας ζουν στην Ευρασία και την Αφρική. Μόνο δύο από τα 34 αναπαράγονται στη Βόρεια Αμερική, ενώ κανένα δεν συναντάται στη Νότια Αμερική ή στην Αυστραλία, αν και ένα φθάνει έως τη Νέα Γουινέα. Η έκταση της κατανομής διαφέρει πολύ από είδος σε είδος, π.χ. το Lanius excubitor συναντάται στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρασίας και όλη τη βορείως του ισημερινού Αφρική ενώ το Lanius newtoni περιορίζεται στη νήσο Σάο Τομέ.[2]
Οι λανιίδες ζουν σε ανοικτά ενδιαιτήματα, ιδίως σε στέπες και σαβάνες. Λιγοστά είδη της οικογένειας κατοικούν σε δάση και σπανίως συναντώνται σε ανοικτές περιοχές. Μερικά είδη είναι αποδημητικά: αναπαράγονται σε βόρεια πλάτη το καλοκαίρι και ταξιδεύουν σε θερμότερους τόπους για να περάσουν τον χειμώνα. Τέτοια είδη είναι «διαβατάρικα» από την Ελλάδα.
Οι λανιίδες είναι πουλιά μεσαίου μεγέθους, με γκρίζο, καφετί ή μαυρόασπρο πτέρωμα. Τα περισσότερα είδη έχουν μήκος μεταξύ 16 και 25 εκατοστομέτρων. Ωστόσο, το γένος Corvinella, με τα πολύ μακριά φτερά της ουράς, μπορεί να φθάσει σε ολικό μήκος το μισό μέτρο. Το άνω ράμφος τους είναι γαμψό, παρόμοια με εκείνα των αρπακτικών πτηνών, χαρακτηριστικό που φανερώνει το είδος της τροφής τους (είναι σαρκοφάγα).
Οι λανιίδες είναι γνωστές για τη συνήθειά τους να καρφώνουν τη λεία τους πάνω σε αγκάθια φυτών, μυτερά κλαδιά ή και αγκαθωτά συρματοπλέγματα. Βοηθούνται έτσι στο να τα ξεσχίζουν σε μικρότερες μπουκιές και να τα διατηρούν ως απόθεμα για να τα καταναλώνουν σταδιακά αργότερα.[3] Ειδικότερα στην περίπτωση του τοξικού είδους ακρίδας Romalea microptera, το πουλί μπορεί έτσι να περιμένει μία ή δύο ημέρες προκειμένου να διασπασθούν οι τοξίνες μέσα στο σώμα της ακρίδας προτού τη φάει.[4]
Ο Lanius ludovicianus σκοτώνει τα σπονδυλωτά με τα οποία τρέφεται πιάνοντάς τα από τον λαιμό και τινάζοντάς τα βίαια, ώστε να σπάσει τη σπονδυλική στήλη τους.[5]
Οι λανιίδες ορίζουν περιοχές κυριαρχίας ανά ζεύγος και τις υπερασπίζονται από την εισβολή άλλων ζευγών. Στα αποδημητικά είδη μία τέτοια περιοχή ορίζεται στους τόπους αναπαραγωγής και μία μικρότερη περιοχή ορίζεται στους τόπους ξεχειμωνιάσματος.[2] Σε μέρη όπου συνυπάρχουν διαφορετικά είδη λανιιδών, ο ανταγωνισμός για τις περιοχές κυριαρχίας μπορεί να είναι έντονος. Συνεκδοχικώς, συχνά παρατηρούμε τις λανιίδες σε περίοπτες θέσεις, χωρίς να προσπαθούν να κρυφθούν, αλλά και σε ανορθωμένη στάση, διότι δεν καιροφυλακτούν μόνο για τη λεία τους, αλλά και επιδιώκουν να καταστήσουν εμφανή την παρουσία τους σε αντίπαλα άτομα.
Οι λανιίδες είναι γενικώς μονογαμικά πτηνά, αν και σε κάποια είδη έχει καταγραφεί το ζευγάρωμα ενός αρσενικού με περισσότερα του ενός θηλυκά.[2] Η συνεργατική ανατροφή των νεοσσών, με νεαρά άτομα να βοηθούν τους γονείς τους να μεγαλώσουν τα μικρότερα σε ηλικία αδέλφια τους, έχει παρατηρηθεί και καταγραφεί σε δύο από τα τέσσερα γένη, τα Eurocephalus και Corvinella, καθώς και σε ένα είδος του γένους Lanius. Τα αρσενικά προσελκύουν τα θηλυκά στην περιοχές κυριαρχίας τους με συλλογές από αντικείμενα, είτε φαγώσιμα, είτε με έντονα χρώματα. Το αρσενικό εκτελεί έναν στιλιζαρισμένο χορό, που περιλαμβάνει κινήσεις οι οποίες μιμούνται το «σούβλισμα» της λείας πάνω σε αγκάθια, και επιπλέον ταΐζει το θηλυκό. Οι λανιίδες κατασκευάζουν απλές φωλιές σε σχήμα κούπας, από κλαδάκια και φύλλα χλόης, μέσα σε θάμνους και στα χαμηλότερα κλαδιά δέντρων.[3]
Η οικογένεια εισάχθηκε στην ταξινομική (αλλά με την ονομασία Lanidia) το 1815 από τον Γάλλο Κονσταντέν Σαμυέλ Ραφινέσκ, που μόλις είχε εγκατασταθεί στις ΗΠΑ.[6][7]
Σήμερα αναγνωρίζονται γενικώς τα εξής γένη και είδη στην οικογένεια[8]
ΓΕΝΟΣ: Lanius - Linnaeus, 1758
ΓΕΝΟΣ: Corvinella - Lesson, 1831
ΓΕΝΟΣ: Eurocephalus - A. Smith, 1836
ΓΕΝΟΣ: Urolestes - Cabanis, 1850
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.