Καταλαγάρι Ηρακλείου

Το Καταλαγάρι είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι σχεδόν 17 χιλιόμετρα.

Καταλαγάρι
Δρόμος μέσα στο Καταλαγάρι
Καταλαγάρι Καταλαγάρι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Αρχανών-Αστερουσίων
Δημοτική Ενότητα	Νίκου Καζαντζάκη
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	420
Πληθυσμός
Μόνιμος	315
Έτος απογραφής	2021
δεδομένα

Γενικά στοιχεία

Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η ελαιοκομία και η καλλιέργεια αμπελιών. Παράγονται επιτραπέζια σταφύλια εξαιρετικής ποιότητας. Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο ναός του Προφήτη Ηλία, ο οποίος ανεγέρθηκε το 1888 και κοντά στο Καταλαγάρι υπάρχει η εκκλησία της Παναγίας με ασβεστωμένες τοιχογραφίες. Υπάρχει Δημοτικό Σχολείο. Το 2000 στο χωριό Καταλαγάρι χτίστηκε από την Κατερίνα Χαμηλάκη το Λογάρι,^[1] κέντρο κρητικής διατροφής. Από το χωριό καταγόταν ο Μακαριστός Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου Νεκτάριος.

Ιστορικά στοιχεία

Το Καταλαγάρι αναφέρεται το 1271: Η χήρα Αγγέλου Βιτάλη οφείλει εις τον Ιουδαίον Μιχάλη, 100 μίστατα κρασί εκ των αμπελώνων της εις το χωρίον Καταλαγάρι (A. Lombardo, Documenti della Colonia Veneziana di Creta, p.119). To 1302 ήταν φέουδο του Stephanus de Ancona (R. Morozzo della Rocca, Fonti per la storia di Venezia, p. 212).

Το 1583 αναφέρεται Catalagari (Καστροφύλακας, Κ94) με 140 κατοίκους.

Ο Φραγκίσκος Μπαρόκιος (fo24v) το αναφέρει Catalogari.

Ονομασία

Η ονομασία προέρχεται από τη λαγάρα=υγρό απαλλαγμένο από κάθε ξένη ουσία ,κατασταλαγμένο,καθαρό και διαυγές,λαμπίκος^[2](π.χ. κρασί λαγάρα).

Ειδικότερα λαγάρα σημαίνει "τον χυμόν ο οποίος κατασταλάζει εν τω λινώ πριν^[3] πατηθώσιν αι σταφυλαί".

Λαγάρα επίσης σημαίνει σπανή πλαγιά με καλή θέα^[4] αλλά και το διαυγές και καθαρό.

Μπορούμε, λοιπόν, να συμπεράνουμε ότι το όνομα Καταλαγάρι προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων Κάτω+Λαγάρα. Πιθανότατα η Πάνω Λαγάρα να ήταν η Παλιόχωρα.

Σημειώνεται ότι στην ελληνική γλώσσα πολύ σπάνια το ο γίνεται α στην καθομιλουμένη, ώστε Κάτω + Λογάρι =Καταλαγάρι.

Δείτε Κοινότητα Καταλαγαρίου

Σημειώσεις και παραπομπές

1. «Κέντρο Κρητικής Διατροφής Λογάρι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2007.
2. Πηγή:Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα
3. Πηγή:Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ
4. Πηγή:Λεξικό Κρητικής Διαλέκτου Αν. Ξανθινάκη

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.